Page 19 - DIVYA BHASKAR 120321

Friday, December 3, 2021 | 14

ે
મનુ�ય પોતાના øવન દરિમયાન દરરોજ, સતત અન ��યેક �ણ નવા અનુભવો ��ખે ��. એકના એક ýતને સરેરાશ 22 ઇલેિ�ક શો�સ આ�યા. એટલુ� જ નહીં, પસાર થતા
ે
સમયની સાથે એ ઇલે���ક કર�ટની તી�તા પણ વધતી ગઈ. આમ થવાનુ�
અનુભવનુ� પુનરાવત�ન મનુ�યને હતાશ, બીમાર અન માનિસકરીતે ��ત કરી મૂક� �� મનોવ��ાિનક કારણ? ક�ટાળો, મોનોટોની, નીરસતા અને વ�િવ�યનો અભાવ.
ે
એક કલાકના ટ��કા ગાળા દરિમયાન �યોગમા� ભાગ લઈ રહ�લા યુવાનો
આપણા સુખી øવનનો એક ‘એકના એક’ અનુભવથી એટલા બધા ક�ટાળી ગયા ક� �ખો બ�ધ કરીને
શા�િતથી બેસી રહ�વાને બદલે તેમણે પોતાની ýતને ઇલે���ક શોક આપવાનુ�
પસ�દ કયુ� કારણ ક� ઇલે���ક શોક તેમના માટ� એક નવો અને વ�િવ�યસભર
અનુભવ હતો. આ �યોગ પરથી �યાલ આ�યો ક� મનુ�ય પોતાના øવન
દરિમયાન દરરોજ, સતત અને ��યેક �ણે નવા અનુભવો ઝ�ખે છ�. એકના એક
અનુભવનુ� પુનરાવત�ન મનુ�યને હતાશ, બીમાર અને માનિસક રીતે ��ત કરી
ખૂટતો ટ�ક�ો : માનિસક સ�િ� મૂક� છ� અને માટ� જ આ લે�ડમાક� �યોગ પરથી એક નવા શ�દનો જ�મ થયો,
‘સાઇકોલોિજકલ �રચનેસ’. એને આપણે મનોવ��ાિનક ક� માનિસક સ�િ�
કહી શકીએ.
આ ‘માનિસક સ�િ�’ એટલે શુ�? તો એનો ટ��કો અને સરળ જવાબ છ�,
અનુભવોની વ�િવ�યતા. આપણા øવન દરિમયાન થયેલા અનુભવો જેટલા
િવિચ�, અસાધારણ, રસ�દ, આ�ય�જનક, ઉ�ેજક અને િવિવધતાસભર,
આપણી માનિસક સ�િ� એટલી જ વધારે અને મનોિવ�ાનના મત �માણે
માનિસક સ�િ� જેટલી વધારે, આપણો હ�પીનેસ ઇ�ડ��સ એટલો જ વધારે.
ટ��કમા�, આપણા øવનની સુખાકારીનો આધાર ��ત આિથ�ક સ�રતા
જ નહીં, માનિસક સ�િ� ઉપર પણ રહ�લો છ�.
એકસરખી િદનચયા�, એકનુ� એક ��ટન ક� મોનોટોનસ
મનનો øવન આપણને સૌથી વધુ હતાશ કરે છ�. ���ચ ��લોસો�ર
�લેઈઝ પા�કલે કહ�લુ� એમ, ‘મનુ�યની મોટા ભાગની
મોનોલોગ સમ�યાઓ એક બ�ધ ઓરડામા� શા�િતથી એકલા બેસી
શકવાની અસમથ�તાને કારણે છ�.’ પણ સાથે તેમણે એવુ�
ડો. િનિમ� ઓઝા પણ કહ�લુ� ક� આપણા દરેકની �દર નવા-નવા અનુભવો
કરવાની એક રહ�યમય અને ગિભ�ત �િ� રહ�લી હોય
છ�. પા�કલ તેને ‘િસ��ટ ઇ���ટ��ટ’ કહ�તા. એ મુજબ, નવા
અનુભવો ગમે તેટલા ખતરનાક, પીડાદાયક ક� હાિનકારક હોય,
તો પણ મનુ�ય એ અનુભવો માટ� ઝ�ખે છ�. મનુ�યની આ �િ�ને કારણે
જ એડવે�ચર �પો�સ�, રોલર કો�ટર ક� અ�ય ýખમી રાઈ�સ, રીવર રા��ટ�ગ
ક� બ�ø જ��પ�ગ જેવી ��િ�ઓ ચાલ છ�.
ે
આપણને દરેક �ણે ક�ઈક નવુ� ýઈએ છ�. અનુભવ, અનુભૂિત, ઘટના ક�
પણ �યોગની સૌથી અગ�યની બાબત તો હવે આવે છ�. એ �યોગમા�
20 15મા� નેધરલે�ડમા� થયેલા એક ઐિતહાિસક મનોવ��ાિનક સહભાગી થનાર દરેક �ય��ત સાથે ઇલે��ોડ ýડવામા આવેલા અને એવી ઉ�ેજના. માનિસક સ�િ� વધારતા� જવાની આ માનવસહજ �િ�ને ý યો�ય
િદશા આપવામા� ન આવે, તો �યસન, ગુનાખોરી, અક�માત ક� અિન�છનીય
�
�યોગથી વાતની શ�આત કરીએ. �યોગનુ� �ોમ�ટ એવુ� હતુ� ક�
એમા� ભાગ લેનાર �ય��તએ એક નાનકડા �મમા એકલા બેસીને �યવ�થા કરવામા� આવેલી ક� દરેક પા�ટ�િસપ�ટ �વે�છાએ પોતાની ýતને ઘટનાઓનુ� �માણ વધી શક� છ�. એ સારા હોય ક� ખરાબ, સુરિ�ત હોય ક�
�
85 સેક��સની એક મૂવી ��લપ, સતત એક કલાક સુધી ýયા કરવાની. તેમની હળવાથી અિત ભારે તી�તાના ઇલ���ક શો�સ આપી શક�. ઇલેિ�ક કર�ટ હાિનકારક, આન�દદાયક હોઈ ક� øવલેણ, આપ�ં મન ��ત અનુભવો ઝ�ખે
સામે એક ટ�બલ રાખવામા આવેલુ�. તેના પર એક ��ીન અને એ ��ીન પર લેવા ક� નહીં? એનો િનણ�ય પા�ટ�િસપ�ટ કરે અને એટલુ� જ નહીં, શોક ક�ટલી છ�. વધુ પડતા ��ીન-ટાઈમ, અથ�હીન રી�સ, અસ��ય વેબસી�રઝ ક� પછી
�
ચાલી રહ�લી પેલી મૂવી ��લપ. એ �યોગના પા�ટ�િસપ��સની જ�યાએ તી�તાના લેવા? એનો િનણ�ય પણ તેઓ જ કરે. મોનોટોનસ øવતરની હ��ળ દબાઈ ગયેલુ� મન એ િવવેકબુિ� ગુમાવી બેસે
આપણી ýતને મૂકી ýઈએ, તો �� થાય ક� 85 સેક��સની એક ��લપ �યોગની �ડઝાઈન ýઈને �વાભાિવક રીતે પહ�લો િવચાર એવો આવે છ� ક� ‘સાઇકોલોિજકલ �રચનેસ’ વધારવા માટ� ક�વા �કારના અનુભવો યો�ય
આપણે વારંવાર ક�ટલી વાર ýઈ શકીએ? એ �યોગના સહભાગીઓ સાથે ક� કોઈ પા�ટ�િસપ�ટ �વે�છાએ ઇલેિ�ક શોક શુ� કામ લે? મૂવી ��લપ ýઈને અને િહતકારક છ� અને માટ� �યારેક �ડિજટલ બોરડમ ýખમી અને øવલેણ
પણ એમ જ થયુ�. જેમ જેમ સમય પસાર થવા લા�યો, પા�ટ�િસપ��સની ક�ટાળી ýય તો એક કલાક સુધી �ખો બ�ધ કરીને બેસી રહ�, પણ એવુ� ન સાિબત થાય છ�.
અકળામણ અને ક�ટાળો વધતા� ગયા�. થયુ�. એક કલાક પૂરો થાય �યા સુધીમા� એ �યોગના સહભાગીઓએ પોતાની (�ન����ાન પાના ન�.18)
