Page 13 - DIVYA BHASKAR 032621

Friday, March 26, 2021 | 13

ે
ે
ે
આઝાદી અન ભાગલા એકસાથ આ�યા અન સરહદો પર જટલા નાગ�રકોની
ે
હ�યા થઈ એટલી ખવારી તો �વાત��ય મળવતા પણ નહોતી થઈ.
ે
ુ
ુ
�
�
1950થી ભારતીય બધારણ અમલમા આ�ય. આ એક ભાર સાહસ હત � ુ
ે
�
�
�
ે
ુ
�
ે
�
�
�
ક સીધ સસદીય લોકત�� �થાિપત કરવામા આ�ય. ત સમય ચટણીમા નાત,
ુ
ૂ
�
�
ે
�
ુ
�
ýત, કોમ, સ�દાય, નાણાન આટલુ વચ�વ થઈ જશ તવો �યાલ કોઈને
�
ે
�
�
ે
નહોતો. હા, �બડકરે અન સરદાર પટ�લ એવી ચતવણી જ�ર આપી હતી ક,
ે
ે
ે
�
ુ
�
સાવધ ના ર�ા તો ગમે તવ ઉ�મ બધારણ પણ ખતરનાક બની શક. બરાબર
ે
�
�
�ýસ�ાકના 25મા વષ આ ચતવણી સાચી પડી. સિવધાનની ýગવાઇનો
�
ે
�
ે
ે
આધાર લઈન જ �ત�રક કટોકટી લાદવામા આવી, સ�સરશીપથી સમ�
ે
�
�
ે
દશના તમામ અખબારો અન મી�ડયા પર ýહકમી ચાલી, કા તો અમ ે
�
ે
ૈ
�
�
કહીએ તમ લખો ક જ�તી, જડતી, �િતબધ માટ તયાર રહો. રાજકીય રીત ે
�
ે
ે
1,10,000 લોકોની ધરપકડ થઈ, તમા જય�કાશ, અટલિબહારી વાજપયી,
ુ
ે
ે
�
�
મોરારø દસાઇ, મધ દડવત, �યોજ� ફના��ડઝ સિહત અનક નતાઓ,
ે
ે
ે
ે
કલાકારો, િશ�કો, પ�કારો અન મિહલાઓ સામલ હતા. �
ે
ે
આ �મ અન ભયના સા�ા�ય વ� રા�યોમા �યાયત� �માણમા નીડર
�
�
�
�
ર�. ક��મા એક �યાયમિત િસહાન બાદ કરતા બધા માનનીય �યાયાધીશોએ
ુ
�
�
ૂ
�
ે
�
ુ
ુ
�
ુ
ે
ં
�
ુ
�
ે
ે
ુ
ે
કટોકટી ઉઠાવી લવામા� આવી �યારે જ ચટણી થઈ તમા મૌન ગ�સાને મતદારોએ સરકારી કટોકટીના િનણ�ય સામ જવ મનાિસબ મા�ય નહી, પરંત કટોકટી
ૂ
�
ુ
ૂ
�
�
�
ે
ે
ે
ે
ઉઠાવી લવામા આવી �યાર જ ચટણી થઈ તમા મૌન ગ�સાને મતદારોએ �ય�ત
�ય�ત કય� અને ક��સ માટ પરાજયના પ�રણામ આ�યા� કય� અન 1950 પછી પહલીવાર �ીમતી ઇ��દરા ગાધી સિહત સમ� ક��સન ે
�
ે
�
ે
�
ે
�
માટ પરાજયના પ�રણામ આ�યા.
�
ે
�મ અન ભયના સા�ા�ય વ�ે નાયબ વડા�ધાન સરદાર પટ�લના પ�ી મિણબહન પટ�લ 1975મા પોતાના ે
�
ભારતીય સ�ાકારણનો નકશો પણ અજબ છ! �થમ �હ�ધાન અન
ુ
�
�
�
ે
�
પ�ની રા�યસ�ા સામ, કટોકટીની િવર�મા સ�યા�હ કય� હતો. �ીમતી
ે
ુ
ઇ��દરાøની હ�યા પછી િસિનયર નતા �ણવ મખøન બદલ નહર-ગાધી
ુ
ે
ે
ે
ુ
ે
�
�
ે
�
ે
ે
�
�
ે
�
�
�યાયત� �માણમા નીડર ર�ુ! વશન માટ ક��સ ર�તો ખોલી આ�યો અન રાøવ ગાધીને વડા�ધાન બના�યા. ૂ
�
�
�
ુ
ૈ
�
રા��પિત �ાની જલ િસહ અ�તસર સવણ મિદર પરના ઓપરેશન ‘�લ
�
ં
ે
�ટાર’થી નારાજગી �ય�ત કરી હતી, નહી તો તમની એ ઉ��ત જગýણીતી થઈ
ૈ
�
�
�
�
�
�
હતી ક ઇ��દરાø કહ તો હ ઝાડ વાળવા પણ તયાર છ! આવો જ એક બીý
�
ુ
નારો કટોકટી દરિમયાન પ� �મખ દવકા�ત બરઆએ લગા�યો હતો: ‘ઇ��દરા
ે
ુ
�
ુ
�
ે
�
ૂ
ે
�
�
ઇઝ ઈ��ડયા’. �થમ ચટણીમા પણ એવ કહવાત ક નહર એટલે દશ અન દશ
�
ુ
ુ
ે
ે
ુ
ે
�
ે
�
�
ે
ુ
�
�
�
ુ
�
કરલ સા�યવાદીઓન એક મા� આશા�થાન હત. �યા �થમ સા�યવાદી
�
ે
�
�
Ō ýસ�ાક િદવસ અન �વાત�ય િદન ઊજવવાન નસીબ 1947થી સરકાર રચાઇ �યાર આ િબરાદરો એટલા જ�સામા આવી ગયા ક િદ�હીન � ુ એટલ ક��સ. આ વા�યો �ાસિગક માનિસકતા દશાવતા હોય છ. દવકા�ત તો
ે
�
ે
�
ુ
કટોકટી પછી પોતે જ ક��સ િવભાજનમા ઇ��દરાøથી અલગ થઈ ગયા હતા.
શ� થય અન લગાતાર આપણે લાલ �ક�લા પર આપણો
�
�
ુ
ે
ં
�
ે
�
�
પોતાનો િ�રગો ફરકતો રા�યો છ, પચાયતથી પાલામ�ટ સપનુ ýતા થયા અન ‘નહર ક બાદ ના�બિ�પાદ’ સ� પણ શ� કયુ. ભારતના વડા�ધાનોની પણ રસ�દ તવારીખ છ. �વાધીનતાના આગમન
�
ે
�
�
ૂ
ુ
ે
ુ
�
�
ૂ
ુ
ે
�
ુ
�
ુ
ે
ુ
�
�
ે
ે
�
ુ
ૂ
સધીની ચટણી યોýતી રહી, �યારક મ�ય સ� ચટણી પણ આવી, ક��સ, (ના�બિ�પાદ કરળના મ�યમ��ી હતા.) બીø તરફ બગાળ અન િ�પરામા � પવ �ણ નામોની ચચા રહી. એક સભાષચ� બોઝ, બીý જવાહરલાલ નહર ુ
�
ૂ
ે
�
જનતા પ�, જનતા દળ અન ભારતીય જનતા પ�ની મોટ�ભાગ સમથન ડાબેરી મોરચો અન સીપીએમની સરકારો રચાઇ. આની અસરમા � અન �ીý સરદાર વ�લભભાઈ. ગાધીøએ તો ભાગલા ટાળવા માટ �
ે
ે
ે
�
�
�
�
ે
ુ
�
�
ુ
�
�
�
�
�
ે
ુ
ુ
�
ે
ે
અથવા ગઠબધનની સરકારો ક��મા અન રા�યોમા રચાઇ. રા�યોમા ડીએમક�, ન�સલવાદ જ��યો, તન તો માઓ મા�સપથી ‘�ાિતકારી, મોહ�મદ અલી ઝીણાને પણ દશન સકાન સભાળવા ક� હત,
�
ે
ે
ે
ે
ે
એઆઈડીએમક�, અકાલી દળ, ડાબરી મોરચો, િશવસના, ભાજપ અન ે �ગિતશીલ વ�ાિનક રા�ય’ની �થાપના કરવી હતી. તના સમયના પણ આ તો ઝીણા. તન સાવ અલગ ‘થાળી’ ýઈતી હતી
ૈ
�
ે
ે
ક��સની સરકારો રહી. જ એક ભાગ જવો ‘અબન ન�સલવાદ’ આજકાલ સિ�ય એટલે પા�ક�તાન માટની øદ ચાલ રાખી અન �યા વડા�ધાન
ે
�
�
ુ
ે
ે
ુ
�
�
ે
�
ઊથલપાથલ આપણી રાજનીિતનો એક સામા�ય િનયમ બની ગયો છ � છ. આ ‘�ાિત’ની ‘�ા�િત’મા રાચનારાઓને ભારતીય હ�તા�ર બનવાન બદલ રા���મખ બ�યા. ભારતમા �યારથી નહર ુ
�
એટલે વારવાર સરકારોના ચહરા બદલાતા ર�ા. કા�મીરમા �થાિનક પ�ોનો �ýમાનસની જરા સરખી પણ પહચાન નથી. અ�યાર તો યગ શ� થયો. ગાધીøનો આ�હ હતો ક નહર વડા�ધાન
�
ં
�
�
�
ુ
ે
�
ુ
ે
ુ
ે
ુ
�
ે
�
�
�
ુ
�
દબદબો લાબા સમય સધી ર�ો. 370મી કલમ તની ઇýરાશાહી લગભગ સા�યવાદીઓ જન ‘બ�વા શ��ત’ માનતા હતા ત ક��સની િવ�� પ�ા બન. કટલાક રાજકીય ઇિતહાસકારોન માનવ છ ક ગાધીøન ે
ે
�
�
ે
ે
ે
�
ુ
ે
�
�
ે
ે
ૂ
ે
ુ
�
ે
�
�
�
ૂ
સમા�ત કરી નાખી. પવ��રમા હજ નાગ, િમઝો, બોડો જનýિતઓની સાથ બગાળમા ચટણી ýડાણ કરી ચ�યા છ. ક��સ પોતાનુ � ભય હતો ક ý નહરન બદલ બીý કોઇની પસદગી કરવામા �
ે
�
ે
�
ૂ
ુ
ૂ
ે
�
�
ુ
ે
ે
અપ�ાન કનહપવક રા��ીય મ�યધારામા બદલાવવાની સફળ કોિશશ થઈ અ��ત�વ ટકાવવા માટ મ��લમ ક�રવાદી પ�ો અન પ�રબળો આવ તો નહર તમના સમાજવાદી િવચાર ધરાવનારા રફી
ુ
ે
�
ુ
ે
ે
ે
�
�
ે
ે
�
ે
ે
ે
ે
રહી છ�. આસામ �દોલનમા� તો ‘િબદશી’ (અથા� બા�લાદશી ઘસણખોર) સાથ હાથ િમલા�યા તનો િવરોધ ક��સના જ કટલાક નતાઓ કરી એહમદ �કડવાઇ જવાન સાથ લઈન નવો પ� �થા�યો હોત. ત એવો
ૂ
ે
�
ે
ે
ે
ે
ે
�
ે
�
અન ‘બિહરાગત’ (એટલે મ�ય�વ બગાળી) એમ બન સામ લાબો સ�યા�હ ર�ા છ. િબનસા�દાિયકતાની અન નકલી િબનસા�દાિયકતા વ�ની સમય હતો ક એક પ�મા� આવા િવભાજનથી મ�ક�લી વધી હોત. નહર પછી
ે
�
ે
ુ
ે
�
ે
�
ુ
�
ે
ુ
�
ે
ે
ે
�
ુ
થયો. ‘આસ’ (ઓલ આસામ �ટડ��સ યિનયન) તન મ�ય �વ�તા સગઠન ભદરેખા ભસાઈ જતા એક નવી રાજનીિત અન સમાજનીિતનો ન�શો બની કોણ તવો સવાલ લાલ બહાદર શા��ીન તમના �સ સિચવ તરીક� કામ કરતા
ુ
ે
ુ
�
ે
ે
ે
�
ુ
ૂ
�
ુ
�
�
ે
�
�
ુ
�
�
હત, તન ચૂટણીમા� બહમતી મળી, સરકાર પણ રચાઇ, પરંત ત વધ સમય ટકી ર�ો છ. 75 વષ આપણે મહામલી આઝાદીનુ આવ� તવ જતન કયુ. કલદીપ નાયર કય� �યાર શા��ીøએ ક� ક, પ�ડતøના મનમા પ�ી છ.
�
�
ુ
ે
ે
�
�
�
ે
ે
ુ
�
�
ુ
ે
�
�
�
ૂ
ુ
ુ
ુ
ુ
�
�
ુ
�
ે
ૂ
ુ
�
ં
ે
ં
ે
�
શકી નહી. દિ�ણના પ�ો �ારભ �િવડ આ�ોશ સાથ રાજકારણમા� આ�યા, મહામલી એટલા માટ ક 1857થી 1945 સધીમા 6 લાખ નાગ�રકો એક યા પ�ી એટલે ઇ��દરાø! એવ �યાર તો ના બ�ય, પણ આઝાદીના 75 વષની
ુ
�
ે
ુ
�
ે
�
�
ે
ે
�
�
ે
�
ે
પણ હવ તઓ બીý વણ, વગન સાથે લવા મથી ર�ા છ. � બીø રીત �વાધીનતા જગમા મયા અન એટલા જ પ�રવારો ખવાર થયા. તડકી-છાયડીમા આજે અહીં થોભી જઈએ.
�
ે
ુ
�
ે
ે
�
ે
દાન, ચ�રટી, પરોપકાર, બહ � આપણ પણ આટલ ઘરમા કામ કરતી બાઈન મદદ કરવાની ભાવના નથી. મારા મત એ શઠાણી
ે
�
સૌથી ગરીબ છ.’
ૂ
ે
�
�
�
ક�સરના ડો�ટર િદવસન કામ પર કરી કાર લવા પા�કગમા આ�યા.
�
ુ
ુ
�
ે
મોટા અન ભારખમ શ�દો છ. એમનો આજનો છ�લો દદી� ýસફ હતો. 45 વષના મોટર િમકિનક ýસફના
ે
�
ે
�
�
�
ે
કટલાય લોકો હાલતા�ચાલતા� �રપો�સ� ýયા પછી એમને કહવ પ� હત ક એને યક�તન ક�સર છ. ýસફ
�
�
ુ
ુ
�
ુ
�
�
ુ
�
ે
�
�
�
ુ
�
�
ૈ
ે
ે
ે
સહજભાવ એકબીýન સહાય તો કરી શકીએ �ત�ધ બસી ર�ો. એની હાલત પરથી સારવાર માટ પસા હોય એવ લાગત ુ �
ુ
ુ
�
�
ુ
�
ન હત�. ડો�ટર શ કરી શકાય એના િવચારમા હતા. અચાનક ýય તો એક
�
�
ે
�
ે
કરી માનવધમ બýવ છ � ��ની કાર બધ થઈ ગઈ હતી અન એક માણસ વાકો વળી �રપેર કરતો ે
હતો. એ ýસફ હતો. ડો�ટરથી પછાઈ જવાય, ‘ýસફ, આ શ કરે છ? તન
ુ
�
ે
ુ
�
ુ
�
ે
ુ
તો –’ ýસફના મોઢા પર ��મત આવી ગય. એણે જવાબ આ�યો, ‘તમારી
ે
�
ુ
�
ુ
�
ુ
�
�
�
ે
ુ
�
ે
ે
�
�
Ō માણમા નાન એવ શહર હત. એમા રતનલાલ નામનો �ૌઢ ં પાસથી નીચ આ�યો �યાર ýય તો આ દાદાની કાર બધ થઈ ગઈ હતી. એ
ુ
�
ૂ
�
માણસ રહતો હતો. એની પýપાની નાની દકાન હતી. થોડ�ઘ�
�યા ýય? હ જ �રપેર કરવા લા�યો. ડો�ટરસાહ�બ, માર ક�સર કોઈને મદદ
�
�
�
ુ
�
�
�
ુ
ુ
ુ
�
કમાતો. એણે એક આદત પાડી હતી – િદવસ દરિમયાન જ ે કરવાની ના નથી પાડત!’ એણે કાર ચાલ કરી �યા સધી ડો�ટર ઊભા ર�ા.
�
ે
ૈ
ે
�
કમાણી થાય તની દસ ટકા રકમ એ અલગ રાખતો. તહવારોના િદવસોમા � વડીલ ýસફન પસા આપવા લા�યા તો એણે હાથ ý�ા,‘મને આવડતુ હત ુ �
ે
ે
�
ે
ુ
�
ૈ
�
�
ે
�
�
�
ે
બચત કરેલા પસામાથી સાવ ગરીબ લોકો માટ મીઠાઈ અન ઉપયોગી વ�તઓ ત કામ મ કયુ, મને આશીવાદ આપો.’ જ માણસન થોડી વાર પહલા ýણ
�
ે
�
ખરીદતો અન પચીસક જટલા લોકોને ઘરે આપી આવતો. દાન ક પરોપકાર થઈ છ ક એ અસા�ય રોગનો ભોગ બ�યો છ, છતા એ આ રીત વતી શક?
�
�
�
ે
ે
ે
�
�
�
જવા કોઈ ભાવ િવના એ આ કામ કરતો. એની બીø એક િવશષતા હતી. એ ડો�ટરના મનમા ýસફન સારવાર કરવાની સગવડ િવશ ચાલતી અવઢવ
ે
ે
ે
ે
ે
�
જન મીઠાઈન બો�સ અન વ�ત આપવા ýય એને આપી પગે લાગતો. લોકોને એક �ણમા દર થઈ. એમણે એના ખભા પર હાથ મકીને ક�, ‘કાલ ે
ૂ
ે
ૂ
�
ુ
ુ
ે
�
ુ
ે
ે
ે
ે
ે
�
નવાઈ લાગતી ક એ ભટ આપે છ, ખરખર તો સામની �ય��તએ આભારવશ સવાર મારી હો��પટલમા દાખલ થઈ જજ. માર પણ તન �રપેર
ે
ે
�
�
ે
�
�િતિ�યા આપવી ýઈએ. રતનલાલનો જવાબ રહતો, ‘એ લોકો મારી ભટ કરવો પડશ ન?’
ે
ે
ે
�
�
ુ
ે
�
�
�
ે
�
�વીકારી મારા પર ઉપકાર કરે છ, એ કારણે હ પગે લાગ છ. અહકાર ક � ડબકી દાન, ચ�રટી, પરોપકાર, બહ મોટા અન ભારખમ શ�દો
ે
�
�
�
અહસાનની ભાવનાથી કોઈને ભટ આપવી ન ýઈએ. ભટ લનારની ઉદારતા છ. કટલાય લોકો હાલતાચાલતા સહજભાવ એકબીýન ે
�
ે
�
ે
�
�
ે
ે
�
�
�
ે
�
છ� ક તઓ ભટનો �વીકાર કરે છ.’ વીનશ �તાણી સહાય કરી માનવધમ� બýવ છ. એમના નામ આરસની ત�તી
ે
ે
ે
�
એ રતનલાલ સાથ બનલો એક બનાવ. િદવાળીના િદવસ એ ગરીબ ��ાન ે રતનલાલ નોકરાણીને એક સાડી-મીઠાઈ વગર આ�યા. કામ પર ક દાનવીરોની યાદીમા �યારય આવતા નથી. એમને એની
�
ે
�
ે
ે
�
ે
ે
ે
�
ે
ે
થોડા પસા, સાડી અન મીઠાઈ આપી પાછો વળતો હતો �યાર શરીના નાક � પરા કરી ગામના ચોકમા� િમ�ો પાસ આ�યો. બહ િખ�ન હતો. તમા પણ હોતી નથી. જ�રી નથી ક કોઈને પસા આપો તો જ
�
ૈ
ૂ
�
ે
�
ે
ે
ૈ
ૂ
આવલા �ણ માળના મકાનમાથી શઠાણીએ એને બોલા�યો. એણે રતનલાલન ે િમ�ોએ પ� �યાર એણે ક�, ‘પલી શઠાણીએ મારી િદવાળી સહાયતા કરી કહવાય. �વાભાિવકપણ કરવામા આવલો માનવીય
�
ુ
�
�
�
�
ે
ે
ે
ે
ે
ુ
ે
ે
ે
�
�
ે
ુ
ૈ
ે
�
ક�, ‘મારા ઘરમા કામ કરતી બાઈ ગરીબ છ, ત એને પણ ભટ આપ.’ બગાડી. એની પાસ પ�કળ પસો છ, ઘર છ, બ કાર છ, પણ પોતાના જ �યવહાર કરોડોના દાનથી ઊતરતો નથી.
�
ુ
�
�
ુ
