Page 13 - DIVYA BHASKAR 110521

Friday, November 5, 2021 | 12

દેવી લ�મી, સર�વતી અન ે
કાિલકાની આરાધનાના�
દીપો�સવી-પવ� ઊજવાય
��. દીપકની �યોિતમા�
પરમા�માના� દશ�ન થાય ��

દીપો�સવ

દે હના કો�ડયામા� �કાશતી આ�મ�યોિતથી દેહના બુ�દ-બુ�દમા� �કાશન�� િવજયગાન
ચૈત�ય ધબક� છ�, તો દીપો�સવીએ ઘરના ગોખમા�, માટીના
�
કો�ડયામા� �ગટાવેલો દીવડો �કાશ રેલાવીને નવી ઊý અને
નવચૈત�યથી øવનને અજવાળી મૂક� છ�. નવરાિ�એ નવદુગા�નુ� પૂજન કયા�
પછી, મુ�ય�વે લ�મી, સર�વતી અને કાિલકાની આરાધનાના� દીપો�સવી-
પવ� ઊજવાય છ�. દીપકની �યોિતમા� આપણે પરમા�મા ક� પરમે�રીના�
દશ�ન કરીએ છીએ :
दीप��ो�त: पर���, दीप��ो�त���ाद��:। તેમની જય�તી ઊજવાય છ�. ભગવાન ધ�વ�ત�ર િવ�ને કોરોના મુ�ત વષ�ને વધાવવા િદવાળી મનાવાય છ�. રાý િવ�મે હ�ણ-શક રાýઓ
दीपो हरतु मे पापं दीप��ो�त��मो�तु ते।। કરે, એવી આપણે �ાથ�ના કરીએ. ઉપર િવજય મેળવી િવ�મ સ�વતનો આરંભ કય�. નવા વષ�નુ� �વાગત
દીપો�સવી પવ�ની હારમાળામા સાત પવ� ગૂ�થાયા છ�. કાળીચૌદસ (નરકચત�દ�શી) : ‘કાિલકાપુરાણ’ �માણે કાળીચૌદસે િવ��ની કરવા લોકોએ દીપો�સવ ઊજ�યો. રાવણ ઉપર િવજય મેળવી �ીરામ
�
�
�
ગૌમાતાની પૂýન�� પવ� – વાઘબારસ (ગોવ�સ�ાદશી) : ભારતીય સ��ક�િતમા � ‘યોગિન�ા’, ‘કાળરાિ�’ ક� ‘મહારાિ�’નુ� �ાગ� થયેલુ�. ��વેદના વગેરેનુ� અયો�યામા આગમન થતા�, લોકોએ દીવડા �ગટાવી એમને
ગાયને પૂજનીય માતાદેવીનુ� �થાન અપાયુ� છ�. પ�ચા�ત (પ�ચગ�ય)થી ‘રાિ�સૂ�ત’મા� મહારાિ� દેવીનુ� વણ�ન છ�. ત����થોમા� કાળરાિ�ના � વધા�યા. મહાદેવી કાિલકાએ રા�સો ઉપર મેળવેલ િવજય, વનવાસ
�
સૌનુ� સાિ�વક ભરણ-પોષણ કરનારી ગાયમાતામા તો બધા દેવોનો વાસ દશ �વ�પો મહાિવ�ાઓ �પે વણ��યા છ�. કાળીચૌદસની રાિ�એ પૂણ� થતા� પા�ડવોનુ� હ��તનાપુરમા� આગમન, અશોકનો કિલ�ગિવજય,
�
બતા�યો છ�. તેથી જ, દીપો�સવી પવ�નો �ારંભ ગાય અને વાછરડા મ��, ત��, ભૈરવી ચ� વગેરેથી ઉપાસના-સાધના કરાય છ�. તા�િ�ક સીખધમ�ના ગુરુ ગોિવ�દિસ�હની મોગલોની ક�દમા�થી મુ��ત, �ીક��ણ
(ગોવ�સ)ની પૂýના પવ� ‘વાઘબારસ’થી થાય છ�. ગાયનુ� પાલન વાયમાગી� સાધનાની પણ આ રાિ� છ�. આ િદવસે ભગવાન વામને �ારા ગોવધ�નપવ�ત અને ગાયોની પૂýનો આરંભ, રાý �થુ �ારા
કરનારા �ીક��ણ ‘ગોપાલ’ (ગોિવ�દ) કહ�વાયા. ગોધન તો આપણી દૈવી િવરાટ �વ�પ ધારણ કરી બિલરાýને પાતાળની �ધારી ધરતીનુ� પહ�લ-વહ�લુ� દોહન, સમુ�મા�થી દેવી લ�મીનુ� �ાગ�,
સ�પિ� છ�, મહારા�� વગેરેમા� આ પવ�ને ‘વસુબારસ’ ક� ‘વાઘબારસ’ ખીણમા� ધક�લી દીધેલો અને �ીક��ણે નરકાસુરને સ�હારી, ગૌતમ બુ�નો જ�મ, તીથ�કર મહાવીર �વામીનુ� િનવા�ણ
કહ� છ�. ‘વસુ’ અને ‘વાઘ’ બ�નેનો અથ� ‘ધન’ થાય છ�. આ િદવસે ગાય- સોળ હýર ક�યાઓને કારા�હમા�થી છોડાવેલી, તેથી વગેરેને સ�કારવા, વધાવવા લોકોએ દીવા �ગટાવી
વાછરડાને �નાન કરાવી, િતલક કરી, Ôલમાળાઓથી શણગારાય છ�, કાળીચૌદસ ‘નરકચતુદ�શી’ પણ કહ�વાય છ�. આ �કાશોપાસના િદવાળી ઊજવી, ફટાકડા ફોડી આન�દ �ય�ત કય�. શોભા
ગાયની આરતી કરાય છ�, દૂધ-દહીં-ઘીનુ� નૈવે� ધરાવાય છ�. રાિ�એ ��ીઓ હાથે બનાવેલ કાજળથી �ખોને અને સ�દય�ની દેવી લ�મીનુ� ઘરમા� આગમન થાય, તે
ધન ધોઇને ઊજળી સ�પિ�ના માગ� જવાન�� પવ� – ધનતેરસ (ય�તેરસ, �પાળી બનાવતી, તેથી આ ‘�પચૌદસ’ પણ માટ� િદવાળી પહ�લા ઘરની સાફસૂફી કરાય છ�.
�
ધ�વ�ત�રજય�તી) : ધનસ�પિ�ની મહાદેવી લ�મીના પૂજનનો તહ�વાર કહ�વાય છ�. સ��યાટાણે તેલથી યમરાýનુ� તપ�ણ ડો. મિણભાઈ નૂતન વ�� : િવ�મ સ�વત નવા વષ�નો પહ�લો િદવસ
એટલે ધનતેરસ. આ િદવસે સ��યાટાણે દીપ �ગટાવી ધનના �તીક કરાય છ�. આવા તપ�ણથી શરીરની સુ�ઢતા અને �ýપિત એટલે બેસતુ� વષ�. નવી આશાઓ જ�માવતુ� નવલા
�વ�પ સોના-ચા�દીના િસ�ા ધોવાય છ�. પયુ�ષણ, �ીય�� વગેરેનુ� દીઘા�યુ�ય �ા�ત થાય છ�. આ ગુણકારી તલના તેલનો વષ�નુ� �ભાત �ગટ� છ�. વીતેલા વષ�નુ� સારા-નરસા� કમ�નુ�
�
પૂજન કરાય છ�, ‘�ીસૂ�ત’નો પાઠ કરાય છ�. ધન ધોવાનો ગૂઢાથ� �ભાવ છ�. વળી, આ િદવસે રાતે ‘આગડી માગડી તેલ ક� નફા-તોટાનુ� સરવૈયુ� કઢાય છ�. �કાશથી નવા વષ�, મનની
એ છ� ક� ��ટાચારના માગ� આવેલી લ�મીનો સદુપયોગ કરી, કાળા � પુરાવો’ બોલતા�-બોલતા� બાળકો આગડીમા� તેલ પુરાવવા આસુરી �િ�ઓનો �ધકાર ધોઇ નાખીએ, વેરઝેર ઓગાળી
નાણા�ને સફ�દ કરવા�, સાચા માગ� સાિ�વક સ�પિ� કમાવાનો સ�ક�પ ઘેરઘેર ફરે છ�. વષ�ભરનો કિજયા-ક�કાસનો કકળાટ કાળીચૌદસે પર�પર હ�ત�ીત-સ��ભાવ-શુભે�છાના Ôલો વેરીને બીýના øવનમા�
�
�
�
કરવો, સાચા-ખોટા બ�બે ચોપડા રખાય, તો તે લ�મીનુ� પૂજન ક�વી કઢાય છ�. તેલમા તળ�લા વડા� ચાર ર�તે તેલના દીવા સાથે મૂકવાથી સુગ�ધ ભરીએ, મીઠાશનો અનુભવ કરાવીએ.
રીતે કહ�વાય? માલધારીઓ પણ પોતાના� ઘેટા�-બકરા�ના ‘ધણ’ (ધન) યમરાý કકળાટમા�થી છ�ટકારો આપે છ�, એવી લોકમા�યતા છ�. નવા વષ�ના સુ�ભાતની ક�ટલીક �થાઓ આપણે ભૂલતા જઇએ છીએ.
ને શણગારીને ઊજળી સ�પિ�નો આદશ� �ગટ કરે છ�. અકાળ ��યુ ઘ�ટાકણ� મહાવીર અને હનુમાનનો જ�મ આ િદવસે થયેલો, તેથી નૂતન વષ� વહ�લી સવારે ઘેર ઘેર ‘સબરસ’ (મીઠ��) અપાતુ�, મીઠ�� મીઠાશનુ�
�
િનવારવા યમરાý આગળ દીવા �ગટાવાય છ�. ચાર ર�તે દીવા તેમની પણ હનુમાન-ચાિલસા, સુ�દરકા�ડ વગેરેના પાઠથી આરાધના �તીક છ�. નવા વષ� તો મીઠાશ વહ�ચવાની હોય, પહ�લા નવા વષ�ના પહ�લા
�
મૂકવાથી અકાળ ��યુ ક� અક�માત થતા નથી, એવી મા�યતા છ�. આ કરાય છ�. �ધારામા�થી �કાશમા જવાનો સ�દેશ કાળીચૌદસની િદવસ માટ� ‘ઝાયણી’ શ�દ પણ વપરાતા. ‘ઝાયણી’ એટલે ‘વડીલોને પગે
િદવસે િવ�ાની દેવી સર�વતીના પૂજન માટ� ગુરુક�ળોમા� ��થોનુ� પૂજન �ધારી રાત આપે છ�. લાગીને આશીવા�દ મેળવવા’ આ શ�દ પણ લુ�ત થઇ ગયો છ�!
�
થાય છ�. વૈ�યો ચોપડામા� સાિથયો દોરી તેનુ� પૂજન કરે છ�. દેવોના િદવાળી (આસો વદ અમાસ) : િદવાળીના પવ� સાથે િવજયની અનેક નવા વષ�, કારતક સુદ એકમે નવા� પાક�લા અ�ન �ીનાથø-નાથ�ારા
વૈ�રાજ, ઔષિધઓના દેવ ધ�વ�ત�રનુ� �ાગ� આ િદવસે થયેલુ�, તેથી પૌરાિણક અને ઐિતહાિસક કથાઓ સ�કળાયેલી છ�. ખાસ કરીને નવા વગેરે વૈ�ણવ મ�િદરોમા� ‘અ�નક�ટ’ �પે ધરાય છ�.
િદવાળીમા� િતિથનો �ય રાજકોટ : દીપાવલીના શુભ તહ�વારમા� પણ આ સોમવારે 1 નવે�બરે રમાએકાદશી અને વાઘબારસ િતિથ બેસી ýય છ�.
ચૌદશની િતિથનો �ય હોવાથી બુધવારે તેરસના
�
વષ� િતિથના �યને કારણે બે િતિથ એક જ િદવસે
ઉજવવામા આવશે .�યારે મ�ગળવારે તારીખ 2
ે
ે
અિગયારસ અન વાઘબારસ હોવાની ��થિત સý�ઈ છ�. આ વષ� િદવાળીના નવે�બરના રોજ સવારે 11.31 સુધી વાઘબારસની િદવસે જ કાળીચૌદશ મનાવાશ. �યારે િદવાળી
મહાપવ�મા� અિગયારસ અને વાઘબારસ ભેગા છ�
િતિથ છ� અને �યારબાદ તેરસની િતિથ છ�. આમ
તારીખ 4 નવે�બરને ગુરુવારે અમાસના િદવસે જ
એકસાથ મનાવાશે, ધનતેરસના તથા ધનતેરસને િદવસે જ કાળીચૌદશ મનાવાશ. તેરસનુ� મહ�વ સા�જના �દોષકાળ� હોવાથી મનાવાશ. ે
ે
ે
ે
કોરોના મહામારીના બે વષ� બાદ આ વષ� ફરી
પહ�લી નવે�બરથી જ દીપાવલી મહાપવ�નો �ારંભ
મ�ગળવારે બારસના િદવસે જ ધનતેરસ મનાવાશ.
િદવસે જ કાળીચૌદશ થયો છ�.શા��ી રાજદીપ ýષી જણાવે છ� ક�, તારીખ 3 નવે�બરને બુધવારે સવારે 9.02 સુધી જ લોકો દીવાળીના પવ�ને હષ��લાસ સાથે મનાવી
આ વષ� ચૌદશની િતિથનો �ય હોવાને કારણે તેરસની િતિથ છ� અને તેરસના િદવસે જ ચૌદશની ર�ા છ�.