Page 14 - DIVYA BHASKAR 070221

Friday, July 2, 2021 | 14 Friday, July 2, 2021 | 15

�ાવના�મક લગાવન�� ગિણત ýણવા છતા� ��� કામ આપણે વારંવાર એમના તરફ ‘હ� ભગવાન!’ રાણીનો �પ નીતરતો ચહ�રો �ઈન સૂરજના મોઢામા�થી �શ�સાના શ�દો સરી પ�ા, ‘તુ� પણ ક�વો અકળ છ�! ગરીબના�
સામેવાળી �ય��ત આપણા મા�� અયો�ય છ�, એ
ે
છાપરા� પર આ�લુ� મબલખ તેજ ઢોળી દે છ�.’ જગતમા� �થમ વાર �વુ� બ�યુ� ક� �વય� સૂરજ કોઈના� તેજથી �ýઈ ગયો હોય!
આક�ા�યા કરીએ છીએ?
�
ે
અન ધ ������ િથયરી તેમણે બો�સ ખો�યુ�, તો તેમના આ�ય� વ�ે બ�ને �ૂપના� બ�ા પોતપોતાની યે ઉ�મીદ ભી બ� કમાલ કી ચીજ હ�
�
‘મ�મી’ પાસે ચા�યા ગયા. અડધા હ�સ પાસે, અડધા લોરે�ઝ પાસે.
�
લોરે�ઝના આ લે�ડમાક� �યોગ પરથી મનુ�યોમા� ýવા મળતી ‘એટ�ચમે�ટ
�ટાઈલ’ની ચાવી મળી આવી અને જ�મ થયો ‘ધ ઈ����ટ િથયરી’નો. મનુ�યો
અને ખાસ કરીને બાળકો માટ� કડવી વા�તિવકતા એ છ� ક� આસપાસ રહ�નારી સ� િગરવી રખકર �તýર થમા દેતી હ�!
�ય��ત ગમે તેટલી અયો�ય હોય, બાળક તેની સાથે ઈમોશનલી એટ�ચ થશે
જ! કોઈ બાળકની સતત િન�દા કરવામા� આવે ક� તેની સાથે દુ�ય�વહાર કરવામા�
આવે, તો એ બાળક એના વાલી ક� પેરે�ટને �ેમ કરવાનુ� બ�ધ નથી કરતુ�. એ ‘નામ રાણી છ� પણ ઢ�ગ છ� દાસી જેવા�!’ સૂરજે રાણીનો ખરબચડો હાથ
ýતને �ેમ કરવાનુ� બ�ધ કરી દે છ�. એ પોતાને જ આવા �કારના ગેરવત�ન ક� ઝાલી લીધો,‘આવતી કાલથી કામ પર જવાનુ� બ�ધ. એવુ� ન પૂછતી ક� મજૂરી
ે
દુ�ય�વહાર માટ� લાયક સમજવા લાગે છ�. નહીં કરે તો ખાઈશ શુ�? તને મજૂરીનો જે રોજ મળતો હશ, એટલા પૈસા હ��
આપણા સબ-કો��શયસ માઈ�ડમા� રહ�લી આ ‘ઈ����ટ પેટન�’ને કારણે, આપીશ. તારા� મા-બાપ ભલે કામ પર જતા�; તારે નથી જવાનુ�.’
