Page 15 - DIVYA BHASKAR 032621
P. 15
Friday, March 26, 2021 | 15
ે
ે
ે
�
સરકારના ઈરાદા પર શકા કરનાર દશ�ોહી ગણાય તો આખી દિનયા સામ ે ભજનોમા� અન હવ ફોરવડ� કરવામા �
ુ
�
છટા હાથ વપરાતા બીý શ�દો છ,
�
ે
�
�
ુ
ે
શકાની નજર �વાની િશખામણ આપનાર શ કહવાય? ‘ભલ દિનયા આખી મારા િવરોધમા�
�
ુ
ે
હોય પણ મારો ભગવાન મારી
એન ભજન કહવા, નથી.’ હવ ભગવાનમા �
ે
�
ે
�
સાથ છ, �યા સધી કોઈ િચતા
ુ
�
�
ે
ભરોસો હોવો સારી વાત
�
છ, પણ એમા આખી
�
દિનયાન દ�મન માની
ુ
ુ
ે
ે
ે
�
લવાની જ�ર છ? અર ભ,
ૈ
�
ચતવણી ક ચડામણી? સારા માણસો પણ બના�યા
ે
�
ુ
તજ સમ રતનનુ સજન
�
કરનાર ભગવાન, ખદા,
ુ
ગોડ� તારા જવા બીý
ે
ે
ં
હશ ક નહી? ક બસ તારા
�
�
ુ
�
ે
જવા મહા�માન �ોડ�શન કયા �
ે
�
ે
�
ે
�
ે
બાદ એ ડાઇ જ તોડી નાખી હશ?
ભા રતમા લોકશાહી છ અન રહશ, એ વાત સાથ મોટાભાગના � પર િવ�ાસ રાખો. જવા દો એ વાત. અ�યાર ે ક પછી, દિનયાન ખરાબ કહનાર
આપણી, એટલે ક સામા�ય લોકોની વાત કરીએ.
ે
ુ
લોકો સહમત થશ. અહી ‘મોટાભાગના’ શ�દ એટલા માટ
�
ં
�
�
ે
�
ૂ
�
�
�
�
�
વાપય� છ ક એક નાનો પણ બહ બોલકો વગ �ઢતાપૂવક માન ે હવ ઘણા લોકોને સામા�ય ગણાવાન ગમતુ નથી, એવા �ય��ત પોતે ચ� ક સયલોકમા રહતી
�
�
ે
ુ
�
�
�
�
�
�
ે
�
�
�
�
ે
ે
છ ક અ�યારના સýગોમા લોકશાહી ધીમ-ધીમ અન આયોજનપૂવક ખતમ અસામા�ય લોકોની માફી માગીને આગળ ચલાવીએ. હશ? ે
ે
ે
�
ુ
કરાઈ રહી છ. આવ કહવા પાછળ સહ�થી મોટ� કારણ એ અપાય છ ક �યા � રોજબરોજના øવનમા જ સિવચારો, ભજન, કિવતાઓ મીરાબાઈએ ગાય ક મર તો િગરધર ગોપાલ,
�
�
�
�
�
�
�
ુ
�
�
ે
ુ
�
�
�
�
�
ં
�
�
ે
�
�
ૂ
વાણી�વાત�ય ન હોય �યા લોકશાહી ટક� નહી. છ�લા ઘણા સમયથી સરકાર વાચીએ ક ફોરવડ� કરીએ છીએ એ �યાનથી વાચી ýý, એ બધાન આ�મસાત દસરો ન કોઈ, એમા એમની પસનલ ચોઈસ હતી. રાજપ�રવાર
ે
ે
ક સરકારની અમક નીિતઓ સામ ýહરમા અવાજ ઊઠાવનારન રાજ�ોહ કરીએ તો એક ઘરમા રહતા લોકોને પણ એકમેક પરથી ભરોસો ઊઠી ýય. સાથ સબધ તોડી ના�યા પછીય એ ટકી ર�ા, એમની સજન��િ� ખીલતી
ે
�
�
�
�
ુ
�
�
�
�
ે
�
�
ે
ે
ુ
�
�
�
�
ુ
�
ે
