Page 16 - DIVYA BHASKAR 111320_1

Friday, November 13, 2020 | 16

િદવાળીની રંગોળી બની,

રંગો પૂરજે મુજ øવનમા�

એકાદ કલાક બાદ હ�� મારા �ણ-ચાર િમ�ો સાથે �યા�થી પસાર થતો હતો �યારે
ુ�
મýક-મ�તીમા� એક િમ� મને ધ�ો માય� અને હ�� લથડી ગયો. મારો પગ એક ભણતરન રાજકારણ ને
ે
રંગોળી પર પડી ગયો. યોગાનુયોગ જુઓ, સાહ�બ, જે રંગોળીમા� મારા પગનો
બૂટ છપાઈ ગયો હતો એ બીý કોઈની નહીં, પણ તલાશની જ રંગોળી હતી.
તે સમયે આ ઘટના ýનારા દસ-પ�દર �ટ�ડ�ટ� �યા હાજર હતા એટલે મારા રાજકારણીઓનુ� ભણતર
�
માટ� ઈનકાર કરવાનો કોઈ સવાલ જ ન ર�ો. તલાશ ખૂબ રડી. હ�� એની પાસે
જઈને ક�ટલીયે વાર ‘સોરી’ કહી આ�યો, પણ એ માનવા તૈયાર જ ન હતી ક�
આ એક અક�માત હતો. એના મનમા� મારા માટ� પૂવ��હ બ�ધાઈ ગયો. સર, �ક� ફરક પ�દા યાર�?
તમે એને મનાવો ક� એ �પધા�મા� ભાગ લે. હ�� એ િદવસે ઘરમા� જ રહીશ. વચન
આપુ� છ��.’િ�.ભ�� િવરામને શ�કાનો લાભ આપીને જવા દીધો. તલાશને ક�ુ�
પણ ખરુ� ક� તે રંગોળી �પધા�મા� નામ ન�ધાવે, પણ તલાશનુ� િદલ ભા�ગી ગયુ�
હતુ�. એની રંગોળી વગર તે વ��ની �પધા� �ફ�ી બની ગઈ. કોલેજનુ� છ��લુ� વ�� ટાઈટ�સ
હતુ�. છ મિહના પછી તલાશ અને િવરામ છ�ટા પડી ગયા�. તલાશના િપતાએ પહ�લા �ેમમા� અન છ��લા ચૂ�ટણી �ચારમા� ક�� પણ ચાલે (છ�લવાણી)
ે
એના માટ� યો�ય મુરિતયાની શોધ આરંભી દીધી. એને સુપા� øવનસાથી એક ગામમા� એક પાદરીએ અભણ બાળકોને અ�ર �ાન આપવાનુ� શ�
�
મળવામા મુ�ક�લી ન પડી. એ પરણીને ઠરી-ઠામ થઇ ગઈ. કયુ� જેથી ગામના બાળકોને બેિઝક લખતા વા�ચતા આવડ�. એક છોકરીને
ુ�
િવરામ �ે�યુએશન પૂરુ� કયા� પછી એન.આર.આઈ. છોકરી સાથે લ�ન પોતાનુ� નામ બહ� ગમતુ� એટલે એણે મા� પોતાનુ� નામ લખતા શીખવ હતુ�.
કરીને અમે�રકા ચા�યો ગયો. વ�� વીતી ગયા. એ પછી �માટ� ફોનનો જમાનો બે મિહનામા એણે એ શીખી લીધુ� અને ખુશખુશ થઈને ઘરે ગઈ! બીજે વરસે
�
આ�યો. બધે ýવા મળ� છ� એ �માણે િવરામ શાહના �લાસ મે�સનુ� એક ફરીથી પાદરીએ બે મિહનાની વેક�શન બેચ શ� કરી �યારે ફરી પેલી છોકરી
ુ�
�
વો�સએપ �ૂપ બનાવવામા આ�યુ�. જૂના સહા�યાયીઓના કો�ટ��ટ ન�બસ� આવી અને ક�ુ�, ‘મારે મારુ� નામ લખતા શીખવ છ�!’ પેલા પાદરીને નવાઈ
શોધી-શોધીને એ �ૂપમા� એડ કરાયા. પછી જૂના તોફાનો અને કોલેજકાળની લાગી, ‘નામ લખતા તો તે ગયા વરસે શીખી લીધુ� છ�! હવે શુ� છ�?’ છોકરી
મોજ-મ�તીઓની ઉýણી શ� થઇ ગઈ. િવરામે ન��યુ� ક� એ �ૂપમા� એક નામ શરમાઈને બોલી, ‘હવે હ�� પરણી ગૈ. નામ બદલાયુ�ને? તે નવુ� નામ શીખવા માટ�
તલાશ િ�વેદીનુ� પણ હતુ�. એને આ�ય� એ વાતનુ� થયુ� ક� તલાશ પોતાના આવી છ��!’
નામની પાછળ અ�યારે ‘િ�વેદી’ સરનેમ શા માટ� લખતી હતી?! પણ એ કોયડો પણ છ�. હમણા� િબહાર ઈલે�શન સમયે લાલુ યાદવના પુ� તેજ�વી
�
આપણા� દેશમા એ�યુક�શન હøયે મા� દુ:ખદ જ સમ�યા નથી, પણ રમૂø
તસવીર �તીકા�મક છ� િવરામના મેસેજનો કોઈ સીધો �િતભાવ આપતી ન હતી. બ�ને વ�ેનુ� શીત પર િવરોધીઓએ એની �ડ�ી પર સવાલ ઉછા�યો �યારે એણે કોલેý અને
તલાશને પૂછવાની િહ�મત કરી શ�યો નહીં. તલાશ પણ �યારેય �ૂપમા�
યુ� ýણે ક� ચાલ જ હતુ�.
�
રોજગારના વચન આ�યા�. આ ગરીબ દેશમા નેતાઓની �ડ�ી ક� ભણતર પર
ુ
િવરામે એક િદવસ �ૂપમા�થી અનુý નામની જૂની �લાસમેટનો ન�બર
બે-�ણ વરસ અગાઉ માનવ-સ�સાધન મ��ીએ આપણા દેશની એમીન�ટ એટલે
યોગાનુયોગ જુઓ, સાહ�બ, જે રંગોળીમા� મારા પગનો શોધી કા�ો. િહ�મત કરીને તેણે અનુýને પસ�નલ મેસેજ કય�. િવરામને ખબર દર ચૂ�ટણી સમયે સવાલ એ રીતે ટપક� છ� જેમ દર ચોમાસે ગરીબની છત ટપક�!
હતી ક� અનુý અને તલાશ ગાઢ સહ�લીઓ હતી. િવરામે પૂ�ુ�, ‘મને યાદ
�
ક� ��યાત કોલેýમા આઇ.આઇ.ટી. િદ�લી, જેવી સ��થાઓની સાથોસાથ
બૂટ છપાઈ ગયો હતો એ બીý કોઈની નહીં, પણ છ� �યા સુધી તલાશના પિતનુ� નામ િવિપન પ��ા હતુ�. તલાશ એના પિતની િજયો �રલાય�સ ઇ���ટ�ૂટનુ� નામ પણ ýહ�ર કરી ના�યુ�, પણ �ો�લેમ એ
�
સરનેમ શા માટ� લખતી નથી. તને વા�ધો ન હોય તો તુ� એનુ� કારણ મને
થયો ક� પેલી િજયો ઈ���ટ�ૂટ �યારે ખૂલી જ નહોતી ને મા� કાગળ પર
તલાશની જ રંગોળી હતી જણાવીશ?’અનુýનો મેસેજ આ�યો, ‘તને તલાશની િજ�દગીમા� આવી ગયેલી જ હતી!
ે
��જેડી િવશ કશી જ ખબર નથી? તલાશનો પિત ઐયાશ હતો. લ�નના બીý ýક�, �ડ�ી છ� જ અøબ વાત મોટાભાગની
શ હ�રની ýણીતી આ�સ� કોલેજમા� રંગોળીની �પધા� યોýઇ હતી. જ મિહને તલાશને સમýઈ ગયુ� હતુ� ક� એના પિતને ધ�ધાદારી ��ીઓની �ડ�ીઓ મા� કાગળ પર જ રહી ýય છ� એમ
આખેઆખી કોલેજ મા� કાગળ પર જ હોય
બીý િદવસે �પધા�નુ� પ�રણામ ýહ�ર થવાનુ� હતુ�. ýક�, બધાને
આદત પડી ગઈ હતી. તલાશ ખૂબ કોિશશ કરી, પણ એને સફળતા ન મળી.
