Page 14 - DIVYA BHASKAR 112621
P. 14
Friday, November 26, 2021 | 13
� એક સફળ �ફ�મ અિભને�ી માતા-િપતાની ��છાને માન આપીને એમની ‘િનશાનચૂક માફ,
��છા �માણે લ�ન કરી શક� તો આપણા સમાજની દીકરી એવુ� ક�મ ન કરી શક�?
નહીં માફ નીચુ�
છોડ દે સારી દુિનયા �કસી ક� િલયે... િનશાન’ : બ. ક. ઠાકોર
હતા. �લાઈટ ઉપડતા� જ શે�પેઈન પીરસવામા� આ�યો... લગભગ બધા એવુ� કિવ વા�તવની ભ�ય પર ઊભા રહીને આપણને
�
�
માનતા હતા ક� બ��લોરની એ ફાઈવ�ટાર હોટ�લમા રાજક�માર સ�તોષી અને
ે
મીના�ી શેષા�ીના એ�ગેજમે�ટની ýહ�રાત કરવામા� આવશે... આ વાતની સુખ-દુ:ખ અન øવનની ગિત સમýવે છ�
�
પુ��ટ કરતો ભ�ય સેટ પણ લ�ન મ�ડપનો જ હતો, પરંતુ �ફ�મનુ� મુહ�ત� કરવામા�
આ�યુ�... �ફ�મ બની જ નહીં ! નøકના� વતુ�ળમા એવી અફવા છ� ક� એ િદવસે જરાતી કિવતામા� �થમ સોનેટ કા�ય- ‘ભણકારા’ (1886) લઈ
�
�
સવારે મીના�ી શેષા�ીના �મમા જઈને રાજક�માર સ�તોષીએ એને ‘�પોઝ’ કયુ� ગુ આવનારા કિવ બ. ક. ઠાકોરનો જ�મ 23-10-1869મા� વતન
હતુ�, મીના�ી શેષા�ીની માએ જેનો �પ�ટ ઈ�કાર કય� હતો. �લાિન�ગ કદાચ ભ�ચ ખાતે થયો હતો. બ. ક. ઠા. તરીક� ઓળખાતા રહ�લા આ
એવુ� જ હતુ� ક�, ý મીના�ી શેષા�ી રાજક�માર સ�તોષીની �પોઝલ �વીકારે તો �ખર િવ�ાન િવવેચક અને ઉ�મ સોનેટ કા�યો આપનારા ઊિમ� અને
સા�જે એ જ સેટ પર એ�ગેજમે�ટની ýહ�રાત કરીને ભ�ય પાટી�નુ� આયોજન િવચાર�ધાન કિવતાના િહમાયતી કિવનુ� નામ બળવ�તરાય ક�યાણરાય ઠાકોર
�
�
કરવુ� પરંતુ મીના�ી શેષા�ીની માના ઈ�કારે આખી વાત બદલી નાખી. આ હતુ�. િવ�ાનોમા-િમ�ોમા ને સમકાલીન સજ�કોમા� એ ‘બ�લુકાકા’ હતા.
�
વાત િવશ કોઈ પુ��ટ કરી શક� એમ નથી, પરંતુ માતા-િપતાની ઈ�છા િવરુ� એમના� માતા જમનાબહ�ન! િવશા ���િ�ય સમાજમા ઘડતર પામેલા બ.
ે
લ�ન નહીં કરવાનો મીના�ીનો િનણ�ય એને મ�ઘો પ�ો, �ફ�મો મળતી બ�ધ ક. ઠા. �ાની અને તેજ�વી યુગપુરુષ હતા.
થઈ. આની પાછળ રાજક�માર સ�તોષી હતા ક� નહીં એની ચચા� નકામી છ�, ભરુચમા� �ાથિમક િશ�ણ લીધુ� પછી િપતાની
�
પરંતુ એ સમય દરિમયાન મીના�ી શેષા�ીએ ફ�રયાદ કરવાને બદલે ભરત શ�દના નોકરી હતી �યા રાજકોટ કા�ઠયાવાડ
મીના�ી શ��ા�ીની પિત હરીશ માયસોર, ના���મા� �ડ�ી લીધી. હાઈ�ક�લમા�થી મેિ�ક થઈને શામળદાસ
દીકરી ક���ા અન દીકરા �શ સાથેની ફાઇલ તસવીર �યૂયોક�મા� એનો ઈ�ટર�યૂ લેવા આવેલી એક જના�િલ�ટ છોકરીએ ‘હોમ મલકમા� કોલેજ ભાવનગરમા� દાખલ થયા હતા.
ે
�
Ôડ’ ખાવા તરસતી મીના�ીને ઘેર જમવા આમ��ણ આ�યુ�. �યા એ હરીશ �યા ગા�ધીø એમના સહા�યાયી હતા.
