Page 16 - DIVYA BHASKAR 062521

Friday, June 25, 2021 | 16

�
ુ
ુ
�
�
ે
�
�
�
ૂ
ે
ે
ે
�દષણ અન તન કારણ સવાળની ���થી સી �નોટ નામની સમ�યા સપાટી પર લીટ જવ ુ � ડરમાથી ફરીથી બઠ થઇ રહલ �વાસન ફરીથી અસર��ત થય છ. � ે
ં
ે
ે
ે
ં
ે
સી �નોટ એટલે માનવ લીટ જવો દખાતો દ�રયાઈ સવાળ, કચરા અન
ે
ે
ે
�
�
ે
ે
આવરણ કર છ. તથી નીચનો દ�રયાઈ �વ�તાર �ત�ાય બની શક છ � અનક �કારના બકટ��રયાન િમ�ણ. આ ચીકણો પદાથ સામા�ય રીત દ�રયામા �
ે
�
ુ
�
ે
ે
ે
�
પધરાવાતા કચરા, તરળ પદાથ� અન �દષકો - ક જ પાણીમા ઓગળી નથી
ૂ
ે
�
ુ
તકી�ના મમરાન �ત�ાય બનાવનારી ખબ ýખમી બ�ટ�રયા તમા િવશાળ પાય ઉ�પ�ન થાય છ. આ ચીકણો પદાથ � �
�
ે
ે
�
ે
�
ે
ે
ે
શકતા, તની આસપાસ ઊગતા સવાળન કારણે સýય છ અન ઈ. કોલી. જવા
ે
�
ૂ
�
ે
�
ે
ે
�
�
ે
દ�રયા કાઠ �યાર તરતો-તરતો પહ�ચ છ �યાર દ�રયાકાઠાના િવ�તારોમા
ે
�
�
�
�
�
દ�રયાના પાણીને રીતસર ઢાકી દ છ. આમ, સય�કાશ નીચ નથી પહ�ચતો
ે
ૂ
ે
ે
ે
ે
�
�
ે
ૃ
ુ
સમ�યા ગજરાતમા પણ સýઈ શક�? અન પાણી નીચની øવસ��ટ નાશ પામ છ. મ��યો�ોગ, પરવાળા વગર ે �
�
�
�
ે
�
પ�રબળો તરત નાશ પામ છ. �તમા, સતત વધતા રહતા આ સી �નોટનુ
ુ
ં
�
�
ે
આવરણ પોતાના વજનને કારણે તટી અન દ�રયાને તિળય પડ� છ. �યાર બાદ
�
ૂ
ે
સýય છ ખબ મોટી ખાનાખરાબી.
ૂ
�
�
�
�
આપણે સૌ ýણીએ છીએ ક કાઠા િવ�તારના દ�રયામા પરવાળા,
�
�
ે
ે
�
ૃ
ે
માછલીઓ અન અનક �કારની øવસ��ટઓ વસ છ. મોટા ભાગના દ�રયાઈ
�
øવોનુ �જનન કાઠા િવ�તારમા જ થાય છ. પયાવરણની �વ�થતા કાઠાળ
�
�
�
�
�
ે
�
િવ�તારોમા øવસ��ટની િવિવધતા અન �વા��ય પર આધા�રત હોય છ.
�
ૃ
ે
ે
�
2009મા gulf of mexico ખાત થયલી ઓઇલ �પીલન કારણે જ સી �નોટ
ે
ે
ે
ે
ે
�
બનલો તન કારણે �યાના દ�રયાના તિળયાનો લગભગ 11 �કલોમીટરનો
ૂ
�
ે
�
િવ�તાર સપણપણે તારાજ થયલો. �યા વસતા પરવાળાથી માડી અનક �કારની
�
ે
�
�
ૃ
ૂ
�
øવસ��ટ સપણપણે નાશ પામલી.
�
ે
ુ
�
તકીનો આ સમ� મમરા િવ�તાર એિશયા અન યરોપને સાકળ �
�
�
ે
ુ
�
છ! �યાના એકદમ �વ�છ પાણી ધરાવતો દ�રયો અન સદર સફદ
ે
ુ
�
�
�
�
બીચન કારણે િવ�ભરના �વાસીઓમા� એ ��યાત થયો છ.
�
ે
ડણક હવ ý અહીયાની øવસ��ટ નાશ પામ તો �કિત, �વાસન
ૃ
ં
ે
�
ે
અન �થાિનક અથત� બધા પર ખબ િવપરીત અસર પડ�.
�
ૂ
�
�
ે
�
ે
�
�
ુ
ે
�યામ પારખ આટલા માટ તકીની સરકાર સફાળી બઠી થઈ ગઇ છ અન ે
�
ુ
�
ે
�
િવ�મા �યાય ન થય હોય એવા િવશાળ પાય દ�રયાની
સપાટી સાફ કરવાનુ અિભયાન ચાલ કયુ છ. ýક માઈલો સધી
ુ
�
�
ુ
�
�
�
ફલાયલા આ ચીકણા તરલ પદાથન દ�રયાના પાણીમાથી હટાવવો
ે
�
ે
�
ે
ે
ે
ે
અન પછી ફરીથી ઉ�પ�ન ન થાય તની પણ કાળø લવી અન જમીન
ે
�
�
�
ૂ
ે
પર ફકવાથી �દષણ ન કરે એ પણ �યાન રાખીન મનજ કરવુ ખબ અઘરુ છ. �
ે
ૂ
ૈ
ે
વ�ાિનકોના મત, દ�રયાની સપાટી પરનુ તાપમાન, �લોબલ વોિમગ
�
�
�
એટલે ક વિ�ક રીત વધી રહલા તાપમાનને કારણે વધી ર� છ અન આગામી
ે
�
ુ
ૈ
�
ે
�
ુ
ે
ુ
ે
ે
ૂ
વષ�મા હજ ખબ વધશ. આને કારણે સી �નોટ જવી સમ�યાઓન અનકળ
�
�
ૂ
ુ
�
�
�
�
ે
�
�
ýક આ વષ આ સપરમા િદવસોમા જ એક એવી ઘટના બની ક
ે
ુ
�
�
�
આ પણે આ મિહનાની શ�આતમા તારીખ 5 જનના રોજ ‘િવ� દિનયાભરના લોકો ચમકી ગયા. 2007મા �ીસ પાસ ‘એøઅન સી’ના � આવ તવ વાતાવરણ સýઇ ર� છ. આગામી વષ�મા, ભારત સિહત િવ�ના �
�
ુ
ે
�
�
ૂ
�
�
અનક િવ�તારોમા આવી સમ�યા સýઇ શક છ. આપણા માટ શીખવાન એ છ
�
ે
ુ
પયાવરણ િદવસ’ અન �યાર બાદ તારીખ 8 જનના રોજ ‘િવ�
�
�
ે
�
�
ુ
�
ે
�
ે
�
�
ુ
�
ે
�
સમ� િદવસ’ ઊજ�યા. આપ�ં પયાવરણ કમ બચાવવ એ ઉપર દ�રયાઈ �કનારે અન �યાર બાદ 2009મા ગ�ફ ઓફ મ��સકોના કાઠ ખાત ે ક ભારતનો સૌથી લાબો દ�રયાઈ �કનારો ધરાવતો �દશ એટલે ગજરાત - એક
ુ
�
ુ
ે
ે
�
�
ે
ૂ
ુ
�
િવ�ના બધા જ દશોમા અનક મહાનભાવોએ દર વષની માફક ખબ ચચાઓ સી �નોટની ઘટના સýઈ હતી. કઈક આવી જ પરંત તનાથી ઘણી મોટી એવી જ રા�યમા ભારત દશનો લગભગ �ીý ભાગનો સમ� �કનારો સમાયલો છ.
�
�
�
ે
�
ુ
ે
ે
�
�
�
�
ુ
�
કરી. િન�ણાતોએ પોતાના અિભ�ાયો આ�યા. ýક દર વષ આમ જ થત આવ ે સી �નોટની ઘટના ફરીથી તકી દશના ��યાત �વાસન �થળ મમરા િવ�તારના �દાજ 1,600 �ક.મી. િવ�તારનો આ કાઠાળ િવ�તાર છ. �
ે
�
ુ
�
ે
�
�
�
�
ુ
�
�
ે
ે
�
�
�
�
�
�
�
છ! અન દર વષ વધ બગડલા અન સતત બગડતા રહતા પયાવરણની આપણે દ�રયાકાઠ સýઈ છ. આને કારણે તકીના �વાસન ઉ�ોગને મોટો ફટકો પ�ો હવ ન�ધવાલાયક વાત એ છ ક આપ�ં રા�ય ��ોિગક રીત ખબ આગળ
�
�
ૂ
ુ
ે
�
ુ
ે
ે
ૂ
�
ે
ે
�
�
�
વાતો કરતા રહીએ છીએ. છ સાથ સાથ તના પયાવરણ ઉપર ખબ મોટ� ýખમ સý�ય છ અન કોિવડના (અનસધાન પાના ન.18)
�
�
ુ
�
�
ે
આ વખતે ��યન ýણ ઘરોમા� �વેશી હાહાકાર મચાવવાનુ ગા�ડપણ �પ�ુ હત. મહામારીમા �
ે
�
ુ
ુ
�
�
ુ
�
ે
�
ુ
ે
ુ
ે
�
સપડાયલા લોકોની સ�યા અન હાલત �ઈન ખદ યમરાýન પણ માથ શરમથી ઢળી ગયુ હશ ે
�
�
ુ
ે
આપણ એ હક છોડીશ નહી ં
�
�
�
�
�
કો રોનાની બીø લહર ધીમી પડવાના સકત મળ છ. સાથે �ીø ે ગૌરવભરી �િતમિ�યાનો હક છીનવી લીધો. લોકોએ �િતમિ�યાની િવિધ
�
�
�
�
�
માટ કલાકો સધી �તી�ા કરવી પડી. શબ નદીમા ફકી દવાયા�. શોકમ�ન
�
�
ે
ુ
�
લહર આવવાની આશકા સવાય છ. એ સýગોમા હવ
ે
ે
�
�
ૂ
�
ે
�
ૂ
સલામતીના બધા પગલા વધાર સાવચતીપવક લવાની તાતી પ�રવારની સાથ બસી િદલાસો આપવાની સામાિજક પરંપરા તટી પડી. ��ય ુ
ે
ે
ે
�
ૂ
�
ુ
જ�ર છ. øવન વહવા લા�ય છ �યાર આપણે અગાઉ કરેલી ભલો ફરી કરીએ જવી ઘટના પરો� બની ગઈ. નવી િદ�હીના ડો�ટર શાહ આલમ ખાન ે
�
ે
ે
�
ં
�
નહી, કોઈ ઢીલાશ મકીએ નહી, તો જ આવનારા સમયનો સામનો કરી ઓનલાઈન લખમા લ�ય : ‘કોિવડ-19ની પહલી લહરમા ��ય દબાતા પગલે
ુ
ુ
�
�
ૂ
�
�
ં
ે
ે
ે
�
ે
�
�
�
�
ુ
�
ે
ે
ુ
ે
�
�
�
ુ
શકીશ. સરકારથી માડી દરેક લોકોએ વધાર પડતા આ�મિવ�ાસમા સરી આપણી આસપાસ ફરતુ ર�, પરંત બીý દોરમા� બશરમની જમ આગલા સબધી ડો�ટરને �હો�સએપ મસજ કય� : ‘ત મારા માટ હો��પટલમા બડની
�
ુ
પડવાનો આ સમય નથી. યાદ રાખીએ ક લોકોએ અનક �વજનો ગમા�યા છ. બારણામાથી �દર ઘસી આ�ય.’ �યવ�થા કરાવી આપ, બટા.’ મસજ મોક�યા પછી ચાર કલાકમા એણે મોટી
