Page 11 - DIVYA BHASKAR 070221

Friday, July 2, 2021

��લસૂ�ીની ����થી ��એ તો, રન-વે પર દોડ�, પણ ઊડી ન શક�,
કહી શકાય ક� આપણા અસલ

‘�વ’થી દૂર થતા� �વ�� એ દ��ન ��
મૂળ ��. મનોિવ�ાનની ����થી

��એ તો, દ�� અપયા��તતાની એવ�� િવમાન શા �પન��?
લાગણીન�� સ�તાન ગણાય

�
�
ે
‘મારા øવનમા � �શ ડાયાિલિસસ પર øવતો રહ છ�. ગટર �યારે પણ ઝર�ં હોવાનો હાથીક�ળના ��ોને નથી આવતો. આવતીકાલની િચ�તા ક�વળ
ુ�
સૌથી સુખદ ઘટના ડોળ નથી કરતી. ખાબોિચય �યારે પણ નદી હોવાનો દ�ભ નથી કરતુ�. માનવýતને જ સતાવ છ�.
ે
�
ે
ે
બની, તે એ ક� પાવાગઢ �યારે પણ િહમાલય હોવાનો દ�ભ નથી કરતો. ગિણકા �યારે તમ જ�ગલોમા જઇન સવ�ણ કરો. તમને �યા�ય દ�ભી હાથી ýવા
�
હ�� જ��યો !’ પણ �િહણી હોવાનો દ�ભ નથી કરતી. િચ�પા�ઝી �યારે પણ મનુ�ય નહી મળ. આખા સહરાના રણમા� ફરી વળો, પરંતુ તમને �યા�ય દ�ભી
ં
�
ે
�
ે
ં
�
એ ચ. ø. વે�સ આ વાત કહ તે એને શોભે, બાકી આપણે ý હોવાનો દ�ભ નથી કરતો. બાખડી ભ�સ કદી પણ યુવાન પાડી હોવાનો �ટ ýવા નહી મળ. હા, એક વાત ચો�સ અન તે એ ક� તમ દુિનયા
�
ં
આવ કહીએ, તો લોકો હસવા જ મા�ડ�! મનુ�ય ઝર�ં બનવા
ુ�
આખી ખૂ�દી વળો, તમને એક પણ દ�ભમ�ત મનુ�ય ýવા નહી મળ.
દ�ભ નથી કરતી. ક�વળ મનુ�ય જ દ�ભનો કો��ા�ટર હોવામા સ��ક�િતના
�
ુ
સýયો છ�, પરંતુ એ લગભગ ગટરની માફક વહતો રહ છ�. િવકાસનુ� ગૌરવ લેતો હોય છ�. પોતે જે ‘નથી’, તે ‘છ�’ એમ બતાવવામા � �ા�સનો મહાન અ��ત�વવાદી િવચારક �યા� પોલ સા�� ‘દ�ભ’ માટ� ‘bad
�
�
�
�
�
�
�
ઝર�ં પણ વહ છ� અન ગટર પણ વહ છ�, પરંતુ ઝર�ં વહ �યારે જે માણસ ક�ટલો �મ વેઠ� છ�? રોગની દુિનયામા ક��સર ‘સુપર�ટાર’ faith’ જેવા બે શ�દો �યોજે છ�. અ��ત�વવાદી સા�ની િવચારધારામા �
�
ે
�
�
સ�ગીત સ�ભળાય તે સ�ગીત ગટર વહ �યારે નથી સ�ભળાત શુ� ગણાત જણાય છ�. મલ�રયા ક� ટાઇફોઇડના માનપાન ક��સર દ�ભન કોઇ જ �થાન નથી. સા�� ‘bad faith’ કોને કહ તે સમýવવા
ુ�
ે
ે
�
ુ�
વહ છ�, એ વાતે બધો તફાવત પડી ýય છ�. ઝર�ં કાયમ આગળ �ફ�ા�ફચ જણાય. વાત સાવ સાચી, પરંતુ મલ�રયાને માટ� એક ઉદાહરણ આપે છ�. એક યુવક બીø યુવતી સાથે િથયેટરમા �
�
ે
�
ે
ે
�વ�છ હોય છ�. તમ કદી ગ�દુ� ઝર�ં ýયુ� છ�? તમ કદી �વ�છ ક��સરની અદખાઇ નથી આવતી. �ફ�મ ýવા માટ� ýય છ�. િથયેટરના �ધારામા યુવક યુવતીના ઘૂ�ટણના
ે
ે
ગટર ýઇ છ�? �વ�છતા અન સ�ગીત વ�ના સુમેળન લોકો આપણા સાચકલા અ��ત�વ સાથે આપણા બનાવટી ઉપરના ભાગ પર િમિન �કટ� વટાવીન હાથ ફ�રવવાની શ�આત કરે છ�.
ે
ે
ે
ઝર�ં કહ છ�. ઝરણાનો જ�મ �ચી ક�ાએથી થતો હોય છ�. અ��ત�વની સમાતર સરકાર સતત ચાલતી રહ છ�. યુવતીન યુવકની આવી ચે�ટા ખૂબ જ ગમે છ�, પરંતુ યુવતી એવો દેખાવ
ે
�
�
�
�
ુ�
એ �ચી ક�ા ઝરણાને સતત વહતુ� રાખે છ�. વહવુ� અન ે પ�રણામે માણસ પોતે હોય તેવો �ગટ નથી થતો, કરે છ� ક� શુ� થઇ ર� છ� એનાથી પોતે સાવ જ અýણ હોય! સા�� કહ �
�
સતત વહવુ� એ ��યેક ઝરણાનો �વધમ છ�. દેવ�યાગ વટા�યા એચ. ø. વે�સ પરંતુ ‘જેવો હોવો ýઇએ’ તેવો �ગટ થતો રહ � છ� ક� યુવતી જે દેખાવ કરે છ�, તેમા� ભારોભાર બનાવટ (bad
�
�
ે
ે
પછી ઝરણાના øવનમા� જે �ા�િત આવ તેને પ�રણામે ગ�ગાનો છ�. આવી બનાવટ અ�ય�ત પીડાકારક હોય છ�. faith) છ�. આવી બનાવટ કોઇ પણ માનવતર �ાણીમા�
ે
�
ુ�
જ�મ થાય છ�. ý ગ�ગામાતા મનુ�યના સ�પક�મા� ન આવી હોત, તો એ આવી પીડાનુ� બીજુ� નામ રોગ છ�. રાજ�થાનમા �ટની િવચારોના ýવા નથી મળતી. હા, દ�ભન કારણે સમાજન માળખ ુ�
�
�
�
�
���
���
�
�
સવથા �વ�છ હોત. �યા� વહ�ણ છ�, �યા �વ�છતા હોવાની �યા� વસિત સતત ઘટતી ýય છ�. દુિનયામા હાથીને ý ટકી ýય છ�, પરંતુ øવનનુ� ન�ટ થાય છ�. ટ��કમા ��વી
�
બ�િધયારપ�ં હોય, �યા ગ�દકી હોવાની. મનુ�ય જેવુ� ગ�દુ� �ાણી �ભુએ પયાવરણીય સ�ર�ણ ન મળ, તો હાથીનુ� અ��ત�વ ��દાવનમા� પર એવો ક�િ�મ, િસ�થે�ટક અન બનાવટી સમાજ
�
�
ે
�
ુ�
બીજુ� બના�ય નથી. સ���ટ �વ�છ જ હોય છ�. જ�ગલ �વ�છ જ હોય છ�, ýખમમા આવી પડ� એવી પ�ર��થિત છ�. આિ�કાના � øવી ર�ો છ�, જે સમાજ સ�યિવરોધી, સહજિવરોધી,
જ�ગલોમા હાથીઓના� ઝૂ�ડને ક�વળ આન�દમય øવન
હો

�ત
બો
�પ
ે
િચ
વા

ય

ે

તુ�
છ�
ોધ
ય
કદ
�વ
�છ
થી
.
વર
!
કા
પરંતુ ખાબોિચય કદી �વ�છ નથી હોતુ�! કારણ �પ�ટ છ�. ખાબોિચય કદી ી જ� ગ લો મા � � હા થી ઓ ના � ઝૂ� ડન ે ક� વળ આન � દમય ø વન ગુણવ�ત શાહ øવનિવરોધી અન વા�તવિવરોધી બની ગયો છ�.
ુ�
ક
ણ
અન

ુ�

પર
ી
ર
ુ�
દી
ગ
િવ

તુ
ુ�

ખા
બો
રો
ખા

ધી
યો
�ટ
ં

.
વ
બ
વનિ
ની
છ�
ન
િચ
ø
ં
ધા
�
તુ�

� વહ
ઢા
વહતુ� નથી િવમાનનો જ�મ રન-વે પર દોડવા માટ� નહી, પણ ઊડવા માટ� øવત ýયુ� છ�. હાથીનુ� પ�રવારøવન ‘આન�દ’ની ગીતાના અઢારમા અ�યાયમા ક��ણ એક એવ િવધાન કરે ે
ી
�ર
ન
થી
-
વા
ગી
ર
�ણ
�મ
ના
દો

ં
,

એવ
ન
યુ�
ર
વત
એક
જ
ø
પર

વા
ડ
મા
અ
કર
પણ
આન
વન
છ�
ન
ø

વે
ા
મા
�
ઊડવ
ન

પ
થી
ુ�

ટ�
િવ
ý
મા
.
’

�દ
�યા

ય

તા
ુ�
મા
ક�

હી
ન
ન

નો
ુ�
રન

હા
ુ�
િવ
‘

ટ�
�
મા
અ
ુ�
નો

ેે વ��ીડા
સહજ
ુ�
ુ�
થ
છ�, જેમા� અ��ત�વવાદની િવચારધારાનો અણસાર હોય.
યો

�યા�યા જેવુ� હોય છ�. હાથીની જળ�ીડા અન
.
છ�

ઊડવ
એ

ધમ
મા
ન
�
�
િવ

થયો છ�. ઊડવ એ િવમાનનો સહજ ધમ છ�. �યા�યા જેવુ� હોય છ�. હાથીની જળ�ીડા અન વ��ીડા છ� , જે મા� અ ��ત �વ વા દ ની િવ ચા ર ધા રા નો અણસ ાર હો ય .
છ�
.
��
હો
�ણ

ણી
િન
ત
પ
મા
છી
થી
મા
મો
જ
યા

શા
ન
ન

દ�

ોમન
મા�
�
ક�

ુ�
ુ�
ના

ý
ભન
મન
ે

કો
ય

‘
તુ�
:
ઇ

પણ
છ�
થા
:

�ય
ુ

નજર
મન
મનુ�ય િસવાયના કોઇ પણ �ાણીમા� દ�ભન નામોિનશાન નથી હોતુ�. નજરે ýયા પછી મનોમન �� થાય : ‘હાથીઓની જમાતમા � � ક��ણ કહ છ� :
ઓ
િસ
ય
હા
ના
.
ની
થી
વા
�
ક
�
હ

�ા

700-80
�યા
યા
ી

ýય
ડા

સ
ે
િસ
રા
આપણી �કડની �યારે કામ કરતી અટકી ýય �યારે ડાયાિલિસસ �ારા �યા� ય દ� ભ જે વુ� કશ ુ� ક હશ ે ે ખર ુ� ? 700-800 હાથીઓને સહજ કમ � � મ ા � � દો ષ હો ય તો યે ન છ ોડવ ુ� ુ�
ર
�યા
ઓ
�ક
થી
ી
આપણ

અટક
ને

હા
�યા�ય દ�ભ જેવુ� કશક હશ ખર?

ડ

ની

કરત
0
રે
�ા
િલ
ુ�
મ
સહજ કમમા દોષ હોય તોયે ન છોડવ,,
કા
ી

ુ�
ય

�
ø
મનુ�યને નવøવન �ા�ત થાય છ�. અખ�ડ સૌભા�યવતી �કડનીદેવી ��ય ુ ુ સપ�રવાર �થળાતર કરતા ýયા પ છી થા ય ક� હા થી ને કા ય મી સ વ � કમ � રહ � દો ષ , ધ ુ મા ડો જે મ અ �� ન મ ા . � (18, 48)

તર

�
ý
�ડ
ર
તા
નવ
મન
�ય
�
યા
ળા
ને
પછી થાય ક� હાથીને કાયમી
થા
ા
વ
રવ
ીદ
સવ� કમ� રહ� દોષ, ધુમાડો જેમ અ��નમા�.

.

કર

સૌ
�ા
�ય
કડન
તી
ુ
ભા
�ય
છ�
�થ
ે

�
અખ
વન
સપ�
વી
�ત
(18, 48)
પા મે પ છી મન �ય લા � � બુ� ન થી ø વ તો . આખર ે દ� ભ એટલ ે શુ� ? દ� ભ ની િનવાસ�થાન જેવુ કશ ુ�ુ� જ હોતુ� નથી. હાથીઓનુ� ઝૂ�ડ �યા� નથી. હાથીઓનુ� ઝૂ�ડ �યા� ( ( અન ુ ુ વા દ : �ક . ઘ . મશ�વ ાળ ા
ુ
�
પામે પછી મનુ�ય લાબુ� નથી øવતો. આખરે દ�ભ એટલે શુ�? દ�ભની
િનવાસ�થાન જેવુ� કશ જ હોતુ�
અનવાદ : �ક. ઘ. મશ�વાળા))
આજે તો એવી પ�ર��થિત છ�, જેને કારણે આપણો આિદવાસી સમાજ
ક�િમ��ી સમજવા જેવી છ�. �ફલસફીની ���ટથી ýઇએ તો, કહી શકાય ક�
ૂ
10-12 િદવસ મુકામ કરે
ક� િમ ��ી સમજવ ા જે વી છ� . � ફલસ ૂ ફી ની � ��ટ થી ý ઇએ તો , ક હી શ કા ય ક� 10-12 િદવસ મુકામ કરે �યા � �યા� હýર ો ��ન ા � � પા� દડ ા � � ખ વા ઇ આજ ે તો એ વી પ �ર ��થ િત છ� , જે ને કા ર ણ ે આપણ ો આ િદ વા સી સ મા જ
હýરો ��ના પા�દડા ખવાઇ
મા
ર
ય
પણ અસહજ અન િસ�થે�ટક બનતો ýય છ�. આિદવાસીન ��મત પણ હવ
ý
લી

આપણ ા અસલ ‘ �વ ’ થી દૂ ર થ તા � � જવ ુ� ુ� એ દ� ભન ુ� ુ� મૂ ળ છ� . મન ોિ વ� ાનન ી ýય છ� . હા થી ઓ નુ� ઝૂ� ડ પ છી અ�ય િવ�તારમા ચાલી ýય પણ અસહજ અન ે ે િસ �થે �ટ ક બનત ો ýય છ� . આ િદ વા સી ન ુ� ુ� ��મ ત પણ હવ ે ે
િવ
આપણા અસલ ‘�વ’થી દૂર થતા જવ એ દ�ભન મૂળ છ�. મનોિવ�ાનની
�તા

અ
�ય
�
�

ચા
ýય છ�. હાથીઓનુ� ઝૂ�ડ પછી
� ���ટથી ýઇએ તો, દ�ભ અપયા�તતાની લાગણીનુ� સ�તાન ગણાય. છ� . આમ હા થી ઓ ની જ મા ત મા ટ� �થ ળ ા તર ક રવ ુ� એ કા ય મી �વ �છ ન થી ર� ! આ િ� કા ના �યા મ સ દર આ િદ વા સી ઓ હવ ે ે કો કા - કો લા
ુ�
ન
છ�. આમ હાથીઓની જમાત
સ�

��ટ
તા
�
�ત

,
�વ�છ નથી ર�! આિ�કાના �યામસદર આિદવાસીઓ હવ કોકા-કોલા
લા
તો
ા
�
ભ
ની
ણા

તા
અપય
દ�
ય
ુ�
ુ�

માટ� �થળાતર કરવુ� એ કાયમી
ણી
થી
�
ý
ન
.
ગ

ુ�
ુ�
ગ
ઇએ
�
ે
ે
જે ��ો ફરીથી લીલા થયા
ઘટના હોય છ�. સમય વીતે પછી
સા મા િજ ક � ��ટ કો ણથ ી ý ઇએ તો , દ� ભ મા ણ સ ને ે સા મ ા િ જક સલ ામત ી ઘટ ના હો ય છ� . સ મય વ ીત ે પ છી જે � �ો ફ રી થી લ ીલ ા � � થ યા� � પી એ છ� , પા ણી ન થી પ ીત ા . મ ને એ ક ગા મ બ તા વ વા મા � � આવ લુ� , �યા�
પીએ છ�, પાણી નથી પીતા. મને એક ગામ બતાવવામા આવલુ�, �યા�
સામાિજક ���ટકોણથી ýઇએ તો, દ�ભ માણસન સામાિજક સલામતી
હોય, �યા હાથીજમાત ફરીથી
�
�
જઇ
જઇ પહ�ચે
�
રી
�
�
એક પણ દુકાન ન હતી. આખા ગામમા ક�વળ એક જ દુકાન ýવા મળી,
થી
આપનારુ� ઔષધ છ�. વષ� પહલા કાશીમા એક અનોખી �લબ ýણીતી
ે છ. પયાવરણ
આપન ા રુ� ઔષધ છ� . વ ષ� પહ લા � � કા શ ી મા � � એ ક અન ો ખી �લ બ ýણ ીત ી હોય, �યા �� હાથીજમાત ફરીથી જઇ પહ�ચ છ�. પયાવરણ એક પણ દુ કા ન ન હત ી . આ ખા ગા મ મા � � ક� વળ એક જ દુ કા ન ý વા મળ ી ,
‘
ુ�
:
હત
ુ�
થલવ

�લ
સચવાઇ ýય છ અન
સો
ા
હતી, જેનુ� નામ હત : ‘થલવા �લબ’. એ �લબમા ક�વળ આળસ માણસોને ે સચવાઇ ýય છ� અન જ�ગલ જળવાઇ ýય છ�. �થળાતર �ય ા � ક ો ક ા - કો લા વે ચા તુ� હત ! ગા મ ના � � આિ દવ ા સી ઓ પા ણ ી પી વા ની ટ� વ

ના
મ
નુ�
જે
જળવાઇ ýય છ. �થળા
,
ુ�

ુ�
ન

હત
ી
�
મા
ક�

મા
�
�
ુ
ઇ

આળસ
ý

ુ
વળ
ેે જ�ગલ
ે

એ
બ
’
.
અન
��તર
�
બ
�યા� કોકા-કોલા વેચાતુ� હત! ગામના આિદવાસીઓ પાણી પીવાની ટ�વ
�લ
ણ
સ
મય
લીલા પા�દડાના ભારા
ર
ની
યા

ગ

મા
સો
ણ
લગભગ

મા
બ
લી

ભૂ
�લ
હત

ેશ
ો
મળત
જ
જ �વેશ મળતો. આળસ માણસોની �લબમા કામગરા માણસની ઝાઝી ી કરવાનો સમય આવે ે �યાારે લી લીલા �� પા�દડા�નના ભારા લગભગ ભૂલી ગયા હતા! � �
�વ

ુ
ા

ુ

.
!
આળસ
�

ડા
ામગર
ઝા
�
ા
ની
સ
ણ

મા

�
ઝ
કરવાનો સમય આવ �યારે
ક

ે
પર
તી
.
પીઠ પર લાદીન લઇ
�િત�ઠા નથી હોતી. �યારેક થલવા �લબના કોઇ કામગરા સ�ય આળસ ુ ુ પીઠ પર લાદીને લઇ જવ ા િવ િવચાર

�યા
�
આળસ
થી
ન
�ઠા

ઠ
ે
હો

િત
ઇ
બ
ના
�લ
ક

ર
કો
િવચાર
ે

લઇ
ચા
ામગર
ક

જવાનો
રે
�ય
સ
જવાનો
વા

ા

થલ
}}}
ચ

નો

?

હો
શુ�
સમ
વા

ક
ભ

ન
દ�
ં
દ�
ભ
હીં
દા
ક
હોવાનો દ�ભ નહી કય� હોય શુ�? દ�ભ કદાચ સમ� માનવýતની }} }

હો

ની
વ
ýત
મા
ન
ય�
ની
�
ય
ા
ઘ
બધ
ઘ
ણ
.
સ
ણા
ભ
મા
દ�
ને
ભાવતી વાનગી
છ�
ભા વ તી વા ન ગ ી છ�. દ�ભ માણસન ઘણાબધા
ે
ણ

સ�ઘષ ��ને ઓછ �� �� પાઘડીનો વળ ��ડ�
સ�ઘષને ઓછ
કરનારુ� લુિ�ક�ટ
કરનારુ લુિ�ક�ટ
�
સ
ગણાય. દ�ભન
ે�
�ોર
ગણાય. દ�ભન ેે ‘�ોરે�સ
‘
ઓફ અરેિબયા’ જેવી યાદગાર
ુ�
કારણે સમાજન માળખ ટકી ýય ઓફ અરેિબયા’ જેવી યાદગાર
કારણે સમાજન
ુ�ુ માળખુ� ટકી ýય
�
ૂ
.
છ�
પર
છ�. માળખ ટકી ýય છ�, પરંતુ સમાજનો આ�મા ખતમ �ફ�મમા રણનો રહ�વાસી નાયકને પૂછ� છ� : ‘તને રણ
�ફ�મમા
,
છ�
ý

ુ�
ુ�
કી
ટ

મા

મ
ળ
ય
�� રણનો રહ�વાસી નાયકને પૂછ� છ� : ‘તને રણ ૂ
ખ
ા

�મ
નો
આ
ખત
સમ
મ
તુ
ા
મ
ં
�

જ
છ�
.
ૂ

ય
થાય છ�. ક�મ ગમ છ�?’ નાયક જવાબ આપે છ�: ‘મને રણ ખૂબ જ
થા
ક�મ ગમ
છ
ેે છ�?’? નાયક જવાબ આપે છ�: ‘મને રણ ખૂબ જૂ
મ
�ય

ણે
ર
ણે
લ�

ર
જ
ી
જ
તા
ત
ક�ટલા�ય લ�નસબ�ધો ક�વળ દ�ભન કારણે નભી જતા ગમ છ� કારણ ક� રણ કાયમ �વ�છ જ હોય છ�.’
ન
લા
ટ
ક�
ભી
ે
દ
ધો
ેેછ� કારણ ક� રણ કાયમ �વ�છ જ હોય છ�.’

છ
ે
ગમ
�
ને
મ
�ભ
બ�
�
ક�

નસ
વળ
ા
ક

ેમ
લા
જ
હો ય છ� . ક� ટ લા ક બૉ સ એ વા હો ય છ� , જ ેમ ને ý રથ ી ી લ ફો ન�
હોય છ�. ક�ટલાક બૉસ એવા હોય છ�, જેમને ýરથી લાફો
રથ
ન�ધ: 1. બાળકના� તમામ દુ:ખોની શ�આત એ ન�ધ:ધ 1. બાળકના� તમામ દુ:ખોની શ�આત એ
મા ર વા ન ુ� ુ� મ ન થા ય . એ વા બૉ સ ન ે િ વન યપ વ �ક ‘ યસ પરીકથા વા�ચતો બ�ધ થઇ ýય પછી જ થતી હોય છ�
મારવાન મન થાય. એવા બૉસન િવનયપૂવ�ક ‘યસ
�ક
ૂવ
ને
યપ
પરીકથાા વા�ચતો બ�ધ થઇ ýય પછી જ થતી હોય છ�
વ
સર’ કહ
��વુ� પડ�, �યાર મન પર શ� વીતતતુ હશે?
સર’ કહવુ� પડ�, �યારે મન પર શુ� વીતત હશ? 2. આવકવેરો ભરવો પડ� એવી મહ�વાકા��ા
ુ
�
ુ�
ે
શે
ે
શુ
�
2. આવકવેરો ભરવો પડ� એવી મહ�વાકા��ા
આ
વ
ણ
ક�ટલીક િવધવા ��ીઓ માટ� વૈધ�ય પણ
ૈધ
ક�ટલીક િવધવા ��ીઓ માટ� વૈધ�ય પણ ઘણા ગરીબોને રહ�તી હોય છ�,
ઘણા ગરીબોને રહ�તી હોય છ�,
� રહ છ�. આઆવી
�
મુ��તદાતા બની રહ છ�. આવી 3. રનવે પર દોડી શક�, પરંતુ ઊડી ન
મુ��તદાતા બની
ે
3. રનવ પર દોડી શક�, પરંતુ ઊડી ન
ર
જ
ખાનગી સમજણ ખાનગી જ
ખા નગ ી સમ જણ ખ ા ન ગી જ શક�, એવુ� િવમાન શા કામનુ�?
શક, એવુ િવમાન શા કામનુ�?
�
�
રહવા પામે છ�. દ�ભી સહજ ખોરવાય છ�.
� રહ�વા પામે છ�. દ�ભી
સહજ ખોરવાય છ�.
સમ ા જ મ હ�
સમાજ મહ