Page 13 - DIVYA BHASKAR 070221
P. 13

Friday, July 2, 2021   |  13


           પર�વે વધ ���ીર  (કિમટ��) �� એ  અ�સરા� મોહની મૂિત�,

                            ુ
           કોઈ બીજુ� પોતાનાથી વધ મજબૂત,
        શ��તશા�ી, હોિશયાર ક� પોતાના લ�ય
                  ુ
          વાત માણસન અસલામત બનાવે ��.
                   ે
         આનુ� પ�રણામ એ આવ �� ક�, માણસ
                          ે
            બીýની લીટી ટ��કી કરીને પોતાની   આક��ણનો અવતાર
            લીટી લા�બી કરવાનો �યાસ કરે ��


                                                                                આવે  છ�.  આ  વાતને  થોડી  ભીતર
                                                                                  ઉતરીને  િવચારીએ  તો  સમýય
                                                                                   ક� કલા, સ�દય�, સ�ગીત ક� ��ય
                                                                                   આમ  તો  મનોરંજનના�  સાધન
                                                                                          �
                                                                                   માનવામા  આવે  છ�,  પરંતુ  એ
                                                                                   પણ એક સાધના છ�. જેને આપણે
                                                                                   અ�સરા કહીએ છીએ એવુ� કોઈક
                                                                                   ત�વ  પોતાના�  કામમા�  એટલુ�
                                                                                    �ે�ઠ છ� ક� એ બીýની સાધના
                                                                                    ભ�ગ કરવાની શ��ત ધરાવે છ�.
                                                                                     કોઈપણ સાધકની સાધના ક�
                                                                                     તપભ�ગ કરવા માટ� એનાથી   ગુજરાતી ���કી વાતા�નો
                                                                                     �ે�ઠ  અથવા  એનાથી  વધુ
                                                                                     ફોક�ડ �ય��ત ýઈએ અને આ
                                                                                     અ�સરાઓ  પોતાના  કામમા�   મજબૂત પાયો નાખનાર
                                                                                              ે
                                                                                   ક�ટલી ફોક�ડ હશ એનો િવચાર
                                                                                 કરવો ýઈએ.
                                                                                    જે ઋિષ પોતાના તપથી ઈ��ના�
                                                                                  ઈ��ાસનને  ડોલાવી  શક�,  એને       સજ�ક : �ૂમક�તુ
                                                                                   ડોલાવી  શકનાર  અ�સરા  કોઈ
                                                                                    સીધી સાદી ક� શ��તિવિહન તો
                                                                                                                                   ે
                                                                                     ન જ હોઈ શક�. સાધક �યારે   �ૂમક�તુના આગમન સાથ આપણી વાતા�ક�ામા�
                                                                                     સાધના કરે છ� અથવા ઋિષ
                                                                                     �યારે  તપ  કરે  છ�...  �યારે   ક�ા�મકતાનો િનખાર �વા મ�� ��. ભિવ�યની
                                                                                    એનુ� �િતમ લ�ય કોઈ વરદાન
                                                                                  ક� કોઈ શ��ત માગવા માટ�નુ� હોય   ���કી વાતા�ની મનભાવન ��ાણી� પણ �ૂમક�તુની
                �न��ा��� समु ��म आ��र�सरा���प ����� आस�� ।  છ�. માણસ �યારે કશુ� મેળવવા માટ� સાધના કરે છ� �યારે એ સાધનાનુ� �વ�પ   વાતા��મા� વતા�ય ��
                समु� आसां सदनं म आ�ु���� स� आ च परा च ���� ।।   આ��મક નહીં રહ�તા� ભૌિતક બની ýય છ�. શ��ત ક� વરદાન મેળવવા માટ�
                                            અથવ�વેદ 2-2-3  તપ કરી રહ�લા કોઈ પણ �ય��તનો તપોભ�ગ �માણમા� સરળ છ� કારણ ક�,   લયાિનલની ‘ગોવાલણી’ને આપણે ગુજરાતી ભાષાની �થમ
          અથવ�વેદના� આ સૂ�તના રચિયતા મા�નામા નામના ઋિષ છ�. એમણે આ   જે �ણે એને એના� લ�યથી હટાવી દેવામા આવે એ �ણે એનુ� તપ તૂટી ýય   મ  ટ��કી વાતા તરીક� ભલે માનીએ-સ�માનીએ, પરંતુ ગુજરાતી ટ��કી
                                                                                                                         �
                                                                                  �
        સૂ�તમા� અ�સરાઓ િવશેની વાત કરી છ�.  અ�સરાઓ અિન�દનીય (પરફ��ટ   છ�. હાઈવ પર લખવામા આવે છ�, ‘સાવધાની હટી, દુઘ�ટના ઘટી!’ એમને   વાતા�ના ખરા ‘પાયોિનયર’ તો ‘ધૂમક�તુ’ જ ર�ા છ�. ટ��કી
                                                                ે
                                                                         �
        અથવા જેને ��ેøમા� ‘ટ�ન’ કહ� છ�) �પવાળી હોય છ�. એમનુ� િનવાસ �થાન   કોઈ એવી અ�સરાએ મોિહત, ચિલત ક� �િમત કયા� છ� જેણે એમને øવનનુ�   વાતા�નો મજબૂત પાયો નાખનાર ધૂમક�તુએ એ પાયા ઉપર અનેક ઓરડાવાળી
                                         �
        �તરી� છ�. આ અ�સરાઓ �યા�થી જ આવે છ� અને �યા જ િવિલન થઈ ýય   �યેય ભૂલાવી દીધુ� છ�. આ અ�સરા �યા�ય બહાર ક� કોઈ દૈવી શ��તઓ ન   ભાતીગળ ઈમારત પણ રચી આપી હતી. ધૂમક�તુના આગમન સાથે આપણી
                                                                                                      �
                                                                                                                  �
        છ�...અ�સરાઓની ક�પના છ�ક વેદકાળથી કરવામા� આવી છ�. અ�ય�ત સુ�દર,   પણ હોય, આ અ�સરાઓ આપણી ભીતર પણ છ�. મોહ, અહ�કાર, ઈષા,   વાતા�કળામા કલા�મકતાનો િનખાર ýવા મળ� છ�. એમા� વત�માન અને વા�તવ
        આકષ�ક અને કોઈને પણ મોહી શક� એવી આ ��ીઓ અ�તયોિન (ઓલવેઝ   જૂઠ, બેઈમાનીની અ�સરાઓ આપણને આપણી સાધનામા�થી ચિલત કરવાનો   ઝીલાય છ�. ભિવ�યની ટ��કી વાતા�ની મનભાવન �ધાણીઓ પણ ધૂમક�તુની
        વિજ�ન) હોય છ�. એમની ક�પના રહ�યમય પણ છ� કારણ ક�, આવી કોઈ   �યાસ કરશે, પરંતુ આપણે ýતે જ આપણા �યેયને, આપણા� લ�યને નજર   વાતા�ઓમા� વતા�ય છ�.
                                                                          ુ�
        ��ીઓ સાચે જ અ��ત�વ ધરાવે છ� ક� નહીં, એવો �� આજના યુગમા�   સામે રાખીને øવતા� શીખવ પડશે.               સાડા ચારસોથી વધુ વાતા�ઓ- આશરે વીસ-બાવીસ જેટલા વાતા�સ�ચયોમા�-
        થાય એ �વાભાિવક છ�. ‘અપ’ એટલે પાણી અને ‘સર’ સરકવુ�...જે પાણીની   ઈ��ની દાસી માનવામા આવતી આ અ�સરાઓ ઈ��ના� ઈ��ાસનને   આપનાર ધૂમક�તુના �વેશ સાથે ગુજરાતી ટ��કી વાતા મહ�વનો વળા�ક લે છ�.
                                                                                                                                          �
                                                                           �
                                                                                       ુ�
        જેમ સરી ýય એવી ક�પના એટલે કદાચ ‘અ�સરા’ એવો અથ� કાઢી શકાય.   સ�તુિલત અને સલામત રાખવાનુ� કામ કરે છ�. સાચ પૂછો તો ઈ�� કોઈ માણસ   � ધૂમક�તુની વાતા�ઓમા� િવષય�ે� િવ�તયુ�. વાતા�મા� �વિનત�વનુ� મહ�વ
        વળી, જળત�વનુ� �તીક હોવાને કારણે આ અ�સરાઓ સમ� ઈ���યોને   ક� �ય��ત નથી, જેણે પુરાણો વા��યા છ� એને સમýશ ક� ઈ�� તો એક   �વીકારાયુ�.
                                                                                             ે
        ધારણ કરે છ�.                                             ‘પો�ટ’ અથવા ‘પદ’ છ�. ý એમ ન હોય તો નહ�ષ ઈ��ાસન   � �ક�િત-પ�રવેશ વ�ે ચ�ર�િચ�ણ øવ�ત બને છ�. વનøવન �ામ અને
          અથવ�વેદમા�  અ�સરાની  ક�ટલીક  િવશેષતાઓ  બતાવાઈ            પર ક�વી રીતે બેસી શ�યો હોત? આપણા બધા�ની �દર એક   શહ�રી øવનની છબીઓ �ગટ� છ�.
