Page 14 - DIVYA BHASKAR 112621
P. 14

Friday, November 26, 2021   |  13



                       � એક સફળ �ફ�મ અિભને�ી માતા-િપતાની ��છાને માન આપીને એમની                                   ‘િનશાનચૂક માફ,

                      ��છા �માણે લ�ન કરી શક� તો આપણા સમાજની દીકરી એવુ� ક�મ ન કરી શક�?
                                                                                                                    નહીં માફ નીચુ�
        છોડ દે સારી દુિનયા �કસી ક� િલયે...                                                                  િનશાન’ : બ. ક. ઠાકોર







                                                          હતા. �લાઈટ ઉપડતા� જ શે�પેઈન પીરસવામા� આ�યો... લગભગ બધા એવુ�   કિવ વા�તવની ભ�ય પર ઊભા રહીને આપણને
                                                            �
                                                                                        �
                                                          માનતા હતા ક� બ��લોરની એ ફાઈવ�ટાર હોટ�લમા રાજક�માર સ�તોષી અને
                                                                                                                             ે
                                                          મીના�ી શેષા�ીના એ�ગેજમે�ટની ýહ�રાત કરવામા� આવશે... આ વાતની   સુખ-દુ:ખ અન øવનની ગિત સમýવે છ�
                                                                     �
                                                          પુ��ટ કરતો ભ�ય સેટ પણ લ�ન મ�ડપનો જ હતો, પરંતુ �ફ�મનુ� મુહ�ત� કરવામા�
                                                          આ�યુ�... �ફ�મ બની જ નહીં ! નøકના� વતુ�ળમા એવી અફવા છ� ક� એ િદવસે   જરાતી કિવતામા� �થમ સોનેટ કા�ય- ‘ભણકારા’ (1886) લઈ
                                                                                      �
                                                                            �
                                                          સવારે મીના�ી શેષા�ીના �મમા જઈને રાજક�માર સ�તોષીએ એને ‘�પોઝ’ કયુ�   ગુ  આવનારા કિવ બ. ક. ઠાકોરનો જ�મ 23-10-1869મા� વતન
                                                          હતુ�, મીના�ી શેષા�ીની માએ જેનો �પ�ટ ઈ�કાર કય� હતો. �લાિન�ગ કદાચ   ભ�ચ ખાતે થયો હતો. બ. ક. ઠા. તરીક� ઓળખાતા રહ�લા આ
                                                          એવુ� જ હતુ� ક�, ý મીના�ી શેષા�ી રાજક�માર સ�તોષીની �પોઝલ �વીકારે તો   �ખર િવ�ાન િવવેચક અને ઉ�મ સોનેટ કા�યો આપનારા ઊિમ� અને
                                                          સા�જે એ જ સેટ પર એ�ગેજમે�ટની ýહ�રાત કરીને ભ�ય પાટી�નુ� આયોજન   િવચાર�ધાન કિવતાના િહમાયતી કિવનુ� નામ બળવ�તરાય ક�યાણરાય ઠાકોર
                                                                                                                     �
                                                                                                                           �
                                                          કરવુ� પરંતુ મીના�ી શેષા�ીની માના ઈ�કારે આખી વાત બદલી નાખી. આ   હતુ�. િવ�ાનોમા-િમ�ોમા ને સમકાલીન સજ�કોમા� એ ‘બ�લુકાકા’ હતા.
                                                                                                                                             �
                                                          વાત િવશ કોઈ પુ��ટ કરી શક� એમ નથી, પરંતુ માતા-િપતાની ઈ�છા િવરુ�   એમના� માતા જમનાબહ�ન! િવશા ���િ�ય સમાજમા ઘડતર પામેલા બ.
                                                                ે
                                                          લ�ન નહીં કરવાનો મીના�ીનો િનણ�ય એને મ�ઘો પ�ો, �ફ�મો મળતી બ�ધ      ક.  ઠા.  �ાની  અને  તેજ�વી  યુગપુરુષ  હતા.
                                                          થઈ. આની પાછળ રાજક�માર સ�તોષી હતા ક� નહીં એની ચચા� નકામી છ�,        ભરુચમા� �ાથિમક િશ�ણ લીધુ� પછી િપતાની
                                                                                                                                          �
                                                          પરંતુ એ સમય દરિમયાન મીના�ી શેષા�ીએ ફ�રયાદ કરવાને બદલે ભરત   શ�દના    નોકરી  હતી  �યા  રાજકોટ  કા�ઠયાવાડ
                    મીના�ી શ��ા�ીની પિત હરીશ માયસોર,      ના���મા� �ડ�ી લીધી.                                                   હાઈ�ક�લમા�થી મેિ�ક થઈને શામળદાસ
                દીકરી ક���ા અન દીકરા �શ સાથેની ફાઇલ તસવીર   �યૂયોક�મા� એનો ઈ�ટર�યૂ લેવા આવેલી એક જના�િલ�ટ છોકરીએ ‘હોમ   મલકમા�  કોલેજ ભાવનગરમા� દાખલ થયા હતા.
                          ે
                                                                                                                                   �
                                                          Ôડ’ ખાવા તરસતી મીના�ીને ઘેર જમવા આમ��ણ આ�યુ�. �યા એ હરીશ               �યા ગા�ધીø એમના સહા�યાયી હતા.
                                                                                                �
                                                                                                                                શામળદાસ  કોલેજ  છોડીને  મુ�બઈની
         19      83થી 1995... એક એવી અિભને�ીની કાર�કદી� જેણે બાર  માયસોરને મળી. પ�રવાર અને હરીશને મ�યા પછી મીના�ીની માએ એના�   મિણલાલ હ. પટ�લ   એ��ફ�ટન  કોલેજમા�  ગયેલા.  �યા�થી
                                                          લ�ન માટ� માગુ� ના�યુ�. કોઈ આ�ા��કત સમજદાર દીકરીની જેમ માતા-
                 વષ�મા� 72 �ફ�મો કરી. સુભાષ ઘાઈની �ફ�મમા� નવા હીરો સાથે
                 એને રજૂ કરવામા� આવી. અિમતાભ બ�ન, િવનોદ ખ�ના,   િપતાની ઈ�છાને સ�પૂણ�પણે માન આપીને મીના�ીએ હરીશ માયસોર સાથે     પૂનાની ડ��ન કોલેજમા� ભણીને 1889મા�
                                                                         ે
        સની દેઓલ, �રશી કપૂર જેવા અનેક ‘એ’ િલ�ટ�ડ એ�ટસ� સાથે અને  ‘એ’   લ�ન કરી લીધા. �યવસાય બે�કર અને ફાયના��શયલ ઈ�વે�ટમે�ટ એડવાઈઝર   અથ�શા�� અને ઈિતહાસ સાથે બી. એ. થયા.
        િલ�ટ�ડ �ડરે�ટસ� સાથે કામ કરીને એણે �વે�છાએ િન�િ� �વીકારી! એ હદ   હરીશ માયસોર સાથે અમે�રકામા� સેટલ થઈ ગયેલા મીના�ી શેષા�ી આજે 57   ��ેøમા� �થમ આવેલા.
                                                                                       �
        સુધી ક� 2016મા� �યારે એમની સુપરિહટ �ફ�મની િસ�વલ બનતી હતી �યારે   વષ�ના� છ�. દીકરા ýશ અને દીકરી ક���ા સાથે ‘ચે�રશ’ નામની ડા�સ �ક�લ   એમ. એ.નો અ�યાસ પડતો મૂકી ડ��ન કોલેજ- પૂનાની ફ�લોિશપ છોડીને
                                                                  ે
        એમને અિભનય કરવા માટ� આમ�િ�ત કરવામા� આ�યા�, પરંતુ એમણે   ચલાવ છ�. હવે એ મા� ચે�રટી ઈવે�ટ માટ� પરફોમ� કરે છ�.   કરા�ચીની સીંધ કોલેજમા� �ોફ�સર થયા હતા. �યા�થી અજમેરની સરકારી
        �પ�ટ ના પાડી એટલે મા� �લેશબેકમા� એમના જૂના સીનનો            માતા-િપતાનુ� ક�ુ� માનીને લ�ન કરવા� એ જુનવાણીપ�ં   કોલેજમા� ýડાયા. પાછા 1903થી રાજકોટની રાજક�માર કોલેજમા� દસ વષ�
        ઉપયોગ કરીને િદ�દશ�ક રાજક�માર સ�તોષીએ ‘સ�તોષ’               ક� ‘અનક�લ’ નથી... એમનો િવરોધ કરવો, એમને દુઃખ   ર�ા.
