Page 14 - DIVYA BHASKAR 090321

Friday, September 3, 2021

અ�ઘાિન�તાનના� પ�પા-મ�મી મા�� દીકરી તો વ�ાલનુ� સરોવર જ �� પુ�પ જેવા� બાળકો ખીલી �ક� અન ચીમળાઇ પણ �ક�
ે

તાિલબાન પ��લા�નુ� અ�ઘાિન�તાન ક�વુ� �તુ�?

ે
અ�ઘાિન�તાન અન ��મા માિલની વ�ેનો સ�બ��!!!

તા િલબાનનુ� શાસન લગભગ ગઇ સદીના �તભાગે શ� થયુ�.
તે પહ�લા�નુ� અફઘાિન�તાન ક�વુ� હતુ�? તાિલબાની
ક�શાસન બીø વાર શ� થાય તે પહ�લા�નુ�
અફઘાિન�તાન ક�વુ� નોમ�લ હતુ�, તે ýણવુ� રસ પડ� તેવુ� છ�.
એ અસલ અફઘાિન�તાન ક�વુ� હતુ�? જવાબમા �
અફઘાિન�તાન ચે�બર ઓફ કોમસ�મા� પા�ચ વષ�
એકાઉ�ટ�ટ તરીક� 1992 સુધી કામ કરતી યુવતીની
વાત સા�ભળવા જેવી છ�. એ યુવતીનુ� નામ
�વા��િસયા હ�વાડપાલના શ�દો સા�ભળો :
અમ લોકો પે�ટ અને શટ� પહ�રતા�.
ે
ક�ટલીક છોકરીઓ તો િમિન �કટ� પણ
પહ�રતી.
કોઇ �ખ �ચી કરીને ýતુ� પણ
નહીં. �તરા��ની પ�ની
અમારા દરøઓ પે�રસથી ગા�ધારી, ગા�ધાર (ક�દહાર) દેશના રાý
મે�વેલા � સુબલની દીકરી હતી. આજનુ� ક�દહાર એ જ
ે
આ�બમો બતાવીન અમારા પોશાકની તો ગા�ધારીનુ� િપયર અને �ધ રાý �તરા��નુ�
�ટાઇલો ન�ી કરતા. સાસર! દુય�ધનનો મામો શક�િન જુગાર રમવામા�
ુ�
આખા અફઘાિન�તાનમા� કપટયુ�ત ચાલાકી માટ� ýણીતો હતો. અ��થામા
મા� દસ ટકા જેટલી �ોણાચાય�નો પુ� હતો. અ��થામા પાસે ��ા�� હતુ�
��ીઓ બુરખો ઓઢતી. તેથી ક��ણને ભારે િચ�તા રહ�તી. બોલો! તાિલબાનોના હાથમા અ�
�
એ ��ીઓ ઘરડી હતી અને બ�બ આવી ýય તો શુ� થાય? �યથ� િહ�સા પર ઉતરી આવનારા તાિલબાનો
�
�ામડા�મા રહ�નારી હતી. તો બે પગ પર ઊભેલા ýનવરો જેવા છ�. આજના અફઘાિન�તાનમા� માનવતા
�
(આ જ કટાર, તા. 21-10-2001મા�થી) અને ýનવરતા વ�ે જ�ગ ચાલી ર�ો છ�. પા�ક�તાન તાિલબાનોની સફળતાથી
ýણી રાખવા જેવુ� છ� ક� : ‘હ�મા માિલની ખુશ છ�, પરંતુ આત�કવાદનો ભ�માસુર આખરે પોતાના માથે જ હાથ મૂકીને
અફઘાિન�તાનમા� સૌથી લા�બા સમય સુધી લોકિ�યતા િવભાગોમા� વહ�ચાઇ ગઇ છ� : (1) બ�સરી ખતમ થશે.
ýળવી રાખનારી અિભને�ી હતી. હજ કરીને પાછા આવેલા ક�ચર (2) બ�દૂક ક�ચર. માનવીય ઝ�ખના કદી પણ ��ી-પુરુષોની ઝ�ખના �તે તો �ેમની જ હોય છ�. ઝ�ખના સાથે સામૂિહક
�મરલાયક હાøઓ ચાલ �ફ�મે િથયેટરની નøક આવેલી મ��જદમા� જઇને ��રતા ન હોઇ શક�. ��રતાનુ� ખરુ� મારણ �ેમ છ�. �ેમ કતલનો મેળ નથી પડતો. �ેમની ઝ�ખના મુ�લાઓને પણ નથી છોડતી. ઝ�ખના
ુ
નમાજ પઢી લેતા અને પછી હ�મા માિલનીને પડદા પર ýતા રહ�તા! ધમ��� જ મૂળભૂત માનવીય ઝ�ખના છ�. િવનોબાøની ભૂદાન સાથે બ�દૂકનો મેળ કદી ન પડ�, પરંતુ બ�સરી સાથે જ�ર પડ�. મહાભારતના
અને અિમતાભ બ�ન તથા રાજેશ ખ�ના પણ ખાસા લોકિ�ય હતા.’ (કાબુલ પદયા�ા ગુજરાતમા� �વેશી �યારે એમના સ�યપૂત શ�દો સા�ભળવા મ�યા યુ�મા� શક�િન મા�ીપુ� સહદેવને હાથે હણાયેલો. અફઘાિન�તાને દુિનયાને
ે
�ા�તમા� િમરબાયકોટ િજ�લાના મેયર રહી ચૂક�લા અને ત�કાલીન િનરાિ�ત હતા : ‘સમાજ બેબ�દૂક હોના ચાિહય.’ એક એવા મહામાનવની ભેટ ધરી, જેને લોકો જલાલુિ�ન રુમી તરીક� ઓળખે
એવા ગુલામ મદુ�મીના ઇ�ટર�યૂના આધારે, ‘India Today’, તા. 8-10- શુ� આવુ� શ�ય ન હોઇ શક�? આજે માનવાનુ� મન ન થાય, પરંતુ પાગલ છ�. એ મહામાનવનો જ�મ ઇ.સ. 1207મા� અફઘાિન�તાનના બ�ખ �ા�તમા�
2001). આજે શી ��થિત છ�? øવન સ�તુ� અને ��યુ મફત! જણાતી દુિનયા એ જ િદલમા� છ�. આવી �તી�ા પણ �ાથ�ના જ ગણાય. થયો હતો. છ�ક નાની �મરે મ�ગોલ ýિતના લોકોએ હ�મલા કયા� તેથી એમના
વષ� 2001-2002ના અરસામા ટીવી પર એક ��ય ýવા મળ�લુ�. આસુરી શ��તઓ જ આખરે હારે છ�. પ�રવારે બ�ખ છોડવુ� પડ�લુ�. એમનો પ�રવાર ટકી� દેશના કોિનયા નગરમા�
�
અફઘાિન�તાનનો કોઇ િવજયો�સવ મનાવવા ફિળયાની વ�ે ‘બ�દૂક��ય’ કાલદેવતાનુ� ��ય િનરંતર ચાલત જ રહ� છ�. અફઘાિન�તાનના� પ�પા- જઇને ��થર થયેલો. કોિનયા જવાનુ� બ�યુ� �યારે સ�ત રુમીસાહ�બની દરગાહની
ુ�
�
કરી ર�ો હતો. હાથમા બ�દૂક રાખીને એ માણસ નાચતો ýય મ�મી માટ� પણ દીકરી તો વહાલન સરોવર જ હોય છ�. �યા જ�મેલા મુલાકાત લેવાનો મોકો મને �ા�ત થયો હતો. એ દરગાહ પર મ� �ણ કલાક
ુ�
�
અને વ�ે વ�ે ભ�ય પર નાળચુ� રાખીને ધડાકા કરતો ýય. માસૂમ બાળકની િનમ�ળ �ખોમા� આજે પણ એક જ વા�ય �ાથ�ના-�યાનમા ગા�યા હતા. એમના શ�દો �દયને શા�િત અને શીતળતા
�
�યારે બે પગ પર ઊભેલા ýનવરોનુ� શાસન ખતમ થશે, િવચારોના વા�ચવા મળ� છ� : ‘અમને લાડ આપો, લડાઇ નહીં.’ પુ�પ આપનારા છ�. શુ� તાિલબાની ક�રતા જલાલુિ�ન રુમીની વાત કદી પણ નહીં
ે
�યારે એક જ �� સતત માનવýતને કનડતો રહ�શે : શુ� જેવા� બાળકો ખીલી પણ શક� અને ચીમળાઇ પણ શક�. સમજે? સમય લાગશ, પણ રાહ ýવા જેવી ખરી! આમીન. �
ýઇએ? બ�સરી ક� બ�દૂક? કહ�વાતા ક�રપ�થી તાિલબાનો ��દાવનમા� ઉ�ર અફઘાિન�તાનવાળો �દેશ ક�બોજ તરીક� ઓળખાતો
કાયમ અસલી બાબતનો (શ�રયાનો) આ�હ રાખનારા હતો. એ �દેશ ઉ�મ ઘોડાઓ અને શાલ માટ� િવ�યાત પાઘડીનો વળ ��ડ�
�
છ�. એમને પૂછવુ� ýઇએ ક� તમે તલવાર જેવી અસલી ચીજ હતો. કાબુલ નદીની ઉ�રે આવેલો િવ�તાર કિપશા તરીક� મ�ખ લોકો મ��જદનો આદર તો કરે છ�, પરંતુ
છોડીને બ�દૂક અને રોક�ટ લો�ચર જેવા� અ�તન શ��ો શી ગુણવ�ત શાહ ઓળખાતો હતો. જેમના� �દયમા� અ�લાહ વસ છ�, તેમને ખતમ કરે છ�.
ે
રીતે �વીકારી શકો? માણસોનો ક�રઘાણ કાઢવામા� તમને મહાન વૈયાકરણી પાિણની એ િવ�તારને ‘કાિપશી’ મ��જદ તો દુ�યવી બાબત છ�, પણ
આધુિનક બનવામા વા�ધો ક�મ નથી? તમારા પિવ� ��થમા� કહ�તા. ભારત અને ઇરાન વ�ેનો િવ�તાર ગા�ધાર તરીક� આ �દય તો ખરેખરી બાબત છ�.
�
�યા�ય બ�દૂકનો ઉ�લેખ છ�? તમે મોહ�બતના �ે� જૂનવાણી છો, પરંતુ ýણીતો હતો. એ િવ�તાર કાબુલ નદીને �કનારે તથા ખોસપસ આથી મ��જદ એટલ બીજુ� કા�ઇ નહીં,
ે
ે
ક�લેઆમની બાબત ક� આત�કવાદ ફ�લાવવામા આટલા આધુિનક ક�મ છો? કોણ (ક�નાર) અને િસ�ધુ નદી વ�ે પથરાયેલો હતો. એ �દેશની રાજધાનીનુ� નામ પણ આ�યા��મક સ�ાટોન �દય!
ુ�
�
ે
કહ� છ� ક� તમે જૂનવાણી છો? પેશાવર (પુરુષપુર) હતુ�. આજના ઇ�લામાબાદથી થોડ�ક દૂર વાહ ગામની સ�તો અને ફકીરોની ભીતર પડ�લી ચેતના
અરે! ��યુના �ે�મા તમે આધુિનક છો, પરંતુ øવનના �ે�મા તમે નøક ત�િશલા િવ�ાપી� હતી, �યા� િવ��ગુ�ત ચાણ�ય અ�યાસ માટ� ગયો એ જ ખરી મ��જદ અને એ જ આપણી ઇબાદત!
�
�
�
જબરા જૂનવાણી ક�મ છો? મને પાકી ખાતરી છ� ક� અફઘાિન�તાનમા� ફિળયે હતો. તાિલબાનોએ (બાિમયાનમા) ભગવાન બુ�ની �િતમાઓ તોડી નાખી અ�લાહ �યા� હોય છ�.
ફિળયે વષ� 2050-60ના ગાળામા યુવક-યુવતીઓ રમઝટ બોલાવતા હશ. એ હતી. એ િવ�તારના મુસલમાનો એ �િતમાને �યારથી ‘બુ�મામા’ કહ�તા. - જલાલુિ�ન રુમી
ે
�
�
કમનસીબ દેશની નારીશ��ત ýગે એટલી જ વાર છ�! સદીઓથી દુિનયા બે જ�ગલી ýનવરોને આ વાત �યા�થી સમýય? (‘રુમી ડી-લાઇટ’ પુ�તક, પાન-176)