Page 15 - DIVYA BHASKAR 070221

Friday, July 2, 2021 | 15

‘હ� ભગવાન!’ રાણીનો �પ નીતરતો ચહ�રો �ઈન સૂરજના મોઢામા�થી �શ�સાના શ�દો સરી પ�ા, ‘તુ� પણ ક�વો અકળ છ�! ગરીબના�
ે
છાપરા� પર આ�લુ� મબલખ તેજ ઢોળી દે છ�.’ જગતમા� �થમ વાર �વુ� બ�યુ� ક� �વય� સૂરજ કોઈના� તેજથી �ýઈ ગયો હોય!

યે ઉ�મીદ ભી બ� કમાલ કી ચીજ હ�
�

સ� િગરવી રખકર �તýર થમા દેતી હ�!

‘નામ રાણી છ� પણ ઢ�ગ છ� દાસી જેવા�!’ સૂરજે રાણીનો ખરબચડો હાથ
ઝાલી લીધો,‘આવતી કાલથી કામ પર જવાનુ� બ�ધ. એવુ� ન પૂછતી ક� મજૂરી
ે
નહીં કરે તો ખાઈશ શુ�? તને મજૂરીનો જે રોજ મળતો હશ, એટલા પૈસા હ��
આપીશ. તારા� મા-બાપ ભલે કામ પર જતા�; તારે નથી જવાનુ�.’
રાણીને ગ�યુ�. એ જે દારુણ ગરીબીમા� ઊછરી હતી, એમા� આવો રાજક�માર
જેવો યુવાન એના� માટ� આવુ� કહ� તો કોને ન ગમે? �ેમ અને િમલનનો ��બતા સૂરજનુ�
િસલિસલો શ� થઈ ગયો. રાણીના� માતા-િપતા મજૂરીકામ કરવા� માટ� ઘરેથી
ýય એ પછી સમય ýઈને સૂરજ એના ચા�દને મળવા માટ� ઝૂ�પડીમા� દાખલ
થાય. એક વાતની �પ�ટતા કરવી પડશે ક� સૂરજ અને રાણીનો �ેમ પિવ� હતો
અને શુ� હતો. એકા�તમા� િમલન થતુ� હોવા છતા બ�નેએ �યારેય લ�મણરેખા કોઈ સગુ� હોતુ� નથી
�
ઓળ�ગી ન હતી.
રાણીએ વચન માગી લીધુ� હતુ�, ‘તુ� મારી સાથે લ�ન કરીશ?’ સૂરજે
શરતી હા પાડી હતી: ‘ý મારા િપતા હા પાડશે તો જ�ર કરીશ. હ�� એમને દુિનયાને તમે ઉપયોગી છો �યા� સુધી લોકો તમારી
મનાવવાનો પૂરતો �ય�ન કરીશ. એ અઘરુ� છ�, પણ અશ�ય નથી. જયા� સુધી
હ�� એમને મનાવી ન લ� �યા સુધી તુ� બીજે �યા�ય...’ બ�ને વચનથી બ�ધાઈ આગળ-પાછળ ફરશે, જયજયકાર કરશે.
�
ગયા�. �વજનો પણ ýકારો આપેે �યારે આવા બગીચા
સૂરજ રોજ રાણીને ભાવતી વાનગીનુ� પડીક�� લઈને જતો અને બ�ને જણા�
�
સાથે બેસીને એ વાનગી માણતા� હતા. �ેમ, પાયલ અને ઉધરસ �યારેય આ�ય આપે છ�
�
�
છ�પા�યા છ�પાવી શકાતા નથી. ધનવાન બાપનો અપ-ટ�-ડ�ટ દીકરો ગરીબની
ઝૂ�પડીમા� આવ-ý કરતો હોય, તો આ વાત ગામલોકોથી �યા� સુધી છાની મલ સા�જ �ધારી રાત બની ગઈ છ�. બગીચામા આછા �ધારા
�
રહી શક�? ��� ઊતરી ચૂ�યા. મારા િમ� પૂ�ુ�, ‘ક�મ મૂ�ગો થઈ ગયો? પેલા
ે
રાણીના પડોશમા� રહ�તા મથુરને ખબર પડી ગઈ. એ લાગ ýઈને બેઠો કાકાની કહાની સા�ભળીને ઈમોશનલ થઈ ગયો?’