        છ�. પહ�લી, એ �ેરણા આપે છ� અથવા �ો�સાિહત કરે છ�.   એકબીýને    ઈ�� છ�-ઈ���ય, જે ભય અને અસલામતી પેદા કરવાનુ�   �    એક તરફ પોતાની મ�તીમા�-ધૂનમા� øવતા� પા�ોનુ�
        બીજુ�, સ�દય� દશ�નની આપણી ઉ�કટ કામનાને એ ��ત કરે               કામ કરે છ�. ‘જે છ� તે નહીં ટક� તો’નો િવચાર માણસને     ભાવજગત છ�, તો એની સાથે ભાવનાવાદી-
        છ�, એમના� અપૂવ� સ�દય� અને જળત�વની િવશુ�તા તથા   ગમતા� રહીએ    અસલામત બનાવે છ�.                                        રંગદશી� øવનનો કરુણ પણ વાતા�ઓને
        ચ�ચળતાને કારણે એ ભીતરની પીડા અથવા દુઃખને દૂર કરે                કોઈ બીજુ� પોતાનાથી વધુ મજબૂત, શ��તશાળી,   ���ના         સુખપા� બનાવે છ�.
        છ� અને છ��લે એ જળ�વ હોવાને કારણે એની અ��થરતા                  હોિશયાર ક� પોતાના લ�ય પર�વે વધુ ગ�ભીર (કિમટ�ડ)               � ય�� સ��ક�િતના �ભાવ નીચે દબાતા  �
        માનવ મનને પણ અ��થર કરવાની શ��ત અને સ�દય� ધરાવે   કાજલ ઓઝા વૈ�  છ� એ વાત માણસને અસલામત બનાવે છ�. આનુ� પ�રણામ   મ�કમા�     જતા� ક�તક નગર øવનની દાહકતા સામે
        છ�. જેમ પાણી સતત વહ�તુ� રહ� છ� એમ અ�સરાઓ પણ �યા�ય           એ આવે છ� ક�, માણસ બીýની લીટી ટ��કી કરીને પોતાની              �ક�િતની ગોદમા� øવાતા �ામøવનની
                                                                                                                                               �
        ટકતી નથી.                                                 લીટી લા�બી કરવાનો �યાસ કરે છ�. અ�સરાઓનુ� કામ આ   મિણલાલ હ. પટ�લ   સમભાવી અને મુ�ત ભાવસ���ટ એમની
          એ પોતાના શરીરથી, ઈ���યની શ��તથી સામેની �ય��તને પોતાના   ઋિષઓના� ક�ઠન તપને, એમના લ�યને, એમની સાધનાને ભ�ગ               વાતા�ઓનો �યાનપા� િવશેષ બની રહ� છ�.
        તરફ આકષ� છ�. આ આકષ�ણ કદી કાયમી હોઈ શક� નહીં કારણ ક�, આકષ�ણનો   કરીને એમની લીટી ટ��કી કરવાનુ� છ�. જેનાથી ઈ��ની લીટીની લ�બાઈ સચવાઈ   � ધૂમક�તુના આગમન સાથે �થમ વાર
        �વભાવ જ ત�વ બદલતા રહ�વાનો છ�. ગમે તેટલુ� અદ�ય આકષ�ણ પણ એટલુ�   રહ�!                                                 કા�યમય ગ�મા� �ક�િતના� સરસ શ�દિચ�ો
                                                                                                 ે
                                              �
        જ તી� અને કાયમી રહ�તુ� નથી. ગમે તેટલો �યાસ કરવા છતા પણ જળને   સાચે જ કોઈ લૌ�કક ક� દૈિવક અ�સરાઓ છ� ક� નહીં, એ િવશ �માણ ક�   મળ� છ�.
                                                                                                                     �
        બા�ધી શકાતુ� નથી એવી જ રીતે અ�સરાને પણ બ�ધનમા� રાખવી શ�ય નથી.   પુરાવા નથી, પરંતુ કોપ�રેટ વ�ડ�મા�, રાજકારણમા� ક� �ફ�મજગતમા� ક� કોઈક   ‘ટ��કી  વાતા  એટલે  તણખો’-  એવી  �યા�યા  આપનાર  ધૂમક�તુના�
                             �
        એને પણ જળની જેમ બીø િદશામા વાળી શકાય છ� પણ એનો �વાહ ખાળી   સ�વેદનશીલ માિહતી મેળવવાની હોય �યારે �યા� માણસ ઝડપથી આગળ વધી   સજ�નલેખનમા� �ય��ત, ગામડ��, પશુ-પ�ખી અને ધરતી માટ�નો �ેમ મુ�ય�વે
        શકાતો નથી.                                        ર�ો હોય ક� પોતાના લ�ય પર�વે સતત સભાન રહીને પોતાનુ� કામ કરી ર�ો   છલકાતો અનુભવાય છ�.
          ભારતીય પુરાણોમા� અ�સરાઓને બે િવભાગમા વેચવામા આવી છ�. લૌ�કક   હોય �યારે ‘હની ��પ’ના ઉપયોગ િવશ સૌ ýણે જ છ�. સ�દય�વાન ��ીને ��પ   ‘ધૂમક�તુ’ ઉપનામધારી લેખક ગૌરીશ�કર ગોવધ�નરામ ýશીનો જ�મ
                                     �
                                           �
                                                                                ે
        અને દૈિવક. જેમા� લૌ�કક િવભાગમા 36 અ�સરાઓ છ� જે આપણી વ�ે øવે   અથવા ગાિળયો બનાવી એ માણસને ફસાવીને એને પોતાના લ�યથી ચિલત   1892મા� વીરપુર (જલારામ) ખાતે ગ�ગાબાની ક�ખે થયો હતો. એમને બે
                             �
                                                �
        છ� અને પુનઃ પુનઃજ�મ પામતી રહ� છ�. �યારે દૈિવક અ�સરાઓના જ�મ ક�   કરવાનુ� ક� એની પાસેથી માિહતી કઢાવવાનુ� કામ સદીઓથી થતુ� આ�યુ� છ�. એ   ભાઈઓ- રામø અને �બાશ�કર હતા. 1910મા� કાશીબહ�ન સાથે લ�ન કયા�.
                                                              �
        ��યુ થતા� નથી અને એમા� ઉવ�શી, મેનકા, િતલો�મા જેવી અ�સરાઓના  �  પહ�લા િવષક�યાઓનુ� પણ િનમા�ણ થતુ� હતુ�. જેમને જ�મથી ભોજનમા� થોડ��   પુ�ી ઉષા અને દિ�ણ-અિ�ન-ઘન�યામ �ણ પુ�ો હતા. બાળપણના� વષ�મા  �
                �
        નામ લેવામા આવે છ�.                                થોડ�� ઝેર આપવામા� આવતુ�. ધીરે ધીરે એ ��ીનુ� શરીર આખુ� િવ�મય થઈ જતુ�.   વીરપુર આસપાસના �ામ પ�રવેશમા ભ�સો-ગાયો ચરાવતા અને ક�દરતના�
                                                                                                                                  �
          અહી આપણે યાદ કરવી પડ� િવ�ાિમ� અને મેનકાની કથા ક�, સુ�દ અને   એ પછી એના નખ ક� દા�તમા�થી આવી ��ી પોતાના શરીરમા� રહ�લુ� ઝેર બીø   �પ પામવા સાથે �ામજનોના ભાવલો કનો અ�યાસ કરતા. ધરતી અને �ક�િત
             ં
                                                                                                                                                �
        ઉપસુ�દ નામના ભાઈઓ વ�ે સý�યેલી િતલો�મા ક� િવ��ના મોિહની   �ય��તના ��યુ માટ� વાપરી શકતી...           સાથે અતૂટ એવો નાતો બ�ધાયો. �ામøવન લોહીના લયમા ભળી ગયુ� જે
                                �
        અવતારને પણ અ�સરા તરીક� ýવામા આવે છ�. આ અ�સરા સ�ય હોય ક�   અ�સરાની ક�પના મોહક છ�, પણ એ મોહ ખતરનાક છ�... આપણે �યારે   એમની વાતા�કથામા� સહજ રીતે �ગ�ુ� છ�.
        ક�પના, પરંતુ એનુ� કામ કલા અને સ�દય�ને સતત સøવન રાખવાનુ�, સ�ગીત   કોઈ લ�ય તરફ, િનિ�ત �યેય તરફ આગળ વધતા હોઈએ �યારે એ સાધનાનો   1917મા� પોરબ�દરથી મેિ�ક અને 1920મા� જૂનાગઢ બહાઉ�ીન કોલેજમા�
               �
        અને ��યના મા�યમથી મનોરંજન કરવાનુ� અને ઈ��થી વધુ �ભાવશાળી બની   જ એક �કાર છ� અને આવી સાધનાને અ�ય કોઈ �ય��ત, વ�તુ ક� િવચાર   ભણીને બી. એ. થયા. િશ�ક અને કારક�ન થયા પછી અમદાવાદને કમ�ભૂિમ
        ýય �યારે સાધકને પોતાના માગ�મા�થી ચિલત કરવાનુ� છ� એમ માનવામા  �  પોતાના મોહના �યોગથી ભ�ગ ન કરે એ ýવાની જવાબદારી આપણી છ�.          (�ન����ાન પાના ન�.18)
   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18