Page 17 - DIVYA BHASKAR 090321

Friday, September 3, 2021 | 14

તાિલબાનોએ કાબુલ ઉપર ક�� કય� એમા� ખરેખર કોને ખુશી થઇ રહી ��? �ડમા�ડ થવા લાગી.
પહ�લી વાર સોિશયલ મી�ડયા પર આ વા��યુ� �યારે તો હ�� માથુ� ખ�જવાળતી
રહી ગઈ- આ લુ�ાઓ ભારતની સરખામણી અફઘાિન�તાન સાથે કરતા�
ભારતની તુલના હવે મા� પા�ક�તાન હતા? હ�� કાયદેસર ભારતીય નાગ�રક છ��, મારા દેશના બ�ધારણે મને
�
વાણી�વત��તા આપી છ�, મારા દેશની, સરકારની આલોચના કરવાનો મને
પૂરેપૂરો અિધકાર છ�. સ�ાધીશો સામે બૂમો પાડી છ�, અને પાડતી રહીશ. તમે
કોણ આ�યા મને ભારત છોડીને અફઘાિન�તાન જવાનુ� કહ�વાવાળા? તુલના
જ કરવાની હોય તો અમે�રકા અને ઓ���િલયા, અરે ભુતાન સાથે પણ શુ� કામ
અન અ��ાિન�તાન સાથ કરવાની ��? ન કરુ�? અરે, ભારતના� જ બે રા�ય વ�ે શુ� કામ ન કરુ�? ગુજરાતમા� એક યા
ે
ે
બીý ટ��સ સામે બૂમરાણ ઊઠ� �યારે �યા�ના શાસક જનતાને
એવુ� કહી શક� ક� ગેટ આઉટ, મુ�બઈ જતા� રહો. �યા જઈને
ખબર પડશે ક� ક�ટલા� વધુ કરવેરા ભરવા પડ� છ�? �
�
આ પણા�મા�થી લગભગ દરેક જણને બાળપણમા� આ અનુભવ થયો કાબુલ પર ક�ર ઇ�લામપ�થી તાિલબાનોએ ક�ý મુ�બઈમા ખરાબ ર�તા �ગે કકળાટ થાય �યારે
કરી લીધો, એ ýણીને મુ�ીભર ક�ર,
ે
હશ. જમતી વખતે અણગમતુ� શાક ખાવાની ના પાડીએ ક� તરત
મહારા�� સરકાર અમને છ�ીસગ�ના
�
�
લે�ચર શ� થઇ ýય. પહ�લા તો એ ટીંડોરા, તુરીયા� આરો�ય જૂનવાણી મુ��લમોએ આપણે આિદવાસી િવ�તારમા જતા�
માટ� ક�ટલા સારા છ�, એનુ� �ાન પીરસાય. પછી ઈમોશનલ અ�યાચાર ક� �યા ýહ�રમા� આન�દ રહ�વાની સલાહ આપે તો
�
�
મ�મીને આટલી રસોઈ બનાવવામા ક�ટલી તકલીફ પડી છ� અને છ��લે ક�મળા �ય�ત કય� તો એમના ક�વુ� લાગે? અરે બાપા,
�
િદમાગમા� ગુનાિહત લાગણીનો સ�ચાર કરાય ક� દુિનયાના� લાખો બાળકોને તો ઉપર િધ�ાર વર�યો. અફઘાિન�તાનનુ� જે
આટલુ�ય મળતુ� નથી, બાપડા� પાણી પીને સૂઈ ýય છ�, તમારે તો ભગવાનનો પરંતુ કદાચ એ લોકો થવાનુ� હોય એ થાય,
ઉપકાર માનવો ýઈએ ક� રોટલી સાથે દૂધીનુ� શાક તો મળ� છ�, વગેરે. ટ��કમા� કરતા�યે ગોળનુ� વધુ મોટ�� આપણે �યા જવુ� નથી.
�
આપણે નહીં ભાવતુ� ખાઈ લેવાનુ� એટલુ� જ નહીં, બીýની સરખામણીએ ગાડ�� આઈટી સેલને મળી અહીંની વાત કરો.
આપણે સુખી છીએ એવુ� પણ �વીકારી લેવાનુ�. ગયુ� છ�. બીý એક એવો
હવે તો આપણે મોટા� થઇ ગયા�, પરંતુ એ િસલિસલો બીý �પે હø અફઘાિન�તાનના સવાલ વાઇરલ થયો છ� ક�
�
ુ
ચાલ જ છ�. આપણા દેશમા પડતી કોઈ પણ તકલીફ ક� અ�યાય િવશ ે સમાચાર સા�ભળીને ભારતમા� અફઘાિન�તાનના હાલહવાલ
ફ�રયાદ કરીએ ક� તરત અમુક લોકો બીý દેશ ��યે �ગળી પણ અરેરાટી થઇ ગઈ. મઝહબના ýયા પછી િવચારો ક�, તમને કા�દા, બટ�ટા�, દાળ ને પે�ોલ
ચીંધીને કહ� ક� ýઇ �યો, �યા�ની �ý ક�ટલી દુઃખી છ�, એની નામે અમાનુષી અ�યાચાર સ�તા ýઈએ છ� ક� મનની શા�િત? મ� તો આદેશાનુસાર િવચાય ુ�
�
�
તુલનાએ આપણે �યા તો �વગ� છ�. તોયે અહી તકલીફ પડ� આપણી વાત કરતા તાિલબાનોના શાસનમા � અને િદમાગે જવાબ આ�યો ક� સ�તા શાકભાø, અનાજ અને
�
ં
�
તો �યા જતા� રહો. માનવાિધકારો, ખાસ કરીને પે�ોલ આપી દો, મનની શા�િત આપોઆપ મળી જશે, પણ હવે
�
છ��લા થોડા� વષ�થી એમા� નવો મસાલો ઉમેરાયો છ�. વષા પાઠક ��ીઓની ક�વી દુદ�શા થશે એ િવચાર તમે જ કહો ક� આપણે �યા�ની મ�ઘવારી સાથે અફઘાિન�તાનના
�
બીý દેશની જનતા કરતા� આપણી ��થિત સારી છ� એ માટ� પણ ક�પાવી મૂક� એવો છ�. ભારતીય સ�ાપલટાને શુ� લાગેવળગે? આવો સવાલ પૂછવા પાછળ શુ� હ�તુ હોઈ શક�?
આપણે આપણા નેતાનો ઉપકાર માનવો ýઈએ, એવી વાતો સરકારે રાજ�ારી મૌન સે�યુ�, પણ એમનુ� �ચારત�� કામે તમને શા�િત ýઈતી હોય તો મ�ઘવારી સહન કરવી પડશે, એમ જ ને?
માથે મરાય છ�. �યારે પણ બીý દેશમા કોઈ તકલીફ ઊભી લાગી ગયુ�. આ જ ટાઈમ હતો, ભોળા� અને ભોટ, બ�ને �કારના� અને આવો વાિહયાત સવાલ કોઈ સામા�ય નાગ�રક તો પૂછ� જ નહીં (હા,
�
ે
થાય, એટલી વાર ભારતમા� વાત ચાલ ક� જુઓ, આપણે ક�ટલા� ભારતીયોના� િદમાગમા� નાખવાનો ક� જુઓ, અફઘાિન�તાનની િવચાયા િવના ફોરવડ� કરી શક�) િનઃશ�ક, આ પરી�ાપ� ક��� સરકારની
�
�
�
�
સુખી, સ�ભાગી છીએ, થ���સ ટ� મોદીø. હાલત ક�વી છ�! ઇ��ડયાની ટીકા કરનારે �યા જવુ� છ�? વષ� પહ�લા પણ આઇટી સેલમા�થી નીક�યુ� હતુ� અને �યા બેઠ�લા�ને પણ કદાચ આઈ�ડયાઝની
હકીકતમા� એવા� ગતકડા� આઇટી સેલમા�થી વહ�તા� મુકાય છ�. �થાિપત િહતો જેમણે ભારતની વત�માન ��થિત, નેતાગીરીની આછીપાતળીયે ટીકા કરેલી, ક� પગારની કમી પડવા લાગી છ� એટલે એકના એક તુ�ા વારંવાર
અને ભોળા� લોકો ઉ�સાહભેર ફોરવડ� કરે છ�. અફઘાિન�તાનની રાજધાની એમને પા�ક�તાન જવાનુ� કહ�વાયેલુ�, હવે અફઘાિન�તાન મોકલી દેવાની (�ન����ાન પાના ન�.18)
�ુકરબગ� ��સબુક થકી મેટાવસ�ની માયા ��લાવવા ઇ��� ��. આ
અબ�પિત�ની ચોપાટ ભલે તે લોકો ખેલે, વા�તિવક િવ�મા� હø મોટાભાગની
વસતીને રોટી, કપ�ા� અન મકાનના સા�સા� ��
�
ે
મેટાવસ�નો માયનો
મ ે ટાવસ� એટલે ક��યુટરથકી સજ�લી સ���ટ
ે
જેમા� વપરાશકતા� સામસામ, સાથે અથવા
અ�ય કા�પિનક વ�તુઓ સામે પેશ આવી
શક�. આ માયાવી શ�દ હø બધી �ડ�શનરીઓએ
�વીકાય� નથી; હø તેના અથ�ની છાયાઓ સવારસા�જ
વધતાઘટતા પડછાયાની જેમ અ��થર છ�. હø તેના
ે
િવ�તાર િવશ શ�દશા��ના મા�ધાતાઓ એકમત નથી.