હતો. એક િદવસ એને મોકો મળી ગયો. રાણી બીમાર હતી. સૂરજ એના� માટ� ‘હા યાર, આપણી હાલત પેલા કાકા જેવી નહીં થાય ને?’
દવાઓ લઈને આ�યો હતો. રાણી પથારીમા� સૂતી હતી, સૂરજ એની ‘આ તો િજ�દગી છ� દો�ત, પણ આપણી સાથે આવુ� નહીં થાય, કારણ ક�
�
પાસે બેસીને રાણીનો હાથ પોતાના હાથમા લઈને તાવ છ� ક� નહીં આપણી પાસે છ� શુ�? િચ�તા �યારે જ હોય �યારે આપણી પાસે ઘ�ંબધુ� હોય.’
�
રણમા� તે તપાસી ર�ો હતો. બરાબર આ સમયે મથુરે બારણા�ની િમ� ગાડી �ાઈવ કરતો ર�ો. મને રહીરહીને એ કાકાનો હવામા પછડાતો
�
સા�કળ બહારથી બ�ધ કરી દીધી. પછી બૂમો પાડીને લોકોને
હાથ અને વારંવાર િનરાશામા ડ�બી જતી �ખો દેખાતી રહી. આમ તો મારા
ુ�
ે
ખી�યુ� ગુલાબ ભેગા કયા�. બધા�ની હાજરીમા� બાર�ં ઉઘા�. ઝૂ�પડીની િમ� જ ક�ુ� હતુ�, ‘ચાલ, પેલા કાકાની પાસે બેસીએ. એમને સથવારાની ક�
ે
કોઈ સહારાની જ�ર લાગે છ�.’ િમ� જે ક�ુ� તે માની અમે એ કાકા પાસે બેઠા.
�
�દર રાણી અને સૂરજ હતા. મથુરે ýહ�ર કયુ� ક� એની
સમયસૂચકતાને કારણે સૂરજ રંગેહાથ ઝડપાઇ ગયો હતો. અમને નøક આવતા ýઈ તેમના િનરાશ ચહ�રા પર થોડી શ�કાની રેખાઓ
એક પૈસાદાર બાપનો વ�ઠ�લો દીકરો ગરીબની ક�યાની
મ થુરે પહ�લુ� કામ ઝૂ�પડીનુ� બાર�ં બહારથી વાસી ડૉ. શરદ ઠાકર ઈ�જત લૂ�ટતો હતો એ પકડાઈ ગયો. પછી તો એ જ થયુ� �કાઈ ગઈ, પણ ‘ક�મ છો?’ એવુ� હાથના ઇશારાથી ક�ુ� તે સાથે તેમની �ખો
દેવાનુ� કયુ� અને પછી બીજુ� કામ મોટ�થી બૂમો
પલકારા મારવા લાગી. ન માની શ�યાની શ�કા આવીને ચાલી ગઈ. મારો
પાડીને ગામ ભેગુ� કરવાનુ� કયુ�. આખા વાસમા � જે આવા સ�ýગોમા� થતુ� હોય છ�. સૂરજને ઢોરમાર મારવામા � િમ� બિહમુ�ખ �વભાવનો. તેણે બા�કડા પર �માલ પાથરતા� ક�ુ�, ‘વડીલ,
એનો અવાજ ગાø ઊ�ો: ‘દોડો, દોડો! જલદી આવો. ખાલી હાથે આ�યો. બીમાર રાણી ચીસો પાડતી રહી, િવન�તીઓ કરતી રહી, તમારા એકા�તમા� ખલેલ પાડીએ છીએ. વા�ધો નથી ને?