આપણે યુવાવ�થા દરિમયાન જે-તે, યો�ય ક� અયો�ય �ય��ત તરફ આકષા�ઈએ રાણીને ગ�યુ�. એ જે દારુણ ગરીબીમા� ઊછરી હતી, એમા� આવો રાજક�માર
છીએ. �ેમના નામે છ�તરાતા� રહ�વાનુ�, ભાવના�મક શોષણના ભોગ બનવાનુ� જેવો યુવાન એના� માટ� આવુ� કહ� તો કોને ન ગમે? �ેમ અને િમલનનો ��બતા સૂરજનુ�
અને એક પછી એક અનેક �રલેશનિશ�સમા િન�ફળ જતા� રહ�વાનુ� મુ�ય કારણ િસલિસલો શ� થઈ ગયો. રાણીના� માતા-િપતા મજૂરીકામ કરવા� માટ� ઘરેથી
�
આ ‘ઈમોશનલ ઈ����ટ’ છ�, જેની છાપ આપણા બાળમાનસમા કોતરાયેલી ýય એ પછી સમય ýઈને સૂરજ એના ચા�દને મળવા માટ� ઝૂ�પડીમા� દાખલ
�
છ�. થાય. એક વાતની �પ�ટતા કરવી પડશે ક� સૂરજ અને રાણીનો �ેમ પિવ� હતો
�
�ાણી�ા��ી , કોનરેડ લોરે�� ý આપણા ઉછ�ર દરિમયાન આપણી સાથે દુ�ય�વહાર ક� ગેરવત�ન થયુ� અને શુ� હતો. એકા�તમા� િમલન થતુ� હોવા છતા બ�નેએ �યારેય લ�મણરેખા કોઈ સગુ� હોતુ� નથી
છ�, તો એવી પૂરી શ�યતા છ� ક� આપણે એવી જ �ય��તઓ તરફ આકષ�ણ ઓળ�ગી ન હતી.
અનુભવીશુ� જે આપણી સાથે દુ�ય�વહાર કરશે. એ �ય��ત આપણને વારંવાર રાણીએ વચન માગી લીધુ� હતુ�, ‘તુ� મારી સાથે લ�ન કરીશ?’ સૂરજે
�
દુઃખ આપતી હોવા છતા ફ�ત આપણી ખોટી એટ�ચમે�ટ પેટન�ને કારણે, આપણે શરતી હા પાડી હતી: ‘ý મારા િપતા હા પાડશે તો જ�ર કરીશ. હ�� એમને દુિનયાને તમે ઉપયોગી છો �યા� સુધી લોકો તમારી
�
તેમની સાથે ભાવના�મક રીતે ýડાયેલા રહીશુ� અને ઈમોશનલ અ�યાચારનો મનાવવાનો પૂરતો �ય�ન કરીશ. એ અઘરુ� છ�, પણ અશ�ય નથી. જયા� સુધી
ભોગ બનતા� રહીશુ�. આનો એક મા� ઉપાય છ�, આપણી ‘એટ�ચમે�ટ �ટાઈલ’ હ�� એમને મનાવી ન લ� �યા સુધી તુ� બીજે �યા�ય...’ બ�ને વચનથી બ�ધાઈ આગળ-પાછળ ફરશે, જયજયકાર કરશે.
�
ે
િવશ ý�ત થવુ�. ગયા�. �વજનો પણ ýકારો આપેે �યારે આવા બગીચા
મનનો ઘટી ગયેલી ‘સે�ફ-વથ�’ને કારણે પણ આપણે એ�યુિઝવ �રલેશનિશપમા�થી સાથે બેસીને એ વાનગી માણતા� હતા. �ેમ, પાયલ અને ઉધરસ �યારેય
સૂરજ રોજ રાણીને ભાવતી વાનગીનુ� પડીક�� લઈને જતો અને બ�ને જણા�
બાળપણ ક� ભૂતકાળમા આપણી પાસે િવક�પ નહોતો, અ�યારે છ�. �યારેક
�
�
મોનોલોગ નીકળી નથી શકતા�. ધીમે ધીમે આપણે એવુ� ��તાથી માનવા લાગીએ છીએ ક� છ�પા�યા છ�પાવી શકાતા નથી. ધનવાન બાપનો અપ-ટ�-ડ�ટ દીકરો ગરીબની આ�ય આપે છ�
�
�
આપણે આ જ �ડઝવ� કરીએ છીએ. એ �ેમી હોય ક� લાઈફ પાટ�નર, િમ� હોય ઝૂ�પડીમા� આવ-ý કરતો હોય, તો આ વાત ગામલોકોથી �યા� સુધી છાની ��� મલ સા�જ �ધારી રાત બની ગઈ છ�. બગીચામા આછા �ધારા