        માનવો પ�ો !                              એકબીýને            પહ�ચાડીને ભાગી જઈને િવરોધ ક� ઝઘડા કરીને ધાયુ�   થોડો સમય કા�ઠયાવાડ એજ�સીમા� ક�ળવણી ખાતાના વડા બ�યા. �યા�થી
          જેનુ� મૂળ નામ શશીકલા શેષા�ી હતુ�, પરંતુ સુભાષ              કરનારા બધા જ સુખી થાય છ� એવુ� ન�ી નથી. માતા-  પાછા ડ��ન કોલેજ પૂનામા� િનમ�ક પા�યા ને 1927 સુધી પૂના રહ�લા.
        ઘાઈના ‘એમ’ માટ�ના �ેમ ક� �યોિતષમા� એમની ��ાને   ગમતા� રહીએ   િપતાની ઈ�છાથી લ�ન કરનારા બધા સુખી થાય છ� એવુ�   િન�િ�નો �થમ દસકો વડોદરામા� ગાળીને 1938થી �તકાળ સુધી મુ�બઈમા  �
        કારણે એનુ� નામ મીના�ી પાડવામા આ�યુ�. 1995મા�                 પણ ન�ી નથી, છતા ý એમની ઈ�છાને માન આપીને   ર�ા હતા. ગુજરાતીમા� કા�યિવચાર કરનારા પ��ડત યુગના કિવ-િવવેચકોમા
                               �
                                                                                  �
        તિમિલયન હરીશ માયસોરને પરણીને મુ�બઈ છો�ા પછી   કાજલ ઓઝા વૈ�   લ�ન કરીએ તો �યારે સમ�યા ઊભી થાય ક� તકલીફ આવે   એ વધારે આ�હી અને નવુ� િવચારનારા પ��ડત કહ�વાયેલા!
        એ અિભને�ીએ �ફ�મોને સાચા અથ�મા� િતલા�જિલ આપી                 �યારે એમની મદદ માગતા� સ�કોચ નથી થતો!         પોતાના કા�યિવચારને અનુ�પ કા�યોના નમૂના આપનાર કિવ બ.
        દીધી. એમની િજ�દગીની સૌથી રસ�દ બાબત એ છ� ક�, એમના             ý એક સફળ �ફ�મ અિભને�ી પોતાના માતા-િપતાની    ક. ઠા.નો કા�યિવચાર સમજવા માટ� એમણે સૂચવેલી િવભાવના,
           ે
        િવશ ઉડતી અફવાઓને એમણે �યારેય ગ�ભીરતાથી લીધી નહીં,       ઈ�છાને માન આપીને એમની ઈ�છાથી એમને ગમે અને સાચવ  ે  સરળ કરીને લખીએ તો-
        પરંતુ પોતાની ‘�વ�છ’ ઈમેજ સતત ýળવી રાખી. મોટ�ભાગે એમણે શરીર   એવા મૂરિતયા સાથે લ�ન કરી શક� તો આપણા સમાજની દીકરી એવુ�   1  કિવતામા� ઊિમ� અિનવાય� છ�, પણ િવચારનુ�ય એટલુ� જ મહ�વ
        �દશ�ન ટા�યુ� છ�.  એમના સેટ પર, શૂ�ટ�ગમા� ક� આઉટડોરમા� એમના� મ�મી   ક�મ ન કરી શક�? જેણે જ�મ આ�યો, ઉછ�યા�, સારુ� િશ�ણ ક� øવન   છ�. િવચાર�ધાન કિવતા øવનના સ�ઘષ� તથા મમ�ને દશા�વે છ�
        (સુ�દરી શેષા�ી) સતત હાજર રહ�તા�, એટલુ� જ નહીં એમના� કો��યુમ અને   આ�યુ�. આપણે િનણ�ય કરી શકીએ એવી શ��ત જેણે આપણામા�   ને આવી દશ�નક���ી કિવતા િચરંøવી હોય છ�.
