Page 13 - DIVYA BHASKAR 021122
P. 13

Friday, February 11, 2022   |  13



                                                         ુ
          નવાઈની વાત એ છ� ક�, સાઠના દાયકામા� જ�મેલી ‘સાસ’ ક� ‘મ�મી’ને આ �વત��તા ભોગવતી દીકરી ક� પુ�વધ�
           સામ બહ� ઝીણો ક� પછી જબરજ�ત વા�ધો છ�! પોતે જે નથી કરી ��યા� એ નવા જમાનાની છોકરીઓ કરે છ�.
               ે
                                                                ે
                        પિતને ‘બેબી’, ‘ýનુ’ ક� ‘ડાિલ�ગ’ કહ� છ�. એન સહજતાથી કામ સ�પી દે છ�

                                                                      ે
                ‘બા’, ‘બ�રુ�’ અન ‘બેબી’







          ગુ    જરાતી નાટકો અને �ટ��ડ-અપ કોમે�ડય�સ ‘ગુજરાતણ’ િવશ ે  નથી. એને �ીસ વષ�ની આસપાસ પોતાનુ� ઘર, ગાડી અને આગવી ઓળખ
                બહ� ý�સ કરે છ�. ગુજરાતી ��ીઓ ýડી જ હોય, િહ�દી ખરાબ
                                                          ýઈએ છ�. આ છોકરીઓ ‘લ�ન’ કરીને ‘સેટલ’ થવામા માનતી નથી બ�ક�,
                                                                                           �
                જ બોલે અને મફત કોથમીર લેવાનો મોહ છોડી શક� નહીં, �યા�થી   ‘સેટલ’ થયા પછી ‘લ�ન’ કરવાનુ� પસ�દ કરે છ�. ýઈ�ટ ફ�િમલી સામે આવી
                                                                                                   �
        શ� કરીને ગુજરાતી મ�મી અને ગુજરાતી સાસુ સુધી આ મýક લ�બાય છ�.   છોકરીઓને કોઈ વા�ધો નથી, પણ એમની મ�મી ક� સાસુ જેટલુ� ઘસાયા એટલુ�
        આપણે આપણી આસપાસની દુિનયામા નજર નાખીએ તો સમýય ક�, એ   ઘસાવાને બદલે આ છોકરીઓ સગવડ ભોગવવામા� અને આપવામા� માને
                                �
        �ટ��ડ-અપ કોમે�ડય�સ અને ગુજરાતી નાટકોમા� જે �કારની ��ીઓનુ� વણ�ન   છ�. નવાઈની વાત એ છ� ક�, સાઠના દાયકામા� જ�મેલી ‘સાસુ’ ક� ‘મ�મી’ને
        કરવામા� આવે છ� એવી ��ીઓ હવે ‘એ��ટક પીસ’ બની ગઈ છ�. નવગુજરાતી   આ �વત��તા ભોગવતી દીકરી ક� પુ�વધૂ સામે બહ� ઝીણો ક� પછી જબરજ�ત
                                                                             �
        ��ી øમ ýય છ�. �યવસાય અને નોકરી કરે છ�, એની એક ઓળખાણ છ�,   વા�ધો છ�! પોતે જે નથી કરી શ�યા એ નવા જમાનાની છોકરીઓ કરે છ�. પિતને
        અ��ત�વ છ� અને સાથે જ એના ગમા-અણગમાની પસ�દગી હવે �પ�ટ છ�.   ‘બેબી’, ‘ýનુ’ ક� ‘ડાિલ�ગ’ કહ� છ�. એને સહજતાથી કામ સ�પી દે છ�. બાળક
          આ �ટ��ડ-અપ કોમે�ડય�સ ક� ખડખડાટ હસાવતા ગુજરાતી        ક� સામાિજક �સ�ગે ઓ�ફસમા�થી કોણ રý લેશે એ િવશ ખુ�લા િદલે   ‘સ�દય�ની નદી
                                                                                                ે
        નાટકના અિભનેતાઓ મુ�ય�વે પુ�ષો છ�. એમને કદાચ ખબર          ચચા� કરી શક� છ�. એ પિત ક� �ેમીની ક�પેિનયન, િ�ટીક અને
        જ નથી ક�, ગુજરાતી ��ી 180 �ડ�ી બદલાઈ ગઈ છ�.                ક�રટ�કર હોઈ શક� છ�, પરંતુ ઓિબ�ડય�ટ અને સરે�ડર કરતી
        િસ�ેરના દાયકા પછી જ�મેલી લગભગ બધી ��ીઓ હ��થ   એકબીýને       સબો�ડ�નેટ નથી જ!
        કો��સય�સ, વેલ �ાવે�ડ અને અપડ�ટ�ડ હોય છ�. પોતાની                આજની ��ી ‘�વમાન’નો અથ� આિથ�ક અને માનિસક   નમ�દા’ના અનોખા
        આસપાસના�  જગતને  ઓળખે  છ�,  સમજે  છ�...  ને,   ગમતા� રહીએ    �વત��તા સાથે ýડ� છ�. 5-25 �િપયા વાપરવા માટ� પિત
        એથીય આગળ વધીને પોતાની મરøને પૂરી િહ�મત અને                   ક� િપતાની રý ન લેવી પડ�, એ ��થિત એને અનુક�ળ
                                                                                                                                    ે
        આ�મિવ�ાસથી �ગટ કરી શક� છ�. ‘કોને, ક�વુ� લાગશ...’   કાજલ ઓઝા વૈ�  છ�. સામે ý એને સ�માન આપી શકાય તો એ બને �યા  �  લેખક અન િ��કાર
                                        ે
        એવુ� િવચાયા વગર આજની ��ી પોતાના સમયની સાથે                  સુધી કોઈનુ� અપમાન કરવાનો �યાસ નથી કરતી. (દરેક
                �
                                                                                              ે
        કદમ િમલાવી રહી છ� �યારે એક રસ�દ િનરી�ણ એવુ� છ� ક�,        બાબતની જેમ આમા� પણ અપવાદો હોય, હશ જ !) બને છ�
        �ટ��ડ-અપ કોમેડી કરતી ��ીઓ ‘ગુજરાતી’ નહીં, સામા�ય પુ�ષ   એવુ� ક�, િસ�ગલ ચાઈ�ડના પ�રવારમા� ‘પ�પાની પરી’ અને ‘રાý   અ�તલાલ વેગડ જેવો ઓિલયો તથા ફકીર
        િવશ મýક કરે છ�. એને ýિત, �ાિત, ભાષા ક� બીø કોઈ વાત સાથે   બેટા’ના� લ�ન થાય છ� �યારે બ�ને જણા� પોતપોતાના પ�રવારના લાડકા
           ે
        ઝાઝી કોઈ લેવાદેવા નથી, �યારે ગુજરાતી પુ�ષ માટ� ‘ગુજરાતણ’ આજે   હોય છ�. માતા-િપતા દીકરીને ઉછ�રતી વખતે ક��વિનય�ટલી એવુ� ભૂલી ýય   �વભાવનો િન��હ �ય��ત િવરલ હોય છ�
        પણ ‘બૈરુ�’ છ�.                                    છ� ક� એણે કોઈ બીýના ઘરે જવુ� પડશે, બીý પ�રવાર સાથે એડજે�ટ કરવુ�
                                                �
          આવા પુ�ષો સાવ ખોટા નથી પરંતુ, એ હøયે ભૂતકાળમા øવે છ�   પડશે... બીø તરફ દીકરીના� માતા-િપતા પણ એવુ� માનીને દીકરાને ઉછ�રે છ�   જે આપણે વાત કરવી છ� સજ�ક-�વાસલેખક અને િચ�કાર
        એટલુ� તો કહ�વુ� જ ર�ુ�. ગામડા�મા� ક� બી-ટાઉનમા� વસતી ��ીઓ પણ હવે   ક� આવનારી છોકરી એના દીકરાને ‘મ�મી’ની જેમ સાચવશ... બ�ને ખોટા છ�   આ  અ�તલાલ  વેગડની!  એમના  જેવો  ઓિલયો  તથા  ફકીર
                                                                                             ે
        મોબાઈલને કારણે અપડ�ટ�ડ થતી ýય છ�. ઓનલાઈન શોિપ�ગ એમને પણ   દીકરીને નવા જમાના �માણેના કપડા� પહ�રવા� દેવા� ક� દીકરાની ગલ����ડને   �વભાવનો િન��હ �ય��ત િવરલ હોય છ�. �ી વેગડ� નમ�દાની
        આવડ� છ�. આખા જગતના સમાચારો ýણીને એમના સપના�એ પણ પા�ખો   �વીકારવી એ ‘મોડન�’ હોવાની િનશાની નથી... મોડન� હોવા માટ� આજની   પ�ર�મા કરી અને એના� બે પુ�તકો લ�યા�. �થમ િહ�દીમા�- ‘પ�ર�મા
        ફ�લાવી છ�.                                        આધુિનક ��ીને સમજવી પડશે. દીકરાને એ આધુિનક ��ી સાથે øવતા   નમ�દામૈયા કી’ અને ‘સો�દય� કી નદી નમ�દા’. પછી એમણે આ બ�ને પુ�તકો
                                                               ુ�
          નાના ગામડા�મા� રહીને પણ આવી ��ીઓ પોતાની આવડત અને   શીખવવ પડશે, તો બીø તરફ દીકરીને પોતાના પ�રવારનુ� મહ�વ સમýવીને   મા�ભાષા ગુજરાતીમા� પણ લ�યા�! પુ�તકો બહ� �યાિત પા�યા ને વેગડને
                                                                                                                                                 �
        શ��ત મુજબ આિથ�ક �દાન કરીને પોતાના� સ�તાનનુ� ભિવ�ય સુધારવાનો ક�   એક સારો સમાજ પ�રવાર �ારા જ ઊભો થઈ શક� એનુ� િશ�ણ પણ આપવુ�   પા�રતોિષકો તથા એવોડ�થી નવાજવામા આ�યા! પછી આ ��થોના મરાઠી-
                                                                                                                                   �
        બદલવાનો �યાસ કરી રહી છ�. એની સામે પુ�ષ કદાચ હøયે એક દાયકો   પડશે. આપણે એક �ા��ઝટના સમયમા� છીએ. પૂરા આધુિનક નથી બની શ�યા   બ�ગાળી-��ેø-પ�ýબીમા અનુવાદો થયા. 1980થી 2005ના ગાળામા  �
                                                                                                                            �
        પાછળ øવે છ�. ��ીએ શુ� કરવુ� અને શુ� ન કરવુ� એ િવશેની ��ીની પોતાની   ક� નથી આપણી પરંપરાઓને સમø શ�યા. ��ઢ અને જડતા હø છ��ા� નથી   અ�તલાલ વેગડ અડધા ભારતમા� વ�ચાતા લેખક હતા!
        મા�યતાઓ નાના શહ�રમા� ક� મે�ોમા� જુદી હોઈ શક�, પરંતુ ભારતીય પુ�ષ   ને મોડન� થવાનો મોહ જતો નથી! આવી કોઈ ખીચડી માનિસકતામા ઉછરી   આપણે લેખકના� પુ�તકોની વાતો તો હ�મેશા કરીએ છીએ, પણ વેગડ
                                                                                                                                         �
                                                                                                   �
        હø પણ એના િવચારોને અપ�ેડ કરતા� અચકાય છ�.          રહ�લી પેઢીઓ વધુને વધુ ક��યુઝ �ય��તઓનુ� િનમા�ણ કરી રહી છ�. આજના   જેવી �ય��તના અનોખા �ય��ત�વની વાત કરવા જેવી છ�. ભીનેવાન એક�ડયુ�
          �સીના દાયકા પછી જ�મેલા પ�રવારોની દીકરીઓ અને પુ�વધૂઓ   સમાજે સમજવુ� પડશે ક�, આજની ��ી ‘બૈરુ�’ નહીં બની શક�. ગઈકાલની   શરીર, ચહ�રા પર આછ�� હા�ય ને ક�તૂહલ, �ખોમા� થોડી ભીનાશ! કોઈ
        મા� િહ�દી જ નહીં, ��ેø પણ ચો�ખુ� બોલે છ�. એમની પાસે સ�મ કહી   ��ી અને આજના પુ�ષોએ �વીકારવુ� પડશે ક�, ��ી બદલાઈ છ� એની સાથે   ભાર િવનાનો એ માણસ કાયમ સફ�દ ખમીસ-શટ� અને જરાક વધુ પહોળી
                                                                                                                                                 �
        શકાય એવી �ડ�ી, �યવસાય                                                         આખો  સમાજ  બદલવો     મોરીનો ને નીચેથી એક-બે �ચ �ચો લ�ઘો ધારણ કરીને િચ�મા ક� લેખનમા�
        ક�  નોકરી  છ�...એ                                                               પડશે.  બીø  તરફ,                 ખૂ�પેલો હોય, જબલપુરના ડાઉનટાઉનમા�, ચારે બાજુ
        ��ી છ�, વુમન-બૈરુ�                                                               ભારતીય  ��ીએ  પણ                    બગીચાવાળ િવશાળ ઘર, જેમા� ચાર ભાઈઓનો
                                                                                                                                    ��
        નહીં! નેવુ�ના દાયકા                                                              સમજવુ� પડશે ક�, સતત                   વીસ માણસોનો પ�રવાર વસે ને એક રસોડ�
                                                                                                                                      �
        પછી  જ�મેલી  ��ી                                                                 ‘બેબી’  બનીને  નહીં   ��દના            જમે! છતા �યા�ય અ�યવ�થા, ઉતાવળ ક�
        તો  બૈરુ�  ક�  વુમન                                                               øવી શકાય. આપણી                        અિશ�ત ýવા ન મળ�. નીરવ શા�િતમા  �
        કોઈ ક�ામા� નથી                                                                      પરંપરાઓ            મલકમા�            વહ�વારુઓ ઘર ચલાવ.
                                                                                                                                              ે
        આવતી...એ                                                                              અને                                  વેગડના�  પ�ની  કા�તાબહ�ન  બધુ�
        ‘બેબી’  છ�.                                                                             પા�રવા�રક   મિણલાલ હ. પટ�લ      સ�ભાળ.  વેગડ  તો  વરંડામા  ક�નવાસ
                                                                                                                                     �
                                                                                                                                                  �
        એકબીýને                                                                                 બો��સ                           પાથરીને કાગળ, કાતર લઈને ઊભા પગે
        ‘�ો’   ક�                                                                               હø                            કોલાજ બનાવવામા મ�ત હોય. િદનચયા�
                                                                                                                                          �
        ‘ બે �સ ’                                                                               અકબ�ધ                       પણ સાવ સરળ-ખાવાપીવા િસવાય કોઈ વાત-
        કહ�તી  આ                                                                                છ�,  અને   વ�તુ         ન ýઈએ. એમનો દીકરો િચ�કલા તથા લેખનની
        છોકરીઓ                                                                                  આવનારા     સામ�ી-ક�નવાસ, કાગળ, રંગો બધુ� લાવી આપે. િચ�ો ને લેખો તૈયાર થાય
        �ેમી,  પિત,                                                                            થોડાક       તે પણ �યા� કોને મોકલવા, છપાવવા ને ઘરમા� સાચવવાની જવાબદારી પણ
                                                                                                                                 �
        િપતા ક� પુ�ષ                                                                           દાયકા       દીકરો ને કા�તાબેન સાચવ. વેગડને પોતાના� કોલાજ બહ� ગમે, પણ િનમ�મ
                                                                                                                           ે
        પર આધા�રત                                                                              સુધી        બની રહ�. મૂળ� તો નમ�દા પ�ર�માનો હ�તુ હતો- સરસ �ક�ચ કરવાનો. ને
        રહ�વાનુ�                                                                               તો  રહ�વાના   1977મા� 49 વષ�ની વયે �થમ પ�ર�મા વખતે �ક�ચ ખૂબ કયા�. પછી એના
        પસ�દ કરતી                                                                             છ�.          આધારે કોલાજ કયા�. ને લેખો પણ સળ�ગ યા�ા �માણે લખાતા ર�ા. આમ
                                                  તસવીર ूતીકાत्મક છે
                                                                                                           ‘પ�ર�મા નમ�દા મૈયાની’ ��થ િચ�ો સાથે આ�યો ને ખૂબ વખણાયો. એમની
                                                                                                           નમ�દા પ�ર�માની કથા વા�ચીને ક�ટલા�ય લોકોને પણ પોરસ ચઢ�લુ� ને પદયા�ા
                      વધમા� વધ �દરો કઈ રીતે પકડવા?                                                         કરેલી.
                             ુ
                                          ુ
                                                                                                             અ�તલાલ વેગડ કહ� છ� ક� : મ� નમ�દાની પ�ર�મા ધાિમ�ક હ�તુથી નહીં,
                                                                                                           પરંતુ સા��ક�િતક øવન દશ�ન માટ� કરેલી. 1999મા� 70 વષ�ની વયે વેગડ અને
         િવ     યેટનામને �દરો બહ� નડ� છ�. ખેતરોમા� �દરોની        અને કોઈ મહાન ઉ�ોગપિતને પૂછતા હોય તેમ પૂછયુ� : ‘તમારી   એમના� પ�ની બીø વાર નમ�દા પ�ર�મા કરે છ� ને આ વખતે ‘સ��દય�ની નદી:
                સમ�યા ગ�ભીર છ�. સરકાર આ બાબત િચ�િતત
                                       ે
                                                                                                           નમ�દા’ ઉ�મ ��થ લખાય છ�.
                                                                    સફળતાનુ� રહ�ય શુ�?’ ખેડ�તે સમý�ય : ‘મ� એવા િવિશ�ટ
                                                                                           ુ�
                છ�. સરકારના �લા�ટ �ોટ��શન િવભાગને                   �દ�રયા� તૈયાર કયા� છ�, જે ખેતરમા� �દરોને પકડવામા� ખાસ   વેગડ પછી પણ નમ�દાને મળતી બીø નદીઓની પ�ર�મા કરે છ�. એમના
        ખબર પડી ક� નગુયેન હ� વાન નામના એક ખેડ�તે એક જ              કામમા� આવે તેવા� છ�. આવુ� એક �દ�રયુ� 2200 ડ�ગ પડ�.   �સ�ન દા�પ�યøવનની વાતો વેગડ ઉ�સાહથી કરે છ�. એમના ��થોમા�
                                                                                                                          �
        વષ�મા� 3,000 �દર માયા હતા. તરત જ વાનને �લા�ટ          આવા� 300 �દ�રયા� બનાવીને મ� ખેતરમા� એવી રીતે ગોઠ�યા� જેથી   નમ�દાના બ�ને કાઠ� વસેલા ગામ-નગર-લોકો અને �ક�િતનુ� વણ�ન છ�.
                        �
        �ોટ��શન િવભાગના અિધકારીઓએ ઓ�ફસે બોલા�યો                     વધુમા� વધુ �દરો મારા� �દ�રયા�મા પકડાઈ ýય.’                           (�ન����ાન પાના ન�.18)
   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18