Page 16 - DIVYA BHASKAR 111921
P. 16
Friday, November 19, 2021 | 16
ે
બાળક હત�ભ બનીન �રમા� બધા�ને સા�ભળ� છ�.
��
�તે નાનકડ Ôલડ�� એ તારણ પર આવે છ�
ક� �રમા� મ� ક��લા ઉ�સાહથી ભાગ લીધો તેમા� કોઈને
ે
રસ નથી, પણ મારા ન�બરમા� જ સૌન રસ છ�
�
ુ�
ક�મ શીખ�ય નહીં? મારામા ગુણોનો િવકાસ કરવાની �મરે મારી માક�શીટના
ગુણનો િવકાસ શા માટ� કય�? પરંતુ મોટી �મરે અમુક નાના નાના ��ોના
જવાબ મોટા� મોટા� લોકોને પણ નથી મળતા.
સા�ાત �� �વ�પ જે બાળકને ગણવામા� આ�યુ� છ�, એ બાળકના હ�યામા �
આન�દ અને હોઠ પર ��મત િસવાય કશુ� જ હોતુ� નથી. ગોખણપ�ી અને
�
હરીફાઈના બુલડોઝરે બાળકના આન�દ અને ��મતનુ� �ડમોિલશન કરી ના�ય�ુ.
‘િશ�ણ એ �વાસ છ�, �પધા� નથી!’ આ સનાતન સ�ય સૌને સમýતા� હજુ
કોણ ýણે ક�ટલા� વરસ વીતશે?
�
�પધા� એ માણસýતનો શોખ હતો, પરંતુ િશ�ણ �ણાલીમા આપણે
હાઈ-ફાઈની હરીફાઈ સવ� �થમ વેશભૂષાની �પધા� આવતી હોય છ�. મ�મીઓની મહ�નતથી નાનુ�
�પધા�ને �વભાવ બનાવી દીધો છ�. મોટાભાગે �ી–�ક�લના� બાળકોના� øવનમા�
એવુ� ભૂલક�� ઝા�સીની રાણી, ગા�ધીø, િ�� કનૈયો ક� મીરા�બાઈ બ�યુ� હોય છ�,
�યારે �વાભાિવક રીતે તેની બોડીલાઈન ચે�જ થઈ ýય છ�. અરીસાની સામે
પહ�લીવાર તે પોતાને સાવ નવા લુકમા� જુએ છ�. �યારેક શરમાય છ�, �યારેક
હરખાય છ� તો �યારેક ભગતિસ�હ બ�યો હોવા છતા બાળક �રસાય છ�.
�
�
ે
‘હ રીફાઈ’ શ�દમા� હ�રનુ� નામ મને �યારેક કા�ટાની જેમ ખૂ�ચે છ�. તેýમય–હષ�મય ક� માક�મય હશ? �ક�લની વેશભૂષામા ભાગ લેવો એ બાળક માટ� ઉ�સાહ સાથે
ે
આન�દદાયક ��િ� છ�, પરંતુ એમા� �થમ ન�બર લેવાનો છ�. આ
�ી–�ક�લના� પગિથયા� ચડતા� Ôલ જેવા� બાળકને જે લોકો
ઈ�રને હરીફાઈ ગમતી હશ? નવ �હોમા� �યારેય 99.99 PR
લેવાની હોડ ýમતી નથી. ન��ો અને િનહા�રકાઓ વ�ે ફ�ટ� �પેિલ�ગ અને રાય�સ ગોખાવા મા�ગે છ�. બોલપેન હાથમા � િવશ તો બાળક ત�ન અýણ હોય છ�. બાળકને તો મા� ભાગ
ે
�
ન�બર મેળવવાની રેસ હોતી નથી. ગ�ગા ક� ગોદાવરી વ�ે ઝટ ચો�ખા� થઈ પકડાવીને ઝટ કશુ� લખાવવા મા�ગે છ�, તે લોકોમા� અને સા�ઈ-ફાઈ લેવામા રસ છ�. ન�બર લેવાનુ� �ેશર તો આજુબાજુવાળા કરે
�
જવાની પણ હરીફાઈ નથી. િગરનાર ક� િહમાલય વ�ે વધુ �ાચીન ક� િદ�ય આત�કવાદીઓમા� મા� અટક ક� હિથયારનો જ ફક� સમજવો. છ�. ‘લે આટલી મહ�નત કરી તોય તારો પહ�લો ન�બર ના
દેખાવાની કો��પ�ટશન થતી નથી. �ી–�ક�લની �મર બાળકના ભાવજગતને ખીલવવાની સા�ઈરામ દવે આ�યો?’ ઝા�સીની રાણી બનેલી તમારી દીકરી �યારે મ�મી
�
�
હરીફાઈ એ�સ�લુિઝવ માણસના ભેýની િન�પિ� છ�. તો એમા�થી છ�. તેની �દર લાગણીઓ, �ેમ, સહાનુભૂિત, સૌહાદ, પાસેથી આવુ� વા�ય સા�ભળ� છ� �યારે �ત�ધ બની ýય છ�.
