Page 19 - DIVYA BHASKAR 021921
P. 19
Friday, February 19, 2021 | 18
ે
ે
�
સ દીઓથી આપણા� શા��ો અન સાિહ�યમા િહમાલયની િદ�યતા � તમ િહમાલયના �વાસે ગયા હો,
ે
ૂ
ૂ
ુ
અન અલૌ�કક તથા ગઢ અનભિત કરાવતી �યા�ની ધરાની વાત
�
આપણને ખબ કહવામા આવી છ. લગભગ બધા જ ઋિષઓ
ૂ
�
�
ુ
�
�
ે
�
�
�
મિનઓ અન તપ�વીઓ �ાન શ��ત ક િનવાણ પામવા માટ છવટ તો ે
�યવહાર વગર અનક કારણોસર િહમાલય િવ�તારમા જનારા �વાસીઓની તો યાદો સાચવી રા��!
�
ે
�
િહમાલય જ જતા. એટલા માટ જ આ દશમા જ�મેલા લગભગ દરેક �ય��તન
ે
�
ુ
�
�
�
�
મન હોય છ ક િજદગીમા એકવાર તો િહમાલય જ�ર જવ ýઈએ. અન
�
ુ
�
�
ુ
�
�
�
સાધન સપ�ન લોકો હોય તો વષાનવષ ઉનાળામા િહમાલય જવાન મન કરે.
ૂ
�
ુ
ýક વીસમી સદીના મ�ય ભાગ સધી તો ઓછી આવક, અપરતો વાહન
ે
ે
ે
ૂ
�
સ�યા ખબ સીિમત રહતી. �
�
ે
હવ લગભગ સવાસો કરોડની વ�તી ધરાવતા આ દશના લગભગ દરેક
ે
ુ
�ય��તન િહમાલયમા ફરવા જવાન મન થાય તો શ થાય એ િવચારતા જ ફફડી
�
ે
�
�
ુ
�
ઊઠાય છ�. અિત સદર એવા િહમાલયના પહાડો ભૌગોિલક રીત ��વીના પટ
�
ુ
ે
ૂ
ે
�
ે
�
�
ે
ુ
પર હજ ખબ નવા છ અન તમા િવશાળ પાય માઇકા એટલે ક અબરખ તરીક�
ે
�
ુ
ુ
ૂ
ે
ઓળખાત ખબ નાજક ખિનજ હોય છ. જન કારણે �યાની માટી અન જમીન
ે
�
�
�
પ�ચી અન નબળી હોય છ.
ે
ે
�યાર �યા ખબ ગિતિવિધ થાય અન વાહનો, બાધકામ, વ�તી અન ઘ�ઘાટ
ૂ
ે
�
�
ે
ે
ે
પણ વધ �યાર ભ�ખલન-લ�ડ�લાઈડ, અવલા�ચ- િહમનદીઓ-�લિશયરનો
ે
ે
ૂ
ે
ૂ
ૂ
ુ
ં
�
અમક ભાગ ઓગળવા ક તટવાની ઘટનાઓ �યા વારવાર બન ત ખબ
ે
�
ે
�
ે
સામા�ય છ. વાત જ ત િવ�તારોને પછાત રાખવાની નથી પરંત ભૌગોિલક
ે
ુ
ે
�
ે
ુ
અન પયાવરણીય રીત નાજક િવ�તારોમા િવકાસની �યા�યા અલગ �થાિપત
�
કરવી પડ� ત જ�રી છ. અનક દશોમા આવો જ �યાસ થતો હોય છ.
�
ે
ે
�
�
ે
ુ
ે
પરંત જમ જમ વ�તી અન સાધનો વધતા ગયા� અન વધ ન વધ લોકો
ે
�
ે
ે
ુ
ે
ુ
ૂ
�વાસ પર જવા લા�યા તમ તમ િહમાલયના �ત�રયાળ અન દરદૂરના
ે
ે
ે
િવ�તારોમા પણ ખબ જ ઝડપથી �વાસન સિવધાઓ અન વધતા �વાસન
�
ુ
ૂ
ે
�
�
�
�
ે
સાથ �થાિનકોની વ�તીમા તથા તમના �ારા થતા પાકા બાધકામો
ે
અન વાહનોની આવન-ýવનમા પણ ખબ ઝડપથી વધારો
ે
ૂ
�
ે
ે
થયો. પ�રણામ આપણી નજર સામ છ. �યાર ભાિવકોની
�
ખબ ભીડ ઊભરાય �યાર મિદરો ક નદીના ઘાટની જ હાલત ડણક
ે
�
ે
�
ૂ
�
�
ે
થાય છ તવી જ કઈક િહમાલયના સદર અન િદ�ય �થળોની
ુ
ે
�
�
�
ે
થઈ છ. આપણા દશમા� મોટા ભાગના ધાિમક અન ��ાળ� �યામ પારખ
ે
ે
�
�
ુ
ે
ૂ
ે
�વાસીઓ સામા�ય રીત તમની આ�થા સાથ ýડાયલા લોકો અન તમની ગિતિવિધઓ પર કાબ રાખવો ખબ અઘર ુ � ��રા�ડની દઘટના, એ િહમાલયના ભૌગોિલક રીત ે
ૂ
ે
ે
ે
ે
પજનીય �થળની �વ�છતા ýળવવામા ભા�યજ મદદ�પ થતા સાિબત થત હોય છ. � નાજક િવ�તારોમા� બરોકટોક પય�ટન અન િવકાસ
ુ
�
ૂ
ે
�
ુ
ે
ે
�
�
�
�
હોય છ. અન આ દરેક ધમ અન સ�દાય માટ લાગ પડ� છ. મારા િહમાલયના સભારણાઓના આધારે વાત કરુ તો
�
ે
�
�
ુ
ે
ે
ુ
ે
�
�
�
ે
�
ે
પ�રણામે છ ક િહમાલયની ઉ�ર ચોટીઓ ઉપર પણ પહ�ચી શકતા �શીના દાયકામા જગલી ગલાબના મોટા-મોટા છોડ અન અનક સામ લાલબ�ી છ �
�
ૂ
ે
�
�
ે
ે
�
�
�
ýબાઝ �વાસીઓ પોતાનો કચરો તો �યા જ મકતા આવ છ અથવા તો રીતસર જગલી ��ોથી ભરપૂર એવી કડીઓ પરથી થઈન ગગો�ીથી અનક િદવસનો
�
ુ
ે
�
વેરતા આવ છ. �વાસ ખડીન તપોવન સધી પહ�ચાત. ગત રિવવાર બનલી દઘટનાના િવડીયો ýક આ ભૂતકાળ તો હવ ભૂલી જવાનો, પરંત સવાલ એછ ક શ સાથ સાથ ે
ે
ે
ુ
ે
ુ
�
ે
�
ે
�
ુ
ુ
ે
�
�
�
ે
ે
અન �યાર નાના ગામ ક શહ�રોમાથી બસ ભરીને લોકો યા�ાધામ પર ýતી વખત મને પહલીવાર અહસાસ થયો ક બ-�ણ દાયકાઓ, પહલા� આપણે િહમાલયની ભ�યતા અન િદ�યતા પણ મા� શા�� અન સાિહ�યની
�
�
ે
�
�
�
ે
ે
ે
�
પહ�ચ �યાર ર�તાની બન બાજ કોથળીઓ, ડ�બાઓ બોટલો, કાચ, �લા��ટક, �ત�રયાળ ગણાતી આ જ�યાએ માનવ વસવાટ �ગળીના વઢ ગણી શકાય વાતો બનીને રહી જશ એવ �વીકારી લવ પડશ. થોડા સમય માટ �થાિનક
�
�
ે
ે
ુ
�
ે
ે
ે
ુ
ુ
�
ે
ે
�
ે
ે
�
ે
ે
�
ે
ે
ુ
ધાત, કાગળ અન કપડા�ના રીતસર ઢગલાઓ �સરાવતા ýય છ. પ�રણામે એટલો જ હતો. તપોવન પર તો એક માતાøનો આ�મ અન તમની સવા �શાસન આ િવ�તારમા લોકોની આવન-ýવન પર સ�યા અન સમયન ે
�
�
�
�
ુ
�
ે
�
ે
ં
અલૌ�કક સદરતા ધરાવતી િહમાલયની ઘાટીઓમા પય�ટકોના િ�ય �થળો કરવા રહતા ચાર પાચ િશ�ય કોઈ વસવાટ નહી. અન ગગો�ીથી ગૌમુખ લગતા અનક િનય�ણ રા�યા હતા.
