Page 19 - DIVYA BHASKAR

¾ }ગુજરાત આંતરરાષ્ટ્રીય આવૃત્તિ Friday, November 27, 2020 19
Friday, November 27, 2020 | 19

Published in USA by Cinemaya Media Inc.

Friday, November 30, 2019 Volume 16 . Issue 30 . 32 page . US $1

અનુસંધાન
પદિચ� તેવુ� જ અýયબીભયુ� ��યુ પા�યા. િવધાતાએ મોકલેલી એક રાતે હમીરિસ�હ
િવચારોના ��દાવન�ા� મ�િદરના ઓટલા ઉપર સૂતા હતા �યારે સાત હાથ લા�બો એક કાળોતરો નાગ
સ�પૂણ� નાશ થઇ શક� તેટલા અ�બો�બ છ�. લગભગ તો નહીં જ થાય, પણ ý આવીને એમના જમણા હાથની �ગળી પર દ�શ મારી ગયો. હમીરિસ�હની
ુ�
એ કામ પૂરુ� કરી શ�યો ન હોત. �યારે કામ ચાલત હતુ� �યારે હાટ�એટ�કની હવે િવ�યુ� થયુ� તો તે માનવýતનો �ત લાવશ અને તે આ વાત બરોબર �ઘ તૂટી ગઇ. એમણે મામલો પારખી લીધો. પોતાના બે મજબૂત હાથોમા �
ે
ુ
�
�
પરવા કયા� િવના સરદારે કામ ચાલ રાખવાના �ય�નો કયા� હતા. મને ખબર છ� સમજે છ�. તેથી માણસની િહ�સક �િ� હવે યુ�ના �વ�પે નહીં, પણ �યાપા�રક કાળદેવતાને �ેમપૂવ�ક �ચકીને ચાલતા ચાલતા નદી �કનારે જઇને નાગરાજને
ક� સરદાર ક�વા પાવરÔલ હતા. તેઓ એવા મનુ�ય હતા, જેમની સામે પડવાની આિથ�ક શોષણના �વ�પે, �ાસવાદના �વ�પે બહાર આવી રહી છ�. મૂકી આ�યા. પાછા ચાલતા આવીને પથારીમા� સૂઇ ગયા. આજે મ�િદરના
કોઇની િહ�મત ન હતી.’ (પાન-416-417) �યારેક િવચાર આવે છ� ક� શુ� ચાર લાખ વષ� આ બધો િવનાશ કરવા પ�રસરમા� હમીરિસ�હ બાપુની સમાિધ ઊભી છ�. (કથાબીજઃ �કાશ �ýપિત)
વષ� 1951ના માચ� મિહનામા વી.પી. મેનનના �યાનમા એક કૌભા�ડી ચેક માટ� માનવýતે આટલો િવકાસ કય� હતો? િવકાસની પ�રભાષા શુ� માણસ (શીષ�કપ���ત: બહાદુર શાહ ઝફર)
�
�
�
આવી ગયો હતો, જેમા� સર �તાપિસ�હ તથા (ઇ��દરા ગા�ધી સાથે લ�નથી સમ�યો નથી? એના કરતા ગુફામા રહ�તો અને િશકાર કરી પેટભરતો માણસ
ýડાયેલા) �ફરોઝ ગા�ધીની સ�ડોવણી �પ�ટ હતી. નેહરુ મેમો�રયલ �યુિઝયમમા� શુ� ખોટો હતો? શુ� દુઃખી હતો? આ િચ�તનનો િવષય નથી, પણ ખરેખર સમ� �દા�� બ�ા�
બધુ� જળવાયેલુ� છ�. આ�ય� નથી ક� એ કૌભા�ડ દબાવી દેવામા આ�યુ� હતુ�. માનવýતે થોડ��ક અટકીને આ ગ�ભીર બાબત િવચારવાની છ�.
�
મેનને HVR આય�ગરને સલાહ આપી ક� આ ચેકની વાત આય�ગરે વડા�ધાન મનમા�થી નહીં ýય, પણ પ�ની ચોકકસ ઘર છોડીને ચાલી જશે! એટલે મનની
નેહરુના �યાન પર લાવવી ýઇએ. એમા� �ધાનમ�ડળના બે �ધાનો અને �સા�� ��� સફાઈ વગેરે બધુ� કહ�વુ� સહ�લુ� છ�, પણ અજમાવવા જશો તો ઘરમા� િદવાળીને
વડા�ધાનના જમાઇની સ�ડોવણી હતી.’ પછી તો વી.પી. મેનનની િનયુ��ત બદલે હોળી સળગશે.
ઓ�ડશાના રા�યપાલ તરીક� થઇ હતી. એ ક�વળ દેખાવ હતો. એ િનયુ��ત મા� દીવાનચ�દ બો�યા... અે પણ �ગજળ છ�. સામા�ય સ�ýગોમા� દૂરની વ�તુ એ�ડ-�ા���સ
બે મિહનામા જ ખતમ થઇ. વી.પી. મેનન માટ� પ��ડતøનો અણગમો એટલો તો નøક અાવતા મોટી લાગે, પણ અહી øપ જેમ જેમ અાગળનો ર�તો કાપી આદમ : આવતી િદવાળી પર નવા કપ�ા� લઇશ?
�
�
ં
તી� હતો ક� એ ખાઇ પૂરી શકાય તેવી ન હતી. વી.પી. મેનનના �દાનને કદી રહી હતી તેમ પેલા બે માનવઅાકાર નાના થવા લા�યા હતા અને પછી તો ઇવ : ના ર� ના, જૂના કપ�ા�ને ��ા કરીને પ��રીશ!
મૂલવી ન શ�યા અને કદી માફ પણ કરી ન શ�યા! સરદારના અ�ય�ત િવ�ાસ ુ ખબર પડી ક� બ�ને જણ સીમાદળના જવાન હતા. ટ�િલફોન લાઇન �રપેર કરવા
અને સમથ� ઉ�ાિધકારીએ કરેલી અન�ય દેશસેવાનો બદલો આટલો ��ર અને રણમા� ગયા હતા. øપ ýઇઅે અમારી તરફ દો�ા હતા ક� જેથી િલ�ટ મળી દીવાન-એ-ખાસ
આટલો કરુણા�ત! િવચારી જુઓ, વી.પી. મેનનને પ��ી પણ મ�યો ન હતો! ýય. બસ પછી તો �ગજળ અને છરબ�ી (ghost light) િવષયની ચચા� થઇ.
માની લઇએ ક� સરદાર પેદા જ થયા ન હોત તો! એમને અ�યાય થાય એ વાતનો પાણીના સરોવર, ઘાસના મેદાનો, ઝૂ�પડાથી છવાયેલી વા�ઢો, ગાય-ભ�સના બ�યુ� હશ ક� પેટાચૂ�ટણી આવી હોય એટલે િહલ �ટ�શનની હોટલો �ણ િદવસ
ે
જ છ�દ ઊડી ýય છ�. મારો અિભ�ાય ýણવો છ�? સરદાર પેદા જ ન થયા હોત, ધણ, �ટની વણýરો અને માનવી ભૂલે �યારે �ગજળના અાભાસની સાથે સુધી બ�ધ કરાવી દેવામા આવે. આવુ� હમણા� ગુજરાતની પેટાચૂ�ટણી દરિમયાન
�
તોય પ��ડતø વડા�ધાન તરીક� સફળ થયા ન હોત, કારણ ક� એમની પાસે ક�પનાની અાક�િતઅોનીયે ભેળસેળ થઇ ýય �યારે મોત અેક ��ર વા�તિવ�તા થયુ�. ગુજરાતના મોટા શહ�રોમા� તો એવુ� ýવા મળ� છ� ક� ર�કડી ચલાવનાર ક�
શાસકને છાજે તેવા સામ�ય�, પાણી ક� િમýજ ક� િહ�મત (mettle)નો અભાવ બનીને નાચવા લાગે. ઝા�ઝવા પાછળ દોડતા� ��યુને ભેટતા માનવી ક�વી પીડા લારી લઈને ખા�પદાથ� વેચનારને શિન-રિવની રýના િદવસોમા� જ કામ
ે
હતો આ વાતે સ�મત થવાનુ� ફરિજયાત થોડ�� છ�? વી.પી. મેનન પ��ડતø �ગે અનુભવતા હશ! ખરે જ રણ િજ�દગી છ� અને મોત પણ. અે રાૈ�ે છ� અને સાૈ�ય કરવા દેવામા આવતા નથી.
�
લખ છ� : ‘He was a good, honest man, but for one, he was terribly પણ અને તેથી જ ક�દરતનો બેિમસાલ ક�ર�મા છ�. મ�દીના માહોલમા અને ખાસ કરીને શિન-રિવની રý દરિમયાન જ લારી
ે
�
emotional.’ (પાન-416) આ વાતે સ�મત થવાનુ� શ�ય ખરુ�? જ�રી પણ ખરુ�! � ગ�લાવાળા ક� વેપારીઓ બે પૈસા કમાઈ શક� છ�. સુરત અને બીý ક�ટલાક
પાઘડીનો વળ ��ડ� ર��ા� ખી��ુ� ગુલાબ શહ�રોમા� પણ શિન-રિવની રý દરિમયાન જ મોલ તેમજ દુકાનો જ�દી બ�ધ
�
કરાવી દેવામા આવે છ�. �ામાિણકતાથી ધ�ધો-રોજગાર કરનાર ગરીબોની
િન�� થયા પછી બ��લોરમા� વી. પી. મેનનના િનવાસનુ� નામ અનેક િસિ�ઓના �વામી બની ગયા હતા. ઊડતા પ�ીને ઇશારો કરીને તેઓ પાછળ કોપ�રેશન તેમજ પોલીસના અિધકારીઓ દ�ડા લઈને લાગી પડ� છ�. ý
હતુ� : ‘Shelter.’ પોતાના હાથમા બોલાવી લેતા હતા. પછી �ેમપૂવ�ક હાથ ફ�રવીને ઉડાડી બધા મહ�નતથી કમાનારાઓ પાસે કોઈ કામ-ધ�ધો નહીં રહ� તો પોતાનુ� તેમજ
�
તુ�હ ખૂબસૂરત નજર આ રહી હ�! મૂકતા હતા. �યારેય પૈસાને હાથ લગાડતા ન હતા, પણ કોઇ જ�રતમ�દ ક�ટ��બનુ� ભરણપોષણ કરવા માટ� એ ગુનાિહત ��િ� તરફ વળ� તો એમા� એ
�
યે રાહ� તબાહી ક� ઘર ý રહી હ�! યાચના કરતો આવે તો ગોદડી �ચી કરીને નવીન�ોર કર�સી નોટોની થોકડી �ય��ત કરતા� સરકારનો વધુ વા�ક છ�. ‘રાઇટ ટ� વક�’ની સૌથી વધુ જ�ર ગુજરાત
- િન��ાન�દ તુષાર (િ��દી કિવ) કાઢીને આપી દેતા હતા. હમીરિસ�હ બાપુ દીઘા�યુષી થયા. જેવુ� ø�યા હતા રા�યમા� છ�, એ વાતનો ઇ�કાર થઈ શક� એમ નથી.