        ����ટ ઉપર એમના� મ�મીની મ�જૂરીની મહોર વાગે પછી જ એ ઓ.ક�. થતા�.   જગાડી એવા માતા-િપતા સાથે આપણો સ�બ�ધ નાળ અને   2   કિવતા માટ� �ેરણા- સહજ �Ôરણા જ�રી છ�, પણ
          ‘એની મ�મી અમને પરણવા દેવા તૈયાર નહોતી... એ મીના�ી માટ� મા�   અ��ત�વનો છ�. જેને થોડા મિહના ક� વષ�થી ઓળખીએ છીએ   અનુભવો, વાચન, શા���ાન િવના સજ�ન કદીય ઉ�મ
        તિમિલયન િસવાય કોઈ મૂરિતયો �વીકારવા તૈયાર નહોતી. મીના�ી મને   એની સાથે આપણો સ�બ�ધ એટલો મહ�વનો ક�વી રીતે બની     નથી બનતુ�. પરંપરાઓ ýણવી-øવવી પડ�.
        ખૂબ �ેમ કરતી હતી અને હ�� પણ... પરંતુ, એના� મ�મીના િવરોધની સામે   ýય ક� આપણા અ��ત�વનુ� કારણ હોય, જેની સાથે વષ�નો   3  શ�દાળ�તા, હવાઈ ભાવનાઓ, પોચટ ઊિમ�લતા
                                                                                                                                      ે
        મીના�ીએ હાર માની લીધી.’ રાજક�માર સ�તોષીએ એમના એક ઈ�ટર�યૂમા�   સ�બ�ધ હોય એવા માતા-િપતા આપણા દુ�મન બની ýય...      કિવતામા�  નહીં  ચાલ!  છ�દ-લય-અલ�કાર-ક�પના
        ક�ુ� હતુ�. રાજક�માર સ�તોષી સાથે મીના�ી શેષા�ીની ક�મે��ી ગજબ હતી.   એમનો િવરોધ સમજવા ક� સા�ભળવાની પણ આપણને જ�ર    �યાપારનુ� સાયુ�ય કિવએ રચવુ� પડ�.
        એ તો આપણને ‘ઘાયલ’ અને ‘દાિમની’ જેવી �ફ�મોમા� ýવા મ�યુ�, પરંતુ   ન લાગે?                                              4   સ�ગીત કા�ય નહીં- અથ� માધુય�નુ� કા�ય
        રાજક�માર સ�તોષી ક� ક�માર સાનુ સાથેના એમના� અફ�રની અફવાઓને મીના�ી   દરેક માતા-િપતા પોતાના� સ�તાનનુ� ભલુ� જ ઈ�છ� છ�, જે    હોય. અગેય ��વી છ�દ, અથા�નુસારી
                                                                     �
        શેષા�ીએ કોઈ િદવસ નકારી ક� �વીકારી નહીં ! રાજક�માર સ�તોષીએ ýહ�ર   કદાચ �ેમમા� પડ�લા સ�તાનને નથી સમýતુ�... બીø તરફ,         યિત વગેરેથી િચરકાલીન અને દીઘ�
        કરેલી એક જબરજ�ત �ફ�મ ‘િદલ હ� તુ�હારા’નુ� મુહ�ત� બ��લોરમા� �લાન   માતા-િપતાએ પણ સ�તાનની પસ�દગીને એકવાર ચકાસી                કિવતા રચી શકાય!
        કરાયુ� હતુ�. સની દેઓલ અને મીના�ી શેષા�ી એમા� મુ�ય પા�ો હતા. એક   ýવી ýઈએ. એમણે જેને સ��કાર આ�યા છ� એવા� સ�તાન                  }   ‘કિવતા   િશ�ણ’,
                                                 �
        આખી ફાઈવ�ટાર હોટ�લ અને �લાઈટ ચાટ�ડ� કરવામા� આવી હતી. એ િસવાય   સાવ ખોટી પસ�દગી નહીં કરે એવો િવ�ાસ રાખીને                     ‘િલ�રક’, ‘નવી કિવતા િવશે
                   �
        પ�કારોને પણ �યા હાજર રાખવા માટ� �લેનની �ટ�કટ આપવામા� આવી હતી.   એકવાર સ�તાનની પસ�દગીને મળવુ� ક� ýવુ� એ માતા-                  �યા�યાનો’  અને ‘આપણી
                  �
        ચાટ�ડ� �લાઈટમા બોિલવુડના ‘મોટા�’ ગણી શકાય એવા� અનેક નામો હાજર   િપતાની પણ ફરજ છ�.                                                (�ન����ાન પાના ન�.18)
                                      રાધા ��યે કોનો ક�વો ����કોણ એ ભ�ત પર આધા�રત છ�





                                       ‘ત     મે ýણો છો ક� મ� કાળી નાગને મારા     મરાઠા  રાý  �તાપિસ�હનુ�  શાસન  હતુ�.  એમના   આ�િ�ઓને �ાથિમકતા આપવામા� આવી જેમા� િબનકામુક
                                              પગ તળ� ક�મ કચ�ો?/ક�મ ક� એણે
                                                                                     દરબારમા� ત�જનાયકી નામના� એક �િતભાશાળી
                                                                                                                     ભ��ત અને �ેમ-કિવતાઓ હતી.
                                              પોતાની પૂ�છડીની તુલના તમારા             ગાિયકા હતા. ઉપરો�ત શ�દો ત�જનાયકીની   બારમી સદીમા� જયદેવે ‘ગીત ગોિવ�દ’ લ�યુ�. તે પછી
                                                                                              �
                                                                                                           �
                                      ચોટલા સાથે કરવાની િહ�મત કરી/ અને મ�   માયથોલોø   પૌ�ી મુદુપલની �ારા લખવામા આવેલ   રાધા અને ક��ણના સ�બ�ધ �ગે ચચા�ઓ થતી રહી. બે મુ�ય
                                                                                                             �
                                      ક�સનુ� ધનુષ ક�મ તો�ુ�?/ ક�મ ક� એણે તમારી         ‘રાિધકા સ��વનયુ’ નામના સ��હમા ýવા   િવચારસરણીઓ �ય�ત થઇ : �વકીય િવચારસરણી - જેના
                                      �મર સાથે તુલના કરવાની િહ�મત કરી/ મ�   દેવદ� પટનાયક  મળ� છ�.                    અનુસાર રાધા ક��ણની પ�ની હતી અને પરકીય િવચારસરણી
                                      મારી કિન��ઠકાથી ગોવધ�ન પવ�તને ક�મ                  વીસમી સદીની શ�આતમા અ�ય એક   - જેના અનુસાર રાધા એમની પ�ની નહોતી.
                                                                                                          �
                                      �ચ�યો?/ ક�મ ક� એણે પોતાના િશખર સાથે             ��યાત ગિણકા બ�ગલૌર નગરલ�માએ આ    ચ�ડીદાસ અને િવ�ાપિત જેવા કિવઓએ મોટા ભાગે
                                      તમારા તનની તુલના કરવાની િહ�મત કરી.’            સ��હને ફરીથી �કાિશત કય�. એમણે �કાિશત   પરકીય િવચારસરણીનુ� સમથ�ન કયુ�. તેઓ માનતા હતા
                                      તેલુગૂ ભાષામા લખાયેલા આ શ�દો કિથત �પે ક��ણે   કરેલી આ�િ� પર �િતબ�ધ મૂકવામા� આ�યો ક�મ ક�   ક� જે �ેમ િનયમ અથવા �રવાજના બ�ધનથી મુ�ત હોય છ�
                                               �
                                                                                                       �
                                      રાધાને ક�ા છ�. અઢારમી સદીમા� તા�ýવુરમા� ��યાત   તેમા� કામુકતા �ગે �પ�ટ વાતો જણાવવામા આવી હતી. એ    (�ન����ાન પાના ન�.18)
   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19