(sedition)ના આરોપસર પકડીને સિળયા પાછળ ધક�લી દવાની એનુ એક ઉદાહરણ છ, વષ�થી આપણે �યા ગવાત આવલ એક બહ � રહી, કારણ ક ઝર આપનાર રાણાની સામે એમને ચાહનારા, ટકો આપનારા�
�
�
�
ે
ુ
ે
�
�
ે
��િ� પરýશમા ચાલી રહી છ. લોકિ�ય ભજન- ‘કોઈ કોઈનુ નથી ર... નાહક મરીએ છ બધા � લોકો પણ હશ જ, અન એ પણ એમની આસપાસ, પરંત આપણને ધમન ુ �
�
�
ુ
�
�
પોિલ�ટકલ એ��ટિવ�ટ, �ટ�ડ અપ કોમે�ડય�સ,
ુ
ે
�
કાટિન�ટ, િવ�ાથી� સિહત બધાય ઝપટમા� આવી ર�ા આપણી વાત મથીમથીને...’ મતલબ માતા, િપતા, ભાઈબહનો, િમ�ો, �ાન આપતા� લોકો બધો યશ મા� ભગવાનને અન અપયશ દિનયા, લોકોને �
ે
�
�
�
આપતા� ર�ા છ. અર, સકટ સમય મદદ કરનાર �ય��ત માટ પણ કહવાય ક
�
�
ે
�
�
�
�
�
એ બધામા આપ�ં કોઈ નથી.
�
ે
ૂ
ે
�
ે
છ. જેના પર દશ�ોહનો આરોપ મકવાન થોડ� ક�ઠન લાગ ે જ આપણા� હોવાની વાત કરે એની સામ શકાની નજરે ભગવાન એને સ�બિ� સઝાડી હશ. ના��તકોને આવી બિ� આવતી જ નહી ં
�
ુ
ે
�
�
ૂ
ુ
ુ
ે
્
ે
�
�
ે
ુ
�
�
એમના પર પછી ધાિમક લાગણી દભાવવાનો, િવિવધ વષા પાઠક ýવ, એમ જ ન? અન આ શકાન પ��ટ આપતા આગળના હોય, ક પછી એ લોકો કોઈને મદદ કરતા જ નહી હોય?
ં
ુ
ુ
�
ે
ે
�
�
�
ે
કોમો વ� વમન�ય વધારવાનો, દગાફસાદ માટ ઉ�કરણી શ�દો છ, �વાથ િવના �ીત કોઈ કરતુ નથી ર....’ અથા�ત છ�લ પાછો એ જ �� કરવાનો ક, જ �ય��ત સતત તમને બીý લોકો
ે
�
�
�
�
�
ે
ૈ
ે
ે
ુ
�
�
ે
ે
ે
�
ે
�
કરવાનો કસ કરીને જલમા� નાખી દવાય છ. �મની વાત કરનાર હ��ડ પરસે�ટ �વાથી જ હોય. હવ એવ � ુ ��ય શકાથી ýવાના �વચન આપતી હોય, દિનયામા� �મ અન િન:�વાથ�
ે
�
�
ુ
�
�
�
�
હવ આ બીý વગમા આવતા આરોપ એવા છ ક હાલતા ન ે લખનાર મહા�માએ દિનયામા�, ઘરમા �મ જગા�યો ક ભયાનક સબધ જવ કઈ જ નથી, એવ ફરીફરીને ગાયા કરે, ઘરના� લોકો પર પણ ભરોસો
ે
ુ
ે
�
�
ે
�
�
ુ
�
�
ં
ચાલતા કોઈપણ �ય��ત, બીø કોઈપણ �ય��ત પર કરી શક. આરોપી અિવ�ાસની લાગણી? અહીં મા� એક ýણીતા ભજનનો દાખલો નહી કરવાનો આડકતરો સદશ આ�યા કરે એમના પર રાજ�ોહ નહી, તો કમસ ે
ે
�
�
ં
�
�
�
�
�
ે
�
�
ુ
�
�
છવટ િનદ�ષ છટ તોયે એ પહલા મિહનાઓ સધી જલમા સડ, નોકરીધ�ધો આ�યો છ. બાકી આવા હýરો ભજનો વષ�થી લખાતા, ગવાતા આ�યા છ, કમ સમાજ�ોહનો, સમાજમા ફાટÔટ પડાવવાનો, ઘરની �દર અિવ�ાસન � ુ
�
�
�
�
�
�
ૂ
ે
�
ુ
ગમાવ, વકીલને રોકવા પાછળ પ�કળ પસાન �ધણ કરે. �યારક એવય બન ે એમા આપણને કઈ ખોટ�-ખરાબ નથી લાગત. વાતાવરણ ઊભ કરવાનો આ�ેપ મકીને એમના પર કસ ચલાવી શકાય? ના,
�
ુ
ુ
ુ
ૈ
�
�
ુ
�
�
ે
ુ
ે
�
ે
�
�
ુ
�
�
�
�
�
�
�
ુ
�
ુ
ુ
�
ુ
�
ે
ક આવો પીડાદાયક અનભવ થયા પછી છવટ કદમાથી છટ, તોયે બીøવાર ધારી �યો ક તમારી સાથે કોઈએ િવ�ાસઘાત કય�, બહ દઃખ પહ�ચા�, આટલુ વાચીન જ�ર મોટાભાગના� લોકો કહશ ક આવ તો કહવાન ન ગાવાન ુ �
�
�
�
�
ે
ે
�
�
�
ં
�
�
ુ
ે
�
�
મોઢ� ખોલતા પહલા દસ વાર િવચાર. તો એનો અથ એવો ક દિનયાની દરેક �ય��ત એવી જ છ? તમારો િબઝનસ હોય. તો કોઈ �ાની હમશની જમ કહશ, ‘બહન, તમ સમ�યા નહી?’ તો
ે
�
�
�
ે
�
ે
ે
ે
ુ
�
�
ૈ
�
�
ડા�ા લોકો કહ છ ક �ýમા વરઝેર નહી, પણ પર�પર �મ અન ે પાટનર પસા ખાઈ ýય પછી સગી પ�ની સામ પણ શકાની નજરે ýતા રહવ, સમýવો.
�
�
�
ં
�
�
ે
ે
�
�
�
�
ુ
�
�
�
િવ�ાસની લાગણી ઊભી થવી ýઈએ. એનો અથ એવો પણ થાય ક સરકાર કારણ ક કથામા મહારાજ કહલ ક કોઈ કોઈનુ નથી ર. ે આ જ �કારના બીý ગીતો, િશખામણોની વાત હવ પછી કોઈવાર.
ે
�
�
�
�
ે
�
ે
�
�
ýહર ખબર લખનમા કિલ�ા�ીનો બહોળો ઉપયોગ થવા લા�યો
ગજરાતી કિલ�ા�ી ઇરાનમા!
�
�
ુ
�
ે
ૂ
ે
ુ
�
ે
એ પલ ક��યટરનો આિવ�કાર કરનાર �ટીવ ý�સ માદા હતા �યાર ે વડ હાથથી લખવાના અ�રો સર�ય લાગ તની તાલીમ અપાતી હતી.
ે
ે
ૂ
ે
ે
ે
એમને øવતા રાખવા જ સાધનો વપરાતા� હતા એમાન એક
�
�
ે
�
ત પછી ટાઇપરાઇટર ન ત પછી ક��યટર ન હવ તો ફોન ઉપર
ુ
�
ુ
ે
એમણે નાપાસ કરેલ, કમક� તના નામના લોગોના અ�ર લખવાનો મિહમા થયો છ એટલે કિલ�ાફી ફરી પાછી કલાકારોના હાથમા �
�
�
�
ે
ે
ે
ૂ
�
ુ
�
�
�
�
�
સરિચપણ નહોતા. �ટીવ ý�સ જન ��øમા કિલ�ાફી કહવાય છ તના જઈ વસી છ. તવા� એક ગજરાતી કલાકાર છ, અમદાવાદના હીરલ
�
�
ુ
ે
ુ
ે
ુ
ે
ે
�
�
ુ
અ�યાસી હતા અન એપલ કપની ýહરાતના અ�રો ત પોતે પસદ કરતા. ભગત. ગજરાતી ક�ો ગજરાતી �સના ટાઇપથી આકાર પા�યો છ.
ે
�
�
�
ે
ે
�
�
ે
ે
�
�ટમ ગિવન નામના કિલ�ાફરન ત સમય િવકસી રહલા mouse-activated �થમ બીબામા અ�રો પડાતા હતા, પછી મોનોટાઇપ અન લાઇનોટાઇપ
ે
ે
�
ુ
computer -- a ‘M.A.C.’ યાન માઉસ �ારા ચાલતા ક��યટરની કિલ�ાફી આવતા જદા જદા સર�ય આકારો ગજરાતી ક�ાને પણ સાપ�ા અન ે
�
ૂ
ુ
�
ુ
ુ
ઉપર કામ કરવા એમણે ખાસ રોક�લા. હવ ક��યટર ટાઇપના કારણે નવા મરોડના ટાઇપ બનાવવા સરળ થયા
ૂ
ે
�
�
ુ
યરોપમા� િમડલ ઇ�ટ અન ઇ�ટ એિશયામા કિલ�ાફીન િચ�કારી ક � છ. �
ે
ે
ે
�
�
િશ�પકામ કરતા પણ �ચો દર�ý અપાય છ. ચીનમા િજન અન તગ બ-�ણ વષ પહલા� ગજરાતી િલટરચર ફ��ટવલના વડોદરા
�
�
ુ
�
ે
ે
�
�
ુ
�
ુ
�
ડાયન�ટીના અમલ દરિમયાન કિલ�ાફી સ�દય�ના ચરમ િશખર ે ખાતના અિધવશનમા ગજરાતી કિલ�ાફીનો તબ તાણી
ે
�
ે
ે
�
�
ે
ે
પહ�ચલી. નીલ ે બઠલા એક બહન ત હીરલ ભગત. દરેક �ય��તન અમક
ે
�
�
ે
ુ
પિ�મમા� લખાણની લોકિ�યતા વધતા �ીક અન ે ધન હોય છ, કોઈને સરસ ખાવાન બનાવવાની, કોઈને
ુ
ુ
�
�
�
ુ
ે
ે
લ�ટનની બારાખડી ઉપરથી િવધિવધ ભાષાઓના ક�ા ગગન ગજરાતી ભાષાના સરસ અ�રો પાડવાની ન કોઈને
ે
ુ
�
બ�યા અન કિલ�ાફી મહોરી. સમય જતા છપાઈકામ અન ે ગજરાતી ભાષાની ýડણી સાચી લખવાની. હીરલ
�
�
ે
�
�
હ�ત�ત આલખન પર�પર ઉપર �ભાવકતા બની ર�ા. ક તલ ે બહન ગગનવાલાને પોતાનુ કામ બતા�યુ. સરસ,
�
ે
�
�
દાખલા તરીક� ýહર ખબર લખનમા કિલ�ાફીનો બહોળો પણ તમા એક શ�દમા અન�વારની ભલ હતી ત ે
�
ે
ુ
�
ૂ
�
�
�
ે
ુ
ઉપયોગ થવા લા�યો અન છપાઈકામ માટના ટાઇપના મધ રાય ગગનવાલાએ ચીધી બતાવી. ત બતા�યા પછી તરત
ે
ં
�
ે
ુ
�
�
બીબાની િવધિવધ �ડઝાઈનો કિલ�ાફરો બનાવવા લા�યા. હીરલ બહનની ગજરાતી ભાષાની કિલ�ાફીની લગનને પણ
�
�
�
�
�
�
�
ે
આ તરફ એિશયામા કિલ�ાફી માટ વાસ ક હાથીદાત ક � િબરદાવી. �ા�સ વગરના કલાકારોએ ભાગ લીધો હતો.’
�
ે
�
ુ
�
�
�
ે
ે
�
�
�
ચાદીની કલમ ઉપર �ટ ક બકરી ક �દર ક મનુ�યના વાળ પણ બાધીને �શ અચાનક �યાલ આવ છ ક આ માચ મિહનો નારીની િસિ�ઓન ે હીરલ ભગતને ઇરાનમા યન�કો �ારા યોજવામા આવલ કિલ�ાફી
�
ે
�
�
�
�
�
ે
બનતા જ લખવાના કામમા લવાતા. અરબી ફારસી લખનમા તથા ભારતની િબરદાવવાનો મિહનો છ. હીરલ ભગતે સી. એન. િવ�ાિવહારમા કલાન � ુ કો�ફર�સમા� ભાગ લવાન આમ��ણ મળલ અન એકમા� ભારતીય મિહલા
�
ુ
�
�
ે
�
�
ુ
�
�
ે
ે
ે
ે
�
�
�
ે
�
ે
ભાષાઓના હ�તલખનમા વાસની સળીન �ાસી કાપીને યાન ‘કલમ કરીને’ િશ�ણ લીધ અન કહો ક �ટીવ ý�સની માફક કિલ�ાફી ��ય તે આકષાયા. કિલ�ાફર તરીક� એમણે ગજરાતી કિલ�ાફીની રચનાઓ કો�ફર�સમા� �દિશત
�
ુ
ે
�
ે
�
�
�
ુ
�
�
ે
ે
�
ે
ે
ે
ે
લખવાના કામમા લવાતી. �યારથી વ� વ� એમના િલિપના �મના કારણે અન અમારા ભાષાના કરી હતી. એમણે ગજરાતી કિલ�ાફીના આકાર અન બધારણીય માળખા ઉપર
�
�
ુ
�
ે
ે
ૂ
ે
ે
ે
�
�
ુ
ુ
�
ત પછી પીછાન ત રીત કાપી ‘�વીલ’ બની ન �યાર બાદ ધાતની ટાકને �મના કારણે વરસ િદવસ એકાદ બ પ�ની લવડદેવડ થતી રહલી. ગજરાતી શોધપ� પણ રજૂ કરી ઝીણવટભરી માિહતી પરી પાડી હતી. હીરલ બહન કહ �
ે
ે
ે
ે
ે
ે
�
�
ુ
�
�
ુ
�
�
ે
�
ુ
�
�
�
ે
ે
શાહીના ખ�ડયામા ડબાડીન સલખન કાય થત થય. એમાથી ��øમા � કિલ�ાફી જવી કલાન પોતાનુ અવતારક�ય બનાવી બસનાર આ નારીએ છ ક મારી કલાના મા�યમથી આપણી ગજરાતી ભાષા સચવાશ તો મારો મોટો
ે
�
ુ
ે
ે
ે
ુ
ે
ે
ે
વપરાતી એબીસીડીન છાપવા બ અન હાથથી લખવા બ એમ ચાર એબીસીડી એમના જ શ�દોમા ‘હાલમા જ ઓનલાઇન �ારા ગજરાતી કિલ�ાફી હત િસ� થશ. કિલ�ાફી �ારા િલિપન લાવ�ય અન તની શ� ýડણી �ારા
ે
�
�
�
ે
ુ
ે
ે
ુ
�
ુ
�
�
�
�
ે
ુ
ે
ે
ે
�
�
ૂ
ઘટવા માટ ચાર લીટીની નોટબુકો હø ગઈ પઢી સધી વપરાતી હતી ન ત ે િવ��તરના કલાકારો અન �ડઝાઇનરોને શીખવી જમા અમ�રકા, જમની, ભાષાની શિચતા બન જળવાય તો જય જય ગરવી ગજરાત.
ુ
�
ે
ુ
ે
