Page 11 - DIVYA BHASKAR 040822
P. 11

Friday, April 8, 2022












         �ોવો નામના એ નગરમા� ઘણેભાગે           એક એવુ� નગર, જે �યસનમુ�ત ��
        મોમ�ન પ�થમા� માનનારા લોકો જ વસે
          ��. એ પ�થના પ�રવારો મા�� મોમ�ન

          ચચ�ને આવકનો અમુક િહ�સો દર            હા, �યા� કૉફી પણ �યસન ગણાય ��!
            મિહન ચ�કવવાનુ� ફરિજયાત ��
                 ે


         અ      મે�રકાના યુટાહ રા�યમા� સૉ�ટ લેક િસટીથી થોડ�ક છ�ટ� �ોવો
                નામનુ� નગર આવેલુ� છ�. વલસાડ ક� નવસારી જેવડા એ નગરમા�
                િ��હમ ય�ગ યુિનવિસ�ટી આવેલી છ�. એ યુિનવિસ�ટીનુ� સ�ચાલન
        મોમ�ન ચચ� �ારા થાય છ�. મોમ�ન પ�થ િ��તી �ýનો એક એવો પ�થ છ�, જેમા�
                                           �
        �યસનમુ��ત પર એવો ભાર મુકાય છ�, જેવો આપણે �યા �વાિમનારાયણ
        સ��દાયમા� મૂકવામા� આવે છ�. �વાિમનારાયણ સ��દાયમા� એક કહ�વત ýણીતી
        છ� : ‘ક�સ�ગીના �લ�ટમા� સ�સ�ગીના રોટલા.’ વલસાડ જેવુ� નગર હોય �યા ý
                                                   �
        શરાબ, ધૂ�પાન ક� કૉફી સદ�તર ગેરહાજર હોય એવી ક�પના તો કરી જુઓ!
        યુિનવિસ�ટીની હો�ટ�લમા �યા�ય �યસન ýવા નહીં મળ�. આવી કોઇ હો�ટ�લ
                       �
        તમે ýઇ છ�? નગરની કોઇ પણ હોટ�લમા પણ તમને કદી �યસન ýવા ન મળ�!
                                �
        આવા ચમ�કારનુ� રહ�ય શુ�?
          �ોવો નામના એ નગરમા� ઘણેભાગે મોમ�ન પ�થમા� માનનારા લોકો જ વસે
        છ�. એ પ�થના પ�રવારો માટ� મોમ�ન ચચ�ને આવકનો અમુક િહ�સો દર મિહને
        ચૂકવવાનુ� ફરિજયાત છ�. એ ચચ�નુ� બાઇબલ પણ જુદુ� હોય છ�, જે મારા ઘરમા�
                         ુ�
        પુ�તકો સાથે �યા�ક સચવાય છ�. આવકનો િહ�સો દર મિહને આપવો
                                   �
        પડ� એ ખરુ�, પરંતુ øવનના� પાછલા વષ�મા મોમ�ન લોકોની
                               �
        સોિશયલ િસ�યુ�રટીની બધી જવાબદારી મોમ�ન ચચ�ને માથે
        હોય છ�. કોઇ મોમ�ન નાગ�રક ઘડપણમા� દુ:ખી નથી હોતો,   િવચારોના
        મા�દગીમા� લાચાર નથી હોતો. ચચ� એની પૂરતી સ�ભાળ
        રાખે છ�. મોમ�નપ�થી નાગ�રકો સ�પૂણ�પણે િન�ય�સની   ��દાવનમા�
        હોય છ� અને તેથી લગભગ િનરોગી હોય છ�. બધા� લોકો
        ચચ�ક���ી અને ધમ�ક���ી હોય છ�.            ગુણવ�ત શાહ         ગડગડાટ પછી ભગવ� ગીતાની વાતો                        �વચન ગો�વાયુ�. �ોતાઓમા� જે િવ�ાથી�ઓ હતા તેમા�
          એ �ોવો નગરમા� આવેલી િ��હમ ય�ગ યુિનવિસ�ટીમા�              30-40  િમિનટ  સુધી  ચાલી.  પાસે  જ                 ઘણા ગોરા અમે�રકન િવ�ાથી�ઓ ગીતાનો અ�યાસ કરી
        મારા� �વચનો યોýયા�. (વષ� 1985ના �ારંભે) વાત એમ            રાખેલા કાળા પા�ટયા પર હ�� ન�ધ પણ લખતો              ચૂ�યા હતા. �વચનને �તે લા�બી ��ો�રી થઇ �યારે એક
        બની ક� દિ�ણ ગુજરાત યુિનવિસ�ટીમા� M.Ed.નો અ�યાસ          ગયો અને લગભગ િશ�ક બની ર�ો! �વચન પછી               િવ�ાથી�નીએ સા��ય (અ�યાય બીý) �ગે પણ પા�ચ-સાત ��ો
        કરનારી મારી એક તેજ��વની િવ�ાિથ�ની એ જ યુિનવિસ�ટીના િશ�ણ   અિમતા સાથે પા�ક�ગ લૉટમા� કાર પાસે પહ��યો, �યારે એક મોમ�ન   પૂ�ા હતા. પછી એક યાદગાર ઘટના બની.
        િવભાગમા અ�યાિપકા તરીક� કામ કરતી હતી. હ�� �યારે એ�રઝોના �ટ�ટ   દોડતો આ�યો અને પોતાના ગળાનો �પશ� કરીને બો�યો : ‘સર! અહીંથી   �ડપાટ�મે�ટના હ�ડ પણ સભામા ઉપ��થત હતા. નામ યાદ નથી. એમણે
               �
                                                                                                                                �
        યુિનવિસ�ટીમા� િવિઝ�ટ�ગ �ોફ�સર હતો, �યારે અિમતાએ ફોન પર વાતચીત   ઉપરનો ભાગ જ ખરા મહ�વનો છ�!’ એણે સ�ક�તપૂવ�ક મને કહી દીધુ� ક� :   સીધો જ �� પૂ�ો, ‘શુ� ક��ણ આવુ� ભય�કર યુ� ટાળી ન શ�યા હોત?’
        કરીને બધુ� આયોજન કયુ�. િવમાનભાડ�� (ડોલરમા�) અને પુર�કારની �યવ�થા   ‘�યા� સુધી મગજના (મનના) િવચાર ન બદલાય �યા સુધી બધી વાતો િમ�યા   જવાબ આપતા� ભ�ય ભારે પડી ýય એવો �� હતો. એ �ડપાટ�મે�ટના અ�ય�ે
                                                                                         �
        થઇ તેથી પૂરા બે િદવસ �ોવોમા� ગાળવાનુ� બ�યુ�. એક �વચન મોમ�ન ચચ�મા�   ýણવી.’ મ� એની વાતનો મમ� પકડીને મારી સ�મિત �ગટ કરી. માનશો?   મને �� પૂછતી વખતે જ જણા�યુ� ક� પોતે િનયિમતપણે દર બે વષ� એક વાર
        પણ ગો�વાયુ�. અરે! એ �વચન ‘ભગવ� ગીતા’ પર યોýયુ� હતુ�. ચચ�મા�   �વચન પછી ચચ�ના �રવાજ મુજબ �સાદ વહ�ચાયો અને ચરણોદક જેવુ� �વાહી   ભારત (કાશી)ની મુલાકાત લે છ�. મ� એમના ��નો ખાસો લા�બો જવાબ
                            �
        સૌ ભ�તો ભેગા મ�યા હતા. �યા હ�� બોલતો હતો �યારે �ોતાઓ ન�ધ પણ   પણ વહ�ચાયુ�! અનુભવ યાદગાર બની ર�ો!   આ�યો અને ‘�વધમ�’ શ�દને િવ�તારથી સમý�યો. છ�વટ� એ િવ�ાન મને
                                                                                                                                                     ે
        કરતા હતા.                                            તે જ િદવસે એક �પચા�રક �વચન િશ�ણના કોઇ િવષય પર પણ થયુ�,   ક�ુ� : ‘પહ�લી વાર મને મારા આ ��નો સ�તોષકારક જવાબ મ�યો. ભારત
                             �
          �વચનમા� મારા �થમ વા�યમા મ� મારા ગળા પર �ગળી રાખીને ક�ુ�:   જેમા� મુ�ય�વે અ�યાપકો અને મા�ટસ� ક�ાના� િવ�ાથી�ઓ અને િવ�ાિથ�નીઓ   જવાનુ� બને �યારે પણ આ �� પૂછતો રહ�� છ��, પરંતુ તમે જે તક�યુ�ત જવાબ
        ‘િમ�ો! હ�� પણ અહી સુધી ‘મોમ�ન’ જ છ�� કારણ ક� øવનમા� મ� કદી કૉફી   પણ હાજર ર�ા�. બીજે િદવસે યુિનવિસ�ટીના �ડપાટ�મે�ટ   આ�યો તેવો કાશીમા પણ કોઇ પાસેથી નથી મ�યો.’ આ વાત એમણે સમાપન
                     ં
                                                                                                                       �
        પીધી નથી, ધૂ�પાન કયુ� નથી અને શરાબસેવન કયુ� નથી.’ તાળીઓના    ઑફ રીિલિજયસ �ટડીઝમા� ‘ભગવ� ગીતા’ પર ફરીથી                           (�ન����ાન પાના ન�.18)
                                                                                                               �
                                                                                                                                                  ે
          ‘કા�મીર ફા��સ’ બની અન ગુજરાત સિહત દેશની                                         ચ���ણીના પ�રણામો અન
                                  ે
               બહ�મતી �ýને લા�યુ� ક�, ‘કા�મીરમા� આ હદે
                                                                                                          ે
          અ�યાચારો થયા હતા? આ ક�વી રીતે માફ થાય....’                                     �ફ�મન કોઈ સ�બ�� ખરો?


          સે    �યુલરોની મýક ઉડાવવા ક�ટલા�ક કહ� છ� ક� : ચાર રા�યોની
                ચૂ�ટણીમા� ભાજપનો ઝળહળતો િવજય, �ફ�મ ‘ધ કા�મીર
                ફાઇ�સ’ની અ��ભુત સફળતા અને કણા�ટક હાઈકોટ�નો િહýબ                       પા�ક�તાનને                  કરી લીધી હતી. એ વખતે િદ�હી ��થત એક િસિનયર ��ેø
            ે
        બાબત ચુકાદો... યે દુઃખ કાહ� કો ખતમ નહીં હોતા! ‘ધ કા�મીર ફાઇ�સ’   ભારતનો િમ�   અને કા�મીરના�   દીવાન-        ત��ીએ મને પૂ�ુ� હતુ� ક�, ‘ગુજરાતના મતદારો શા માટ� ભાજપ
        �ફ�મ િવશ તો ઘ�ંબધુ� લખાઈ ચૂ�યુ� છ�. કા�મીરના� િહ�દુઓ પર 80 અને   િહ�દુઓને  આત�કવાદી  બતાવવામા  આવતા�.  ‘હ�દર’થી   જેવા કોમવાદી પ�ને પસ�દ કરે છ�?’ મ� એમને જવાબ આ�યો
                                                                                �
               ે
        90ના દાયકામા� જે વી�યુ� હતુ� એમા�થી �ફ�મમા� કદાચ બે ટકા જેટલુ� જ િન�પણ   મા�ડીને ‘િમશન કા�મીર’ સુધીની �ફ�મોએ આત�કવાદીઓની   એ-ખાસ  હતો ક�, ‘ગુજરાતના� લોકો ખૂબ સ�વેદનશીલ છ�. કા�મીરમા�
                                                                                       ે
        થયુ� છ�. આટલા� વષ� સુધી િબન કા�મીર િહ�દુઓને શુ� કા�મીરી િહ�દુઓની   તરફ�ણ જ કરી હતી. બહ�મતી દશ�કવગ� એ બાબત ચૂપ હતો.  જે રીતે દરરોજ આત�કવાદી હ�મલાઓ થાય છ� અને િનદ�ષ
        પીડા બાબત ખબર જ નહીં હોય? આ સવાલનો જવાબ અઘરો છ�. 80 અને   �યાર પછીના� વષ�મા, ખાસ કરીને 1992મા� બાબરી   િવ�મ વકીલ  લોકોની હ�યા કરી એમને �યા�થી ભગાડવામા આવે છ� એના
                                                                         �
                                                                                                                                               �
               ે
        90ના દાયકામા� જેઓ યુવાની વટાવી ચૂ�યા હતા એમને કદાચ ચો�સ   �ા�ચાના �વ�સ પછી જમણેરી િવચારધારા ખૂલીને ધીમે ધીમે   સમાચાર છાપામા વા�ચીને (એ વખતે ખાનગી �યૂઝ ટીવી ચેનલો
                                                                                                                              �
                              ે
                                             ે
                                                                                   ે
        કા�મીરી િહ�દુઓના� િનક�દન િવશ થોડીઘણી તો ખબર હશ જ, પરંતુ એ   �ય�ત થવા મા�ડી સાથે સાથે રાજકીય �ે� ભાજપનો ઉદય થવા   નહોતી.) ગુજરાતના� લોકો �યિથત થઈ ýય છ�. એમના� ગુ�સાન  ુ�
            ે
        બાબત આઘાત ક� દુઃખ �ય�ત કરવાનુ� પણ એમના� નસીબમા� નહોતુ�, કારણ   મા��ો. ગુજરાતમા� ક�શુભાઈ પટ�લ, શ�કરિસ�હ વાઘેલા અને કાશીરામ   �િતિબ�બ ચૂ�ટણીઓના� પ�રણામોમા� ýવા મળ� છ�.’ �યારે મને લા�ય  ુ�
                                   ે
        ક� એ જમાનામા� કા�મીરની સમ�યા િવશ જે �ફ�મો બની હતી એમા�   રાણાની આગેવાનીમા� ગુજરાતના� મુ�ય શહ�રોની કોપ�રેશન ભાજપે કબજે            (�ન����ાન પાના ન�.18)
   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16