Page 15 - DIVYA BHASKAR 110521
P. 15

Friday, November 5, 2021   |  14



                                                                                    ે
         કિવ �માશ�કરે સરદારન એકતામૂિત� �ણા�યા






                   બ��ારણસ�ામા સરદારવાણીએ ચમ�કાર સજ�લો
                                                             �





                                                                                                             ‘હ�!!! તુ� દસ �િપયે વારની ખાદી પહ�રશે? શાના ઉપર? બાપકમાઇ
        સરદાર પ��લની વાણીમા� ��� થતા ýદુનુ�                                                                ઉપર?... કમાવ પહ�લા.’ એમ કહીને એમણે (સરદારે) મારુ� આ�માિભમાન
                                                                                                                         �
        રહ�ય શુ�? જવાબ �� : ‘જે હ�યે તે હોઠ�.’                                                             ý�ત કરી દીધુ� હતુ�.
                                                                                                             �સ�ગ નાનો છ�, પરંતુ એમા� કરકસર અને સાધનશુિ� જેવા� બે સ�લ�ણો
        સરદાર મહા�મા ન હતા, પરંતુ જૂઠ એમન         ે                                                        �ગટ થતા� દીસે છ�. સરદાર ખેડ�ત તરીક� જન�યા, ખેડ�ત તરીક� ø�યા અને

        જરાય પસ�દ ન હતુ�                                                                                   પછી િવદાય થયા!              (ગુજ�ર ભારતી માિસક, િદ�હી).
                                                                                                                                }}}
                                                                                                             સરદાર િવષે ક�ટલુ� લખવુ�? કલમ થાકી મરે એટલી વાતો છ�. ગા�ધીøના
                                                                                                                    ે
          દે    વોને દુલ�ભ એવુ� એ ��ય હતુ� : તા. 26મી મે, 1949ને િદવસે                                     મ��ી �યારેલાલ ન�ધેલો �સ�ગ સા�ભળો :
                બ�ધારણસભામા� સરદાર પટ�લે એક ઐિતહાિસક �વચન કયુ�,
                                                                                                             ‘પોતાની આ�ાનુ� પાલન કરતા ગા�ધીø સરદારની �ામાિણકતા અને
                �યારે  ચમ�કાર  સý�યો  હતો.  બ�ધારણસભામા�  બેઠ�લા  સૌ                                       �વત�� �િ�ની �ક�મત વધારે લેખતા હતા... તેમણે સરદારને તેમની �ક�િત
        આદરણીય સ�યોએ તાળીઓના ગડગડાટથી દેશના સરદારને વધાવી લીધા                                             અનુસાર કામ કરવા દીધુ�. સરદાર અને પ��ડતøના� વલણ અને ���ટમા� મોટો
        અને લગભગ �ચકી લીધા હતા. બ�ધારણસભા માટ� એ ��ય અભૂતપૂવ� હતુ�                                         તફાવત હતો. ક�ટલાક લોકો તેમને મુસલમાનો અને પા�ક�તાનના શ�  ુ
        અને જેમણે તે ýયુ� તેમની ��િતમા એ હ�મેશને માટ� જડાઇ ગયુ�! (વી. શ�કર,                                લેખતા હતા. આ િબલક�લ ભૂલભરેલો �યાલ છ�. ગા�ધીøના અવસાન બાદ
                             �
        સરદાર પટ�લ, પસ�દ કરેલો પ��યવહાર, ભાગ-2, સ�પાદક : વી. શ�કર,                                         પાગલપણાના એ િદવસોમા� મારે સરદાર પાસે જવાનુ� થયુ� હતુ�. એ કામ
        પાન-445) સરદાર પટ�લની વાણીમા� �ગટ થતા ýદુનુ� રહ�ય શુ�? જવાબ છ�                                     ગા�ધીøએ મને સ��ય હતુ�. સરદારે મને પૂરેપૂરો ટ�કો આ�યો અને ક�ટલાક
                                                                                                                        ુ�
                                                                                                                   �
        : ‘જે હ�યે તે હોઠ�.’ øભ પરથી વહ�તા શ�દોને �યારે �તરા�માનો સથવારો                                   દાખલાઓમા અ�યાય દૂર કરવામા� આ�યો. બીý ક�ટલાક દાખલાઓની
        નથી હોતો, �યારે વાણીનુ� તેજ �ગટતુ� નથી. સરદાર મહા�મા ન હતા, પરંતુ                                  બાબતમા તેમણે મને પ��ડતøને મળવા જણા�યુ�. મ� એ િવશ પ��ડતøને
                                                                                                                                                 ે
                                                                                                                 �
        જૂઠ એમને જરાય પસ�દ ન હતુ�. સરદારની િનરપવાદ િનર�રતામા� જ એમનો                                       આકરી ભાષામા એક પ� લ�યો અને સરદારને બતા�યો. સરદારે ક�ુ� :
                                                                                                                     �
        સ�યવૈભવ øવનભર �ગટ થતો ર�ો!                                                                         ‘બરાબર છ�, મોકલી આપો.’ મારી બહ�ન સુશીલા નૈયર સરદારની દા�તર
          ગુજરાતના કિવ�ે�ઠ સ��ગત �ી ઉમાશ�કર ýશીએ વષ� 1974મા�                                               તરીક� તેમની સારવારમા હતી. સરદારના ઓરડાની બહાર મ� પગ મૂ�યો
                                                                                                                          �
        ‘સ��ક�િત’ના નવે�બર મિહનામા ‘એકતામૂિત�’ મથાળ એક યાદગાર લેખ                                          �યા પ��ડતø આવી પહ��યા. તેમનો ચહ�રો ફીકો પડી ગયેલો હતો. અનેક
                                         �
                                                                                                             �
                            �
                      �
        લ�યો હતો. એ લેખમા ગ� તરીક� લખાયેલા શ�દો પ�ની �ચાઇ પામીને                                           રાતના ઉýગરાથી તેઓ ન�ખાઈ ગયેલા હતા. પ��ડતø ગયા ક� તરત સરદાર
        હ�યે વસી ગયા હતા. સા�ભળો :                                                                         મારી પાસે આ�યા અને પૂ�ુ� : ‘પેલો કાગળ તમે એમને આ�યો?’ મ� ક�ુ�
                       સરદાર એ સરદાર હતા,                                                                  : ‘ના.’ સરદારે ક�ુ� : ‘પ��ડતøનો ચહ�રો તમે ýયો? એમના પર એટલો
                      કારણ ક� મોટા સૈિનક હતા.                                                              બધો બોý છ� ક� તમારો કાગળ એમને માટ� અસ� થઈ પડત.’ મ� રાતી
                                                                                                                                     ુ�
                     સરદાર લોખ�ડી પુરુષ હતા,                                                               પે��સલથી ‘રદબાતલ’ એવુ� લખાણ બતા�ય �યારે જ સરદાર િનિ��ત થઈને
                 કારણ ક� પુ�પ કરતા�યે કોમળ હતા.                                                            પાછા વ�યા.’
                   સરદાર સૌના બની ર�ા,                                                                       ‘�ેષરિહત મતભેદ’ સરદારની મોટી અમીરાત હતી. �
               કારણ ક� એ પોતાના ર�ા ન હતા.        િવચારોના                                                                      }}}
          સરદારની િવરાટ �િતભાને આવી અથ�પૂણ� ��ા�જિલ
        કિવવર ઉમાશ�કર ýશી િસવાય કોણ આપી શક�?      �ંદાવનમા�                                                               પાઘડીનો વળ ��ડ�
          દેશના છ��લા વાઇસરોય લોડ� માઉ�ટબેટનના ઉપકારો                                                                     મ તો �ા��ીøને ક�ુ� ક� તમ ે
                                                                                                                           �
        ભૂલવા  જેવા  નથી.  એમની  દીકરીની  દીકરીનુ�  નામ                                                             હ�કમ કરતા હો ક� મારી પાછળ પાછળ આવો,
        ‘ઇ��ડયા’ હતુ�. એના� યાદગાર પુ�તકનુ� નામ ‘India   ગુણવ�ત શાહ   છ�વટ� પ��ડતøની િજ�ને કારણે સરદારનો અ��નદાહ   તો મને તમારા ઉપર એટલી ��ા છ� ક� �ખો મીંચીને દોડ��,
                                                                                                                                     �
        Remembered’  છ�.  વષ� 1948ની  સા�જે  સરદાર  અને            મુ�બઇના ચ�દનવાડી �મશાને યોýયો હતો (મને પ� લખનાર   પણ તેઓ તો કહ� છ� ક� હ�� કહ�� છ�� માટ નહીં, પણ તમને પોતાને
                        �
        મહા�મા િબરલા હાઉસમા છ��લી વાર મ�યા. સરદારના જ            મહાજનને મુ�બઇના ગુજરાતીઓ સારી રીતે ઓળખે છ�. વળી,      સૂઝ પડતી હોય તો આ મા� ચાલો.
                                                                                                                                        �
                                                                                                                                          �
        આ�હને કારણે બાપુએ સરદારને પ��ડત નેહરુના �ધાનમ�ડળમા�થી   ગુજરાતના સૌ સાિહ�યકારો એમનો આદર કરે છ�). તેઓ આગળ   પણ �ેમા મને સૂઝ પડતી ન હોય તેમા સૂઝ પડ� છ�,
                                                                                                                        �
                                                                    �
                                                            ે
                                                                                                                           ુ�
                                                                                               �
        છ�ટા થવાની અનુમિત આપી પછી લોડ� માઉ�ટબેટને �પ�ટ શ�દોમા� ક�ુ�,   લખ છ� : મુ�બઇમા લીલા હો��પટલની ચેઇનના ADC સવ�સવા ક��ટન નૈયર   એવ મારાથી શી રીતે કહ�વાય?
                        ે
        ‘સરદાર િવના નહીં ચાલ.’ હા, સરદારની પાછલી �મરના� લગભગ �ણ   તે િદવસોમા� �હ� મુ�બઇ રા�યના ગવન�રના ADC હતા અને વળી સરદાર   મારે અથવા કોઈએ પણ
                                                                                                                            ે
        વષ�નો ��યેક કલાક અિત મૂ�યવાન હતો. જે િનણ�યો લેવાયા તે ઇિતહાસ   પટ�લના િસિનયર મ��ી વી. પી. મેનનના ભ�ીý હતા. પ��ડતøનુ� નકારા�મક   એમની સાથ બેઈમાની કરવી નહીં ýઈએ.
                                                                                                                                            ે
        સજ�નારા હતા.                                      વલણ તથા ખરબચડા શ�દોને કારણે બ�ને અિધકારીઓ સમસમી ��ા હતા,   સરદારના સાથી નરહ�ર પરીખ ન�� છ� :
          મુ�બઇના એક મહાજને મને પ� લખીને �સ�ગ લખી મોક�યો. સરદારનુ�   પરંતુ લાચાર હતા.                               ‘આ છ��લા વા�યમા� એમની �ા��ીø ��યેની
                                         �
        ��યુ થયુ� તે િદવસે �હ� મુ�બઇ રા�યના ગવન�રને �યા વાતચીત શ� થઇ.          }}}                                      સાચી વફાદારી �ય�ત થાય છ�.’
        વાતચીત દર�યાન પ��ડતøની �દરની કટ�તા �ગટ થઇ. વી.પી. મેનન હાજર   આજે લખતી વખતે એક િવ�ાનનુ� �મરણ થયુ�. જશવ�ત શેખડીવાળા �ચા   (હ�રજનબ�ધુ, 26-1-1951)   નરહ�ર પરીખ
        હતા અને મુ�બઇની લીલા હો��પટલ (ચેઇન)ના સવ�સવા �ી ન�યર �યારે   ગýના િવ�ાન હતા. એમણે ‘સરદાર શતા�દી ��થ’નુ� સ�પાદન કરીને બહ�   �
                                           �
        મુ�બઇ રા�યના ગવન�ર ADC હતા. પ��ડતø અને મેનન તથા નૈયર વ�ે જે   મોટી સેવા કરી છ�. િમ� જય�તી નાઇએ એમનો ��થ મને મોકલી આ�યો.   કોની હાક� મડદા� ��ા, �
        વાતચીત થઇ તેમા� પ��ડતøના ખરબચડા શ�દો �ગટ થયા. નૈયર સરદારના   જશવ�તભાઇ સન 2002 પછીના� વષ�મા ગુજરાતમા� જે સે�યુલર દ�ભ ચા�યો   કાયર ક�સરી થઈ તડ��યા,
                                                                                  �
             ુ
        િવ�ાસ સાથી વી.પી. મેનનના ભ�ીý હતા. બ�ને સરકારી ઓ�ફસરો હતા   તેની સામે હતા. એ રુ�ણતા એમને ખૂ�ચતી તેથી મને ટ�કો કરનારા �ણ-ચાર   કોની રાડ� કપટી �ુ�ા�
        તેથી પ��ડતøની આમ�યા ýળવીને બોલતા ર�ા. એ બ�ને ઉ�ાિધકારીઓ   પ�ો લખેલા, જેમા� જણાવેલુ� ક� ‘તમે �પ�ટ અને સાચ લખો છો.’ એ પ�ો   �િલમોના �ા� વછ��ા�!
                                                                                                                                 �
                                                                                          ુ�
        વડા�ધાન નેહરુ સમ� ન� રહ�વા માટ� બ�ધાયેલા હતા તેથી થોડાક લાચાર   સચવાયા નથી, તે આજે ખૂ�ચે છ�. એમના મૂ�યવાન સ�પાદનમા� એક �કરણ            ક�યાણø મહ�તા
        પણ હતા. પ��ડતøએ કડવા શ�દો �યો�યા તે ક�વા હતા?     ‘દાદાøના� સ��મરણ’ મથાળ સરદારના પૌ� િબિપનભાઇ ડા�ાભાઇ પટ�લે   ન�ધ : મીઠા સ�યા�હ માટ� દા�ડીની પસ�દગી ક�યાણøભાઈએ કરી હતી.
                                                                           �
          પ��ડતø : મેનન! �મશાનિવિધની બધી તૈયારી થઇ ગઇ છ�?  લ�યુ� છ�. એ �કરણમા� એક rare �સ�ગ િબિપનભાઇએ લ�યો છ�. દાદાનો   મોહ�મદઅલી �ીણાના� સાળી મીઠ�બહ�ન િપટીટ ક�યાણøભાઈના આ�મમા�
                                                                                                                              �
          મેનન : યસ સર, એક મહાન નેતાને શોભે તેવી તૈયારી થઈ છ�.  એક �સ�ગ િબિપનભાઇએ યાદ કય� છ� : ‘એક બીý �સ�ગ પણ યાદ આવે છ�.   (મરોલી) øવનભર ર�ા� હતા. રવી��નાથના એક ભજનનો અનુવાદ પણ
          પ��ડતø : અ��નદાહ માટ� કયુ� �થાન પસ�દ કયુ� છ�?   એ પણ અમે�રકાથી આ�યા પછી તુરતનો. મારા� મા (અપરમા)એ �ેમથી મને   ક�યાણøભાઈએ કય� છ�. મા� બે જ પ���તઓ અહી ��તુત છ� :
                                                                                                                                          ં
          મેનન : સર, ચોપાટી પર એ િવિધ થશે.                ખાદીનો તાકો ખરીદી આ�યો. એમના� જ કહ�વાથી એ તાકો પૂ�ય દાદાøને      કરો ર�ા િવપદ મા�હી,
          પ��ડતø : અરે! ચોપાટીનુ� પયા�વરણ બગડ� એવુ� તમે શા માટ� કયુ�?  બતાવવા ગયો. (દાદાøએ શુ� ક�ુ�?)                      ન એવી �ાથ�ના મારી;
          મેનન : સર! બીજુ� કયુ� �થાન આવા મહાન નેતાની �િતમ િવિધ માટ�          ‘�ક�મત?’                                      િવપદથી ના ડરુ� કો’િદ
        યો�ય ગણાય?                                                         ‘દસ �િપયે વાર.’                                 ��ો એ �ાથ�ના મારી.
                                                                                        ે
                                                         ડા િદવસોથી ભારતના ઇિતહાસ િવશ
           નવેસરથી સાચો                           થો ે   ખૂબ ચચા� થાય છ�. ઇિતહાસકારોએ  ે  બાબત પુ�તકો લખીને નવી પેઢીને સાચી માિહતી   �વિન છ� ક�, ઇિતહાસકારોએ વીર સાવરકરને ખોટી રીતે
                                                                                    આપવાનો �ય�ન કય� છ�. િવ�મ સ�પથે વીર સાવરકર
                                                                                                                         �ોજે�ટ કયા� હતા. માહ�રકરે સાવરકરને ભારતના
                                                         લખેલો  અને  ભણાવાતો  ઇિતહાસ
                                                                                       ે
        ઇિતહાસ લખાશે?                           બદલવાની કોઈની િહ�મત નહોતી, પરંતુ હવે િવ�મ   િવશ  બે  ભાગમા�  પુ�તકો  લ�યા  છ�,  �યારે  ઉદય   ઇિતહાસના અમૂ�ય ��ટા તરીક� વણ��યા છ�. ભારતની  �
                                                                                                                         સુર�ા િવશેની ખામીઓની ખબર 80 વષ� પહ�લા
                                                                                    માહ�રકરે ‘વીર સાવરકર : ધ મેન હ� ક�ડ હ�વ �ીવે�ટ�ડ
                                                સ�પથ અને ઉદય માહ�રકર જેવા લેખકોએ વીર સાવરકર   પા�ટ�શન’ નામનુ� પુ�તક લ�યુ� છ�. બ�ને લેખકોનો એક   સાવરકરને હતી, જેની ન�ધ માહ�રકરે લીધી છ�.
   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20