�
રહ�લા �ડા�મા�થી જે બ�ા નીક�યા�, એ બ�ા�ની સતત
ે
�
�
�
મા નિસક �વા��ય માટ� અયો�ય હોવા છતા પણ ડો. િનિમ� ઓઝા આસપાસ રહ�નારુ� મોટા કદનુ� ‘Moving object’ તેમની ક� વોટ-એવર, સાથીની પસ�દગીનો ઘણોખરો આધાર આપણી ‘સે�ફ-વથ�’ પર રહી શક�? ઊતરી ચૂ�યા. મારા િમ� પૂ�ુ�, ‘ક�મ મૂ�ગો થઈ ગયો? પેલા
રાણીના પડોશમા� રહ�તા મથુરને ખબર પડી ગઈ. એ લાગ ýઈને બેઠો
કોઈ એક સ�બ�ધમા�થી આપણે નીકળી ક�મ નથી
�
કાકાની કહાની સા�ભળીને ઈમોશનલ થઈ ગયો?’
છ�. �ેમના અભાવમા વીતેલુ� બાળપણ ક� ભૂતકાળમા િન�ફળ રહ�લા સ�બ�ધો
�
�
�
શકતા? સામેવાળી �ય��ત આપણા માટ� અયો�ય મ�મી હતી. ઈ��યુબેટરમા� રાખેલા �ડા�મા�થી જ�મેલા બ�ા�ને આપણી લાયકાત ન�ી નથી કરતા. હતો. એક િદવસ એને મોકો મળી ગયો. રાણી બીમાર હતી. સૂરજ એના� માટ� ‘હા યાર, આપણી હાલત પેલા કાકા જેવી નહીં થાય ને?’
છ�, એ ýણવા છતા પણ શુ� કામ આપણે વારંવાર એમના તરફ લોરે�ઝે પોતાની પાસે દવાઓ લઈને આ�યો હતો. રાણી પથારીમા� સૂતી હતી, સૂરજ એની ‘આ તો િજ�દગી છ� દો�ત, પણ આપણી સાથે આવુ� નહીં થાય, કારણ ક�
�
આકષા�યા કરીએ છીએ? શુ� કામ એવુ� બને છ� ક� કોઈ �રલેશનિશપમા� રા�યા�. લોરે�ઝે એ વાતની પાસે બેસીને રાણીનો હાથ પોતાના હાથમા લઈને તાવ છ� ક� નહીં આપણી પાસે છ� શુ�? િચ�તા �યારે જ હોય �યારે આપણી પાસે ઘ�ંબધુ� હોય.’
�
વારંવાર પીડા, તકલીફ ક� િનરાશા મળવા છતા પણ એ સ�બ�ધ આપણાથી કાળø લીધી ક� બ�ા�ના� øવનમા� તે તપાસી ર�ો હતો. બરાબર આ સમયે મથુરે બારણા�ની િમ� ગાડી �ાઈવ કરતો ર�ો. મને રહીરહીને એ કાકાનો હવામા પછડાતો
�
�
છ�ટતો નથી? એનો જવાબ ‘ધ ઈ����ટ િથયરી’મા� રહ�લો છ�. �વેશનાર સૌથી પહ�લુ� મોટા કદનુ� રણમા� સા�કળ બહારથી બ�ધ કરી દીધી. પછી બૂમો પાડીને લોકોને હાથ અને વારંવાર િનરાશામા ડ�બી જતી �ખો દેખાતી રહી. આમ તો મારા
�
ે
બોય���ડ હોય ક� ગલ����ડ, પિત હોય ક� પ�ની, િમ� હોય ક� �વજન, �ાણી તેઓ પોતે જ હોય. આ ભેગા કયા�. બધા�ની હાજરીમા� બાર�ં ઉઘા�. ઝૂ�પડીની િમ� જ ક�ુ� હતુ�, ‘ચાલ, પેલા કાકાની પાસે બેસીએ. એમને સથવારાની ક�
ુ�
આપણા øવનમા� �વેશનારી દરેક �ય��તની પેટન� લગભગ એકસરખી હોય �યોગના� પ�રણામો ચ�કાવનારા ખી�યુ� ગુલાબ �દર રાણી અને સૂરજ હતા. મથુરે ýહ�ર કયુ� ક� એની કોઈ સહારાની જ�ર લાગે છ�.’ િમ� જે ક�ુ� તે માની અમે એ કાકા પાસે બેઠા.