તો પછી આ ચચા� અહીંયા ક�મ? એટલા માટ� ક� તેમા�–
ફ�સબુક, એપલ, ગૂગલ વગેરે લ�બોદર મહામાયાઓ
ýડાયેલી છ� ને વા�તિવક સ���ટને શણગારવાના� વચુ�અલ ટ��નોલોøના મા�ધાતાઓ તરફથી!
�રયાિલટી ગોગ�સ વગેરે જેવા� સાધનોના આિવ�કારમા� સોફી ઝા�ગ નામની ફ�સબુકની એક કમ�ચારીએ
તોિત�ગ નાણા� રોકી બેસેલ છ�. એટલે અવકાશ ��યે ýહ�ર કયુ� ક� ફ�સબુક ક�પની તાનાશાહ સરકારોની
આકષા�યેલા અબýપિતઓ હવે વળી મેટાવસ�મા� ગોઝારી દમનનીિતને છાવરે છ�. આ આરોપનો
મોહાયા છ�, જે યુિનવસ� કા�પિનક છ�, માયાવી છ�, જે જવાબ આપવાને બદલે ઝુકરબગ� ફ�સબુકને એક
તમારી ને મારી આસપાસ છ�, પણ વ�તુત: લપેડો બ�યો. હાલ ફ�સબુક તથા ઇ�ટરનેટમા�
કશેય નથી, જે મ�ઘીદાટ ટ��નોલોøના નીલે અ�ય� ઘોડા મારે શીંગડા� જેવી કાવતરા–
વપરાશ વગર ભા�પી શકાય તેમ નથી, કથાઓ �ચિલત છ� જેમક� QAnon
જે છ� ક� નથી, તે ન�ી નથી અથવા ગગન (�યૂનોન) િથયરી જેમા� કોઈ પણ
હોય તો વા�તિવક નથી, અથવા સાિબતી િવના એવુ� કહ�વાય છ� ક�
વીઆર સાધનોથી વા�તિવક અવતાર ક� તલે અમે�રકાની ડ�મો���ટક પાટી�ની એક
ધરે છ�. જેની હ�તી હોય છ� પણ ગુ�ત માનવભ�ી ટ�કડી શેતાનની
ખરેખર હોતી નથી, અગડમ, બગડમ, મધુ રાય ભ��ત કરે છ�, બાળકો ઉપર બળા�કાર
ડમડમ, ટમટમ છ� ફટાક! કરે છ�, બાળકોને સે�સની ગુલામી માટ�
�
�ીસ વષ� પહ�લા નીલ �ટીવનસને વેચે છ� ને ડોના�ડ ��પની દુ�મની કરે છ�.
Snow Crash �ય�ગકથામા� metaverse (‘મેટાવસ�’) અથવા તમારી બહ�ને ફ�સબુક ઉપર કશેક વા�ચેલુ� ક� આ
– માયા��ા�ડની ક�પના કરેલી, જેમા� વા�તિવક કોિવડની મહામારી મોટ�� ધિત�ગ છ�, અને રસી મૂકવાના
��ા�ડ સાથે ચાળા કરીને ટ��નોલોøના મય દાનવ નામે સરકાર �ýજનોના બા�વડામા ભેદી �ા�સમીટર
�
મા�ધાતાઓ કા�પિનક ��ા�ડની સ���ટ કરે છ� જે છ� �ક�તુ �ફટ કરે છ�. તમે રસી મુકાવી છ� એટલે તે તેની બેબીનો
ે
નથી, ક�વળ િતરછા િવનોદ માટ� ઊભા કરાયેલા આ ફોટો બી તમને નહીં બતાવ!
��ા�ડને અચાનક હવે િલિવ�ગ–લાયસ�સ લાધેલુ� છ� (�ન����ાન પાના ન�.18)