�
‘હ�ર’નુ� નામ રદ ના કરવુ� ýઈએ? સમાજમા �બાણી અને અદાણી વ�ે સ�ઘભાવના, સ�વેદનાઓ અને સે��ને જગાડવાનો �ે�ઠ સમય ઝા�સીની રાણી બનવામા, તેની જેમ ચાલવામા, તેનો સાથી
�
�
ધિનક બનવાની ગળાકાપ હરીફાઈ હોય એ સમø શકાય છ�. પરંતુ હ�રના છ�. આવા નાજુક સમયે આપણે સૌ બાળકમા ગોખણપ�ીનુ� દો�ત ગા�ધીø બ�યો હતો, તેની સાથે લ�ચબો�સ શેર કરવામા�
�
સા�ાત �વ�પ જેવા� નાના� નાના� ભૂલકા�ઓ હરીફાઈના ચીચોડામા� રીતસર તોિત�ગ ઝાડ વાવવામા મચી પડીએ છીએ. H.K.G.થી હરીફાઈના � તેને ક�વી મý આવી? એ તો કોઈ તેને પૂછતુ� જ નથી. એ સૌથી
�
પીલાઈ ર�ા� છ�. બી તેનામા� બળજબરીપૂવ�ક રોપી ર�ા� છીએ. સરસ લાગતી હતી એટલે જ તેના ટીચરે તેને સૌથી પહ�લી રજૂ કરી હતી. શુ�
�
કોઈ પણ કપલનુ� �ી–વે�ડ�ગ શૂટ િનહાળી �યો, એટલે તમને �યાલ આવી બાળકની નાની શી િવ�મય ભરેલી �ખો ચૂપચાપ બધ�ુ ýયા કરે છ�. પેલી રજૂઆતનો �થમ �મા�ક, પ�રણામના �મા�કથી વધુ અગ�યનો ના કહ�વાય?
ે
ે
ýય ક� આ કપલનુ� અ�ો�સ દા�પ�યøવન ક�વુ� ભ�ય હશ! અથવા તો બેય જૂની કિવતા યાદ છ� ક�, ‘નાની મારી �ખ એ ýતી કા�ઈક કા�ઈક, આ તો ક�વી આવા નાના નાના બાળસહજ ��ોની �સુનામી બાળમાનસન ભીંજવી નાખે
જણાની ક�મે��ી ક�ટલી મેચ થાય છ�? એ જ રીતે કોઈ પણ દેશની �ી–�ક�લ અજબ જેવી વાત છ�!’ �ણ-ચાર વષ�ના બાળક સામે ગવાયેલી આ કિવતા તેને છ�.
ુ�
ýઈ �યો એટલે તમને પણ �યાલ આવી જવો ýઈએ ક� આવનારુ� ભારત ક�વુ� �ીસ-ચાલીસ વષ� પછી સમýય છ�. આ સમાજે મારે શીખવ ýઈત�ુ હતુ� એ (�ન����ાન પાના ન�.18)
�
બા ળપણમા� પ�રવારમા� વેઠ�લો �ાસ કળામા �પા�તર પામે અને એમા� મા�રનાએ ખેલનો િનયમ તોડી ઉલેનો હાથ પકડી લીધો. �યાર
ઉ�કટ �ેમનો અનુભવ ભળ�, �યારે શુ� પ�રણામ આવે તે ýણવા
બેલ�ેડ શહ�રમા� જ�મેલી મા�રના અ�ામોિવચનો પ�રચય પછી તેઓ øવનભર એકમેકનો હાથ પકડીને ø�યા�
મેળવવો પડ�. યાતનાઓએ એને શારી�રક અને માનિસક બળ આ�યુ�. પોતાનુ�
િવ� �ગટ કરવા એણે કલાનુ� આગવુ� �ે� પસ�દ કયુ�. એણે પરફોમ��સ
આ�ટ��ટ તરીક� એકલ અને ýખમી કલા�યોગો કયા� અને દુિનયાની �ે�ઠ �ખોના માગ� �નેર�� િમલન
પરફોિમ�ગ આ�ટ��ટનુ� સ�માન પામી.