�
શામળદાસ કોલેજ છોડીને મુ�બઈની
19 83થી 1995... એક એવી અિભને�ીની કાર�કદી� જેણે બાર માયસોરને મળી. પ�રવાર અને હરીશને મ�યા પછી મીના�ીની માએ એના� મિણલાલ હ. પટ�લ એ��ફ�ટન કોલેજમા� ગયેલા. �યા�થી
લ�ન માટ� માગુ� ના�યુ�. કોઈ આ�ા��કત સમજદાર દીકરીની જેમ માતા-
વષ�મા� 72 �ફ�મો કરી. સુભાષ ઘાઈની �ફ�મમા� નવા હીરો સાથે
એને રજૂ કરવામા� આવી. અિમતાભ બ�ન, િવનોદ ખ�ના, િપતાની ઈ�છાને સ�પૂણ�પણે માન આપીને મીના�ીએ હરીશ માયસોર સાથે પૂનાની ડ��ન કોલેજમા� ભણીને 1889મા�
ે
સની દેઓલ, �રશી કપૂર જેવા અનેક ‘એ’ િલ�ટ�ડ એ�ટસ� સાથે અને ‘એ’ લ�ન કરી લીધા. �યવસાય બે�કર અને ફાયના��શયલ ઈ�વે�ટમે�ટ એડવાઈઝર અથ�શા�� અને ઈિતહાસ સાથે બી. એ. થયા.
િલ�ટ�ડ �ડરે�ટસ� સાથે કામ કરીને એણે �વે�છાએ િન�િ� �વીકારી! એ હદ હરીશ માયસોર સાથે અમે�રકામા� સેટલ થઈ ગયેલા મીના�ી શેષા�ી આજે 57 ��ેøમા� �થમ આવેલા.
�
સુધી ક� 2016મા� �યારે એમની સુપરિહટ �ફ�મની િસ�વલ બનતી હતી �યારે વષ�ના� છ�. દીકરા ýશ અને દીકરી ક���ા સાથે ‘ચે�રશ’ નામની ડા�સ �ક�લ એમ. એ.નો અ�યાસ પડતો મૂકી ડ��ન કોલેજ- પૂનાની ફ�લોિશપ છોડીને
ે
એમને અિભનય કરવા માટ� આમ�િ�ત કરવામા� આ�યા�, પરંતુ એમણે ચલાવ છ�. હવે એ મા� ચે�રટી ઈવે�ટ માટ� પરફોમ� કરે છ�. કરા�ચીની સીંધ કોલેજમા� �ોફ�સર થયા હતા. �યા�થી અજમેરની સરકારી
�પ�ટ ના પાડી એટલે મા� �લેશબેકમા� એમના જૂના સીનનો માતા-િપતાનુ� ક�ુ� માનીને લ�ન કરવા� એ જુનવાણીપ�ં કોલેજમા� ýડાયા. પાછા 1903થી રાજકોટની રાજક�માર કોલેજમા� દસ વષ�
ઉપયોગ કરીને િદ�દશ�ક રાજક�માર સ�તોષીએ ‘સ�તોષ’ ક� ‘અનક�લ’ નથી... એમનો િવરોધ કરવો, એમને દુઃખ ર�ા.
માનવો પ�ો ! એકબીýને પહ�ચાડીને ભાગી જઈને િવરોધ ક� ઝઘડા કરીને ધાયુ� થોડો સમય કા�ઠયાવાડ એજ�સીમા� ક�ળવણી ખાતાના વડા બ�યા. �યા�થી
જેનુ� મૂળ નામ શશીકલા શેષા�ી હતુ�, પરંતુ સુભાષ કરનારા બધા જ સુખી થાય છ� એવુ� ન�ી નથી. માતા- પાછા ડ��ન કોલેજ પૂનામા� િનમ�ક પા�યા ને 1927 સુધી પૂના રહ�લા.
ઘાઈના ‘એમ’ માટ�ના �ેમ ક� �યોિતષમા� એમની ��ાને ગમતા� રહીએ િપતાની ઈ�છાથી લ�ન કરનારા બધા સુખી થાય છ� એવુ� િન�િ�નો �થમ દસકો વડોદરામા� ગાળીને 1938થી �તકાળ સુધી મુ�બઈમા �
કારણે એનુ� નામ મીના�ી પાડવામા આ�યુ�. 1995મા� પણ ન�ી નથી, છતા ý એમની ઈ�છાને માન આપીને ર�ા હતા. ગુજરાતીમા� કા�યિવચાર કરનારા પ��ડત યુગના કિવ-િવવેચકોમા
�
�
તિમિલયન હરીશ માયસોરને પરણીને મુ�બઈ છો�ા પછી કાજલ ઓઝા વૈ� લ�ન કરીએ તો �યારે સમ�યા ઊભી થાય ક� તકલીફ આવે એ વધારે આ�હી અને નવુ� િવચારનારા પ��ડત કહ�વાયેલા!
એ અિભને�ીએ �ફ�મોને સાચા અથ�મા� િતલા�જિલ આપી �યારે એમની મદદ માગતા� સ�કોચ નથી થતો! પોતાના કા�યિવચારને અનુ�પ કા�યોના નમૂના આપનાર કિવ બ.
દીધી. એમની િજ�દગીની સૌથી રસ�દ બાબત એ છ� ક�, એમના ý એક સફળ �ફ�મ અિભને�ી પોતાના માતા-િપતાની ક. ઠા.નો કા�યિવચાર સમજવા માટ� એમણે સૂચવેલી િવભાવના,
ે
િવશ ઉડતી અફવાઓને એમણે �યારેય ગ�ભીરતાથી લીધી નહીં, ઈ�છાને માન આપીને એમની ઈ�છાથી એમને ગમે અને સાચવ ે સરળ કરીને લખીએ તો-
પરંતુ પોતાની ‘�વ�છ’ ઈમેજ સતત ýળવી રાખી. મોટ�ભાગે એમણે શરીર એવા મૂરિતયા સાથે લ�ન કરી શક� તો આપણા સમાજની દીકરી એવુ� 1 કિવતામા� ઊિમ� અિનવાય� છ�, પણ િવચારનુ�ય એટલુ� જ મહ�વ
�દશ�ન ટા�યુ� છ�. એમના સેટ પર, શૂ�ટ�ગમા� ક� આઉટડોરમા� એમના� મ�મી ક�મ ન કરી શક�? જેણે જ�મ આ�યો, ઉછ�યા�, સારુ� િશ�ણ ક� øવન છ�. િવચાર�ધાન કિવતા øવનના સ�ઘષ� તથા મમ�ને દશા�વે છ�
(સુ�દરી શેષા�ી) સતત હાજર રહ�તા�, એટલુ� જ નહીં એમના� કો��યુમ અને આ�યુ�. આપણે િનણ�ય કરી શકીએ એવી શ��ત જેણે આપણામા� ને આવી દશ�નક���ી કિવતા િચરંøવી હોય છ�.
����ટ ઉપર એમના� મ�મીની મ�જૂરીની મહોર વાગે પછી જ એ ઓ.ક�. થતા�. જગાડી એવા માતા-િપતા સાથે આપણો સ�બ�ધ નાળ અને 2 કિવતા માટ� �ેરણા- સહજ �Ôરણા જ�રી છ�, પણ
‘એની મ�મી અમને પરણવા દેવા તૈયાર નહોતી... એ મીના�ી માટ� મા� અ��ત�વનો છ�. જેને થોડા મિહના ક� વષ�થી ઓળખીએ છીએ અનુભવો, વાચન, શા���ાન િવના સજ�ન કદીય ઉ�મ
તિમિલયન િસવાય કોઈ મૂરિતયો �વીકારવા તૈયાર નહોતી. મીના�ી મને એની સાથે આપણો સ�બ�ધ એટલો મહ�વનો ક�વી રીતે બની નથી બનતુ�. પરંપરાઓ ýણવી-øવવી પડ�.
ખૂબ �ેમ કરતી હતી અને હ�� પણ... પરંતુ, એના� મ�મીના િવરોધની સામે ýય ક� આપણા અ��ત�વનુ� કારણ હોય, જેની સાથે વષ�નો 3 શ�દાળ�તા, હવાઈ ભાવનાઓ, પોચટ ઊિમ�લતા
ે
મીના�ીએ હાર માની લીધી.’ રાજક�માર સ�તોષીએ એમના એક ઈ�ટર�યૂમા� સ�બ�ધ હોય એવા માતા-િપતા આપણા દુ�મન બની ýય... કિવતામા� નહીં ચાલ! છ�દ-લય-અલ�કાર-ક�પના
ક�ુ� હતુ�. રાજક�માર સ�તોષી સાથે મીના�ી શેષા�ીની ક�મે��ી ગજબ હતી. એમનો િવરોધ સમજવા ક� સા�ભળવાની પણ આપણને જ�ર �યાપારનુ� સાયુ�ય કિવએ રચવુ� પડ�.
એ તો આપણને ‘ઘાયલ’ અને ‘દાિમની’ જેવી �ફ�મોમા� ýવા મ�યુ�, પરંતુ ન લાગે? 4 સ�ગીત કા�ય નહીં- અથ� માધુય�નુ� કા�ય
રાજક�માર સ�તોષી ક� ક�માર સાનુ સાથેના એમના� અફ�રની અફવાઓને મીના�ી દરેક માતા-િપતા પોતાના� સ�તાનનુ� ભલુ� જ ઈ�છ� છ�, જે હોય. અગેય ��વી છ�દ, અથા�નુસારી
�
શેષા�ીએ કોઈ િદવસ નકારી ક� �વીકારી નહીં ! રાજક�માર સ�તોષીએ ýહ�ર કદાચ �ેમમા� પડ�લા સ�તાનને નથી સમýતુ�... બીø તરફ, યિત વગેરેથી િચરકાલીન અને દીઘ�
કરેલી એક જબરજ�ત �ફ�મ ‘િદલ હ� તુ�હારા’નુ� મુહ�ત� બ��લોરમા� �લાન માતા-િપતાએ પણ સ�તાનની પસ�દગીને એકવાર ચકાસી કિવતા રચી શકાય!
કરાયુ� હતુ�. સની દેઓલ અને મીના�ી શેષા�ી એમા� મુ�ય પા�ો હતા. એક ýવી ýઈએ. એમણે જેને સ��કાર આ�યા છ� એવા� સ�તાન } ‘કિવતા િશ�ણ’,
�
આખી ફાઈવ�ટાર હોટ�લ અને �લાઈટ ચાટ�ડ� કરવામા� આવી હતી. એ િસવાય સાવ ખોટી પસ�દગી નહીં કરે એવો િવ�ાસ રાખીને ‘િલ�રક’, ‘નવી કિવતા િવશે
�
પ�કારોને પણ �યા હાજર રાખવા માટ� �લેનની �ટ�કટ આપવામા� આવી હતી. એકવાર સ�તાનની પસ�દગીને મળવુ� ક� ýવુ� એ માતા- �યા�યાનો’ અને ‘આપણી
�
ચાટ�ડ� �લાઈટમા બોિલવુડના ‘મોટા�’ ગણી શકાય એવા� અનેક નામો હાજર િપતાની પણ ફરજ છ�. (�ન����ાન પાના ન�.18)
રાધા ��યે કોનો ક�વો ����કોણ એ ભ�ત પર આધા�રત છ�
‘ત મે ýણો છો ક� મ� કાળી નાગને મારા મરાઠા રાý �તાપિસ�હનુ� શાસન હતુ�. એમના આ�િ�ઓને �ાથિમકતા આપવામા� આવી જેમા� િબનકામુક
પગ તળ� ક�મ કચ�ો?/ક�મ ક� એણે
દરબારમા� ત�જનાયકી નામના� એક �િતભાશાળી
ભ��ત અને �ેમ-કિવતાઓ હતી.
પોતાની પૂ�છડીની તુલના તમારા ગાિયકા હતા. ઉપરો�ત શ�દો ત�જનાયકીની બારમી સદીમા� જયદેવે ‘ગીત ગોિવ�દ’ લ�યુ�. તે પછી
�
�
ચોટલા સાથે કરવાની િહ�મત કરી/ અને મ� માયથોલોø પૌ�ી મુદુપલની �ારા લખવામા આવેલ રાધા અને ક��ણના સ�બ�ધ �ગે ચચા�ઓ થતી રહી. બે મુ�ય
�
ક�સનુ� ધનુષ ક�મ તો�ુ�?/ ક�મ ક� એણે તમારી ‘રાિધકા સ��વનયુ’ નામના સ��હમા ýવા િવચારસરણીઓ �ય�ત થઇ : �વકીય િવચારસરણી - જેના
�મર સાથે તુલના કરવાની િહ�મત કરી/ મ� દેવદ� પટનાયક મળ� છ�. અનુસાર રાધા ક��ણની પ�ની હતી અને પરકીય િવચારસરણી
મારી કિન��ઠકાથી ગોવધ�ન પવ�તને ક�મ વીસમી સદીની શ�આતમા અ�ય એક - જેના અનુસાર રાધા એમની પ�ની નહોતી.
�
�ચ�યો?/ ક�મ ક� એણે પોતાના િશખર સાથે ��યાત ગિણકા બ�ગલૌર નગરલ�માએ આ ચ�ડીદાસ અને િવ�ાપિત જેવા કિવઓએ મોટા ભાગે
તમારા તનની તુલના કરવાની િહ�મત કરી.’ સ��હને ફરીથી �કાિશત કય�. એમણે �કાિશત પરકીય િવચારસરણીનુ� સમથ�ન કયુ�. તેઓ માનતા હતા
તેલુગૂ ભાષામા લખાયેલા આ શ�દો કિથત �પે ક��ણે કરેલી આ�િ� પર �િતબ�ધ મૂકવામા� આ�યો ક�મ ક� ક� જે �ેમ િનયમ અથવા �રવાજના બ�ધનથી મુ�ત હોય છ�
�
�
રાધાને ક�ા છ�. અઢારમી સદીમા� તા�ýવુરમા� ��યાત તેમા� કામુકતા �ગે �પ�ટ વાતો જણાવવામા આવી હતી. એ (�ન����ાન પાના ન�.18)