�
ે
છ�. આ જ કારણ છ� ક� ઘણી વાર ‘મ��ટપલ અફ�સ�’ ક� �ેક-અ�સ પછી પણ હતા. પહ�લા �ૂપના બ�ા સમયસૂચકતાને કારણે સૂરજ રંગેહાથ ઝડપાઇ ગયો હતો. અમને નøક આવતા ýઈ તેમના િનરાશ ચહ�રા પર થોડી શ�કાની રેખાઓ
આપણને એવી �ય��ત નથી મળતી, જેની સાથે આપણે ખુશ રહી શકીએ. ખૂબ હ�સને જ પોતાની મ�મી માનતા�, થુરે પહ�લુ� કામ ઝૂ�પડીનુ� બાર�ં બહારથી વાસી ડૉ. શરદ ઠાકર એક પૈસાદાર બાપનો વ�ઠ�લો દીકરો ગરીબની ક�યાની �કાઈ ગઈ, પણ ‘ક�મ છો?’ એવુ� હાથના ઇશારાથી ક�ુ� તે સાથે તેમની �ખો
બધા િમ�ો સાથે ýડાયેલી �ય��ત પણ નાખુશ, અસ�તુ�ટ ક� બેચેન હોય છ�, તો �યારે બીý �ૂપમા� રહ�લા બ�ા � મ દેવાનુ� કયુ� અને પછી બીજુ� કામ મોટ�થી બૂમો ઈ�જત લૂ�ટતો હતો એ પકડાઈ ગયો. પછી તો એ જ થયુ� પલકારા મારવા લાગી. ન માની શ�યાની શ�કા આવીને ચાલી ગઈ. મારો
�
�યારેક એક જ �ટ�બલ સ�બ�ધ øવનને સાથ�ક બનાવી દે છ�. આ ભાવના�મક લોરે�ઝને પોતાની મ�મી ગણવા� પાડીને ગામ ભેગુ� કરવાનુ� કયુ�. આખા વાસમા � જે આવા સ�ýગોમા� થતુ� હોય છ�. સૂરજને ઢોરમાર મારવામા � િમ� બિહમુ�ખ �વભાવનો. તેણે બા�કડા પર �માલ પાથરતા� ક�ુ�, ‘વડીલ,
�
લગાવનુ� ગિણત શુ� છ�? ઓ���યન øવ-વ��ાિનક અને �ાણીશા��ી કોનરેડ લા�યા. હ�સ પાસે જવાને બદલે, એનો અવાજ ગાø ઊ�ો: ‘દોડો, દોડો! જલદી આવો. ખાલી હાથે આ�યો. બીમાર રાણી ચીસો પાડતી રહી, િવન�તીઓ કરતી રહી, તમારા એકા�તમા� ખલેલ પાડીએ છીએ. વા�ધો નથી ને?
લોરે�ઝના મત �માણે, આપણા øવનમા� �વેશનારી �ય��તઓના� મૂળ એ બ�ા લોરે�ઝની આસપાસ ન આવતા. લાકડી, પ�થર ક� લોખ�ડનો સિળયો લઈને આવý. આજે એ પણ એનુ� સા�ભળ� કોણ? સૂરજ બેભાન થઈ ગયો �યારે ટોળ�� એને ઉપાડીને ‘બેસો ને ભાઈ. આજે માણસને માણસ આવુ� પૂછ� એ જરા અજૂગતુ� લાગે
�
�
આપણા બાળપણમા� રહ�લા છ�. �ાણીઓની ‘એટ�ચમે�ટ �ટાઈલ’ પર ગહન ફરતા�. લોરે�ઝ જે ખવડાવે, એ જ બદમાશ øવતો ન જવો ýઈએ. હ�� ઘણા િદવસોથી એની ઉપર નજર રાખીને એના બ�ગલા પાસે ફ�કી ગયુ�. છ�.’ શુ� ઉ�ારો સાથે બોલાયેલુ� વા�ય છાતીસ�સરવ ુ�
�
અ�યાસ કરનારા લોરે�ઝ કહ� છ� ક� �ાણીના� બ�ા�ની સતત આસપાસ રહ�નારા ખાતા. આ પ�રણામોની ખાતરી બેઠો હતો; આજે મારો બેટો બરાબર સપડાયો છ�.’ સા�જે રાણીના� મા-બાપ ઘરે આ�યા�. વાત ýણીને એમણે તરત જ િનણ�ય નીકળી ýય એવુ� હતુ�. ખાદીના� કપડા� ýઈ
ે
કોઈ પણ મોટા કદના� �ાણી સાથે તેને લગાવ થઈ ýય છ�. આ વાત સાિબત કરવા માટ� લોરે�ઝે એક વાર આ તમાશાન તેડ�� નહીં. પા�ચ િમિનટમા� પચાસ લોકો ભેગા થઈ ગયા. આટલા લઈ લીધો. �ીý િદવસે રાણીને દૂરના� ઠ�કાણે પરણાવી દીધી. સૂરજ ભાનમા� એ કોઈ પ� સાથે ýડાયેલા હશે એવુ� મ�
�
કરવા માટ� તેમણે એક ઐિતહાિસક �યોગ કય�. એક વાર તેમણે હ�સના બ�ને �ૂપના� બ�ા�ને એક મોટા તો ફ�ત પુરુષો હતા. �ે�કો તરીક� ટોળ� વળ�લા બાળકો અને ��ીઓ તો આ�યો, �યારે આ વાત ýણીને એ �ડો આઘાત પા�યો. એ પછી એક િદવસ ��ોરી પોઈ�� અનુમાન બા��યુ�. મારા િમ� ક�ુ�, ‘સતીશ,
ે
�
�
�
માળામા�થી ક�ટલા�ક �ડા ચોરી લીધા. થોડા� �ડા હ�સ (એટલે ક� એમની મ�મી) બો�સમા� પૂરી, �દરો�દર િમ�સ અલગ. આજથી પચાસેક વષ� પહ�લા ઉ�ર ગુજરાતના એક નાનકડા કસબામા � એણે પણ ઘર અને ગામ છોડી દીધુ�. આજ સુધી એનો પ�ો મ�યો નથી. આ મહાનુભાવ કોણ છ� ખબર છ�? એક
પાસે રહ�વા� દીધા� અને બાકીના� �ડા ઈ��યુબેટરમા� મૂકી દીધા�. હ�સ પાસે થવા� દીધા�. થોડા સમય પછી �યારે બનેલી સ�યઘટના છ�. ગામની વ�ે દલપતકાકાનુ� મેડીબ�ધ મકાન. દલપત આ ઘટના ઉપર પા�ચ-પા�ચ દાયકાની ધૂળ બાઝી ગઈ. રાણીનો ધણી �ણ વખતના ધારાસ�ય છ�. સળ�ગ ચાર-ચાર
�
શેઠ એ આખા પ�થકનુ� સૌથી મોટ��, સૌથી �ીમ�ત અને સૌથી વધુ આબ�દાર સ�તાનોની જવાબદારી સ�પીને મરી ગયો. િવધવા રાણી િપયરમા� આવીને માવø મહ��રી વખત ચૂ�ટાયેલા િસ�ા�તિન�ઠ રાજનેતા છ�.
