Page 13 - DIVYA BHASKAR 031221
P. 13
Friday, March 12, 2021 | 13
�ણમલમા ‘દીદીગીરી’થી થાકલા નતાઓ અન ે
�
ે
�
ૂ
ે
�
�
ુ
�ારાસ�યો� બીજપીની સાથે જવાન પસદ કય છ �
ુ
�
ે
ુ
�
પોતાની પ�ી ýઈએ છ. �દશવાદનો આ બહતરીન નમૂનો છ. તમને
ે
�
�
�
�
�
જય �ીરામ નથી ýઈતા, બગાળમા આરુઢ કાલી માતાની આસપાસ રહવ � ુ
ે
ે
છ. �ખર બૌિ�ક ગણાયલા ડો. અમ�ય સન પણ ýદવપુર યિનવિસટીમા �
�
ુ
ે
�
�
�
�યા�યાન આપતા ક� હત ક બગાળમા� શ��ત પý છ, કાિલકાન માનવમા �
ુ
ુ
�
ૂ
�
�
�
ે
ુ
�
�
�
ં
આવ છ, �ીરામને નહી. આ અધસ�યનો ��ય�ર ઉમાશકર ýશીના
ે
ુ
�
�
ે
ુ
�
િવધાનમા મળી ýય છ. તમણે ગજરાત-બગાળના સબધ િવષ ક� હત ક �
�
�
ુ
�
ે
�
�
ુ
ુ
ુ
�
ૂ
બગાળની કાિલકા માતા સદર પિ�મે ગજરાતમા આવતા સધીમા મહાકાળીન ે
�
બદલ ‘ભ�કાળી’મા �પાત�રત થઈ ýય છ. મમતા અન અમ�ય સનને કોણ
�
ે
ે
�
�
ે
�
�
યાદ કરાવ ક �વાત�ય સ�ામનો શખ બગાળી અ�યાપક અરિવદ ઘોષે
�
�
�
�
�
ે
ે
ે
ગજરાતના વડોદરામા� રહીન Ô�યો હતો ન �વામી િવવકાન�દ દિ�ણે�રથી
ુ
ં
ે
નીકળીને ગજરાતમા દશના બીý કોઈ પણ ભાગથી અિધક રોકાયા હતા.
ુ
�
ે
�
�
�
વતમાન ચટણીની તરાહ બીý રા�યો કરતા સાવ અલગ છ. શ�આતમા �
�
�
ૂ
�
રાજકીય નકશામા બગાળની પ�ના પરોગામી ભારતીય જનસઘની �થાપનાન �ય બગાળના રાજનેતા
�
ે
ે
ક��સ પછી ડાબરી મોરચો સ�ા પર આ�યો. અ�યારના ભારતીય જનતા
�
ુ
�
�
ે
ુ
ે
ુ
ુ
�
�
ડો. �યામા�સાદ મખરøન ýય છ. જનસઘના એક વધ રા��ીય અ�ય�
�
�
ે
�
�
આચાય દવ�સાદ ઘોષ પણ બગાળી િવ�ાન હતા, પણ બગાળમા જનસઘને
�
ુ
ે
ં
ુ
�
�
�
ે
ચટણી િનણાયક બની જશ... લાબા સમય સધી કોઈ યારી મળી નહી. આજે તના અનગામી નરે�� મોદી � �
ૂ
�
�
�
ુ
ે
�
અન અિમત શાહ બગાળમા સરકાર બનવા સધી પહ�ચવાન બીડ ઝડ�ય છ
�
ુ
�
�
ુ
ે
�
�
ત બગાળના લોકત��ીય ઇિતહાસની મોટી ઘટના છ. તન સ� ��ટાચારની
�
ુ
ે
ૂ
ે
નાબદી, �ýના ��ોનો ઉકલ લાવ તવ શાસન અન નાગ�રક સર�ાનુ
ુ
ુ
�
�
ે
ે
ૂ
ુ
�
ે
ે
�
�
છ. કટલાક �ાદિશક અન �થાિનક મ�ાઓ પણ ઉમરાઈ ર�ા છ. �ણમલ
ે
ૂ
�
ે
�
ુ
ે
ક��સમા અ�યાયની �િતિ�યામાથી પદા થયલો પ� છ. આવ બીý ઘણા
�
�
ે
ુ
�
ે
�
�
�
ે
�
�
ુ
ે
ે
ે
ુ
�
�
ે
�
ૂ
ુ
ે
ૂ
�
�
�
�
આ જકાલ બગાળના ચટણી મદાનમા ધારદાર હિથયાર જવા શ�દો િદ�લી’ ન અપનાવવામા બગાળ આગળ ર�. પવ પા�ક�તાનની રચના �દશોમા બ�ય છ. પ�ચરી અન કરળમા તો એકથી વધ ક��સ છ. આવી
દરિમયાન અન પછી ‘આમાર બા�લા’ની �ચડ ઇ�છાથી બા�લાદશન
ે
ે
�
�
ે
અન સ�ોની બોલબાલા છ. આમે ય આ �દશની પરંપરા
�
ે
ુ
�
�
ે
�
ૂ
ે
અલગ થયલી ક��સોની કલ સ�યા ભારતમા 37 જટલી છ.
�
�
ે
�
�
�
�
�
ે
ે
�
ે
ુ
�
ુ
�
ુ
�
�
કટલાક સ�ો, ગીતો અન શ�દોથી છવાયલી રહી છ. છક િનમાણ થય અન �યા ટાગોર, નઝ�લ ઇ�લામ તમજ મøબર બગાળમા �ણ ક��સ- રા��ીય ક��સ, �ણમલ ક��સ
ૂ
ે
ે
ૂ
ે
ે
�
ૂ
�
ે
ે
�
ે
ે
�
�
ુ
ે
1857ના િવ�લવમા બરાકપોર છાવણીમા િ��ટશ સનાનો ‘િહદ’ િસપાહી રહમાન �ýના નાયક તરીક� �રક ર�ા. સમયના અન રા��વાદી ક��સ ચટણી લડશ, પણ તમામના
�
ે
ે
ૂ
�
ે
�
�
�
�
મગલ પાડ ગરø ઊ�ો હતો, ‘મારો �ફરગી કો!’ અન તના બિલદાન સાથે હાલની ચટણીની તાસીર એવી નથી. અ�યાર તો જ શ�દો ચોકા જદા છ. હા, સૌથી નજરે ચડ તવી વાત એ છ ક �
�
ે
ુ
ં
ે
�
�
ે
ૂ
�
�
ં
�
ે
ઉ�ર અન પિ�મ ભારતમા િવ�લવની �વાળા ભભકી ઊઠી હતી. બગભગ અન સ�ો છ ત અલગ �કારના છ. �ણમલ ક��સ આમતો હ�તા�ર ક��સ સા�યવાદી પ�ો (પ� નહી, પ�ો!)ની વશાખી
�
ૂ
ૈ
ે
ે
ે
ે
ે
�
ે
ે
ે
િનણ�યની સામ અનશીલન સિમિતના યવકોએ ‘બદમાતર�’ અ��નસ� ક��સથી છટી પડ�લી રાજકીય તવારીખનો �દાજ આપે છ. લઈન અ��ત�વ સાિબત કરવા મથી રહી છ. જની સાથ ે
ૂ
�
ુ
ુ
�
�
�
�
�
�
�
�
ે
�
ુ
�
ે
ે
ે
�
ુ
ૂ
ે
�
ે
�
અપના�ય. અરિવદ ઘોષ અન િબિપનચ� પાલન તો અખબાર જ ‘વદમાતર�’ તન પર નામ છ ઓલ ઇ��ડયા �ણમલ ક��સ. ક��સથી િવ�� પ�ા બગાળમા ગઠબધન કયુ છ ત ક�યિન�ટ પાટી� (માકસ),
�
ુ
�
�
ુ
ૂ
ૂ
�
�
ુ
�
�
�
હત. બ�કમચ�� ચ�ોપા�યાયની ‘આન�દમઠ’ નવલકથા પોતે જ �વાત�ય અલગ કોઈ નવી િવચારધારા પણ નથી. નામ તો ‘અિખલ સી.પી.આઈ., �રવો�યુશનરી પાટી� (સો), ડમો���ટક
�
ે
�
�
�
ુ
ુ
�
�
સ��ામની ગીતા બની ગઈ ન જવાન છોકરા-છોકરીઓ તમા આવતુ � ભારતીય’ રા�ય છ, પણ હત મા� બગાળમા ફરીવાર સ�ા સોિશયાિલ�ટ, ઇ��ડયન સ�યલર ��ટ છ. �યોિત બાસ ુ
ુ
ે
ુ
ે
�
‘વદમાતર�’ સપણ ગાતા થયા. (આજ તો આપણે અધર રા��ગીત અન અધર � ુ મળવવાનો છ. એટલે ‘બિહરાગત’ સ� અપના�ય છ. આસામમા � અન પછી બીý મ�યમ��ી બ�યા �યાર આ ડાબરી મોરચો હતો
�
�
ે
�
ે
ૂ
�
ે
ૂ
ૂ
ે
ે
ુ
ુ
ે
�
�
ે
ુ
ૂ
�
ે
�
�
ુ
ૂ
�
ે
ુ
રા��ીય ગીત ગાતા હોઈએ છીએ) પછી એવ જ મા�યમ શરદ બાબની ‘પથર એક સમય બગાળી વચ�વન દર કરવા માટ આસામ �દોલને આ જ સ�થી તની સામ ક��સની તાકાત ના રહી અન �ણમલ મદાન મારી ગઈ.
ે
�
ે
ૂ
ે
ે
ૂ
ે
ે
ે
�
ે
ે
�
ૂ
�
�
દાબી’ નવલકથા બની. ચ��ામ ઘટનાના વીરોએ મા�ટર દા સયસનના બગાળી િવરોધની હવા ઊભી કરી હતી, પણ �યા એક બીý શ�દ પણ હતો બગાળમા ક��સની પાસ કોઈ �ભાવક નતા નથી અન રા��ીય �તર પણ
ે
�
ે
ે
�
ુ
ુ
�
�
ૂ
ન��વમા ‘ભારતમાતા કી જય’નો ય�ઘોષ કય� અન �િતમ અ�યાય જવી ત બા�લાદશથી લા�ખોની સ�યામા આવી ચડલા ઘસણખોરો માટ ‘િબદશી’ નથી. ઇ��દરાø હતા �યા સધી બગાળમા આ પ�ના ન��વનો દબદબો હતો.
�
�
ે
ે
�
�
ે
ે
ે
ે
ે
�
�
�
�
ે
ુ
ે
�
ં
ુ
�
�
ૂ
�
રગનમા �થાિપત સભાષબાબની આઝાદ િહદ સનાના ‘જય િહદ’ અન ‘ચલો હતો. �ણમલન નવ સ� છ ‘બાગલા નીજર મકી ચાય’ અથા� બગાળન ે (અનસધાન પાના ન.20)
�
ે
ૂ
ુ
ુ
�
ૈ
ૂ
�
ે
�
ુ
�
�
ઇ.સ. 2020-2021 ‘વનાચલ’ના કિવની જ�મ શતા�દીન વષ� છ.
ુ
�
�
�
ે
ૂ
ૂ
�
�
�
ે
�
રત-કાકરા પાછળ મકી/વહી ગયા ર �હળા!’ દદભીના �મરણો મકતા ગયા
�
�
સવદનાભયા કા�યોના અનોખા કિવ
ે
ે
ુ
�
�
�
�
ે
�
�
ૂ
�
ુ
ે
ક િવતા �યાથી આવ છ? કિવ કિવતા �યાથી લઇ આવતો હશ! સ�કિતએ ભરકી નાખી… ગામ ભલાઇ ગય… કિવનો અવતાર પામીન જયત
�
પાઠક થયા!
�
ે
ે
અલકમલકથી લાવતો હશ! જવાબ છ : ના અન હા! બને સાચા
�
�
છ. એક િદવસ ગામ સાભય… ગયા… ન ગયા એવા હબકી ગયા! ગામ �યા �
ે
�
ુ
ુ
ૂ
ૈ
ં
કિવતા �કિતમાથી મળ છ! કિવતા �ýøવનમાથી મળ છ! પરંત કિવતા �યા હત? ખાલી ઘર-ભીતો-સની પડસાળો, વરાન શરી! શશવ તન-મનને
�
�
�
ે
�
ુ
�
�
�
�
ે
�
એમ સીધસીધી લખી દવાતી નથી. કિવના િચ�મા અનભવો સિચત થાય, આ ઘરી વ�ય! પીડાનો પારાવાર છલ�યો… શાત થયા ન �મરણકથા લખી –
�
�
ે
ુ
ે
ુ
�
ે
ે
�
કિવિચ� એટલે કિવતાસજન અન ýતભાતના િનમાણ કરતી અલકમલકની ‘વનાચલ’! પચાસ વષ પછી પણ આજેય કોલેýમા જતી પઢીઓ ‘વનાચલ’
�
ે
�
�
ે
�
�
�
�
�
ં
ૂ
ભિમ! જના પર �ગળી મકી શકાતી નથી! કિવતા અહીથી આવ છ – ભણીને �ખ ભીની કરે છ… ન પોતાના બાળપણન યાદ કરે છ. નવી પઢીના
�
ે
ે
ે
ે
�
ૂ
ે
ૂ
ે
�
�િતભા, �રણા અન સવદના િવના આ ભિમ ફળવતી બનતી નથી. અ�યાસીઓ ‘વનાચલ’ની ભિમ ýવા ગોઠ ýય છ – ખડરો ન વરાન
�
�
ૂ
�
�
ે
ે
ે
ે
�
�
�
�
ે
�
�
તાપ વેઠીએ પછી તપ �ગટ� છ. પીડામાથી કિવતા �ગટ� છ. સીમ વગડો ýઇન øવ બાળ છ. જયત પાઠકની કિવતાનો પાઠ
�
�કશોરાવ�થા ગામવતનમા� ગાળીન પછી તમ-હ-આપણે કરે છ ન �ખો ભીની કરે છ.
�
�
ે
ે
ે
�
�
�
�
�
�
ે
નગરમા� વસતા થઇ જઇએ છીએ. નોકરી-�યવસાયમા ન ે શ�દના કિવની ફ�રયાદ છ ક જ �કિતના ખોળામા માનવસ�કિત
�
�
�
�
ે
�
ે
�
સ�સારમા ડબી જઇએ છીએ! પછી અચાનક પાચ-સાત- િવકસી, એને જ ય�સ�કિત ગળી ગઇ? ‘હવ તો, અરર!
ે
�
�
�
�
�
ે
�
ુ
�
�
�
ુ
�
દસ-બાર વષ વતન જવાન થાય છ. જઇન ýઇએ તો ચ�કી મલકમા � �કિતએ પણ સ�કિતની મહરબાની પર øવવાન’ : આ
જઇએ છીએ! અર! માર પાદર, માર ફિળય, મારી શરી, પીડા આપણા આજના �ýøવનને સમýય તો સાર!
�
ુ
ે
�
ુ
ુ
ુ
�
ે
�
િનશાળ ન માર ઘર : �યા ગય બધ? આ બધ બદલાઇ ગય. મિણલાલ હ. પટ�લ ‘વરાન’ કા�ય વાચીએ :- થોડો �શ પરતો છ. �
ુ
�
ે
ે
ુ
�
�
ુ
ુ
�
�
�
ૂ
ુ
�
�
ે
ુ
ે
�
�
�ગિતનો વાયરો સગવડો લા�યો... ન આપ�ં અસલ લતો ‘બાર વરસન �ત ýય ગામ/એન નવ પ�ુ છ નામ! જયત પાઠક
ુ
�
ુ
ે
�
ે
�
ગયો! ગામ ‘વરાન’ થઇ ગય : આ પીડાની કિવતા બન! ગામ ઊગમણી પા ટકરીઓની સોડ/વગડો પાછા પગલે દોડ�!
ે
ુ
�
ે
�
�
�
�
�
ગમા�યાની પીડા ભાષા વડ કલાકિત બન. આવી સવદનાનુ કા�ય દોડ� પાછળ કલરવ માળા/સરøયા અજવાળા પાછળ/�ધારા �
�
�
ે
ુ
ે
ૂ
�
ુ
�
�
ૂ
કિવ જયત પાઠક આપે છ. ઇ.સ. 2020-2021 એમની જ�મ શતા�દીન � ુ પગપાળા! કિવને ‘ýબડાના ઝાડ પર લટકતો સરજ’ તથા ‘�ધારાની ગાય દોહતી બા’
�
ે
�
�
�
�
ે
�
વષ છ. ગામ : ગોઠ. નદી કરડ. ઘોઘ�બા તાબાનો મલક. પાવાગઢ-ચાપાનર ધીગામા સતા’તા એ સૌ િશયાળ �યા છ? / યાદ આવ છ. ભીતોના પોપડા ýડ કિવ પણ ખરવાની પીડા પામ છ.
�
�
�
�
�
ં
�
ે
ં
ૂ
ે
�
�
�
�
ે
ે
�યાર તો શાત જવા! કિવના સાચા સગાવહાલા તો ખતર-સીમ-વગડો- �યા છ પલા સાપિલસોટા?/ચટાપટાળા આપણે જ માટી-વાય-જળ-અ��ન-આકાશથી બ�યા છીએ કિવ એને
ે
ુ
�
�
ે
�
�
�
ડગર-વનો-નદી કોતર ન પશપખીન મળો!!કાલોલ જઇન મિ�ક થયા ન ે રાનિબલાડાના ડોળામા/ફરતા� તજ કડાળા �યા છ? / ‘વગડાનો �ાસ’ ગીતમા મઢી દ છ : કિવનુ આ ગીત એમનુ ‘મ�ાકા�ય’ છ.
�
ુ
ુ
�
�
ે
�
�
�
�
�
�
ે
�
�
ે
�
ે
ે
ે
ે
�
�
�
ે
પછી વહાલ કયુ સરત! કોલેજ ભ�યા, અ�યાપક થયા… મા-બાપ, દાદા તો �યા છ પલા લાખલાખ માખોના/એ કોલાહલ મળા? / ‘થોડો વગડાનો �ાસ મારા �ાસમા/પહાડોના હાડ મારા િપડમા/ન નાડીમા �
ે
ુ
�
�
�
ે
�
�
ુ
�
�
ે
ુ
ે
ે
ે
ુ
એક પછી એક દવલોક પા�યા… ન જયિતલાલ િહમતલાલ ýઇતારામ પાઠક રત-કાકરા પાછળ મકી/વહી ગયા ર �હળા!!/’ નાનરી નદીઓના� નીર/છાતીમા બલબલનો માળો/ન �ગળીમા આિદવાસીન ુ �
�
�
�
�
ે
ે
ૂ
�
�
�
ં
�
સ�કત પદાવિલમા કિવતા લખતા થયા! વાહ ભાઇ! નગરે નાગર કરી દીધા… ગામ ગય ન બધ લત ગય! �કિત ýણ મરી ગઇ... આ વનાચલના તી� તીર/રોમ મારા ફરક� છ ઘાસમા…’
�
ે
ુ
�
�
�
ુ
�
ે
ે
�
�
�
�
ુ
�
ુ