વાતની શ�આત મા�રના અને જમ�નીના પરફોમ��સ આ�ટ��ટ ઉલેએ કરેલી
ચીનની મહાન દીવાલની યા�ાથી કરીએ. એમની �થમ મુલાકાત 1976મા�
�
થઈ. તેઓ એકમેકના� કામથી �ભાિવત હતા. મુલાકાત �ેમમા� પ�રણમી. પણ પરફોમ��સનુ� �પ આ�યુ�. ચીનની મહાન દીવાલના સામસામેના છ�ડ�થી તૈયારી થઈ ગઈ હતી. િવઝા ન મળવાના પા�ચ વષ� અને દીવાલ પર કરેલી
�
�
ુ�
એમા�થી સý�ઈ એક અનોખી �ેમકથા. ઉલેને લા�ય ક� મા�રનામા� ‘બીø જ અલગ અલગ ચાલવાન શ� કરી, તેઓ દીવાલની બરોબર વ�ે આવેલા એક યા�ા દરિમયાન બ�નેના� øવનમા� ઘણા બદલાવ આ�યા� હતા. ઉલ અન�ત
ે
ુ�
�
દુિનયાની માયાવી મિહલા ýદુગર’ની શ��ત છ�. મા�રના ઉલેની િબ�ધા�ત �ાચીન મ�િદરમા� લ�ન કરવાના� હતા. આ યા�ામા �ણ મિહનાનો સમય સમય સુધી બે�ફકર øવન øવવા માગતો હતો, મા�રના øવનમા� ��થર થવા
�
øવનશૈલીથી આકષા�ઈ. એમણે સાથે મળીને પરફોિમ�ગ આટ�ના લાગવાનો હતો. ચીની સ�ાધીશોને સમýયુ� નહીં ક� એ એમનો આટ� ઇ�છતી હતી. એમ પણ કહ�વાય છ� ક� તે સમય દરિમયાન એમના øવનમા�
બેનમૂન �યોગો કયા�. લોકો એમની ýડીને ‘બે મ�તકવાળ�� એક �ોજે�ટ ક�વી રીતે હોય? પા�ચ વષ� પછી અનેક શરત સાથે િવઝા બીø �ય��તઓ આવી હતી. એક વાત �માણે ઉલેની ગાઇડ તરીક� સાથે રહ�લી
શરીર’ કહ�તા�. ડ�બકી આ�યા. 30મી માચ� 1988ના િદવસે એમણે મહાન દીવાલના એક મિહલા એનાથી ગભ�વતી થઈ હતી. બ�ને ýણતા� હતા ક� એમનો સ�બ�ધ
�
એક વાર િવિચ� ખેલ ��તુત કય�. મા�રનાએ એના બે છ�ડ�થી ચાલવાન શ� કયુ�. ચીનના લોકો મહાન દીવાલને પૂરો થઈ ગયો છ�. તેમ છતા એમણે મહાન દીવાલની યા�ા પૂરી કરવાનો
�
ુ�
હાથમા ધનુષ પક�ુ� અને ઉલેએ મા�રનાના �દય સામે સુષુ�ત ��ગન કહ� છ�. બ�ને રોજ વીસ �કલોમીટર ચા�યા. િનધા�ર ýળવી રા�યો હતો, પછી એનો �ýમ øવનસાથી બની સાથે
�
�
તીર ખ�ચી રા�યુ�. તે ��થિતમા બ�ને કલાકો સુધી ઊભા� ર�ા�. વીનેશ �તાણી રાતે દીવાલના કોઈ ખૂણામા�, ગુફામા અથવા ખુ�લા આકાશ રહ�વાનો હોય ક� હ�મેશને માટ� અલગ થઈ જવાનો. એમણે અલગ થવાનુ�
�
�
નાનકડી પણ ચૂક થાય, બેમા�થી કોઈ જરાસરખુ� પણ બે�યાન નીચે સૂવુ� પ�ુ�. �યારેક નøકના ગામમા� ઝૂ�પડીમા� રાતવાસો પસ�દ કયુ� અને લ�ન કયા� િવના છ�ટા� પ�ા�. �યાર પછી એમણે એમની રીતે
બને તો તીર મા�રનાના �દયની આરપાર નીકળી જવાનુ� ýખમ કય�. દુગ�મ માગ�મા� ઘણી વાર મરતા� બ�યા�. એક વાર મા�રનાએ કલા��તુિત ચાલ રાખી. બાવીસ વષ� પછી મા�રનાનો �યૂયોક�મા� શો યોýયો.
ુ
ુ�
હતુ�. બીý શોમા� તેઓ એમના� વાળ એકમેકના વાળ સાથે બા�ધી માનવઅ��થઓથી ભરેલા ર�તે બે �કલોમીટર ચાલવ પ�ુ�. એનુ� નામ હતુ� : ‘ધ આ�ટ��ટ ઇઝ �ેઝ�ટ’. એ શોમા� મા�રના દરરોજ દસ
એકધારા સાત કલાક પીઠ ફ�રવીને ઊભા� ર�ા�. એક શોમા� સહનશ��તની આખરે તેઓ બ�ને બાજુથી બે હýર �કલોમીટરનુ� �તર કાપી કલાક ખુરસી પર બેસી રહ�તી. સામે ટ�બલ. ટ�બલની બીø બાજુ ખાલી ખુરસી
�
�િતમ હદ વટાવી જવા તેઓ કલાકો સુધી એકબીýના ગાલે તમાચા મારતા� મ�િદરના પ�રસરમા� મ�યા. દુિનયાભરના અખબાર- પર એક �ે�ક આવીને બેસતો. એમની વ�ે બે મીટરનુ� �તર. �ે�કો એની
�
ર�ા�. મા�રનાએ કરેલા એક એકલ પરફોમ��સમા� એના� નારીશરીરને સાધન ટીવીના પ�કારો હાજર હતા. લ�નિવિધની સામે બેસી એને તાકતા, મા�રના એમને એકટક ýયા કરતી. એકમેકને �પશ�
તરીક� પેશ કયુ�. એ છ કલાક સુધી એક જ જ�યાએ ��થર ઊભી રહી. બાજુમા� કરવાની મનાઈ હતી. એ શો લગભગ ચાર મિહના ચા�યો. તેણે ક�લ સાડા
ટ�બલ પર પાણી ભરેલો �લાસ, ગુલાબના Ôલ, છરી, �લેડ અને એક ગોળી સાતસો કલાક એ રીતે જ બેસીને પસાર કયા�.
�
ભરેલી �રવો�વર જેવી જુદીજુદી બ�તેર વ�તુઓ મૂકી હતી. �ે�કોને એના નવો �ે�ક બેસે તે પહ�લા મા�રના થોડી વાર �ખ બ�ધ કરી આરામ
�
શરીર સાથે ગમે તે કરવાની છ�ટ હતી. શ�આતમા લોકો માણસની જેમ કરતી. એક �ે�ક ગયો પછી મા�રના એ રીતે બેઠી હતી. નવી �ય��ત
�
વ�યા. કોઈએ એને પાણી પાયુ�, કોઈએ ગુલાબનુ� Ôલ આ�યુ�, પરંતુ પછી સામે બેઠી. મા�રનાએ �ખ ખોલી. ýઈ જ રહી. એણે �ે�કની ખુરસી
�
લોકોની રા�સી �િ� બહાર આવવા લાગી અને કોઈએ એના� વ��ો પર બાવીસ વષ� પછી ઉલેને ýયો. થોડી �ણો તટ�થ ભાવે ýવાનો �ય�ન
ફાડી ના�યા�, આખા શરીરમા� કા�ટા ભ��યા, છરી હ�લાવી. એક માણસ કય�. અચાનક બધુ� બદલાઈ ગયુ�. વષ�થી મનમા� ધરબી રાખેલા �ેમનો
એના કપાળ પર �રવો�વર તાકીને ઊભો ર�ો. શો પૂરો થયો પછી મા�રના ચમકારો એની �ખમા� ઝબ�યો, હોઠ� ��મત આ�યુ�, �ખના ખૂણે �સુનુ�
ે
દરેક �ે�ક પાસે ગઈ. એ અધ�ન�ન હતી અને શરીરમા�થી લોહી વહ�તુ� હતુ�. ટીપુ� આ�યુ�. ઉલ એને એકટશે ýતો હતો. એણે બે-�ણ વાર ધીરેથી માથુ�
ુ�
એ એમની �ખમા� �ખ પરોવીને ýવા લાગી. ýણે કહ�તી હોય ક� એણે હલા�ય, ýણે કહ�તો હોય : ‘તો એમ છ�!’ બ�નેની નજરમા� અક�ય પીડા અને
�
એમની ભીતરના માનવ અને દાનવ ýઈ લીધા છ�. લોકો શરમના માયા એની સાચા �ેમની ઝલક હતી. મા�રનાએ ખેલનો િનયમ તોડી ઉલેનો હાથ પકડી
�
સામે ýઈ પણ શ�યા નહીં. લીધો. �યાર પછી તેઓ øવનભર એકમેકનો હાથ પકડીને ø�યા. ચીનની
�
મા�રના ઉલેને મળી �યારે પરણેલી હતી. �યાર પછી એણે છ�ટાછ�ડા દીવાલની યા�ામા કાપી ન શકાયુ� તે �તર �ખોના માગ� કા�યુ�. �ેમની
લીધા. 1973મા� એમણે લ�ન કરવાનો િનણ�ય લીધો. એમણે લ�નિવિધને શ��તનો િવજય થયો.