�
�
નામ. ધીરધારનો ધ�ધો હતો. આિથ�ક મુ�ક�લીમા મુકાઈ ગયેલા ગરીબ અને રહ�વા લાગી. કાળ�મે એના� માતા-િપતા ��યુ પા�યા. પા�સઠ વષ�ની રાણી હ�� ભૂલતો ન હો� તો તમે વીરø પ�ઢયાર
�
લ�ડનમા હવે સાઇકલ ફ�ત હથેળીથી જ મ�યમ વગ�ના લોકો પોતાનુ� ઘર, ખેતર ક� સોના-ચા�દીના� ઘરેણા� શેઠને �યા � હવે ભગવાનની ભ��તમા� øવન પસાર કરતી હતી. ભૂતકાળની વાત બધા� એમની �ખોમા� ચમક આવી. પીઠ સહ�જ ટ�ાર
છો ને?’ �� પર ýદુઈ અસર થઈ હોય તેમ
ભૂલી ગયા� હતા. જે લોકો ýણતા� હતા એમા�થી મા�ડ એક-બે હયાત હતા.
ગીરવી મૂકીને �િપયા લઈ જતા હતા; એમા�ના મોટાભાગના પોતાની જણસ
�
�
એ��ય�લ�સ! �િવ�ય �વાય? છોડાવી શકતા ન હતા. બીý સુખી પ�રવારોમા� સોનુ� તોલાના માપમા� હોય, પધારી. પાદરમા� ત�બુ તણાયા. ગામલોકોએ ભ�ય સામૈયુ� કયુ�. જમાતના મુ�ય મારા િમ�ની �ખોમા� ýતા� િનરાશ �વરે ક�ુ�, ‘તમે મને ઓળખો છો?’
બીý� દસેક વષ� વીતી ગયા�. ગામમા� ઉ�રાખ�ડથી સાધુઓની મોટી જમાત
થઈ, પરંતુ થોડી વાર માટ�. ફરી એ જ િનરાશા. તેમણે
દલાકાકાના ઘરમા� સોનુ� �કલો�ામના માપમા� ýવા મળતુ� હતુ�.
‘હા, હ�� અહીંનો જ છ��. અહી રોજ આવુ� છ�� અને તમને કાયમ આ જ�યાએ
દલા શેઠનો એકનો એક પુ� સૂરજ વરણાિગયો અને સોહામણો હતો.
ં
�ા �ફકýમ દરેક મોટા શહ�રની મોટી જ મ�નીમા� એક િન�ણાત એવો છ� જેની પાસે દોમદોમ સા�બીમા ઊછરેલો હોવાથી જરાક રંગીન િમýજનો બની ગયો ગુરુ �શી વષ�ના, દાઢી-જટાધારી ભ�ય સાધુ હતા. જ બેઠ�લા ý� છ��. આજે તમારી સાથે વાત કરવાનુ� મન થયુ�. તમારા જેવા
ગામ લોકો ભ��તભાવ ધરાવતા હતા. સાધુ મહારાજ પોતાના ઘરે
સમ�યા છ�. ઇમજ��સીમા� દદી�ને બને
�
મિહલાઓ તેમના િનત�બ ખુ�લા કરી દે
એટલો વહ�લો હો��પટલ પહ�ચાડવા છ�. હ��બગ� શહ�રની નøકના મે�ડોફ� હતો. એ જમાનામા� ખૂબ અ�તન ફ�શનના ગણાય એવા� વ��ો પહ�રતો હતો. પધરામણી કરે એ માટ� િવન�તીઓનો વરસાદ વરસવા લા�યો. એક િદવસ અનુભવી માણસ પાસેથી કશુ� ýણવા મળશે એમ માનીને અમે અહી આ�યા.’
ં
ુ
માગતી ગામના યુ�ફ બક દાવો કરે છ� ક� તે લોકોના િનત�બ પર એ સમયે એને ýયો હોય એવા બે-પા�ચ ��ો હø øવે છ�, એમના કહ�વા પ�ચોતેર વષ�ની ��ા ગુરુ મહારાજને મળવા માટ� આવી. િશ�યો અને ભ�તોની ‘જવા દો ભાઈ, શા માટ� તમારો મોજમýનો સમય મારા જેવા ફાલત સાથે
એ��યુલ�સોને હાથ ફ�રવીને તેમનુ� ભિવ�ય �માણે આજના �ફ�મી હીરો કરતા� એ જમાનાનો સૂરજ વધારે સારો દેખાતો હાજરીમા� બ�ને સામસામ બેઠા�. ગુરુદેવની દાઢી ફરકવા લાગી. ��ાની પસાર કરવા મા�ગો છો? યુવાન છો તો યુવાનની જેમ øવો. મારા અનુભવને
ે
ે
શહ�રનો �ા�ફક ભાખ છ�. તેનુ� કહ�વુ� છ� ક� હતો. આવો અઢાર વષ�ના �બરે ઊભેલો સૂરજ એક િદવસ શેરીની બહાર જઈ �ખોમા� �સુ ઊમ�ા�. એણે પાલવ પાથય�, ‘બાપø, મારુ� નામ રાણી. શુ� કરશો? આજે કોઈ કોઈના અનુભવ પૂછ� છ� જ �યા�?’ ભારોભાર િનરાશા
�
નડ� છ�. એને દરેકની હથેળી પર હોય છ� ર�ો હતો �યા એની નજર એક ગરીબ છોકરી પર પડી ગઈ. એનુ� નામ રાણી આપ મારી ઝૂ�પડીમા� પધારશો?’ જે ગુરુદેવે સરપ�ચના ઘરે જવાની હા નહોતી અને વેદના સાથે બોલાયેલા વા�યોમા� અવગણનાનો પડઘો હતો. મ� પૂ�ુ�,
લીધે સમયસર એવી જ રેખાઓ િનત�બ ઉપર હતુ�. અ�ય�ત ઝનૂની અને લડાયક ગણાતી કોમમા� આ નામ િવશેષ �ચિલત પાડી, એમણે રાણીની ઝૂ�પડીમા� પગલા� પડવાની સ�મિત આપી દીધી. ‘સાહ�બ, તમે બહ� જ િનરાશ છો. મને નવાઈ લાગે છ� ક� ચાર ટમ� ચૂ�ટાયેલા
સારવાર ન પણ હોય છ� અને તે એ હતુ�. રાણી સોળ વષ�ની હતી. એના� મા-બાપ મજૂરીકામ કરતા� હતા. બે વષ�થી બીý િદવસે ધામધૂમ સાથે સાધુઓનો સ�ઘ શબરીના� �ગણે પધાય�. હાથી અનુભવી �ય��તની તમારા પ�ને કોઈ સેવાની જ�ર રહ�તી હશ ને?’
�
ે
મળતા �યારેક વા�ચીને �ય��તના �વભાવ રાણી પણ એમની સાથે મજૂરી કરવા જતી હતી. પર િબરાજમાન વડા સાધુ નીચે ઊતયા�. રાણીએ Ôલડા� વરસાવીને �વાગત ‘�લીઝ �ટોપ ધીઝ સ�જે�ટ.’ સ�નાટો પથરાઈ ગયો. એ આકાશમા� તાકી
ે
દદી�એ øવ પણ ગુમાવવો પડ� છ�. લ�ડનની એ��યુલ�સ અને ભિવ�ય િવશ કહી આપે ‘હ� ભગવાન!’ રાણીનો �પ નીતરતો ચહ�રો ýઈને સૂરજના મોઢામા�થી કયુ�. ભાવિવભોર કરી મૂક� એવા� ��યો સý�યા�. ગામલોકોએ જયજયકાર કરી ર�ા. કદાચ એમને એમનો ભ�ય ભૂતકાળ યાદ આવતો હશ ક� પછી દા�ણ
ે
ે
સિવ�સે એનો ઉપાય શોધી કા�ો છ�. એણે બાઇિસકલ છ�. લોકો તેમના િનત�બ એની �શ�સાના શ�દો સરી પ�ા, ‘તુ� પણ ક�વો અકળ છ�! ગરીબના� છાપરા� પર મૂ�યો. �� રાણીબાની બાજુમા� આવેલા ઝૂ�પડાની બહાર ભા�ગેલા ખાટલામા � વત�માન કોરી ખાતો હશ. હ�� ઝ�ખવાઇ ગયો. મ� ભૂલથી એમના મમ��થાન
એ��યુલ�સ સેવા શ� કરી છ�. સાઇકલસવારો હવે સામે ખુ�લા કરે એ સાથે જ આટલુ� મબલખ તેજ ઢોળી દે છ�.’ જગતમા� �થમ વાર એવુ� બ�યુ� ક� �વય� સૂરજ પડ�લો મથુર નામનો ડોસો ઝીણી નજર કરીને સાધુ મહારાજની મ�કળા પર ભાર આપી દીધો હતો. અમે �ણેય મૂ�ગા બેસી ર�ા. એ થોડી વાર
øવનર�ક ઉપકરણો માઉ�ટન બાઇ�સ પર ગોઠવીને બક સમ� તેના �ાહકનુ� કોઈના� તેજથી �ýઈ ગયો હોય! ઉક�લવાની કોિશશ કરી ર�ો હતો. આ પિવ� ��ય ýઈને િજ�દગીમા� પહ�લી રહીને બો�યા, ‘િમ�, �મા કરશો. મારો ઈરાદો તમારુ� અપમાન કરવાનો
�
લ�ડનના વે�ટ એ�ડ િવ�તારમા પે�ોિલ�ગ કરતા રહ�શે. ભિવ�ય ખુ�લુ� થઈ ýય છ�. બક તેના �ાહકના િનત�બ ‘શુ� કરે છ� તુ�?’ સૂરજે પૂ�ુ�,‘આવી ગ�દી-ગોબરી થઈને ક�મ ફરે છ�?’ વાર પ�ાતાપ અનુભવતો હોય એમ બબડી ગયો, ‘ý તે િદવસે મ� બાર�ં નહોતો. મારા ભૂતકાળની વાત કરવાનુ� મન થતુ� નથી. તમે સમજદાર અને
સાઇકલ �ર�પો�સ યુિનટ તરીક� ઓળખાતી આ સેવા ઉપર હાથ ફ�રવી અને ભિવ�યવાણી કરતો ýય. આ ‘મજૂરીકામ કરુ� છ��.’ વાસી ન દીધુ� હોત તો... આ સાધુની ýન આવી જ ધામધૂમ સાથે આ જ લાગણીશીલ યુવાનો લાગો છો. એટલી િવન�તી કરુ� છ��, તમારા� �� મા-બાપને
શ�મા લ�ડનના વે�ટ એ�ડ િવ�તાર પૂરતી મયા�િદત યુ�ફ બક �ધ છ�. કદાચ તેથી મિહલાઓ િનત�બ ‘નામ?’ સૂરજે પૂ�ુ�. બારણે આવીને વાજતે-ગાજતે િબચારી રાણીને....’ �યારેય એકલા� પડવા� ન દેતા�. દુિનયાને તમે ઉપયોગી છો �યા સુધી લોકો
�
�
રહ�શે. ખુ�લા કરતા� અચકાતી નહીં હોય. ‘રાણી.’ (કથાબીજ:- �કાશ �ýપિત) (�ન����ાન પાના ન�.18)