Page 19 - DIVYA BHASKAR 090321
P. 19
Friday, September 3, 2021 | 16
ે
મન અન શરીર �વ�� હોય અન ચ��તી-Ôિત� જળવાઈ રહી હોય તો
ે
ચાર દીવાલોમા� બેસીન િદવસો િવતાવવાનો િવચાર ન જ કરવો
ે
���ા-નોકરીમા� �ર�ાયરમે�� પછી શ�� કામ
કરવ�� છ� તે અ�યારે જ ન�ી કરી લો!
�
ક થોડા સમય પહ�લા મારે �યૂયોક� ��થત અને ગુજરાતી મૂળના લોકોએ આખી િજ�દગી પૈસા કમાવાની ઝ�ઝટમા� નોકરી ધ�ધા િસવાય બીજુ� ક�ઈ
જ કામ કયુ� નથી હોતુ�. જેને કારણે �રટાયરમે�ટ બાદ નોકરી ધ�ધા િસવાય નુ� શુ�
િસિનયર િસ�ટઝ�સ માટ� એક વ�ત�ય આપવાનુ� થયુ�. બધા જ
ે
િસિનયર િસટીઝ�સ �લબના સ�યો 50થી ઉપરની વયના અને કામ કરી શકાય એ િવશ અેમને કોઈ જ ýણકારી ક� સમજ નથી હોતી અને
મોટા ભાગના લોકો તો 70 થી લઈને 85 વષ� સુધીના હતા. તેમા�ના ઘણા એટલા માટ� તેઓ અ�ય લોકોને સલાહ આપે છ� ક� પૈસા કમાવાની સાથે સાથે
�
�
લોકો �રટાયરમે�ટ પહ�લા મોટી મોટી �તરરા��ીય ક�પનીઓમા� ઉચા હો�ા અ�ય સમાજ ઉપયોગી કામ પણ 30, 40 ક� પચાસના દાયકામા� થોડ�� ઘ�ં કરી
સુધી પહ�ચેલા, તો અમુકના મોટા ધ�ધા-ધાપા. ઘણા લોકો તો એવા ક� 80 લેવુ� જ�રી છ� જેથી કામકાજ બાદની �રટાયરમે�ટ િજ�દગીની િદશા ચો�સ રહ�.
�
વષ�ની આસપાસ �મર હોવા છતા ખુબજ એ��ટવ - ધ�ધાકીય સામાિજક ક� અને સૌના અનુભવ પરથી ન�ધવા જેવી વાત એ જણાઇ ક� �યા� સુધી માનિસક
કૌટ��િબક ��િ�ઓમા� �ય�ત અને મ�ત! આવા વડીલોને તો ભલા શુ� સલાહ ક� શારી�રક જ��રયાત ન વતા�ય �યા સુધી ચાર દીવાલો વ�ે બેસીને િદવસો
�
આપી શકાય? પસાર કરવાવાળા �રટાયરમે�ટનો તો િવચાર જ ન કરવો.
એમની પાસેથી તો શીખવાન જ હોય! મ� તો થોડાક ��ટા�તો સાથે એમની ઘણીવાર એવુ� લાગે છ� ક� ભારતમા� હø િન�િ� પછી વડીલો માટ� ગૌરવ
ુ�
સાથે મારા િવચારો શેર કયા� અને એવો સ�દેશો આ�યો �રટાયરમે�ટ અને �ડ��નટી ýહ�રમા� �ણામ કરવા પૂરતા જ રહી જતા હોય છ�. મને સમý�ં ક� ýપાનનો સમાજ અને સરકાર ��ોને કરવુ� હોય તો
એક ખાસ િસ�રયસલી લેવા જેવી વ�તુ નથી અને øવીએ �યા � િન�િ� પછી પૂરતી આવક ન ધરાવતા ક� નાણાકીય રીતે સ�ર સમાજ માટ� પણ ખુબ ઉપયોગી હોય તેવુ� કામ આપીને તેમનુ� સ�માન કરતી
�
સુધી ��� રહ�વુ� ખૂબ જ�રી છ�. આજના જમાનામા� સારા ના હોય તો તેમની સાથે ýણે તેમને અ��ત�વનો હ� જ નથી હતી. મને તરત જ સવાલ થયો ક� આવુ� આપણા દેશમા ક� અ�ય દેશમા ક�મ
�
�વા��ય અને �ફટનેસ હોય એમને �રટાયરમે�ટ જેવો િવચાર ડણક એવી જ રીતે વતા�વ કરવામા� આવે છ�. નથી થતુ�. અમદાવાદ, િદ�હી અને મુ�બઇ એરપોટ� પર િવદેશગમન વખતે ક�
પણ ન કરવો ýઈએ. પોતાની મરø મુજબની સામાિજક તાજેતરમા� મારી ýપાનના ટો�કયોની મુલાકાતમા મ� એક પરત આવતી વખતે લા�બી લા�બી લાઈનો અને લોકોને િશ�ત ýળવવા માટ�
�
ે
�
કૌટ��િબક ક� ધ�ધાકીય ��િ�ઓ, મન અને શરીર ચાલ �યા � �યામ પારેખ બહ� રસ�દ ઘટના િનહાળી. ના�રતા એરપોટ� પર ઉતરતા બ�દૂકધારી જવાનો મોટી સ��યામા� હોય છ� અને છતા પણ લોકો રોષે ભરાય
ુ
�
સુધી ચાલ જ રાખવી ýઈએ. જ ઘણા બધા વડીલો, જે પહ�લી નજરે િસ�ેરની આસપાસના છ� કામ જ�દી થતુ� નથી, તો પછી આવુ� કામ આપણા દેશમા પણ વડીલો ને
ે
મýની વાત એ છ� ક� �રટાયરમે�ટ િવશ મને તેમના લાગે તેમને એક યુિનફોમ� જેક�ટ પહ�રીને ઉભેલા ýયા. ક�મ ન આપી શકાય.
�
�
અનુભવમા�થી ઘ�ં ýણવા અને શીખવા મ�યુ�. જેમા� આ અમુક ઈિમ�ેશન માટ� કઈ જ�યાએ લાઇનમા ઊભા રહ�વુ�, કઈ રીતે આપણા દેશમા બેરોજગાર યુવાનોની સ��યા પણ ખૂબ મોટી છ� અને
મુ�ાઓ હ�� અહીંયા ચચ�વા મા�ગુ છ��. �થમ તો એ ક� �યારે �રટાયડ� જવુ�, એના માટ�ના સાઈનબોડ� લઈને તેઓ ઉભેલા. ઇિમ�ેશનમા� તેમને માટ� રોજગાર શોધવો એ મોટાભાગની સરકારો માટ� પણ લોઢાના
�
થવુ� છ� અને �રટાયર થયા પછી શુ� કરવુ� છ� તેનુ� �યવ��થત �લાિન�ગ હોવુ� જ�રી ખૂબ લા�બી લાઈનો હતી પણ આ બધા વડીલો ખૂબ ઝડપભેર ફોમ� ભરવામા� ચણા ચાવવા જેવુ� કપરુ� કામ સાિબત થયુ� છ�. �યારે આપણા સમાજમા અમુક
છ�. બીý ન�બરે િજ�દગીભર કરવા ઈ�છયુ� હોય પરંતુ કરી ન શ�યા હોય મદદ કરતા હતા અને મોટી સ��યામા� આવેલા �વાસીઓને િશ�તભેર લાઈનમા � �મરથી ઉપરના લોકો કામ ગોતવા નીકળ� તો એમને તમે તો ઘરડા� થઇ ગયા
તથા સમાજને ઉપયોગી લાગતી હોય તેવી ��િ�ઓ કરવા માટ� ક�ટબ� થવુ� રહ�વા માટ� સતત સૂચનાઓ આપતા હતા અને એ સમયે રા� 9:00 વા�યા ક� �રટાયર થઈ ગયા હવે આરામ કરો, બીýઓને કરવા દો એમ કહીને
ે
જ�રી છ�. �ીજુ� એ ક� �રટાયરમે�ટ પછી મનગમતી ��િ� કરી શકાય તે માટ� હતા. આ જ �માણે િશબૂયા-િશ�જુક� જેવા નાઇટલાઇફ અને �વાસીઓમા � આપણો સમાજ ધુ�કારી કાઢ� છ�. આ કારણોસર ખૂબ જ�રી છ� ક� િજ�દગીના
�
નાણાકીય આયોજન પહ�લેથી કરવુ� ખૂબ જ�રી છ� અને માનિસક તથા શારી�રક લોકિ�ય એવા િવ�તારોમા� પણ લગભગ દરેક ચાર ર�તા ઉપર અડધી રા� ે સાય�કાલમા શુ� ��િ�ઓ કરવી છ� તેનુ� આગોતરુ� આયોજન કરી જ�રી
�વ�થતા ýળવી રાખવી ખૂબ જ જ�રી છ�. પણ એકલદોકલ વડીલો �વાસીઓએ �થાિનકોને મદદ કરવા અને માગ�દશ�ન �યોજન અગાઉથી કરી લેવા જ�રી છ�.
એક વડીલે ખુબ સરસ �વાનુભવ કહયો. તેમનુ� કહ�વુ� હતુ� ક� મોટાભાગના આપવા હાજર!
�
ચો થી શતા�દી સુધી ભારતના �ાન-િવ�ાન અને વૈભવના ડ�કા ભારતની રા��ીય આ�બ� આ����ા�ન કહ� છ�:
આખા િવ�મા ગાજતા હતા. ચોથી શતા�દી સુધી એનો
�
વૈભવકાળ હતો એવુ� કહ�વાય છ�, પછી ભારતનો વૈભવ ઝા�ખો
થવા લા�યો. ભારત આિથ�ક-સા��ક�િતક રીતે અિતશય સ�� બ�િ�ક શ�યતા�
ે
હતુ�. કોઇ પણ અ�યાધુિનક સાધનો િવના હýર વષ� અન આ�યા��મક આપણે ભારતીયોના ઋણી છીએ
�
પહ�લા બનેલા મ�િદરોની કોતરણી-માપન ýઇ ઊý અસીમ છ�
�
આ�ય�ચ�કત બની જવાય છ�.
ભારત સામાિજક બદીઓની િવક�િતમા �
સપડાતુ� ગયુ�. ચોથી શતા�દી પછી એનો આ�બટ� આઇ��ટાઇન. આજ સુધીના બધા� �કગિણત અને ભૂિમિત શીખવા માટ� સામોસથી ગ�ગા સુધી ગયેલા.
વૈભવ િન�તેજ પડતો ગયો. સાતમી વૈ�ાિનકો અને દાશ�િનકોમા� �ે�ઠ ગણાતુ� નામ. એ હ�� �ઢપણે માનુ� છ�� ક� ખગોળશા��, ગિણતશા��, �યોિતષિવ�ાન
શતા�દી પછી પડતા પર પાટ�� કહ� છ� : ‘આપણે ભારતીયોના અ�ય�ત ઋણી વગેરેનુ� ગહન �ાન ગ�ગા-�કનારેથી જ અથા�� ભારતભૂિમ પાસેથી મ�યુ�
માયુ� િવદેશી આ�ા�તાઓએ. છીએ, કારણ ક� તેમણે આપણને સ��યાની છ�.’ એિવ�ન �ો�ડ�ગરના કહ�વા �માણે : ‘પૂવ�મા�થી પિ�મમા� ક�ટલાક
આપસી Ôટનો એમણે ભરપૂર ગણતરી શીખવી, જેના િવના કોઇ પણ લોહીના સ�બ�ધો �થપાય તે જ�રી છ�, જેથી પિ�મના િવ�ાન અને
�
ફાયદો ઉઠા�યો. િવદેશી વૈ�ાિનકની શોધખોળ સફળ થઇ શકી સમાજને જ�મગત રીતે આ�યા��મક અને સ��કારની બાબતમા ઊભી થતી
ઇ�લામી આ�ા�તાઓના ન હોત.’ ટી. એસ. ઇિલયટના કહ�વા ખામીઓથી બચાવી શકાય.’
ધાડા આવતા ગયા, મુજબ : ‘ભારતના દાશ�િનકો અને એિવ�ન �ો�ડ�ગર િવ��િસ� ભૌિતકશા��ી, દાશ�િનક અને િવ�ાન લેખક.
એમ ભારત સાવ તેમના અિત સૂ�મ િચ�તનની સામે એમને તરંગ વેવ િમક�િન�સની રચના માટ� નોબલ પુર�કાર આપવામા�
�ધકારમા� ધક�લાઇ મોટા ભાગના યુરોિપયન આવેલો. તેમણે ‘વોટ ઇઝ લાઇફ?’ પુ�તક લ�યુ�, જેમા� �ાન�ા��ત
ગયુ�. �ાન-િવ�ાન- ત�વવે�ા શાળાના અને પુ�તક લેખનના મહ�વના ��ોત તરીક� ઉપિનષદનો
વૈભવ બધુ� ખતમ થઇ બાળકો લાગે છ�.’ સોિશયલ આધાર લીધો.
ગયુ�. ભારતને ગરીબી, ઇિલયટ 20મી જુિલયસ ઓપનહાઇમરને િવ�ના અ�ણી વૈ�ાિનક
સામાિજક �ખલન- સદીના �ે�ઠ ને�વક� અને એટમબો�બના સ�શોધક િપતા કહ�વાય છ�. તેઓ કહ�
�
પતન, િવક�િતઓ અને અમે�રકન કિવ, છ� : ‘આધુિનક ભૌિતકશા��મા અને તેની શોધખોળ તથા
�
ગુલામીએ ઘેરી લીધુ�. ýક� દાશ�િનક અને �કશોર મકવાણા �ા�ત થતી િસિ�ઓમા આપણને �ાચીન િહ�દુ�તાનનુ�
1200 વષ�ની ગુલામી અને આલોચક મનાય છ�. �ાનસભર �ો�સાહન મળતુ� રહ� છ�.’ �ા�સના �િસ�
70 વષ�ના �વશાસન પછી એમને 1948મા� નોબેલ ગિણતશા��ી અને ખગોળશા��ી િપયેર સીમોન લા�લાસ તો
આજે ફરી ભારતની ગણના પુર�કારથી સ�માિનત કરવામા� ગિણતશા�� માટ� ભારતનો આભાર માને છ�. એમના કહ�વા �માણે
િવ� �તરે થવા લાગી છ�. ભારત આ�યા હતા. તેઓ સ��ક�ત શી�યા. પછી : ‘મા� દસ �તીકથી બધી જ સ��યાઓને અિભ�ય�ત કરવાની મેધાવી પ�િત
ફરી એની પહ�લા�ની શ��ત, સામ�ય� વેદ-ઉપિનષદ અને યોગસૂ�નુ� મનન-પઠન કયુ�. ભારતમા�થી મળી છ�.’
ે
�
પાછા મેળવશ એવો આ�મિવ�ાસ ýગી ભારતીય ત�વદશ�નનો તલ�પશી� અ�યાસ કય�. �ા�સના �યોિતષશા��ી, ખગોળશા��ી અને અવકાશિવ�ાની જેન
ર�ો છ�. જમ�ન લેખક અને મહાન દાશ�િનક આથ�ર શોપનહોવર િસ�વીયન બેઇલીની વાતથી લેખ પૂરો કરીએ, કારણ ક� એટલા કથનો મહાન
એક �� થાય ક�, શુ� ભારત સાચે જ મહાન હતુ�? કહ� છ�: ‘ઉપિનષદના અ�યાસ અને િચ�તન જેવુ� લાભદાયક અને વૈ�ાિનકો, દાશ�િનકો અને ગિણતશા��ીઓના છ�, જેમણે એક અવાજે �વીકાયુ�
ભારતની બોલબાલા દુિનયાભરમા� થતી હતી? આપણે દુિનયાના મહાન માનવøવનને ઉ�નત કરનારુ� પિવ� સાિહ�ય જગતમા� બીજુ� કોઇ નથી.’ છ� ક� ભારતની રા��ીય બૌિ�ક શ�યતાઓ અને આ�યા��મક ઊý અસીમ
�
ે
વૈ�ાિનકો, ગિણતશા��ીઓ અને િદ�ગý શુ� કહ� છ� ભારત િવશ, એમના �ા�સની ઐિતહાિસક �ા�િતમા ભાગ લેનાર �ા�િતવીર �ા�કોઇસ એમ. છ� ને સદીઓ સુધી �ાનના તેજથી કીિત�વ�ત રહ�શે. જેન કહ� છ� : ‘ભારતનુ�
�
જ શ�દોમા� ýઇએ. આ એવા �ય��તઓ છ� જેમને દુિનયા ýણે, વા�ચે, પૂજે વો�તેયર મહાન લેખક. એ �ા��વા વો�તેયર તરીક� પણ ýણીતા હતા. એ લખ ે ખગોળિવ�ાન સૌથી �ાચીન છ�. જેમા�થી �ીક, રોમ, યહ�દી અને િમ�ની
ુ�
છ�. આમા� એક પણ ભારતીય નથી. છ� : ‘મહ�વપૂણ� હકીકત એ છ� ક� લગભગ 2500 વષ� પહ�લા પાયથાગોરસ �ýએ �ાન મેળ�ય છ�.’