ે
ખબર તો હતી જ ક� �થમ િવજેતા કોણ બનવાનુ� છ�. આખી પિત બીમાર પ�ો, ડોકટરે �રપો�સ� કરા�યા. એઇ�સનો �રપોટ� પોિઝ�ટવ તો ખોટ�� શુ� છ�? આટઆટલા ભણેલા બેકારો
કોલેજમા� તલાશ િ�વેદી કરતા વધારે સારી રંગોળી બનાવતા કોઈને આવડતુ� આ�યો. એ જ િદવસે તલાશ િપયરમા� પાછી આવી ગઈ. �ણ વ�� પછી એના �દા�ે બયા� અને ભણેલા મૂખા�ઓ વસે છ� તોયે હøયે
�
�
ન હતુ�, પણ �યારે નોટીસ બોડ� પર �પધ�કોના નામની યાદી મૂકાઇ �યારે પિતનુ� ��યુ થયુ�. તલાશ મામૂલી પગારમા� ખાનગી ક�પનીની નોકરી કરીને આપણે �યા �ડ�ીઓ અને કોલેýનો બહ�
બધા�ને �ચકો લા�યો. યાદીમા� �યા�ય તલાશ િ�વેદીનુ� નામ જ ન હતુ�. �� મા-બાપને સાચવી રહી છ�. પોતાની �યથા-કથા કોઈને જણાવતી નથી. સ�જય છ�લ મિહમા છ�. મોટાભાગના લોકો માટ�
તલાશની બધી ���ડ� તેને રંગોળી �પધા�મા� ભાગ ન લેવાનુ� કારણ પૂછવા તુ� પણ કહ�તો નહીં ક� આ વાત મ� તને કહી દીધી છ�.’િવરામ ઘ�ં-બધુ� પૂછવા �ડ�ી એક ઓવરરેટ�ડ કાગળનો ટ�કડો છ�.
ે
�
લાગી. જવાબમા તલાશ જણા�યુ�, ‘મને લાગે છ� ક� હ�� �પધા�મા� ભાગ લ� તે અને કહ�વા તલસતો હતો, પણ એ શા�ત ર�ો. એક િદવસ એણે �ૂપમા� મેસેજ આ દેશમા ડબલ એમ.એ. થયેલા લોકો,
�
ે
કોઈ એક �ય��તને ગમતુ� નથી. તે માણસ કોઈ ને કોઈ બહાન મારી રંગોળી મૂ�યો, ‘દર વ�� હ�� મારી વાઈફ અને મારી દીકરીને લઈને ડીસે�બરના છ��લા બ�કના સાદા ફોમ� નથી ભરી શકતા. મોટી
બગાડી નાખે છ�. એટલે આ વ�� હ�� ભાગ જ નથી લેવાની.’ વીકમા� ઇ��ડયા આવતો હો� છ��, પણ આ વ�� હ�� િદવાળી પર આવવાનો છ��. એ�યુક�શન દુ:ખદ મોટી ���જિનય�રંગની �ડ�ીવાળાઓ
વાત ફરતી-ફરતી કોલેજના ટીિચ�ગ �ટાફ અને �તે િ���સપાલ સુધી મારી તી� ઇ�છા છ� ક� બધા િમ�ોનુ� ગેટ-ટ�-ગેધર ગોઠવીએ. ખચ�ની િચ�તા ન કારખાનામા અનુભવી ફોરમેન પાસે
�
પહ�ચી ગઈ. િ�. ભ�� પટાવાળા �ારા મેસેજ મોક�યો અને તલાશને પોતાની કરતા�, આખા કાય��મ માટ� �પો�સરિશપ હ�� આપુ� છ��, પણ મારી ઇ�છા છ� ક� સમ�યા જ નથી, શીખતા ýયા છ�!
�
ઓ�ફસમા� મળવા માટ� જણા�યુ�. તલાશ હાજર થઇ ગઈ.િ�. ભ� બધા જ �લાસમેટ� એમા� હાજરી આપે.’ પુણે �ફ�મ ઇ���ટ�ૂટમા� ન�બર-1
સાહ�બે પૂછપરછ શ� કરી, ‘િમસ તલાશ, મને એ �ય��તનુ� નામ િદવાળીના સાતેક િદવસ પહ�લા ગેટ-ટ�-ગેધરનુ� આયોજન રમૂø કોયડો પણ છ� આવેલા િવજય અરોરા જેવા ભણેલા
�
જણાવ જે તારી તૈયાર થયેલી રંગોળીને િવખેરી નાખે છ�. આઈ કરવામા� આ�યુ�. િવરામ શાહ એકલો જ આ�યો હતો. એને અિભનેતાઓ પોતાની ક�રયરમા� �યા�ય
િવલ ડીસમીસ ધેટ �ટ�ડ�ટ.’તલાશનો અવાજ મ�દ પડી ગયો, રણમા� મળીને બધા� ખુશ થયા�. તલાશ પણ આવી હતી. �ણ-ચાર ના પહ�ચી શ�યા અને અભણ ગોિવ�દા ક� ધમ���એ લોકોના� િદલ પર રાજ
ુ�
‘સર, ý મને પાકી ખાતરી હોત તો મ� પોતે જ એને પાઠ કલાકની મોજ-મ�તી પછી આભારિવિધનો સમય થયો. કરી દેખા�! ઉ�ોગપિત ધી�ભાઇ �બાણી ક� �યુિઝક ક�પનીના બાદશાહ સામે
ભણાવી દીધો હોત, મને મા� શ�કા છ�. એ �ટ�ડ�ટ બીજુ� ખી�યુ� ગુલાબ િવરામ શાહ� માઈક હાથમા લીધુ�, ‘ડીઅર ���ડ�, થ��યુ મોટા મોટા એમબીએની ફોજ નતમ�તક થઇ જતી.
�
�
કોઈ નથી, પણ િવરામ શાહ છ�.’ િ�. ભ�� ક�ુ�, ‘તમે ýવ ઓલ. છ�ટા� પડતા� પહ�લા મારે ક�ઈક કહ�વુ� છ�. મારા હસતા � સૌરા��ના એક ગામમા� એક ભણેલો માણસ ગામને આધુિનક ક�મ કરવુ�
ે
અને િવરામ શાહન મોકલો.’ વીસ િમિનટ પછી િવરામ ડૉ. શરદ ઠાકર ચહ�રાની પાછળ છ�પાયેલી એક દુ:ખદ વાત ýહ�ર કરવી એ િવશ પોતાનો અઘરો �લાન સમýવી ર�ો હતો. ગામડાના ભોળાભાળા
ે
શાહ િ���સપાલની ઓ�ફસમા� ઊભો હતો. િ�. ભ�� એની છ�. �ણ મિહના પહ�લા મારી પ�નીનુ� કાર એ��સડ�ટમા� ખેડ�તોને એમા� ક�ઈ સમýયુ� નહીં એટલે સામી દલીલો કરવા મા��ા. પેલા
�
�
ે
ઉલટ-તપાસ લેવાનુ� શ� કયુ�.િવરામે બચાવનામુ� રજૂ કયુ�, અવસાન થયુ�. તમે ન��યુ� હશ ક� એ િદવસોમા� આપણા એ�યુક�ટ�ડ માણસથી સહ�વાયુ� નહીં તો એ ભડ�યો, ‘તમને લોકોને ખબર છ�
‘સર, તલાશની વાત સાચી છ�, પણ એનો આરોપ ખોટો છ�.’ વો�સએપ �ૂપમા� મારો એક પણ મેસેજ ýવા નહીં મ�યો હોય. મ� બે બે �ડ�ીઓ લીધી છ�!’ તો એક ખેડ�તે તરત જ ઊભા થઈને ક�ુ�, ‘લે એમા�
‘આવુ� ક�વી રીતે બની શક�? વાત સાચી પણ આરોપ ખોટો?’ િ�. એ આઘાતમા�થી કદાચ હ�� �યારેય બહાર આવી ન શ�યો હોત, ý મને હ��? મારે �યા�યે બે-બે ખેતર છ�, એમા� બે-બે ગાયુ� છ� અને એમા� પણ �યારે
ે
ભ�નો અવાજ �ચો થયો.‘હ�� આપને સમýવુ�, સર. આ પહ�લા�ના બ�ને આપણી જ �લાસમેટ એક કમભાગી �ય��તના� øવન િવશ ýણવા ન મ�યુ� એક જ વાછરડ�� બે-બે ગાયુને ધાવીને મોટ�� થાય છ�, �યારે સાલુ બહ� ý�ુ� થઈ
વ�� દરિમયાન યોýયેલી �પધા�મા� તલાશ પણ ભાગ લીધો હતો. એની હોત. હ�� તલાશ િ�વેદીની વાત કરુ� છ��. એના દુઃખ આગળ મારુ� દુઃખ તો ક�ઈ ýય છ�! બોલો કા�ઈ હમýય?’ પેલા ભણેલાના ચહ�રાના હાલ એવા જ થયા
ે
�
રંગોળી ખરેખર �ે�ઠ હતી, પણ બ�ને વાર એ રંગોળી િવખેરાઈ ગઈ એ માટ� જ નથી. હવે પછી હ�� જે ક�ઈ બોલીશ તે મા� તલાશ માટ� બોલીશ.’ જેવા આપણા� સૌના હાલ તેજ�વી યાદવના િબહારમા િશ�ા, �ડ�ી ક� કોલેý
હ�� િનિમ� બ�યો હતો. પહ�લી વાર મારા હાથમા રહ�લી નોટબુક છટકી ગઈ િવરામ શાહ� તલાશની િદશામા ýઇને ક�ુ�, ‘તલાશ ભૂતકાળમા તારી વધારવા િવશેના વચનો સા�ભળીને સા�ભળીને થાય છ�!
�
�
�
ે
અને રંગોળીમા� જઈ પડી. કોઈએ મને ýઈ લીધો હશ. તેણે તલાશ પાસે જઈને બનાવેલી રંગોળીઓ બગાડી નાખવાનો આરોપ મારા પર મૂકાયો હતો, પણ ઈ�ટરવલ
ચાડી Ôંકી દીધી. તલાશ મારી સાથે ઝઘડો કરવા આવી હતી. હ�� ડરી ગયો હતો તારા øવનની રંગોળી િવધાતાએ બગાડી નાખી છ�. ý તુ� સ�મિત આપે તો એ �યા�સી લાખ હýર નવા�ં, નવસે ઔર નવા�ં,
એટલે મ� મારો અપરાધ �વીકાય� જ નહીં.’‘એ પછીના વ�� શુ� થયુ� હતુ�?’ િ�. રંગોળીને હ�� નવેસરથી સýવવા મા�ગુ� છ��. તારા �લેક એ�ડ �હાઈટ øવનમા� હ�� િબન હરી ભ�યે સકલ સરીખા, તો મનુ�ય અિધક કયુ� ý�ં? (અખો)
ભ�� ýણવા મા��યુ�.‘બીý વ�� એટલે ક� લા�ટ યર પણ મારી સાથે કમનસીબ સ�તરંગો ભરી દઈશ. મને આશા છ� ક� તુ� હા પાડીશ.’તલાશ હા પાડ� તે પહ�લા � �ડ�ીના િવરોધમા� આ�ાસન �પે ઘણી માિહતીઓ છ�. જેમ ક�, આઈઝેક
�
ઘટના બની ગઈ. એ �પધા�મા� પણ તલાશની રંગોળી બધા� કરતા ઉ�મ હતી. તો �યા ઉપ��થત તમામ િમ�ોએ ગગનભેદી િચિચયારીઓ પાડીને ખ�ડની �યૂટન જેવો વૈ�ાિનક મા� ચાર જ ચોપડી ભણેલો, કારણ ક� એની માએ એને
�
મ� બરાબર સાવધાની રાખીને એ રંગોળીને િનહાળી લીધી હતી. એ પછી છતમા િતરાડ પાડી દીધી. (શી��ક પ���ત : ‘ઈ�ક’ પાલનપુરી) (�ન����ાન પાના ન�.19)