Page 12 - DIVYA BHASKAR 031822

Friday, March 18, 2022 | 12

ય���ય કથા ર�યા, બે િદવસમા� ય���નનો ખા�મો યુ� પછી øતેલા �દેશો આપણે મ��ણાના ટ�બલ પર ગુમા�યા હતા અને
�
બા��લાદેશ યુ� વખતે તેના સૈિનકો પાછા આપી દીધા હતા.
રિશયા-યુ��નની આસપાસ અમે�રકા-યુરોપનો �ભાવ ન રહ� અને યુ��નમા�
થઇ જશે એવી ધારણા હતી,
પણ એવ�� તો બ�ય�� નહીં, પણ પોતાને ઇ��છત એવી કઠપૂતળી સરકાર બને તેવી પુિતનની �યૂહરચના છ�.
આમ કરવા માટ� ચીનની મદદ લેવાનીય તેની તૈયારી છ� અને ચીન તાઇવાન
પણ પ�રણામો ખતરનાક �કવ જેવા �ય�હા�મક �થાન પર શ�યતા નથી. અમે�રકા તો છાશ પણ Ôંકી-Ôંકીને પી ર�ુ� છ�. ‘નાટો’ દેશો
��ે સિ�ય પણ થઇ ગયુ�!
એક�દરે િવ�યુ� જેવો જ માહોલ છ�, પણ િવ��યાપી િવ�હની કોઇ
રિશયાની ગીધ નજર ��
યુ��નને ‘મદદ’ કરવાની તો ýહ�રાત કરે છ�, પણ સિ�ય સૈ�ય મોકલતા નથી.
આ લખાઇ ર�ુ� છ� �યારે રિશયાએ યુ��નમા� ક�રઘાણ વા�યો છ�. શ�ય છ�
�
રો જેરોજ રિશયા-યુ��નના યુ�-અહ�વાલોથી ટીવીનો પડદો ગાજે બીý સ�ાધીશ આવીને ખુરશીનો કબý લઇ લેશે. ક� ખારકીવ તેના હાથમા ýય. ચેન�િબલ તો કબજે કરી લીધુ�, લુહા��ક અને
છ�, છાપા�ના� મથાળા બ�ધાય છ�, િન�� થઇ ગયેલા સૈિનક
દોને�કસ યુ��નથી �વત�� (પણ રિશયા તરફી) દેશ તરીક� �થાિપત થાય અને
પુિતનના નસીબે યુ��ન સામે લાલ �ખ બતાવવાનો મુ�ય એજ�ડા હતો.
�
અફસરો ‘મૂ�યા�કન’ અને ‘ભિવ�ય’ હા�ક� છ�, રાજકીય પ��ડતોને બે િદવસમા� તેનો ખા�મો થઇ જશે એવી ધારણા હતી પણ એવુ� તો બ�યુ� નહીં, �મશ: રિશયાનો જ િહ�સો બની ýય તેવી પેરવી છ�.
માટ�ય તે હાથવગુ� સાધન છ�. સામા�ય નાગ�રકની તો તેને મળતા � પણ �કવ જેવા �યૂહા�મક �થાન પર રિશયાની ગીધ નજર છ�. સામા�ય આ બધુ� કરવા માટ� રિશયાએ સામાિજક અને આિથ�ક ખુવારી વેઠવાના
મી�ડયા-��યોથી જ છાતી બેસી જતી હશ. ‘હવે… પુિતને ધમકી �તરની વાટાઘાટો પછી બીý તબ�ો િવદેશમ��ીઓનો હોય ને િદવસો શ� થઇ ગયા. માચ�ના �ારંભે જ રિશયાના 5300 સૈિનકો યુ�મા�
ે
આપી.’ ‘એ… �કવ પ�ુ�…’, ‘એ… યુ��ન હવે હાથમા�થી સમયના છ�વટ� સેનાપિતઓ આવે. છ��લી મ��ણા યુ��ન-રિશયાના મયા�, 816 યુ� વાહનો, 29 િવમાનો, 29 હ�િલકો�ટર, 21 �ેડ રોક�ટ લો�ચર,
ગયુ�!’, ‘થોડાક જ કલાક શા�િત રાખો, પરમા� બ�બ વડા�ધાન-રા���મુખો કરે અને તેમા� કોઇની મ�ય�થી પા�ચ એ��ટ એર�ા�ટ વોરફ�ર અને �ણ �ોનનો પણ નાશ કય�. તેનો અથ� એ
ફાટશે…’, ‘અમે�રકા-િ�ટન પણ ઝુકાવશે…’ કોઇક હ�તા�ર હોય, આટલુ� થતા� એકાદ અઠવા�ડયુ� ક� તેથી વધુ િદવસો ક� યુ��નમા� એક નવા �કારનો રા��વાદ પેદા થયો છ�. દુિનયાના 28 દેશોએ તો
સ�વાદદાતા ક� એ�કર તો ‘કાઉ�ટ ડાઉન’નુ� ઘ�ડયાળ બતાવ ે વીતી ýય. તે દરિમયાન રિશયન એરલાઇ�સ પર �િતબ�ધ મૂ�યો, તો રિશયાએ પણ
છ�. �ટક �ટક… આઠ કલાક, સાત કલાક, છ ને પચાસ, િવ�� પ��ા ઝેલે��કીએ સાચ ક�ુ� ક� 36 દેશોમા� એવુ� કયુ�. આની વ�ે ભારતીય નાગ�રકો
ુ�
છ, પા�ચ… પહ�લા યુ�િવરામ તો અને િવ�ાથી�ઓને માટ� ‘ઓપરેશન ગ�ગા’ની
�
ખરુ� કહો તો આ યુ� એકલી ટ��ક, હવાઇ બો�બાટ�મે�ટ, કરાવો, પણ તે કઇ યોજનાએ ભારત સરકાર અને વડા�ધાન મોદી
�યૂ��લઅર તૈયારીનુ� જ મા� નથી, ‘વોર ઓફ ન�ઝ�’નુ� પણ છ�. રીતે શ�ય બને? �યા � ��યેનો આદર વધાય� છ�. શ�ય છ� ક� આગામી
�ાનત�તુની લડાઇ છ�. શતરંજનો ખેલ છ� જેમા� બે જ ખેલ�દા નથી, અનેક સુધીમા� રિશયા શ�ય એટલુ� િદવસોમા� સમજૂતીની મ��ણામા ભારત
�
છ�! દરેક પળ� તેની હોિશયારીને સાિબત કરવા માટ� એક આખુ� ‘�ચાર-સૈ�ય’ આગળ વધીને યુ��નના બીý મહ�વનો ભાગ લે તેવુ� બને. આ યુ�ની
સાબદુ� છ�, બધા મોરચે. િવ�તારોને હડપ કરી લે. એક ખરેખરી ઓળખ છ� િવ�તારવાદનો જ�ગ!
�
�
શ��ોના બýરમા� તેø છ�. યુનો મહાસભાની પાસે આજકાલ મ�દી હતી, વાર પોતાના હાથમા આ�યા
તેમની એક પછી એક બેઠકો થવા લાગી. યુ��નમા� જેલના ગુનેગારોનેય પછી એ િવિજત િવ�તાર
‘�ાણ�યારા દેશ’ માટ� દુ�મનનો સામનો કરવા તૈયાર કરાયા. નાજુક-નમણી રિશયા છોડશે નહીં અને ધાયુ�
ગણાતી મિહલા કલાકારો પણ મેદાનમા� પડી અને ઝેલે��કી યુ��નનો �ફ�મી કરાવશે. એકમા� આપ�ં
અિભનેતા જ નહીં, ખરો નેતા સાિબત થયો, તેની પ�ની પણ પડખે ઊભી ઉદાહરણ છ� ક� 1965ના
રહી. પુિતન િવશેના અહ�વાલો (સાચા ક� ખોટા તે રામ ýણે!) કહ� છ�
ક� તેના પ�રવારને તો સુર�ા કવચ (બ�કસ�)મા� મોકલી દેવાયુ�.
આ યુ�ને સા�યવાદી િવરુ� લોકશાહીવાદીનુ� કહી શકાય?
ે
રિશયામા સા�યવાદન તો ýસેફ �તાિલનની સાથે જ દફનાવી દેવાયો
�
�
છ�. રિશયામા ��ર સા�યવાદન બે વૈચા�રક હિથયાર ‘�લાસનો�ત’ અને
ે
‘પે�ર��ોઇકા’થી નામશેષ બનાવનાર િમખાઇલ ગોબા�ચોવ આ માચ�
�
ે
મિહનામા એકા�ં વષ�ના હશ, રિશયાના કયા ખૂણે ચૂપચાપ બેઠા છ�,
�
તેની કોઇને ખબર નથી. હા, પા�ચેક વષ� પહ�લા તે પોતાની આ�મકથા
લખી ર�ાના અહ�વાલો હતા. પછીના કોઇ સમાચાર નથી.
પણ પુિતન ન તો સા�યવાદી છ�, ન લોકશાહીવાદી. એ રિશયાનો સૌથી
મજબૂત નેતા છ�. ગોબા�ચોવ પછી યે�તિસન આ�યો તે પણ સ�ાના વાવાઝોડામા �
ફ�કાઇ ગયો. પુિતનની સમક� બે મોટા સ�ાવાદી કો�રયનો અને ચીન છ�. પોતાને
અનુક�ળ બ�ધારણ મુજબ પોતાનો રથ દોડા�યા કરે છ�, પૈડા� તૂટશે �યારે વળી,
ે
િસ�ા�તન થત�� ક� હ�� પણ એક િદવસ �બે�કરની જેમ ભણીન ે
આગળ વધીશ ને એમના ફોટાવાળી ���યાળ પહ�રીશ
િસિલકોન વેલીના દિલતો

કાયદેસર �િતબ�ધ લગા�ય આજે સાત દાયકા પછી પણ િહ�દુ સવણ� ભારતમા� પગાર હાથમા લેતા�, તેના કા�ડ� બાબાસાહ�બ બા�ધેલા હતા. હø છ�. પણ
�
ે
તેમ જ ભારતની બહાર પણ દિલતો સહ�જ પણ આગળ આવે તો એમને માર તેના મનમા�થી ભીિત ગઈ નથી અને એટલે િસ�ા�તનુ� નામ િસ�ા�ત નથી
�
મારી એમની ઔકાત યાદ કરાવે છ�. િસ�ા�ત પોતાની ઘ�ડયાળ છ�પાવે છ� ક�મક� ને મેગેિઝન કહ� છ� ક� િસિલકોન વેલીમા તેના જેવા અનેક દિલતો આઈટી
ે
તે ઘ�ડયાળના ડાયલ ઉપર એક મહાનુભાવ બાબાસાહ�બ �બેડકરનુ� િચ� �ે� મોટી પાયરીઓ ઉપર છ� છતા અટક બદલીને પોતાની ýિત છ�પાવે છ�.
�
છ�, જેમણે �ાિત�થાન િનમૂ�ળ કરવા ગ�ýવર ઝુ�બેશ ઉપાડ�લી અને આજે તે અલબ�, િસ�ા�તને વારંવાર ભીતરથી ચણચણાટી થાય છ� ક� પોકાર કરુ� ક� હ��
ે
દિલતોમા� દેવની જેમ પૂýય છ�. ભીમરાવ રામø �બેડકર. કોણ છ��, ને જે છ�� તે છ��!
�
િસ�ા�તના િપતા રેલવેમા� કામદાર હતા. િસ�ા�ત 14 વષ�નો હતો મેગેિઝનના હ�વાલ મુજબ, િસિલકોન વેલીમા �ચી પાયરીએ
�યારે તે સાઇકલ ઉપર િનશાળ જતો અને ર�તે તેના િપતાøનુ� કમાતા ચોથા ભાગના કાય�કરો ભારતીય છ�. તે લગભગ બધા
�
કાયા�લય આવતુ�. તેની ભીંતે બાબાસાહ�બના ફોટા, પો�ટરો જ પૈસાપા� સવણ� પ�રવારોમા�થી આગળ આ�યા છ�. પણ
અને છાપા�ના બેશુમાર ક�ટ�ગો ને થોકડા િવખરાયેલા રહ�તા. નીલે ગગન િસ�ા�ત તથા તેના જેવા દિલત કમ�ચારીઓને ભીિત છ� ક�
અને બધા કાય�કરોના કા�ડ� બાબાસાહ�બના િચ�વાળી અચાનક કોઈનો હાથ ખભે મૂકાય તે સહજ બ�ધુભાવનો
ે
એચએમટીની એક કા�ડાઘ�ડયાળ બા�ધેલી ýતો. �યારથી ક� તલે હશ ક� ખભે ખમીસ નીચે જનોઈ છ� ક� ક�મ તેની તપાસનો
ે
િસ�ા�તને તે ઘ�ડયાળ મુ�ધ કરી ગયેલી. હશ? ક�િલફોિન�યાની એક �ટ�ટ એજ�સીએ 2020મા�
સઘળા દિલતોની જેમ િસ�ા�તનો પ�રવાર ગરીબ તો મધુ રાય એક મહાબાહો ટ�ક ક�પની સામે ક�સ કરેલો એક દિલત
કમ�ચારી ��યે �ાિત�ેષનો! ýતýતા�મા� કોટ� સામે બીø
ુ�
િસ �ા�ત કરીને એક ભાઈ છ�, જેનુ� સાચ નામ તમને નહીં કહ�વાય. હતો જ, પણ દિલતોમા�યે એ લોકો કાળી ગરીબીમા� øવતા 250 ફ�રયાદો આવી, ગૂગલ, નેટ��લ�સ, એમેઝોન આિદ
હતા. િસ�ા�તને થતુ� ક� હ�� પણ એક િદવસ �બેડકરની
ક�િલફોિન�યાના એક રઇસ નગરમા� બે િમિલયન ડોલરના વૈભવી
મકાનમા� ફ�િમલી સાથે િસ�ા�ત રહ� છ�. વષ�-િદવસે જેમ ભણીગણીને આગળ વધીશ ને એમના ફોટાવાળી ઘ�ડયાળ ક�પનીઓના ત�� સામે! દિલત કમ�ચારીઓની ફ�રયાદ હતી ક�
$450,000ના પગાર સાથે ‘ફ�સબુક’ની ક�પનીમા� ઇજનેર તરીક� સેવાઓ આપે પહ�રીશ. તેના િપતાએ ક�ુ� ક� હાઈ�ક�લની પરી�ામા� પહ�લા ન�બરે પાસ ભારતીય સહકમ�ચારીઓ તેમને મ�સરથી રંýડતા હતા. ભારતીય મેનેજરો
છ� અને કાયમ એચએમટીની ઘ�ડયાળ ખમીસની બા�યની નીચે સ�તાડીને પહ�રે થાય તો આ ઘ�ડયાળ અપાવીશ અને વષ�ના �તે પરી�ાના પ�રણામનો તરફથી નોકરી આપવામા� ક� નોકરીએથી છ�ટા કરવામા� દિલતો તરફ અ�યાયી
છ�. પરંતુ એ કોણ છ� ને �યા� જ�મેલો તેની વાત તમને નહીં કરે ક�મક� તેને ‘માર કાગિળયો ફરકાવતો િસ�ા�ત બાપાની પાસે આ�યો, ઘ�ડયાળ લીધી અને વત�ન થતુ� હતુ�. યાિશકા દ� નામે એક દિલત લેખક જણાવે છ� ક� સવણ�નો આ
ખાવાનો’ ડર છ�. ક�મ? પ�ો ટાઇટ કરી પહ�રી લીધી. િતર�કાર અ��ય છ� અને એટલે ભીષણ ને ભય�કર છ�; કયા સવણ�ને �યારે, કયા
ે
‘વાયડ�’ મેગેિઝનમા� સોિનયા પાલ કરીને સ�વાદદદા�ી લખ છ� ક� તે જ�મે િસ�ા�ત કહ� છ� ક� �યારથી રોજ તે પહ�રે છ�. ઘરેથી 12 માઇલ દૂરની દિલતની કઈ વાતથી �ક�નો થાય તે કોણ ýણે. તમે બહારથી સુખી-સ�પ�ન હો
દિલત છ�. તેનો જ�મ ગાયની ખટાલમા થયેલો અને ભારતમા� �ાિત�થા ઉપર કોલેજે સાયકલ ઉપર જતા�, લ�ન કરતા�, અમે�રકામા� નવી નોકરીનો પહ�લો પણ �દરથી હø દિલત હોવાનો ફફડાટ હોય. જય ભીમ!�
