Page 13 - DIVYA BHASKAR 031822
P. 13

Friday, March 18, 2022   |  13


        ક�વમેન ક�સે��:







        એકલતા એવી તે ડ�ખતી રે લોલ…







                                                          ક� િવડીયો મોકલવાને બદલે 3-4 અ�રોમા� ટ��કા મેસેý મોકલીને કામ
                                                          ચલાવી લે છ�. ભાષા સ�કોચાઇ ગઇ છ�. લાગણી િનચોવાઇ ગઇ છ�. øભ પર
                                                          બ�બે  વષ�ના�  મૌનના�  તાળા  બા�યા  છ�.  �ખોમા�  કોઇનીયે  �તી�ા
                                                                                 �
                                                                            �
                                                          બચી  નથી  એટલે  કીકીઓનો  ખાલીપો  ખાલી  ક�વાની  જેમ  ખખડ�  છ�.   આøવન સતત લખતા
                                                                          �
                                                          આવી  હાલત  દુિનયામા  બધે  �સરી  છ�.  અનેક  લોકોને  સાચુકલી
                                                          મી�ટ�ગ કરતા� ઝૂમ મી�ટ�ગમા� ઝટપટ વાતો કરી લેવી છ�. �ખો વડ� થતી
                                                                                                                                          ે
                                                                          �
                                                          વાતોની આપ લે, ઉ�માભયા ��મતનુ� સ�માન ક� કારણ િવના હાથ િમલાવવાની   ર��લા લેખક અન પ�કાર
                                                          મý ક� મળતાવ�ત ગળ� ભેટીને આ�મીયતાની આપ-લે હવે લોકો ભૂલવા મા��ા  �
                                                          છ�. એક એક માણસ પોતપોતાનો ટાપુ બનીને ખામોશ સમ�દરમા� તરી ર�ો છ�.
                                                                             ઈ��રવલ                             : ભગવતીક�માર શમા�
                                                            એકલતા સા�જ પ�� એવી તે ���તી ક�
                                                                     ુ�
                                                            થઇ �તુ� લીલ આકાશ. (સ�જય છ�લ)                    �ખોની અિતશય નબળાઈ �તા� ભગવતીભાઈએ
                                                                                                ે
                                                            અફકોસ�, નાના� શહ�રો ક� ગામોમા� આની અસર ઓછી હશ, પણ મોટા�
                                                                                                                                                 ે
                                                          શહ�રોમા�, દુિનયાભરમા� આવી અઘોિષત એકલતા ‘�યૂ નોમ�’ છ�. લોકો   વા��વા-લખવાનો માગ� જ પસ�દ કય� અન સજ�ક
                                                          પોતાના �ધારા ખૂણેથી કામ કરવા મા�ડ� છ� અને નીચે ઊતરી ર�તો �ોસ    તરીક� સફળ થયા
                                                          કરી, લોકોની ભીડ ચીરીને ઓ�ફસ ક� બýરે નથી જવા માગતા�. કોરોના કાળ�
                                                          સામાિજક �ાણી ગણાતા માણસ પરથી ચામડીની જેમ સમાજને ખ�ચીને ઊતારી   ઢળક અને સતત સાિહ�યલેખન તથા હýરોની સ��યામા�
                            �ા���સ                        મૂક�લ છ�. હવે સૌ પોતપોતાના� ઘરમા� એકલા� છ�, ઓછા શ�દો અને આછા   અ  ત��ીલેખો/પ�કાર�વના �ે� સ�કડો લેખોનુ� લેખન કરનાર
                                                                                                                                     ે
                                                                                                                                                       �
                                                                                                                                         �
               માણસ ý ટાપુ હોય તો લાગણીઓ સમુ� (છ�લવાણી)   આવકાર સાથે. કોઇનુ� ��યુ થાય ક� ખુશીનો �સ�ગ હોય, સમાજનો એક આખો   ભગવતીક�માર હરગોિવ�દદાસ શમા મોટા લેખક હોવા છતા,
                                                                                      �
          કહ� છ� ક� િવ�િવજેતા િસક�દર ભારતમા� કોઇ અબýનો ખýનો વગેરે   વગ� હવે એકમેકથી કપાઇ ગયો છ�. શાળાઓમા બાળકોને ભીડ ýઇને હવે   સુરતમા� અને દિ�ણ ગુજરાતમા� જેટલા ýણીતા અને લોકિ�ય હતા, એટલા
        નહીં પણ અમર�વ શોધવા આવેલો. ભારતની સરહદે એક 300-400 વષ�ના   ડર લાગે છ�! હવે તો ધરાર માણસને એકલા જ રહ�વુ� છ�. ઘરે બેસીને ટીવી ક�   ગુજરાતના અ�ય �દેશોમા� ઓછા ýણીતા તથા અ�પ �માણમા� વ�ચાતા હતા
        િસ� સ�ત એને મ�યા અને એની પાસે અમર થઇ જવાની જડીબુ�ી માગી. પેલા   સેલફોન પર �ફ�મ ýવી છ�. સૌને એકલતા એવી તે ડ�ખી છ� ક� ઝેર ઊતરતુ� જ   એ વાત હવે તો �વીક�ત છ�. પુ�ને ભણાવવાની હ�શ છતા �ખોની અિતશય
                                                                                                                                             �
        સાધુએ ક�ુ�, ‘હ� િવ�િવજેતા, અમર�વનો કીિમયો માગતા પહ�લા િવચારી   નથી! સૌ ‘ક�વમેન ક�સે�ટ’મા� સરી ર�ા� છ�!  નબળાઈને લીધે િપતાની િચ�તા: આ બધા�ની વ�ે ‘ભગવતીભાઈ’એ વા�ચવા-
                                                �
        લે. વષ� બાદ તને ઓળખનારુ� કોઇ નહીં હોય, તારી સાથે વાત સુ�ા� કરનારુ�   શહ�રોમા� હવે મોત હોય ક� બીમારી, કોઇને કોઇના� �સુ લૂછવાની   લખવાનો માગ� જ પસ�દ કય� અને પચાસથી વધારે પુ�તકો તો સાિહ�ય �ે�  ે
                                          �
        કોઇ નહીં હોય. કારમી એકલતા તને િદવસ-રાત ખાધા કરશે. ખરી પડ�લા  �  પણ એવી કોઈ જ��રયાત રહી નથી. વો�સએપ પર લોકો આરઆઇપી   લ�યા�. વળી, છાપા�ના ત��ીલેખો તો હýરોની સ��યામા� લખીને એક સીમા�કન
        સુકા� પા�દડા�ની જેમ તુ� બેમતલબ અહીંથી �યા ફયા� કરીશ. બોલ તારે   લખીને, Ôલો ચડાવીને �જિલ આપી દે છ�. હવે એ રડવુ�-કકળવુ�,   કરી આપનાર ભગવતીભાઈને સુરત યુિન.એ ‘ડો�ટર ઓફ લેટસ�’ની માનદ
                                   �
        આવુ� અમર�વ ýઇએ છ�?’                                     સાથ આપવો.. બધુ� ગયુ�. સાચા અથ�મા� લોકો સમø ગયા� ક�         પદવીથી નવાજેલા! ગુજરાતી સાિહ�ય જગતમા�
                                                                                                                                   �
          આસપાસ વાત કરનારુ� કોઇ ન હોય ક� હ�કારો દેનારુ� કોઇ       આપણે સૌ, એકલા� આ�યા� ને એકલા� જવાના�...  આવામા�             અપાતા  તમામ  મહ�વના�  પા�રતોિષકો-
        ન હોય �યારે øવવાની વેદના અøબ હોય છ�. ýણેઅýણે   �દા�ે બયા�  પેલી ‘ટાવર ઓફ બાબેલ’ નામની એક બાઇબલ કથા યાદ   શ�દના         પુર�કારો-એવો�ઝ� (�ાનપીઠ  િસવાય)
                                                                                   �
                                                                               ૂ
        આપણા� સૌ પર આવી જ થોડીઘણી અસર પડી ચૂકી છ�.                  આવે છ�! એ િહ� વાતા એવી છ� ક� એક રાý પોતાની                  મેળવનાર એકમા� સજ�ક-લેખક એટલે
        કોરોનાના� છ��લા બે વષ�થી આપણે આપણી આસપાસના                  �ýને છ�ક �વગ� સુધી �ચો ટાવર બનાવવા માટ� લલકારે   મલકમા�      ભગવતીક�માર  હ.  શમા!  એમની
                  �
                                                                                                                                                 �
        માણસો  સાથે  લાગણીની  નાડથી  કપાઇ  ગયા�  છીએ.   સ�જય છ�લ   છ�. પછી તો એ રા�યના� લોકો સ�પીને મહામહ�નતે �વગ�ને             સજ�કતા  કિવતા  �ે�  રંગદશી�
                                                                                                                                                 ે
        એકલતાની લા�બી અસર આપણા� શહ�રી સમાજøવન પર                   �બતો ટાવર બનાવે છ� અને પોતાને દુિનયાની �ે�ઠ �ý                છટાવાળી અિભ�ય��તથી �યાન ખ�ચે છ�.
        અને �ગત øવન પર કાયમ માટ� રહ�વાની છ�. આ સાપ જશે            માનવા મા�ડ� છ�, �યારે ઈ�રને થાય છ� ક� હવે આ અિભમાની   મિણલાલ હ. પટ�લ   ચયન-સ�પાદન સમ� કિવતા સમેત આ
        પણ એના િલસોટાથી આપ�ં øવન ઘ�ંબધુ� બદલાઈ જશે એવુ�         લોકો મને પણ નહીં ગણકારે �યારે ઈ�ર એક એવી િ�ક કરે છ�            બધા ��થો ગણીએ તો કિવતા િવષયક જ
        લાગી ર�ુ� છ�.                                       ક� લોકોમા� સ�પ તૂટી ýય. ઈ�ર એવો શાપ આપે છ� ક� એ રા�યના�           પ�દર સ�ચયો એમણે આપેલા છ�. ‘સ�ભવ’,
                                                                                                                                               �
          એક �રસચ� કહ� છ� છ��લા બે વષ�મા� અનેક લોકોએ ઓછા શ�દોમા� વાત   લોકો અચાનક એકબીýની ભાષા સમજવાનુ� ભૂલી ýય છ�. કોઈને કોઈની વાત   ‘છ�દો છ� પા�દડા� જેના�’, ‘ઝળહળ’, ‘નખદપ�ણ’
                         �
                                                                    ે
        કરવાનુ� શ� કરી દીધુ� છ�. ઘણા� લોકોને સામાિજક મેળાવડા ક� ફ��શનની   સમýતી નથી. બધ  બબડાટ અને ગેરસમજણો ઊભી થાય છ�. છ�વટ� સૌ  લડી-ઝઘડીને   અને ‘અઢી અ�રનુ� ચોમાસુ�’ તથા ‘ઉýગરો’- એમના� કા�યસ�ચયો છ�.
        ભીડમા� જતા� અøબ લાગે છ�. પહ�લા�ની જેમ હળીમળી નથી શકતા�.   છ�ટા� પડી ýય છ� અને પોતપોતાની ભાષાવાળી દુિનયા રચે છ�. શુ� આપણે સૌ   ‘આ�મસાત’ સોનેટ સ�ચયમા� પ�નીને �જિલ�પે લખાયેલા કા�યોમા� ક�ટલા�ક
                                                                                                                                              �
        ‘ક�વમેન ક�સે�ટ’ એટલે ક� ગુફાøવી માણસની જેમ એકલા ચૂપચાપ રહ�વાની   પણ ‘ટાવર ઓફ બાબેલ’વાળી �ý બનતા� જઇએ છીએ. કાશ, આવુ� હ�મેશા  �  ભાવાભ��ત અને ક�પનોથી સ�� છ�. એમના� બે ગીતોના� મુખડા માણીએ:
        આદત પડી ગઇ છ�. એક મોટી ક�પનીના સીઇઓ ક� જનરલ મેનેજર કહ�   ન રહ� ને બધુ� �રવસ� થાય!                             ‘ઘરમા� રહ�� ને તોયે ભી��� સ�સરવી,
        છ� ક� તેઓ પોતાના �ટાફને મા� �માઈલી ક� િસ�બોલમા જ જવાબ આપે                                                       એવો રે વરસાદ �યા�થી લાવવો?
                                           �
                   �
        છ�. કોઇ સારામા સારો �ોજે�ટનો આઇ�ડયા મોકલે તો પણ મા� એ 3             એ�ડ �ા���સ                                કાજળ કાઢીને મારી ભૂરીછમ ��ન ુ�
        �ટાર જેવા િસ�બોલ મોકલીને કામ પતાવી લે છ�, પણ શ�દો વેડફતો નથી!      આદમ: શુ� કરે છ�?                              મેઘને તે ક�મ કરી �જવો?’
        અનેક લોકો ફોન કરવાની વાત તો દૂર પણ સગા� મા-બાપને લા�બા મેસેજ   ઇવ: એકલતા સે�લ�ેટ કરુ� છ��!                                       (�ન����ાન પાના ન�.18)
                                                                                                          ે
                                                                           જે દેશન�� તમે લૂણ ખા���, જે દેશે તમન ભણા�યા, એ દેશ સ�ક�મા� આ�યો
                                                                            �યારે એની પડખે ઊભા ર��વાને બદલે પલાયનવાદ ક��લો યો�ય ��?
                                                                                                 ે
                                                            રિશયા, ય���ન અન િવ�ાથી��ની ‘ઘરવાપસી!’



                                                                ભારતીય િવદેશ મ��ાલય આ�યુ� એ યો�ય જ છ�, પરંતુ એમની પાસે   ભાડ�� લેવામા આ�યુ� નહીં, પરંતુ મુ�બઈ પરત થયેલા િવ�ાથી�ઓને પણ લ�ઝરી
                                                                                                                   �
                                                                                                               �
                                                                                                                                                 �
                                                                                                  �
                                                   દીવાન-         કોઈ પણ �કારનુ� ભાડ�� લીધા વગર એમને દેશ લાવવામા આ�યા   બસમા મફિતયો �વાસ કરાવીને એમના� ઘર સુધી પહ�ચાડવામા આ�યા!
                                                                   એ યો�ય નથી.
                                                                                                             ઉ�રાખ�ડના દહ�રાદૂન ખાતે રહ�તા ક�ટલાક િવ�ાથી�ઓએ તો એવી ફ�રયાદ
                                                                      વા�ધો લેનારાઓની દલીલ તો ýક� સાચી જ છ�. આ
                                                                                                           કરી ક� અમને મુ�બઈ સુધી લાવવાની �યવ�થા કરી એ તો ઠીક છ� પરંતુ દહ�રાદૂન
          ર     િશયા–યુ��ન યુ�ની આ�ટર ઇફ��ટ આપણા   એ-ખાસ            િવ�ાથી�ઓને ફ��ુઆરીની 15 તારીખ પહ�લા�થી જ ભારત   સુધી પહ�ચાડવાની �યવ�થા સરકારે શા માટ� ન કરી?
                    �
                                                                    સરકારે ચેતવણી આપી હતી ક� રિશયા ગમે �યારે યુ��ન પર
                                                                                                             ‘જે દેશનુ� તમે લૂણ ખાધુ�, જે દેશે તમને ભણા�યા, એ દેશ સ�કટમા� આ�યો
                દેશમા પણ ýવા મળી. િવવેચકો બે ભાગમા�
                વહ�ચાઈ ગયા. ક�ટલાક� રિશયાનો પ� લીધો તો   િવ�મ વકીલ  હ�મલો કરી શક� છ�, તો જે દેશ છોડવા મા�ગતા હોય એવા   �યારે એની પડખે ઊભા રહ�વાને બદલે પલાયનવાદ ક�ટલો યો�ય છ�?’ ક�ટલાક
        ક�ટલાક યુ��નની પડખે ર�ા. યુ��નથી મફિતયો �વાસ ખેડીને        િવ�ાથી�ઓએ સમયસર યુ��ન છોડી દેવુ� ýઇએ. યુ��નમા�   આવો સવાલ કરે છ� �યારે તેનો જવાબ તેમને મળતો નથી. બીø તરફ યુએન
                                           ે
        ભારત સરકારની મદદથી પરત ફરેલા િવ�ાથી�ઓ બાબત ýક�           ભણતા િવ�ાથી�ઓ કઈ ��િ�મા િબઝી હતા એ ખબર નથી,   િસ�યુ�રટી કાઉ��સલના મતદાન વખતે ભારત રિશયા િવરુ� ઠરાવ કરવા
                                                                                     �
                                                                                                               ે
        બહ�મતીનો મત એક જ ર�ો. આ મત ક�ઈક એવો હતો ક� યુ��ન પર   પરંતુ ભા�યે જ કોઈ િવ�ાથી�એ સરકારની આ સલાહન �વીકારી. હદ   બાબત અિલ�ત ર�ુ� એ બાબત પણ બે પ�ો પડી ગયા. હકીકત એ છ� ક�
                                                                                              ે
                                                                                                                              ે
        રિશયાએ હ�મલો કય� એટલે પરત આવવા માગતા િવ�ાથી�ઓની મદદે   તો �યારે થઈ ગઈ ક� યુ��નથી ભારત લાવવા માટ� તો આ િવ�ાથી�ઓ પાસે કોઈ          (�ન����ાન પાના ન�.18)
   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18