�
ુ
ે
ે
પર પણ હવ ધીરે ધીરે શહરો અન ગામ જવા ઉકરડા બ�યા છ. કદરતી સ�દય � સધીના ર�ત ��ાળઓ ઘણા ýવા મળતા, પરંત ગગો�ીથી આગળ તપોવન નપાળના એવરે�ટ િવ�તાર અન ચીન કબý કરેલા કલાસ માનસરોવર
ે
ે
ે
�
�
�
�
ુ
ે
ે
�
ુ
ુ
�
ૂ
�
�
ભરપૂર હોય, મોહક હોય અન વાતાવરણ સાર હોય તો તો બસ એ જ�યાના સધીનો ર�તો તો જગલ જ. સાધ તપ�વીઓ અન ��કગ માઉ�ટિનય�રંગ િવ�તાર પણ �વાસનના અિત�મણને કારણે ખબ �દિષત થઈ ચ�યા છ. પરંત ુ
ે
ૂ
ુ
�
ૂ
ે
�
�
�
�
ે
�
ે
ે
ે
ે
િદવસો ગણાવા લાગ તવો પય�ટકોનો �વાહ ત તરફ વછટ છ. ýક સ�ાધીશો કરનારા સાહિસકો, ગ�યાગા�ા નøકના �થાિનકો જ મોટ� ભાગ ગાઈડ ક � આપણા દશ માટ તો ��ા અન આ�થાના �તીક સમા િહમાલયન આપણા
ે
ે
�
�
ે
�
�
�
ૂ
�
ુ
માટ �વાસીઓ પર રોક લગાવવી �માણમા� સહલી હોય છ પરંત �થાિનક મજરીનુ કામ કરતા આ િસવાય અહીયા કોઈ ગિતિવિધ નહી. પોતાનાથી જ બચાવવા હવ ખબ જ�રી છ. �
ૂ
�
ે
�
ં
ં
ે
�
�� થયા પછી �ારી�રક ���તની સાથ માનિસક બળ ઘટ છ �
�
બિધયાર પાણી સડવા લાગે છ �
�
�
પ�રવારના સ�યોથી માડી સહકમચારીઓ, િમ�ો, દ�મનોના અિભગમમા � øવનમા ઘણી વાર જવા દવાની તયારી રાખી આગળ વધવાનો અિભગમ
�
ૈ
ુ
ે
ે
�
�
ૂ
ે
ફરક પડવા લાગ છ. આપણે પોષેલા øવનમૂ�ય ઘસાતા લાગ. કોઈ આપણી અપનાવવો પડ� છ. આ વાત મા� �ગત સબધો પરતી મયાિદત નથી. કોઈ
�
�
�
�
�
ે
�
�
�
સાથ સમત ન હોય અન આપણે એમની સાથ સમત ન હોઈએ. કટોકટીના પણ ��ન લાગ પડ� છ, પછી ત �યવસાય હોય, કલા��િ� હોય ક આપણે
ે
ે
ે
�
ે
ુ
ે
�
સમય જના પર મદાર રા�યો હોય એ �ય��તઓ આપણી સાથ રહી ન હોય. કરેલા આિથક રોકાણો હોય. ઘણી વાર આપણે øવનનુ આ સ�ય સમજતા �
�
ે
ે
�
ે
અસતોષ, નકાર, અવહલના, અસમિતનો ઓથાર વધતો ýય. �� થયા પછી હોઈએ, છતા એનો અમલ કરવામા તકલીફ પડ� છ. આપણે બીý લોકોને બધ � ુ
�
�
�
�
�
�
ે
ુ
ે
ૂ
શારી�રક શ��તની સાથ માનિસક બળ ઘટ� છ. એકલતાની ભીસ વધ �યાર ે ભલી આગળ વધવાની સલાહ આપી શકીએ, પરંત ýત એનો અમલ કરી
ે
�
ં
ૂ
ે
ે
ે
�
ુ
ે
ે
ે
ભયાનક શ�યતાની લાગણી જ�મે છ. આમ પણ બદલાયલા સમયમા � શકતા નથી. �યારક શન અન કોને પાછળ છોડવ ત ન�ી કરી શકાત ુ �
�
�
એકબીý માટ સ�માન, અહોભાવ અન કત�તાન �માણ ઘ� ુ � નથી. મ�ત થવ� હોય, છતા� છટવાની તયારી ન હોય.
�
ે
ુ
ુ
ૈ
�
ુ
�
ે
�
�
�
છ. અપમાિનત થવ સહજ બની ગય છ. એવી પ�ર��થિતમા � પા�ીસક વષની મિહલા પિતથી અલગ થઈ ગઈ હતી.
ુ
�
�
�
ુ
�
�
�
�
ે
�
�
ે
ે
�
�
�
�
અ િવરત વહતી સમયધારામા અનક પડાવ આવ છ, �યા ઊભા �ગત બળ ટકાવી પોતાનો ઝડો ફરકાવતા રહવાની �મતા ડબકી એમના �મલ�ન હતા. એ આઘાતમાથી બહાર આવી શકતી
રહીન આપણે આસપાસના જગત િવશ નવસરથી િવચારણા
ે
ે
ૂ
ે
ં
નહોતી. જની યાદો વાગો�યા કરતી. ફોટોઆલબમમા� જના
ૂ
�
લગભગ નહીવ� બની ýય છ.
ે
�
�
ુ
કરવાની જ�ર પડ� છ. બદલાયલી પ�ર��થિતને અનકળ થવા પોતાનુ સ�વ ýળવી રાખીન આગળ વધવા મજબત ફોટા ýઈ એ ર�ા કરે ક એક સમયનો સભર �મ �યા �
�
�
ૂ
ે
ે
ે
�
ૂ
ૈ
�
�
�
ે
�
�
ુ
ુ
માટ ýતન તયાર કરવી પડ� છ. એ કોઈ સદર સબધનો �ત હોય, વષ�જની આ�મબળની જ�ર પડ�. અગાઉન બધ સલામત લાગ, પરંત ુ વીનશ �તાણી ખોવાઈ ગયો. એક િદવસ એણે એક ફોટો ýયો. એમા એ
�
ે
ુ
�
�
ે
�
�
ે
�
�
ૈ
ુ
�
ે
�
ુ
ુ
ૂ
ૂ
મજબત િમ�તામા ભગાણ પ� હોય ક કાય��મા� પ�રવત�નની શ�યતા ઊભી એનાથી જદ આવકારવાની તયારી રાખવી પડ�. ભતકાળની અન એનો પિત રણમા ઊભા છ. ત પહલા એણે ફોટામા પિત
�
�
�
�
�
�
ે
ૂ
�
�
�
�
ે
�
ે
�
ુ
થઈ હોય. એવી અચાનક ક �મશ: સામ આવલી કોઈ પણ �કારની પ�ર��થિત િદશામાથી મોઢ� ફરવી નવા વતમાનમા ýવ જ પડ�. જનામાથી અન પોતાને જ ýયા� હતા.
�
�
�
ે
�
�
�
ં
હોય. øવનના દરેક તબ�ામા એનો સામનો કરવો પડ� છ. બાળકમાથી નવા તરફ આગળ વધીએ નહી તો સૌથી પાછળ રહી જવાય. બધા પહલી વાર ફોટાના બક�ાઉ�ડમા દખાતા રણ પર નજર ��થર
ે
�
તરણાવ�થા, યવાનીનો સમય, બતાલા પછીની �મર અન ��ાવ�થા. દરેક આગળ નીકળી ગયા હોય અન મા� આપણે એકલા પાછળ રહી ગયા કરી. એને સમýય ક એમના સબધમા રણ તો �તીકા�મક રીત પહલથી
ુ
ે
ે
�
�
�
�
ે
ે
ુ
�
�
ુ
�
ે
�
�મરની પોતાની માગ હોય છ અન બદલાવનો પડકાર હોય છ. દરેક તબ� � હોઈએ. øવન વહતો �વાહ છ. એને વહવા દવ ýઈએ. બિધયાર પાણી ઉપ��થત હત. એ જ વખત એણે આખી િજદગી રણમા ફસાઈ રહવાન બદલ ે
ે
�
�
�
�
ુ
�
�
ે
�
ુ
�
�
ે
ે
�
�
�
ે
ે
�
�
�
સમાધાન કરવાની આવ�યકતા રહ છ. સમયની સાથ આપણી �દર અન ે સડવા લાગ છ. લીલાછમ િવ�તારમા આગળ વધવાનો િનણ�ય લીધો. બદલાતા સમય સાથ ે
ં
ુ
�
ે
�
�
�
ે
�
બહાર ઘ� બદલાત ýય છ. એક સમય આપણે પોતે પણ એવા બદલાવની અગાઉ બનલ સાર હોય, છતા ત પાછ મળત નથી. વધાર �ચા ઊડવા માટ � તાલ મળવી ન શકલો એક આધેડ પરષ બધાથી કપાઈને વષ� સધી ઘરમા જ
ુ
�
ે
ુ
�
ુ
ે
ુ
�
�
ુ
ુ
ે
�
ે
ુ
ે
�િ�યાના િહ�સદાર ર�ા હોઈએ છીએ, પરંત ધીરેધીરે આપણી ગિત ધીમી િબનજ�રી વજન ફકવ પડ�. અમ�રકાના લખક અન વ�તા �ટીવ મારાબોલીએ પરાઈ ર�ો. એ ��ય પા�યો પછી �દરો એનુ શબ કોરી ગયા હતા. øવનનુ �
ે
�
ુ
�
ુ
ુ
�
ે
ુ
�
�
�
ુ
�
�
�
ુ
�
�
ે
�
�
�
ુ
�
ુ
ે
�
પડતી ýય છ અન પાછળ રહી જઈએ છીએ. આ જ સમય હોય છ ýતન ફરી ક� : ‘તમારા �સઓથી ભિવ�યના છોડનુ િસચન કરો.’ એમનો મ�ો છ, શબ �દરોને સ�પવ છ ક સાચા અથમા øવવ છ એટલુ જ આપણે ન�ી
�
�
ે
એકઠી કરી સમયની સાથ ચાલવાનો. વદના દબાવી આગળ વધવ. ુ � કરવાનુ છ. �
ે
�
