Page 12 - DIVYA BHASKAR 031221

¾ }ગુજરાત Friday, March 12, 2021 12
Friday, March 12, 2021 | 12

નવાઈની વાત એ છ� ક� આ ગેરસમજ અથવા િમસઅ��ર�ટ�����ગ આપણે મ�ટ�ભાગે

ે
આપણા સૌથી િનકટના ����ત, �વજન અથવા િ��જન સાથ જ કરીએ છીએ
��ા કહ�ના હ�, ��ા સુનના હ�...

ુ�
�
"બે ટા! આવી રીતે રોજ ખાવાન બગડ� એ સારુ� નહીં. તુ� સમયસર પિત એ િવ�તારમા ન હોય તો એને ખાસ જવુ� ન પડ�, પિતને તકલીફ ન પડ�,
જણાવી દેતો હોય તો...’ મ�મીએ ધીમેથી ક�ુ�. ‘કાલથી મારુ�
એમ િવચારીને એણે પહ�લા કામ કહ�વાને બદલે ‘એ �યા� છ�’ એ ýણવાનો
�
ુ�
ખાવાન નહીં બનાવતી...’ દીકરાએ જવાબ આ�યો. ‘હ�� એમ �યાસ કય�... ગુજરાતમા �ોપ�રે�ન અને પ��ાયતની �����ી માથા પર હતી �યારે
�
નથી કહ�તી... બગડ� નહીં એટલા માટ�...’ માનો �વભાવ અને મા��વએ    જ આસામ જઈને રાહ�� ગુજરાતી િવરોધી િનવેદન આ�યુ�. જેનાથી
ે
ે
ફરી એકવાર પ�ર��થિત સુધારવાનો �યાસ કય�. ‘તારા મ�મી બુધવારને બદલે ગુરુવારે આવે તો ચાલ? મ� બુધવારે મારા
‘હા, હા એટલે જ કહ�� છ��. હ�� મારી �યવ�થા કરી લઈશ.’ ઓ�ફસના થોડા િમ�ોને ઘરે બોલા�યા છ�.’ પિતએ લગભગ ડરતા� ડરતા� ક�ુ�. ગુજરાતીઓ �વા�ાિવ� રીતે જ ઘવાયા
   ‘મારી મા નડશે, તને?’ પ�નીએ વડચક�� ભયુ�, ‘તારા િમ�ોની સામે મારી મા
ે
‘બેટા! ઘરમા� મહ�માન હોય �યારે આવી રીતે ýર-ýરથી આ�યુ�મે�ટ ના હશ તો તારી પોિઝશનમા� પ�ચર પડશે?’...‘એવુ� નથી, તારા મ�મી તો ઉલટા ગુજરાતમા� ભાજપ
કરવી ýઈએ.’ યુવાન પુ�વધૂને સાસુએ ધીમેથી ક�ુ�. ‘તમારા દીકરાને કહો.’ હ��પ કરશે, પણ...’ પિત સહ�જ અચકાયો, ‘બે બેડ�મના ઘરમા�
પુ�વધૂએ �ણ જ શ�દોમા� વાત પૂરી કરી નાખી. છ-સાત જણા આવે તો એમને અગવડ પડશે, કદાચ! એક જ
પ�નીએ રડવા મા��ુ�, ‘હ�� તમારા બધા સગા� માટ� અનબીટ�બ� છ�?
એન
પણ
કહીશ

.

શાિત
િદવસનો સવાલ છ�.’
અન

સાસ
ઘરમા
ુ
‘એને પણ કહીશ.’ સાસુ ઘરમા� શા�િત અને િદ વસ
‘હ�� સમø ગઈ, મારી મા નહીં આવે, બસ?’
‘
પ�ની
ઘસાઈને મરી ý�, પણ મારી મા અ�વા�ડયુ� રહ�વા
ઘસ ા
આવે એ તને ગમતુ� નથી.’ જરાતમા� છ મહાનગરોની કોપ�રેશન ચૂ�ટણીના� પ�રણામો આવી
આવ
ે
‘તુ� ýણે છ�, એવુ� નથી.’ પિત ભ��ો પડી ગયો, ગુ ગયા� છ�. િવપરીત અહ�વાલો છતા પણ આ છ એ છ
�
‘આ તો, અમદાવાદમા� જ છ� એટલે કહ�� છ��. એક જ મહાનગરોમા� ભાજપે સ�ા કબજે કરી લીધી છ�. સુરત જેવા
‘
આ
િદ વ મહાનગરમા� તો સતત છ�ી ટમ�મા� ભાજપ ફરીથી સ�ા પર આ�યો. લોકસભા,
િદવસનો સવાલ છ�. બહારગામથી આવવાના હોત
�
તો ક�ઈ ચે�જ થોડ�� કરત ?’ એણે છ��લો �ય�ન કરી િવધાનસભા, કોપ�રેશન ક� િજ�લા પ�ચાયતોની ચૂ�ટણીમા� છ��લા 25 ક� તેથી
તો
ýયો.
ý વધુ વ��થી ગુજરાતમા� ભાજપનો જ ડ�કો વાગે છ�. એવુ� નથી ક� દરેક ચૂ�ટણીમા�
‘કહી દીધુ� ને? મારી મા હવે કોઈ િદવસ આપણા િવરોધ પ�ો ભાજપને તાસક પર સ�ા આપી દે છ�. પે�ોલનો ભાવ વધારો હોય
ઘરે ક� લોકડાઉનમા� થયેલા અિતરેક હોય. ગુજરાતના મતદારો મતદાન કરતી
ઘરે નહીં આવે...’ પ�ની બેડ�મમા� ચાલી ગઈ.
   વખતે કમળનુ� બટન જ શા માટ� દબાવે છ� એના કારણો ýણવા માટ� દેશભરના
ે
આ સ�વાદ અનેક ઘરોમા� અનેક વાર થયા હશ! રાજકીય િનરી�કો માથાપચી કરી ર�ા છ�, પરંતુ એમને સફળતા મળતી નથી.
સામેની �ય��ત શુ� કહ� છ�, શુ� કહ�વા માગે છ� એ
સ 1990ના દાયકા પહ�લા દેશના બીý રા�યોની જેમ જ ગુજરાતમા� પણ
�
સમ�યા વગર મનફાવતો અથ� કાઢીને ઝઘડો કરવો,
સ કોઈપણ રાજકીય પ� સ�ા પર આવી શક� એવી શ�યતા રહ�તી હતી. વાત
ે
દુ દુઃખ લગાડવુ�, રડવુ� ક� ગા�� વાળી લેવી યો�ય છ�? માનવી અઘરી લાગશ, પણ કા�મીરના વધતા આત�કવાદ અને �યા�ના
તસવીર ूતીકાत्મક છે આપણે બધા જ ýણે-અýણે કદાચ આવુ� જ કરીએ િહ�દુઓની થયેલી વ�શીય ક�લેઆમને કારણે ગુજરાતીઓનો મૂડ બદલાઈ ર�ો
આ
છ
છીએ. સામેના માણસની વાત સમજવાને બદલે હતો. દેશના બીý રા�યો કરતા ગુજરાતનો િહ�દુ િહ�દુ�વ તરફ વહ�લો વળી
મા� સા�ભળીએ છીએ, પછી એમા�થી આપણને ગયો એમ કહી શકાય. કા�મીરમા� આત�કવાદીઓ �ારા �યારે �યારે હ�યાકા�ડ
સ

ý
મ
જે
જે સમýયુ� હોય અથવા �યારેક આપણે જે સમજવુ� હોય થતા ક� કા�મીરી પ��ડતોએ પલાયન થવુ� પડતુ� �યારે સરેરાશ ગુજરાતીને �ડો
એટ લ� અને એવ � સમ ø ને સ � આઘાત લાગતો. એને એમ જ લાગતુ� ક� ઉપર બે��લી સરકારોને િહ�દુઓની
એટલુ� અને એવુ� સમøને સામેની �ય��તનો �યાય તોળીએ છીએ. ગુ�સામા,
�
સુમેળભયુ� વાતાવરણ ઈ�છતા હતા, ‘ઘરમા� �ીø �ય��ત હાજર હોય �યારે દુઃખમા ક� હતાશામા આપણે ગમેતેમ બોલી નાખીએ છીએ. ક�ટલીક વાર કોઈ પડી નથી. �યાર પછી રામ જ�મભૂિમ �દોલન શ� થયુ�. લાલક��ણ
�
કદાચ જવાબ ન આપીએ તો...’ આ એક નાનકડી પળ અથવા એ પળમા� કહ�વાયેલુ� એક વા�ય øવનભરનો અડવાણીએ કાઢ�લી રથયા�ાને કારણે એક અલગ જ �કારનુ� વાતાવરણ પેદા
સાસુનુ� વા�ય પૂરુ� થાય એ પહ�લા પુ�વધૂએ ક�ુ�, ‘આ જ વાત તમારા ઉઝરડો મૂકી જતુ� હોય છ�. આપણને આ સમýય છ�, તેમ છતા �યારે સ�વાદ થયુ�. ગુજરાતીઓ ધીરે ધીરે ભારતીય જનતા પ� તરફ ઢળી ગયા. 1992ની
�
�
�
�
દીકરાને કહો ને... એ પણ ચૂપ રહી શક� છ�, પણ એવુ� તમે નહીં કહો. વહ�ને કરવાનો આવે �યારે આપણે એને િવવાદમા પલટી નાખીએ છીએ, ક�મ? છ�ી �ડસે�બરે �યારે અયો�યામા િવવાદા�પદ બાબરી
જ બધા દબાવે.’ એ �યા�થી વાસણ પછાડીને ચાલી ગઈ. નવાઈની વાત એ છ� ક� આ ગેરસમજ અથવા િમસઅ�ડર�ટ���ડ�ગ આપણે ઢા�ચાનો �વ�સ થયો �યારથી ગુજરાતના� રાજકીય
   મોટ�ભાગે આપણા સૌથી િનકટના �ય��ત, �વજન અથવા િ�યજન સાથે જ સમીકરણ પણ બદલાઈ ગયા�. દેશભરમા�
‘મ�મી! તમે પાછી કઢી લીધી ? મ� તમારા માટ� દાળ કરાવી છ�... ખાટ�� કરીએ છીએ. સામેની �ય��ત પણ �યારેક આવુ� કરે જ છ�. બે �ય��ત જે દીવાન- ફાટી નીકળ�લા હ��લડોને કારણે ગુજરાતમા�
ખાવાથી તમારા પગ દુઃખે છ�.’ પુ�વધૂએ હ�પૂવ�ક સાસુને ક�ુ�.‘મારો વર એકબીýને ખૂબ ચાહતી હોય, એકબીýની કાળø કરતી હોય, �ેમ કરતી એ-ખાસ પણ છ�પો ગુ�સો હતો. ગુજરાતના
કમાય છ� ને ખા� છ��. તુ� કોણ છ�, ટોકનારી?’ હોય, એમની વ�ે ગેરસમજ થવાની સ�ભાવના વધુ ક�મ રહ� છ�? સામા�ય મતદારને એવુ� લા�ય ક� એમની
ુ
‘મ�મી, તમને તકલીફ થાય છ� એટલે...’ પુ�વધૂએ થોડી વધુ કાળø આનુ� સૌથી મોટ�� કારણ એ છ� ક� આપણે મનોમન એક ��ી�ટ લ�યા સ�વેદનાઓ ફ�ત ભાજપ જ સમø શક� છ�.
દેખાડવાનો �યાસ કય�. પછી જ સ�વાદ શ� કરીએ છીએ અથવા સામેની �ય��ત જે ક�ઈ કહ� છ� એનો િવ�મ વકીલ એ વખતે ક�ટલાક� ગુજરાતને ‘િહ�દુ�વની
‘એના કરતા� એમ કહ� ને ક� હ�� કઢી ખાઈશ તો તને ખૂટશે...હø તો આપણને જે સૂઝે એવો અથ� કાઢીએ છીએ. આપણે સામેની �ય��ત િવશ ે �યોગશાળા’ ગણા�યુ� હતુ� ýક�, આ સ�પૂણ�
હાડકા ચાલ છ� મારા�. કાલે પગ પડ� તો કોણ ýણે તમે શુ� કરશો ?’ જે ક�ઈ ધારીએ ક� માનીએ છીએ એ ધારણા ક� મા�યતા આમા� મોટો સ�ય નહોતુ�.
ે
�
�
સાસુએ છણકો કય�. ભાગ ભજવે છ�. જૂનો ડ�ટા અથવા પહ�લા થયેલા અનેક સ�વાદો િહ�દુ�વના વેવને કારણે ગુજરાતમા� બહ�મતીથી
   પણ આ ગેરસમજ અથવા અડધી સમજ માટ� જવાબદાર છ�. ક�શુભાઈ પટ�લ મુ�યમ��ી બ�યા. યાદ રહ� ક� ક�શુભાઈ પટ�લ નરે�� મોદી
‘બેટા! એ.સી.નુ� િબલ બહ� આવે છ�. હø ઉનાળો એકબીýને પહ�લા �યારેક સામેની �ય��તએ આપણી સાથે ખરાબ રીતે જેવા અિત લોકિ�ય નેતા નહોતા. તેઓ થોડા મવાળ પણ હતા. આમ છતા �
�
શ� નથી થયો. આખી રાત ચલાવવાન બદલે થોડીવાર વાત કરી હોય અથવા પ�ચાત કરી હોય અથવા આપણને ગુજરાતભરમા� થતી દરેક �થાિનક ચૂ�ટણીમા� ભાજપનો િવજય થવા લા�યો.
ે
ચલાવીને...’ એક મ�યમવગ�ની �િહણીએ ટીનએજ ગમતા� રહીએ ટો�યા હોય એ ડ�ટા આપણે મનમા�થી �યારેય ભૂ�સતા શ�કરિસ�હ વાઘેલાએ બળવો કરીને ક�શુભાઈ પટ�લને �થલા�યા �યારે પણ
દીકરીને સમýવવાનો �ય�ન કય�. ‘લો તમારુ� રીમોટ. નથી બ�ક�, નેગેટીિવટીનો આ ડ�ટા આપણે સતત �ટોર બહ�મતી ગુજરાતીઓ ભાજપની સાથે જ ર�ા હતા અને એટલે જ �યાર પછીની
કાલથી એ.સી. જ નહીં ચલા�, બસ ?’ દીકરીએ માને કાજલ ઓઝા વ�� કયા� કરીએ છીએ. �યારે �યારે સ�વાદ થાય �યારે એ ચૂ�ટણીમા� ક�શુભાઈ પટ�લ મુ�યમ��ી તરીક� ફરીથી ચૂ�ટાયા. એ સમયગાળામા �
ઉતારી પાડી. ‘એમ નહીં બેટા... પણ થોડી કરકસર...’ ડ�ટા આપણા મનમા�થી ડો�કયુ� કરે છ�. જૂના અનુભવો પછી સુરેશ મહ�તા અને િદલીપ પરીખ જેવા પણ ગુજરાતના મુ�યમ��ી પદે રહી
�
પોતાની જ દીકરીથી ડરતી માએ ધીમા અવાજે એક �ય�ન વધુ આપણે લગભગ એવુ� ન�ી જ કરી લીધુ� છ� ક� સામેની �ય��ત ચૂ�યા હોવા છતા એમની મવાળ નીિતને કારણે લોકિ�ય થઈ શ�યા નહોતા.
કરી ýયો, ‘��ડક થઈ ýય પછી બ�ધ થઈ જ શક�.’ જે કહી રહી છ�, એની પાછળ એનો શુ� ઈરાદો છ�... પૂછવાની ક� ગુજરાતના ઉ� મ�યમવગ�, મ�યમવગ� અને નીચલા મ�યમવગ� િદલથી
ુ�
‘એવુ� હતુ� તો મારા �મમા એ.સી. ન�ખા�ય જ શુ� કામ?’ રીમોટ છ��ં પૂરુ� ýણવાની ત�દી પણ આપણે લેતા નથી. ભાજપની સાથે રહ�વાનુ� ન�ી કરી ના��યુ હતુ�. ક���મા� કોની સરકાર આવે ક�
�
ફ�કીને દીકરી �યા�થી ચાલી ગઈ. બ�ને �ય��તઓ એક જ પેજ ઉપર, �લેટફોમ� ઉપર, િવચાર ઉપર ક� ýય એનાથી ગુજરાતની �ýને ફ�ર પડતો નહોતો.
   માનિસકતા ઉપર આવીને ý એકબીýની વાત સમજવાનો �ય�ન કરે તો ક�છના ધરતીક�પ પછી થયેલી ભારી ખુવારીમા�થી ગુજરાતને �ભુ� કરવામા�
‘�યા� છો ?’ પિતએ ફોન ઉપા�ો, પ�નીએ પૂ�ુ�. સ�વાદ-સમવાદ થઈ શક�. આપણે આપણી ધારણા ક� મા�યતા �માણે ý ક�શુભાઈ પટ�લનો પણ મહ�વનો ફાળો હતો. આમ છતા ભાજપ હા�કમા�ડ�
�
‘બહાર છ��.’ પિતએ જવાબ આ�યો. સામેની �ય��તના શ�દોનો અથ� કાઢીએ તો આપણો જવાબ પણ એવો જ ક�શુભાઈ પટ�લને બદલવાનુ� ન�ી કરી ના��યુ�. ક�શુભાઈને મુ�યમ��ી તરીક�
ે
‘બહાર એટલે �યા� ?’ પ�નીએ ફરી પૂ�ુ�. હશ, એટલુ� ન�ી છ� ને? �યારે સામેની �ય��તનો ઈરાદો ન સમýય �યારે હટાવીને નરે�� મોદીને ગુજરાતના મુ�યમ��ી બનાવવા પાછળનુ� કારણ હજુ
‘પ�ચાત શુ� કામ કરે છ� ? બહાર છ��, કામે.’ પિતએ હø જવાબ આપવાનો પૂછી લેવુ�. બને �યા સુધી �પ�ટતા સાથે કરવામા� આવેલી વાતચીત, સ�બ�ધને પણ ચો�ખુ થઈ શ�યુ� નથી. ગુજરાતમા� ભાજપની ગાડી સડસડાટ દોડી રહી
�
ટા�યો. ‘એમ નહીં, તમે �યા� છો, એ કહો તો...’ પ�ની અચકાઈ. નુકસાન થતુ� અટકાવે છ�. કોઈ કશુ� કહ� �યારે એ આપણને ટોકવા, અપમાન હતી. મોદી એ ચાલતી ગાડીમા� બેસી ગયા અને ગુજરાતના એક સૌથી કાળા
�
‘અરે ભઈસાબ! નથી કોઈ છોકરી સાથે ફરતો. મજૂરી કરુ� છ��. તમને કરવા, ઉતારી પાડવા ક� આપણા િવશેની ક�ટલીક કડવાશોને �યાનમા રાખીને િદવસે નરે�� મોદીનુ� ભા�ય પ�ટી ના��યુ�. ગોધરા ખાતે 59 જેટલા કારસેવકોને
બ�રા�ઓને...’ પિતએ ફોન કાપી ના�યો. પ�નીની �ખોમા� પાણી આવી જ બોલે છ� એવુ� િવચારવાને બદલે એ �ય��ત આપણા સારા માટ� કહ� છ� એવુ� øવતા સળગાવી ના�ખીને જે રીતે ��રતાથી મારી નાખવામા આ�યા હતા એને
�
ગયા�. એને બે�કનુ� નાનુ� કામ હતુ�. પિત ý એ િવ�તારમા હોય તો કરતા માનીને, િવચારીને ý આપણે પોિઝ�ટવ રહીને સ�વાદ કરીએ તો કદાચ સામેની કારણે ગુજરાત આખુ� ભડક� બ�યુ�. કોઈપણ ýતના �ય�ન વગર નરે��
�
આવે એટલા જ ઉ�ે�યથી એણે લોક�શન પૂ�ુ� હતુ�, પ�ચાત કરવા નહીં. ý (�ન����ાન પાના ન�.20) (�ન����ાન પાના ન�.20)