Page 11 - DIVYA BHASKAR 021221
P. 11
Friday, February 12, 2021
મીઢોળા નદીન વાચા Ôટ તો!
�
ે
મોરારભાઈએ ગા�ધીøન રોકડ �ર�ા�યુ �
ે
�
�
ે
�
બા રડોલી પાસ વહતી મીઢોળા નદી સરદાર વ�લભભાઈના નામ
�
ે
ે
સાથ એક�પ થઇ ગયલા 1928ના વષમા જ બારડોલી સ�યા�હ
ે
�
�
�
ે
ે
ે
થયો ત સાથ ýડાયલી કથાઓ પોતાના �વાહમા સઘરીને સતત
�
ે
ે
�
�
�
ે
વહતી રહ છ. ગાધીø અન સરદાર સાથ ýડાયલી એક કથા સાવ સાચી છ.
�
�
�
કથા સાથ ýડાયલા બધા જ પા�ો હવ øવત નથી, પરંત હø થોડાક øવ ે
ે
ે
�
ે
�
ુ
ુ
�
�
�
�
ુ
�
�
�
�
છ. એવુ એક પા�ન નામ ગણવત શાહ છ. બારડોલી પથકમા વહતી મીઢોળા
�
ે
નદીને કાઠ �યાદલા નામન ગામ આવલ છ. એ ગામમા મોરારભાઈ પટ�લ
�
ુ
�
ુ
�
�
�
�
ે
�
ે
ુ
નામ એક ખાધપીધે સખી ખડત સરદારના સ�યા�હમા સિ�ય હતો.
ે
ૂ
મોરારભાઈને માલપડા અન દધપાકનુ જમણ અ�યત િ�ય હત. સ�યા�હના
ૂ
�
ુ
ે
�
�
એ િદવસોમા એક વાર ગાધીø અન સરદાર �યાદલા ગયા �યાર મોરારભાઈ
�
ે
�
ે
ે
ે
ૂ
જવા ખડતના હરખનો પાર ન હતો. મહા�માન માલપૂડા ન દધપાક ન
ે
�
ે
જમાડાય પરંત હયાના હરખન વાનગી સાથ શી લવાદવા? ખડતનો �વભાવ
�
ે
ુ
�
ે
ે
ે
ે
ે
ે
ે
�
એવો ક નાનો માણસ પણ મહમાન તરીક� ઘરે આવ તો તન જમાડતી વખત ે
�
ે
�
હતથી જમાડ અન એનો ઉમળકો થાળીમા� છલકાયા કરે! મહમાનોને પણ
�
�
ભોજનમા� ઘ�ખર માલપડા-દધપાક જ મળ. �
�
ૂ
ં
ુ
ૂ
ે
ુ
�
�
મોરારભાઈને બ પ�નીઓ હતી. �થમ પ�નીને સતાન ન હત તથી એણે
ે
�
ે
પિતને આ�હ કરીને પોતાની નાની બહન સાથ પરણવાની ગોઠવણ કરી. એ
જમાનામા આવ બન તની જરાય નવાઈ ન હતી. તાવડી વાý પાર જ ગીતો ગા�ધીø �યાદલા ગયા �યારે સરદાર અન દધપાક ! હ અન િમ� હષકાત વોરા ખશ ખશ! પ�ય મહારાજન ખાડ ન
ે
ે
ે
ુ
�
�
ૂ
�
ુ
�
�
�
ે
�
�
ે
ુ
ુ
ૂ
�
�
�
�
ે
ુ
ે
ે
ુ
સાભળલા તમા એક ગીતની પ��તઓ યાદ છ: � ખાવાન �ત હત તથી િમ�ટા�ન ખાવાની ખરી મý અમારા જવા (મહાદવના)
�
�
�
ે
ે
ે
�
ુ
�
િપય, પરણીન વહલા પધારý ર ે સાથ હતા ગા�ધીøન મોરારભાઈની પો�ઠયાઓ જ માણતા ! બારડોલીમા �વશ થયો �યાર મીઢોળાને કાઠ ચાલતી
�
�
ે
ે
ે
ે
�
ે
�
ુ
ુ
�
ે
ૂ
ે
ે
િપય, પહલી પસ��ર�ા આવý ર! વખત પ. મહારાજ એક �સગ ક�ો હતો. સ�ગત નરહ�ર પરીખના સપ�
્
ુ
�
ે
�
�
�
ે
ૂ
ુ
પ�ની પોતે પિતને કહ છ: ‘હ વહાલા! તમ નવી પ�ની બ ��ની� છ એ વાત ન ગમી. મોહનભાઇએ મીઢોળા નદીથી થોડ�ક દર સરિચ વસાહતની �થાપના કરી હતી.
ુ
�
�
ે
�
સાથ વહલા ઘરે આવý અન વળી પહલી �નમા જ આવી િવચારોના એ સ�થાના મ�ણાલયમા જ મારો �થમ િનબધસ�હ છપાયો હતો. ચાલતી
�
ે
�
�
�
�
ુ
ે
ે
ે
ે
ે
ૂ
�
પહ�ચý. નવી પ�નીનુ �વાગત પગિથયે ઊભલી �થમ એમણ સરદારન એ વાત કરી વખત અમન મીઢોળા બતાવીન પ�ય મહારાજ ક�: ‘��ø છાપાના એક
ે
�
ુ
ે
ે
ં
�
ે
ૂ
�
ુ
પ�ની કરતી. તાવડી વાýની એ રકડ� પર ભગળાની �દાવનમા � પ�કાર મને �� પ�ો: ‘હ બારડોલીમા અન આજુબાજના ગામોમા ફર ુ �
�
�
ે
ે
�
ૂ
�
ુ
�
�
�
�
�
ે
ુ
�
�
ે
�
ે
સામ ઊભલા કતરાન િચ� કાયમ ýવા મળત. કપનીનુ � છ અન લોકોને મળ છ. મને માનવામા નથી આવતુ ક આવી િન�તજ �ý
�
�
�
�
�
ે
�
ુ
�
�
ુ
ુ
�
�
�
નામ હત: ‘His master’s voice’. મોરારભાઈ એ ગણવત શાહ વાત �યા જ પરી થઇ! ગાધીø જવા મહા�માન આવ રોકડ� � 1928મા આવ મોટ� પરા�મ કરી શક. આ વાત હø મારા ગળ નથી ઊતરતી.’
�
ૂ
ે
ે
�
�
�
ુ
�
ે
જમાનાના સખી ખડત હતા. ગાધીø �યાદલા ગયા �યાર ે પરખાવનાર બીý કોઈ મનુ�યની મને ખબર નથી. પ�ય મહારાજ સામ વહતી �ીણ મીઢોળા બતાવીન ક�: ‘આ મીઢોળા ýઈ?
ુ
ે
ૂ
�
�
�
ુ
ે
ે
ે
�
ે
ે
�
ે
�
ે
�
�
ે
ુ
ે
ે
�
ે
ે
સરદાર સાથ હતા. ગાધીøન મોરારભાઈની બ પ�નીઓ હવ સીન બદલાય છ. �ફ�મના ��મા િસનમટો�ાફરો અ�યાર તો એ શાત રીત પાતળી જણાય છ ન? પરંત �યાર એમા ઘોડાપૂર
ે
�
�
�
�
�
છ એ વાત ન ગમી. એમણે સરદારને એ વાત કરી. ગાધીøની એને ‘Cut’ કહ છ. 1928નો સીન કટ અન 1957નો સીન આવ �યાર એનો િમýજ ýવા જવો હોય છ. એમા બધ તણાઈ ýય છ. બસ,
�
ુ
ે
�
�
ે
ે
ે
ૂ
ે
�
�
�
�
ુ
ૂ
ુ
ુ
ગરહાજરીમા મોરારભાઈને ગાધીøનો અણગમો પહ�ચાડી દીધો. તરત શ�! પ�ય રિવશકર મહારાજની ભદાન પદયા�ા દરિમયાન �યાદલા 1928મા �યાર સરદાર નામન ઘોડાપૂર આ�ય હત.’
�
�
�
ે
ુ
�
�
�
ુ
ુ
�
ુ
જ મોરારભાઈએ સરદારને ક�: ‘આપ બાપન મારી વાત પહ�ચાડશો? હ � � જવાન થય. પ�ય મહારાજ તો છક 1928થી મોરારભાઈના પ�રિચત હતા. બારડોલી પથકમા બાøપરા ગામન નામ ýણીત છ. �યાના મકનø સોલા
�
�
ૂ
�
�
�
ુ
�
ે
ુ
ુ
ે
�
આ બાબત �ી રામનો નહી, પરંત રામના પ�ય િપતા�ી રાý દશરથનો મોરારભાઈનો ઉપરો�ત �સગ મને મારા સ�યા�હમા કાયમી રીત ýડાતા લડતમા સિ�ય હતા. બારડોલી �વરાજ આ�મમા રહતા હતા �યાર સવાર ે
ે
ં
�
ૂ
�
ે
ુ
�
�
�
ે
�
અનયાયી છ. એમણે �ણ રાણીઓ સાથ લ�ન કયા હતા, �યાર માર તો મા� મગનકાકાએ અનક વાર સભળાવેલો. હ મોરારભાઈને મળવા ઘણો આતર ચાલતા નીકળી પ�ા. �યા એકાએક મકનøભાઈ સામ મળી ગયા. સરદાર
�
�
ુ
ે
�
�
ે
ે
�
ે
�
ુ
�
ે
�
ે
ે
ે
ે
�
�
�
ે
ે
ે
ે
ુ
�
બ જ છ ! હø �ીø માટ અવકાશ છ.’ સરદારે મૌન સ�ય અન મોરારભાઈને હતો. એમના ઘરે પહ��યા �યાર હરખભર મોરારભાઈએ પોતે અમન સૌન આ અન મકનø વ� જ વાતચીત થઇ ત ગાધીøના પૌ� �ી રાજમોહન ગાધીએ
ે
ે
ે
ગાધીø સામ જ ધરી દીધા. ગાધીø આવી દલીલ સાભળીન મગા થઇ ર�ા. �સગ કહી સભળા�યો �યાર પદયા�ાનો બધો થાક ગાયબ! ભોજનમા� માલપડા (અનસધાન પાના ન.19)
�
�
�
�
ુ
ૂ
ૂ
�
�
ે
ે
�
�
��વ��ટગશન માટ એક સારો વકીલ શોધી લો.’ લોકઅપના સિળયા પાછળ ઊભલા
ે
ે
ુ
�
�
‘તમારા દીકરાને કટલા વખતથી �ગની લત છ? માર માનો તો પલાશ
�
�
ે
ે
ે
�
પલાશન બતાવતા ýબનપુ�ાએ અશોકભાઈન સલાહ આપી.
ુ
ે
‘ભપતા,ઇ��પે�ટર બનવ હોય તો થોડ� ભજ દોડાવતા શીખ. ઉમદિસહ તો
�
�
�
�
ે
ૂ
ુ
�
�
�
�
કટબ વગરનો છ. પલાશના ઘરમા જ �લટની ચાવી રહતી હતી. એ હાથમોý �
�
�
�
ે
ે
ં
ે
ે
ે
�
�
�
ુ
ુ
ે
ૂ
‘સા હબ, ચોર વ��ટલેટરના કાચ કાઢીને બાથ�મમાથી આવલો. સાથ દરવાýથી જ �દર આવલો અન બાર� ખ�લ મકીને બહાર નીક�યો,
ે
ે
ૂ
કબાટ તોડીને, માલમ�ા લઈન ��ટ ડોર �દરથી ખોલીન બહાર
ે
ુ
પણ ગમરાહ કરવા વ��ટલેટરની �લાઈડ કાઢીને પાછી મકી દીધી.
ે
�
ે
ે
�
�
નીક�યો અન પાછલી વડી ઠકીને ભા�યો લાગ છ, ý આપણે �ફગર િ��ટ નથી, પણ ધળવાળા વ��ટલેટર પર એક હાથની �ણ
�
ૂ
�
ે
ે
ે
િસ�યો�રટી ગાડન આડા હાથ લઈએ તો…’ ભપત બોલતો ર�ો અન ઇ��પે�ટર જ �ગળીની છાપ છ. એ ચા લઈન આવલો �યાર જ મ ન�ધલ ુ �
�
ે
ે
ે
�
ૂ
ે
�
�
ýબનપુ�ા તટલા કબાટનુ અન વ��ટલેટરનુ િનરી�ણ કરતા ર�ા. ‘સાહ�બ, લઘકથા ક એની જમણા હાથની વચલી �ગળી અડધી કપાયેલી છ અન ે
ૂ
�
ે
ે
�
�
ુ
�
�
�
ે
�
�
ે
ે
ે
હાથમોý પહરીને આવલો એટલ �ફગર િ��ટ પણ...’ ýબનપુ�ાન ે એટલે જ ડાબો હાથ વધાર વાપર છ. કબાટનુ જમ� બાર� ં
ં
ુ
વ��ટલેટરની નીચ પડ�લી �લાઈડ �યાનથી ýઈ રહલા ýઈન ભપતે આગળ તટલ છ, એ ડાબા હાથના ýરથી જ થાય. અઠવા�ડયાથી
ે
�
�
�
ે
ે
ૂ
ૂ
�
�
ૈ
ુ
�
�
�
ે
�
ે
બોલવાન ટા�ય. ‘હકમ, પા�ટી પરદેશ રહ છ, વષ બ મિહના માડ આવ, અમ ે સ�ટરી અશોકભાઈના ઘરે ચા પીતી વખત ýબનપુ�ા હમલ વ�ણવ પલાશની િહલચાલ પર નજર રાખી એટલે મામલો ��લયર...’
ે
ુ
�
�
�
ે
�
�
�
�
ે
�
ૂ
ૂ
ે
ે
તો દર મિહન સફાઈ કરવા પરતો જ �લટ ખોલીએ અન ચાવી સોસાયટીના મોબાઇલમાના ફોટાઓને ýતા ર�ા. ýબનપુ�ાએ ટબલ પર પગ લબાવતા ભપતને ઓન ýબ
�
�
�
ે
�
ે
�
સ�ટરીને આલી દઈએ ...’ િસ�યો�રટી ગાડ ઉમદિસહના અવાજમા ડર હતો. {{{ �િનગ આપી દીધી.
�
