Page 13 - DIVYA BHASKAR 031822
P. 13
Friday, March 18, 2022 | 13
ક�વમેન ક�સે��:
એકલતા એવી તે ડ�ખતી રે લોલ…
ક� િવડીયો મોકલવાને બદલે 3-4 અ�રોમા� ટ��કા મેસેý મોકલીને કામ
ચલાવી લે છ�. ભાષા સ�કોચાઇ ગઇ છ�. લાગણી િનચોવાઇ ગઇ છ�. øભ પર
બ�બે વષ�ના� મૌનના� તાળા બા�યા છ�. �ખોમા� કોઇનીયે �તી�ા
�
�
બચી નથી એટલે કીકીઓનો ખાલીપો ખાલી ક�વાની જેમ ખખડ� છ�. આøવન સતત લખતા
�
આવી હાલત દુિનયામા બધે �સરી છ�. અનેક લોકોને સાચુકલી
મી�ટ�ગ કરતા� ઝૂમ મી�ટ�ગમા� ઝટપટ વાતો કરી લેવી છ�. �ખો વડ� થતી
ે
�
વાતોની આપ લે, ઉ�માભયા ��મતનુ� સ�માન ક� કારણ િવના હાથ િમલાવવાની ર��લા લેખક અન પ�કાર
મý ક� મળતાવ�ત ગળ� ભેટીને આ�મીયતાની આપ-લે હવે લોકો ભૂલવા મા��ા �
છ�. એક એક માણસ પોતપોતાનો ટાપુ બનીને ખામોશ સમ�દરમા� તરી ર�ો છ�.
ઈ��રવલ : ભગવતીક�માર શમા�
એકલતા સા�જ પ�� એવી તે ���તી ક�
ુ�
થઇ �તુ� લીલ આકાશ. (સ�જય છ�લ) �ખોની અિતશય નબળાઈ �તા� ભગવતીભાઈએ
ે
અફકોસ�, નાના� શહ�રો ક� ગામોમા� આની અસર ઓછી હશ, પણ મોટા�
ે
શહ�રોમા�, દુિનયાભરમા� આવી અઘોિષત એકલતા ‘�યૂ નોમ�’ છ�. લોકો વા��વા-લખવાનો માગ� જ પસ�દ કય� અન સજ�ક
પોતાના �ધારા ખૂણેથી કામ કરવા મા�ડ� છ� અને નીચે ઊતરી ર�તો �ોસ તરીક� સફળ થયા
કરી, લોકોની ભીડ ચીરીને ઓ�ફસ ક� બýરે નથી જવા માગતા�. કોરોના કાળ�
સામાિજક �ાણી ગણાતા માણસ પરથી ચામડીની જેમ સમાજને ખ�ચીને ઊતારી ઢળક અને સતત સાિહ�યલેખન તથા હýરોની સ��યામા�
�ા���સ મૂક�લ છ�. હવે સૌ પોતપોતાના� ઘરમા� એકલા� છ�, ઓછા શ�દો અને આછા અ ત��ીલેખો/પ�કાર�વના �ે� સ�કડો લેખોનુ� લેખન કરનાર
ે
�
�
માણસ ý ટાપુ હોય તો લાગણીઓ સમુ� (છ�લવાણી) આવકાર સાથે. કોઇનુ� ��યુ થાય ક� ખુશીનો �સ�ગ હોય, સમાજનો એક આખો ભગવતીક�માર હરગોિવ�દદાસ શમા મોટા લેખક હોવા છતા,
�
કહ� છ� ક� િવ�િવજેતા િસક�દર ભારતમા� કોઇ અબýનો ખýનો વગેરે વગ� હવે એકમેકથી કપાઇ ગયો છ�. શાળાઓમા બાળકોને ભીડ ýઇને હવે સુરતમા� અને દિ�ણ ગુજરાતમા� જેટલા ýણીતા અને લોકિ�ય હતા, એટલા
નહીં પણ અમર�વ શોધવા આવેલો. ભારતની સરહદે એક 300-400 વષ�ના ડર લાગે છ�! હવે તો ધરાર માણસને એકલા જ રહ�વુ� છ�. ઘરે બેસીને ટીવી ક� ગુજરાતના અ�ય �દેશોમા� ઓછા ýણીતા તથા અ�પ �માણમા� વ�ચાતા હતા
િસ� સ�ત એને મ�યા અને એની પાસે અમર થઇ જવાની જડીબુ�ી માગી. પેલા સેલફોન પર �ફ�મ ýવી છ�. સૌને એકલતા એવી તે ડ�ખી છ� ક� ઝેર ઊતરતુ� જ એ વાત હવે તો �વીક�ત છ�. પુ�ને ભણાવવાની હ�શ છતા �ખોની અિતશય
�
સાધુએ ક�ુ�, ‘હ� િવ�િવજેતા, અમર�વનો કીિમયો માગતા પહ�લા િવચારી નથી! સૌ ‘ક�વમેન ક�સે�ટ’મા� સરી ર�ા� છ�! નબળાઈને લીધે િપતાની િચ�તા: આ બધા�ની વ�ે ‘ભગવતીભાઈ’એ વા�ચવા-
�
લે. વષ� બાદ તને ઓળખનારુ� કોઇ નહીં હોય, તારી સાથે વાત સુ�ા� કરનારુ� શહ�રોમા� હવે મોત હોય ક� બીમારી, કોઇને કોઇના� �સુ લૂછવાની લખવાનો માગ� જ પસ�દ કય� અને પચાસથી વધારે પુ�તકો તો સાિહ�ય �ે� ે
�
કોઇ નહીં હોય. કારમી એકલતા તને િદવસ-રાત ખાધા કરશે. ખરી પડ�લા � પણ એવી કોઈ જ��રયાત રહી નથી. વો�સએપ પર લોકો આરઆઇપી લ�યા�. વળી, છાપા�ના ત��ીલેખો તો હýરોની સ��યામા� લખીને એક સીમા�કન
સુકા� પા�દડા�ની જેમ તુ� બેમતલબ અહીંથી �યા ફયા� કરીશ. બોલ તારે લખીને, Ôલો ચડાવીને �જિલ આપી દે છ�. હવે એ રડવુ�-કકળવુ�, કરી આપનાર ભગવતીભાઈને સુરત યુિન.એ ‘ડો�ટર ઓફ લેટસ�’ની માનદ
�
આવુ� અમર�વ ýઇએ છ�?’ સાથ આપવો.. બધુ� ગયુ�. સાચા અથ�મા� લોકો સમø ગયા� ક� પદવીથી નવાજેલા! ગુજરાતી સાિહ�ય જગતમા�
�
આસપાસ વાત કરનારુ� કોઇ ન હોય ક� હ�કારો દેનારુ� કોઇ આપણે સૌ, એકલા� આ�યા� ને એકલા� જવાના�... આવામા� અપાતા તમામ મહ�વના� પા�રતોિષકો-
ન હોય �યારે øવવાની વેદના અøબ હોય છ�. ýણેઅýણે �દા�ે બયા� પેલી ‘ટાવર ઓફ બાબેલ’ નામની એક બાઇબલ કથા યાદ શ�દના પુર�કારો-એવો�ઝ� (�ાનપીઠ િસવાય)
�
ૂ
આપણા� સૌ પર આવી જ થોડીઘણી અસર પડી ચૂકી છ�. આવે છ�! એ િહ� વાતા એવી છ� ક� એક રાý પોતાની મેળવનાર એકમા� સજ�ક-લેખક એટલે
કોરોનાના� છ��લા બે વષ�થી આપણે આપણી આસપાસના �ýને છ�ક �વગ� સુધી �ચો ટાવર બનાવવા માટ� લલકારે મલકમા� ભગવતીક�માર હ. શમા! એમની
�
�
માણસો સાથે લાગણીની નાડથી કપાઇ ગયા� છીએ. સ�જય છ�લ છ�. પછી તો એ રા�યના� લોકો સ�પીને મહામહ�નતે �વગ�ને સજ�કતા કિવતા �ે� રંગદશી�
ે
એકલતાની લા�બી અસર આપણા� શહ�રી સમાજøવન પર �બતો ટાવર બનાવે છ� અને પોતાને દુિનયાની �ે�ઠ �ý છટાવાળી અિભ�ય��તથી �યાન ખ�ચે છ�.
અને �ગત øવન પર કાયમ માટ� રહ�વાની છ�. આ સાપ જશે માનવા મા�ડ� છ�, �યારે ઈ�રને થાય છ� ક� હવે આ અિભમાની મિણલાલ હ. પટ�લ ચયન-સ�પાદન સમ� કિવતા સમેત આ
પણ એના િલસોટાથી આપ�ં øવન ઘ�ંબધુ� બદલાઈ જશે એવુ� લોકો મને પણ નહીં ગણકારે �યારે ઈ�ર એક એવી િ�ક કરે છ� બધા ��થો ગણીએ તો કિવતા િવષયક જ
લાગી ર�ુ� છ�. ક� લોકોમા� સ�પ તૂટી ýય. ઈ�ર એવો શાપ આપે છ� ક� એ રા�યના� પ�દર સ�ચયો એમણે આપેલા છ�. ‘સ�ભવ’,
�
એક �રસચ� કહ� છ� છ��લા બે વષ�મા� અનેક લોકોએ ઓછા શ�દોમા� વાત લોકો અચાનક એકબીýની ભાષા સમજવાનુ� ભૂલી ýય છ�. કોઈને કોઈની વાત ‘છ�દો છ� પા�દડા� જેના�’, ‘ઝળહળ’, ‘નખદપ�ણ’
�
ે
કરવાનુ� શ� કરી દીધુ� છ�. ઘણા� લોકોને સામાિજક મેળાવડા ક� ફ��શનની સમýતી નથી. બધ બબડાટ અને ગેરસમજણો ઊભી થાય છ�. છ�વટ� સૌ લડી-ઝઘડીને અને ‘અઢી અ�રનુ� ચોમાસુ�’ તથા ‘ઉýગરો’- એમના� કા�યસ�ચયો છ�.
ભીડમા� જતા� અøબ લાગે છ�. પહ�લા�ની જેમ હળીમળી નથી શકતા�. છ�ટા� પડી ýય છ� અને પોતપોતાની ભાષાવાળી દુિનયા રચે છ�. શુ� આપણે સૌ ‘આ�મસાત’ સોનેટ સ�ચયમા� પ�નીને �જિલ�પે લખાયેલા કા�યોમા� ક�ટલા�ક
�
‘ક�વમેન ક�સે�ટ’ એટલે ક� ગુફાøવી માણસની જેમ એકલા ચૂપચાપ રહ�વાની પણ ‘ટાવર ઓફ બાબેલ’વાળી �ý બનતા� જઇએ છીએ. કાશ, આવુ� હ�મેશા � ભાવાભ��ત અને ક�પનોથી સ�� છ�. એમના� બે ગીતોના� મુખડા માણીએ:
આદત પડી ગઇ છ�. એક મોટી ક�પનીના સીઇઓ ક� જનરલ મેનેજર કહ� ન રહ� ને બધુ� �રવસ� થાય! ‘ઘરમા� રહ�� ને તોયે ભી��� સ�સરવી,
છ� ક� તેઓ પોતાના �ટાફને મા� �માઈલી ક� િસ�બોલમા જ જવાબ આપે એવો રે વરસાદ �યા�થી લાવવો?
�
�
છ�. કોઇ સારામા સારો �ોજે�ટનો આઇ�ડયા મોકલે તો પણ મા� એ 3 એ�ડ �ા���સ કાજળ કાઢીને મારી ભૂરીછમ ��ન ુ�
�ટાર જેવા િસ�બોલ મોકલીને કામ પતાવી લે છ�, પણ શ�દો વેડફતો નથી! આદમ: શુ� કરે છ�? મેઘને તે ક�મ કરી �જવો?’
અનેક લોકો ફોન કરવાની વાત તો દૂર પણ સગા� મા-બાપને લા�બા મેસેજ ઇવ: એકલતા સે�લ�ેટ કરુ� છ��! (�ન����ાન પાના ન�.18)
ે
જે દેશન�� તમે લૂણ ખા���, જે દેશે તમન ભણા�યા, એ દેશ સ�ક�મા� આ�યો
�યારે એની પડખે ઊભા ર��વાને બદલે પલાયનવાદ ક��લો યો�ય ��?
ે
રિશયા, ય���ન અન િવ�ાથી��ની ‘ઘરવાપસી!’
ભારતીય િવદેશ મ��ાલય આ�યુ� એ યો�ય જ છ�, પરંતુ એમની પાસે ભાડ�� લેવામા આ�યુ� નહીં, પરંતુ મુ�બઈ પરત થયેલા િવ�ાથી�ઓને પણ લ�ઝરી
�
�
�
�
દીવાન- કોઈ પણ �કારનુ� ભાડ�� લીધા વગર એમને દેશ લાવવામા આ�યા બસમા મફિતયો �વાસ કરાવીને એમના� ઘર સુધી પહ�ચાડવામા આ�યા!
એ યો�ય નથી.
ઉ�રાખ�ડના દહ�રાદૂન ખાતે રહ�તા ક�ટલાક િવ�ાથી�ઓએ તો એવી ફ�રયાદ
વા�ધો લેનારાઓની દલીલ તો ýક� સાચી જ છ�. આ
કરી ક� અમને મુ�બઈ સુધી લાવવાની �યવ�થા કરી એ તો ઠીક છ� પરંતુ દહ�રાદૂન
ર િશયા–યુ��ન યુ�ની આ�ટર ઇફ��ટ આપણા એ-ખાસ િવ�ાથી�ઓને ફ��ુઆરીની 15 તારીખ પહ�લા�થી જ ભારત સુધી પહ�ચાડવાની �યવ�થા સરકારે શા માટ� ન કરી?
�
સરકારે ચેતવણી આપી હતી ક� રિશયા ગમે �યારે યુ��ન પર
‘જે દેશનુ� તમે લૂણ ખાધુ�, જે દેશે તમને ભણા�યા, એ દેશ સ�કટમા� આ�યો
દેશમા પણ ýવા મળી. િવવેચકો બે ભાગમા�
વહ�ચાઈ ગયા. ક�ટલાક� રિશયાનો પ� લીધો તો િવ�મ વકીલ હ�મલો કરી શક� છ�, તો જે દેશ છોડવા મા�ગતા હોય એવા �યારે એની પડખે ઊભા રહ�વાને બદલે પલાયનવાદ ક�ટલો યો�ય છ�?’ ક�ટલાક
ક�ટલાક યુ��નની પડખે ર�ા. યુ��નથી મફિતયો �વાસ ખેડીને િવ�ાથી�ઓએ સમયસર યુ��ન છોડી દેવુ� ýઇએ. યુ��નમા� આવો સવાલ કરે છ� �યારે તેનો જવાબ તેમને મળતો નથી. બીø તરફ યુએન
ે
ભારત સરકારની મદદથી પરત ફરેલા િવ�ાથી�ઓ બાબત ýક� ભણતા િવ�ાથી�ઓ કઈ ��િ�મા િબઝી હતા એ ખબર નથી, િસ�યુ�રટી કાઉ��સલના મતદાન વખતે ભારત રિશયા િવરુ� ઠરાવ કરવા
�
ે
બહ�મતીનો મત એક જ ર�ો. આ મત ક�ઈક એવો હતો ક� યુ��ન પર પરંતુ ભા�યે જ કોઈ િવ�ાથી�એ સરકારની આ સલાહન �વીકારી. હદ બાબત અિલ�ત ર�ુ� એ બાબત પણ બે પ�ો પડી ગયા. હકીકત એ છ� ક�
ે
ે
રિશયાએ હ�મલો કય� એટલે પરત આવવા માગતા િવ�ાથી�ઓની મદદે તો �યારે થઈ ગઈ ક� યુ��નથી ભારત લાવવા માટ� તો આ િવ�ાથી�ઓ પાસે કોઈ (�ન����ાન પાના ન�.18)