ન આવતા. લાકડી, પ�થર ક� લોખ�ડનો સિળયો લઈને આવý. આજે એ પણ એનુ� સા�ભળ� કોણ? સૂરજ બેભાન થઈ ગયો �યારે ટોળ�� એને ઉપાડીને ‘બેસો ને ભાઈ. આજે માણસને માણસ આવુ� પૂછ� એ જરા અજૂગતુ� લાગે
બદમાશ øવતો ન જવો ýઈએ. હ�� ઘણા િદવસોથી એની ઉપર નજર રાખીને એના બ�ગલા પાસે ફ�કી ગયુ�. છ�.’ શુ� ઉ�ારો સાથે બોલાયેલુ� વા�ય છાતીસ�સરવ ુ�
બેઠો હતો; આજે મારો બેટો બરાબર સપડાયો છ�.’ સા�જે રાણીના� મા-બાપ ઘરે આ�યા�. વાત ýણીને એમણે તરત જ િનણ�ય નીકળી ýય એવુ� હતુ�. ખાદીના� કપડા� ýઈ
તમાશાન તેડ�� નહીં. પા�ચ િમિનટમા� પચાસ લોકો ભેગા થઈ ગયા. આટલા લઈ લીધો. �ીý િદવસે રાણીને દૂરના� ઠ�કાણે પરણાવી દીધી. સૂરજ ભાનમા� એ કોઈ પ� સાથે ýડાયેલા હશ એવુ� મ�
ે
ે
�
ે
તો ફ�ત પુરુષો હતા. �ે�કો તરીક� ટોળ� વળ�લા બાળકો અને ��ીઓ તો આ�યો, �યારે આ વાત ýણીને એ �ડો આઘાત પા�યો. એ પછી એક િદવસ ��ોરી પોઈ�� અનુમાન બા��યુ�. મારા િમ� ક�ુ�, ‘સતીશ,
�
અલગ. આજથી પચાસેક વષ� પહ�લા ઉ�ર ગુજરાતના એક નાનકડા કસબામા � એણે પણ ઘર અને ગામ છોડી દીધુ�. આજ સુધી એનો પ�ો મ�યો નથી. આ મહાનુભાવ કોણ છ� ખબર છ�? એક
બનેલી સ�યઘટના છ�. ગામની વ�ે દલપતકાકાનુ� મેડીબ�ધ મકાન. દલપત આ ઘટના ઉપર પા�ચ-પા�ચ દાયકાની ધૂળ બાઝી ગઈ. રાણીનો ધણી �ણ વખતના ધારાસ�ય છ�. સળ�ગ ચાર-ચાર
શેઠ એ આખા પ�થકનુ� સૌથી મોટ��, સૌથી �ીમ�ત અને સૌથી વધુ આબ�દાર સ�તાનોની જવાબદારી સ�પીને મરી ગયો. િવધવા રાણી િપયરમા� આવીને માવø મહ��રી વખત ચૂ�ટાયેલા િસ�ા�તિન�ઠ રાજનેતા છ�.
નામ. ધીરધારનો ધ�ધો હતો. આિથ�ક મુ�ક�લીમા મુકાઈ ગયેલા ગરીબ અને રહ�વા લાગી. કાળ�મે એના� માતા-િપતા ��યુ પા�યા. પા�સઠ વષ�ની રાણી હ�� ભૂલતો ન હો� તો તમે વીરø પ�ઢયાર
�
�
મ�યમ વગ�ના લોકો પોતાનુ� ઘર, ખેતર ક� સોના-ચા�દીના� ઘરેણા� શેઠને �યા � હવે ભગવાનની ભ��તમા� øવન પસાર કરતી હતી. ભૂતકાળની વાત બધા� છો ને?’ �� પર ýદુઈ અસર થઈ હોય તેમ
ગીરવી મૂકીને �િપયા લઈ જતા હતા; એમા�ના મોટાભાગના પોતાની જણસ ભૂલી ગયા� હતા. જે લોકો ýણતા� હતા એમા�થી મા�ડ એક-બે હયાત હતા. એમની �ખોમા� ચમક આવી. પીઠ સહ�જ ટ�ાર
�
�
છોડાવી શકતા ન હતા. બીý સુખી પ�રવારોમા� સોનુ� તોલાના માપમા� હોય, બીý� દસેક વષ� વીતી ગયા�. ગામમા� ઉ�રાખ�ડથી સાધુઓની મોટી જમાત થઈ, પરંતુ થોડી વાર માટ�. ફરી એ જ િનરાશા. તેમણે
દલાકાકાના ઘરમા� સોનુ� �કલો�ામના માપમા� ýવા મળતુ� હતુ�. પધારી. પાદરમા� ત�બુ તણાયા. ગામલોકોએ ભ�ય સામૈયુ� કયુ�. જમાતના મુ�ય મારા િમ�ની �ખોમા� ýતા� િનરાશ �વરે ક�ુ�, ‘તમે મને ઓળખો છો?’
ં
દલા શેઠનો એકનો એક પુ� સૂરજ વરણાિગયો અને સોહામણો હતો. ગુરુ �શી વષ�ના, દાઢી-જટાધારી ભ�ય સાધુ હતા. ‘હા, હ�� અહીંનો જ છ��. અહી રોજ આવુ� છ�� અને તમને કાયમ આ જ�યાએ
દોમદોમ સા�બીમા ઊછરેલો હોવાથી જરાક રંગીન િમýજનો બની ગયો ગામ લોકો ભ��તભાવ ધરાવતા હતા. સાધુ મહારાજ પોતાના ઘરે જ બેઠ�લા ý� છ��. આજે તમારી સાથે વાત કરવાનુ� મન થયુ�. તમારા જેવા
�
હતો. એ જમાનામા� ખૂબ અ�તન ફ�શનના ગણાય એવા� વ��ો પહ�રતો હતો. પધરામણી કરે એ માટ� િવન�તીઓનો વરસાદ વરસવા લા�યો. એક િદવસ અનુભવી માણસ પાસેથી કશુ� ýણવા મળશે એમ માનીને અમે અહી આ�યા.’
ં
ુ
એ સમયે એને ýયો હોય એવા બે-પા�ચ ��ો હø øવે છ�, એમના કહ�વા પ�ચોતેર વષ�ની ��ા ગુરુ મહારાજને મળવા માટ� આવી. િશ�યો અને ભ�તોની ‘જવા દો ભાઈ, શા માટ� તમારો મોજમýનો સમય મારા જેવા ફાલત સાથે
ે
�માણે આજના �ફ�મી હીરો કરતા� એ જમાનાનો સૂરજ વધારે સારો દેખાતો હાજરીમા� બ�ને સામસામ બેઠા�. ગુરુદેવની દાઢી ફરકવા લાગી. ��ાની પસાર કરવા મા�ગો છો? યુવાન છો તો યુવાનની જેમ øવો. મારા અનુભવને
હતો. આવો અઢાર વષ�ના �બરે ઊભેલો સૂરજ એક િદવસ શેરીની બહાર જઈ �ખોમા� �સુ ઊમ�ા�. એણે પાલવ પાથય�, ‘બાપø, મારુ� નામ રાણી. શુ� કરશો? આજે કોઈ કોઈના અનુભવ પૂછ� છ� જ �યા�?’ ભારોભાર િનરાશા
ર�ો હતો �યા એની નજર એક ગરીબ છોકરી પર પડી ગઈ. એનુ� નામ રાણી આપ મારી ઝૂ�પડીમા� પધારશો?’ જે ગુરુદેવે સરપ�ચના ઘરે જવાની હા નહોતી અને વેદના સાથે બોલાયેલા વા�યોમા� અવગણનાનો પડઘો હતો. મ� પૂ�ુ�,
�
હતુ�. અ�ય�ત ઝનૂની અને લડાયક ગણાતી કોમમા� આ નામ િવશેષ �ચિલત પાડી, એમણે રાણીની ઝૂ�પડીમા� પગલા� પડવાની સ�મિત આપી દીધી. ‘સાહ�બ, તમે બહ� જ િનરાશ છો. મને નવાઈ લાગે છ� ક� ચાર ટમ� ચૂ�ટાયેલા
હતુ�. રાણી સોળ વષ�ની હતી. એના� મા-બાપ મજૂરીકામ કરતા� હતા. બે વષ�થી બીý િદવસે ધામધૂમ સાથે સાધુઓનો સ�ઘ શબરીના� �ગણે પધાય�. હાથી અનુભવી �ય��તની તમારા પ�ને કોઈ સેવાની જ�ર રહ�તી હશ ને?’
�
ે
રાણી પણ એમની સાથે મજૂરી કરવા જતી હતી. પર િબરાજમાન વડા સાધુ નીચે ઊતયા�. રાણીએ Ôલડા� વરસાવીને �વાગત ‘�લીઝ �ટોપ ધીઝ સ�જે�ટ.’ સ�નાટો પથરાઈ ગયો. એ આકાશમા� તાકી
‘હ� ભગવાન!’ રાણીનો �પ નીતરતો ચહ�રો ýઈને સૂરજના મોઢામા�થી કયુ�. ભાવિવભોર કરી મૂક� એવા� ��યો સý�યા�. ગામલોકોએ જયજયકાર કરી ર�ા. કદાચ એમને એમનો ભ�ય ભૂતકાળ યાદ આવતો હશ ક� પછી દા�ણ
ે
ે
�શ�સાના શ�દો સરી પ�ા, ‘તુ� પણ ક�વો અકળ છ�! ગરીબના� છાપરા� પર મૂ�યો. �� રાણીબાની બાજુમા� આવેલા ઝૂ�પડાની બહાર ભા�ગેલા ખાટલામા � વત�માન કોરી ખાતો હશ. હ�� ઝ�ખવાઇ ગયો. મ� ભૂલથી એમના મમ��થાન
આટલુ� મબલખ તેજ ઢોળી દે છ�.’ જગતમા� �થમ વાર એવુ� બ�યુ� ક� �વય� સૂરજ પડ�લો મથુર નામનો ડોસો ઝીણી નજર કરીને સાધુ મહારાજની મ�કળા પર ભાર આપી દીધો હતો. અમે �ણેય મૂ�ગા બેસી ર�ા. એ થોડી વાર
કોઈના� તેજથી �ýઈ ગયો હોય! ઉક�લવાની કોિશશ કરી ર�ો હતો. આ પિવ� ��ય ýઈને િજ�દગીમા� પહ�લી રહીને બો�યા, ‘િમ�, �મા કરશો. મારો ઈરાદો તમારુ� અપમાન કરવાનો
‘શુ� કરે છ� તુ�?’ સૂરજે પૂ�ુ�,‘આવી ગ�દી-ગોબરી થઈને ક�મ ફરે છ�?’ વાર પ�ાતાપ અનુભવતો હોય એમ બબડી ગયો, ‘ý તે િદવસે મ� બાર�ં નહોતો. મારા ભૂતકાળની વાત કરવાનુ� મન થતુ� નથી. તમે સમજદાર અને
‘મજૂરીકામ કરુ� છ��.’ વાસી ન દીધુ� હોત તો... આ સાધુની ýન આવી જ ધામધૂમ સાથે આ જ લાગણીશીલ યુવાનો લાગો છો. એટલી િવન�તી કરુ� છ��, તમારા� �� મા-બાપને
‘નામ?’ સૂરજે પૂ�ુ�. બારણે આવીને વાજતે-ગાજતે િબચારી રાણીને....’ �યારેય એકલા� પડવા� ન દેતા�. દુિનયાને તમે ઉપયોગી છો �યા સુધી લોકો
�
‘રાણી.’ (કથાબીજ:- �કાશ �ýપિત) (�ન����ાન પાના ન�.18)