�
�
ે
ુ
�
ૂ
ે
ે
�
�
ુ
�
ે
�
�
�
હø થોડા સમય પહલા કોરોનાએ બતાવલો ��યનો િવકત ચહરો ભલીએ અસ�ય �વજનો, પ�રિચતો, કલાકારો, સામા�ય લોકો ��િતની રાખમા� હો��પટલના કાર-પાકમા �િતમ �ાસ લીધો. એકસઠ વષની િન�ઠાવાન નસ �
ુ
�
�
ે
ૂ
�
�
�
�
નહી. ઢકાઈ ગયા છ. લાખો લોકો એમની િજદગી અધરી છોડી અધવ�થી �ીિસઆ �ીસન આખી િજદગી દદી�ઓની સ��મત સારવાર કરતી રહી. એણે
�
ં
�
�
ે
ૂ
ુ
�
�
�
�
ે
�
કવો હતો ��યનો એ ચહરો? માનવઇિતહાસમા લાખો- ચાલી નીક�યા છ. રાતિદવસ ýયા િવના દદી�ઓની સારવાર કરતા � કોરોનામા� છ�લો �ાસ લીધો �યાર પ�રવારનુ કોઈ એની પાસ નહોતુ. એ એના �
�
�
ે
ુ
�
�
�
ુ
ુ
�
ે
ુ
કરોડો લોકો એમના કોઈ વાક િવના ��યની આગમા સળગી ડો�ટરો અન નસ� મોતનુ આ િવ�પ તાડવ ýઈ માનિસક રીત ે બધા ��મત સમટીને એકલી ચાલી ગઈ. એક યવાન દીકરાએ આઇસીયના
ે
�
�
�
ુ
�
ે
ે
ýય એવ પહલી વાર બ�યુ નથી, પરંત આ વખત ��યન ýણ ે ડબકી ભાગી પ�ા, છતા િહમત હાયા િવના ઝઝૂમતા ર�ા. ��ય ુ કાચમાથી એના �� િપતાન �દરથી હાથ હલાવતો ýયા હતા. િપતાન એ
ુ
ુ
�
�
ુ
�
�
�
�
�
�
�
�
ે
ુ
�
�
�
�
�
ં
�
ુ
�
ે
ઘરોમા� �વશી હાહાકાર મચાવવાન ગાડપણ ઊપ� હત. અન ઇર વ� ઘ� છટ પડી ગય છ. િવદાય લનાર લોકોને છ�લ દશન હત. ુ �
�
ે
�
ે
ુ
�
�
ુ
ે
ુ
�
ે
�
ે
�
�
ે
ુ
�
�
ે
ુ
ુ
�
�
�
મહામારીમા સપડાયલા લોકોની સ�યા અન હાલત ýઈન ે વીનશ �તાણી છ�લ શ યાદ ર� હશ? પ�રવારજનોના શોકમ�ન ચહરા? કોરોનાની બીø લહ�રમા પ�રવારની પાચ �ય��ત ગમાવનાર યુવતીએ
ે
ુ
�
ે
ુ
�
ખદ યમરાýન પણ માથ શરમથી ઢળી ગય હશે. ��યએ એમને છ�લ કહલા શ�દો? ના, એમને યાદ ર� હશ વોડ�ના � લ�ય : ‘આટલુ બધ બ�યા પછી પણ સલામતીના િનયમોની પરવા કયા િવના
�
ુ
�
�
ુ
ે
ુ
�
ુ
ુ
�
�
ુ
�
�
�
ુ
�
�
�
ુ
�
�
એની ગ�રમા ગમાવી દીધી. કોરોનાના દદી� પ�રવારજનોથી મશીનોના બીપ-બીપ અવાý અન છ�લી �ણોની ભયાનક ýહર �થળોમા ખ�લઆમ ફરતા, પાટી કરવા ઉ�સક, �વાસમા જવા ઉતાવળા
ુ
ે
ે
ે
ે
�
�
�
ુ
�
ૂ
�
ુ
દર, હો��પટલના િબછાના પર, બચી જવાની �ાથના કરતા બીý એકલતા. દરેક જણે ખાલી હાથ જવાન છ, પરંત �િતમ િવરામની થયલા લોકોને ý� છ �યાર ફડકભરી િચતા થાય છ. શ એ લોકો કોરોનાએ
�
�
�
�
ે
ુ
ૂ
�
�
દદી�ઓની વ�, થાકલા ડો�ટરો અન નસ�ની નજર સામ, છ�લો વાટ �યાણ કરતા માનવદેહ આ રીત અધરા રહીન ચા�યા� જવ પડ�? ચારકોર મચાવલો હાહાકાર એટલો જલદી ભલી ગયા?’ આ �� બધાએ
ે
ુ
ે
ે
ૂ
�
�
ે
�
�
�
ે
ે
ે
ે
ૂ
ે
ે
�
ૂ
�
ુ
ુ
�
ુ
�ાસ લ એ ભયાનકતા �વીકારી શકાતી નથી. ��ય માણસન કોઈ અý�યા લાખો આ�મા �ત�ર�મા અન આપણી આસપાસ ઊડતા રહશ. એમના મગા ýતન પછવાનો છ. દિનયા ફરી ઊઘડી રહી છ, પરંત આ જ સમય છ વધાર ે
ે
�
ે
�
�
�
ુ
�
ુ
ે
ુ
�
ે
ૂ
ે
�થળમા લઈ ýય, પરંત છ�લી �ણોમા� દદી�ન કોઈ �વજન એની પાસ ન હોય રહી ગયલા કટલાય સવાલોના જવાબ આપણે �યારય આપી શકવાના નથી. એ સાવધાની રાખવાનો. એક ભલ અન ��ય �બર બહાર રાહ ýત ઊભ હશે.
�
ે
�
ુ
�
ુ
ુ
ં
એ એકલતા અસ� છ. આ�માઓ બધ ઘરમા એકલા-એકલા �સ સારતા �વજનોને �યાકથી ચપચાપ øવનમા માણસ ઘ� ભલી જવાન હોય છ, પરંત આપણા માટ એ સમય
ુ
�
�
ૂ
�
�
�
�
�
ે
ૂ
�
�
ુ
�
�
ુ
ુ
�
�
કોરોનાની બીø લહરમા ઓ��સજન અન આવ�યક દવા-ઇ�જ�શનોની ýયા કરશ. ે હø આ�યો નથી. ��યન ખ�પર હø ભરાય નથી, યમરાýની શરમ હø
ુ
ે
�
ે
�
તગી ઊભી થઈ. ઓ��સજન િવના માણસ તરફડીને ��ય પામવ પડ�, એનાથી કોરોનામા�થી સાý થયા પછી પણ નવા �કારની બીમારીઓ સામ આવી. પ�તાવો બની નથી. કોરોનાને અટકાવવો પડશ. એ કામ આપણે ýતે જ કરવુ �
ુ
ુ
�
�
ે
ે
ે
ે
�
ે
�
ુ
�
ં
ે
�
ે
�
�
ુ
�
�
ે
�
વેધક કરુણતા બીø કઈ હોય? ýક �યાર પછી સરકારે એ �ગ પગલા લીધા � ચા�યા ગયા છ કટલાય જણ. માણસમા�ન �દરથી અન બહારથી તોડી પડશ. ��યન કહવ પડશ ક અમ તન øતવા નહી દઈએ. �સ�ન øવન અન ે
�
ે
ે
ે
�
�
�
�
ે
�
�
�
ુ
ે
ુ
�
હોવાન આ�ાસન અપાય છ. ��યએ િવદાય લનારના છ�લા દશન અન ે નાખ એવા અસ�ય બનાવો બ�યા. પચોતેર વષની એક ��ાએ િનકટના ગ�રમાપૂણ ��ય આપણો અિધકાર છ. આપણે એ હક છોડીશ નહી. ં
�
ુ
�
ુ
�
