Page 14 - DIVYA BHASKAR

Friday, November 27, 2020 | 14

ચૌદમી સદીથી માનવ િવકાસન�� નવ�� �ક�� �� થ���, �����મા� તેને �ેનેસા� ક�� ��

��� માનવી િવકાસની ����ા�ા સમ��� નથી?

સુધી ભારતમા� અિત સુ�દર �થાપ�યવાળા િહ�દુ, બૌ� અને જૈન મ�િદરો બ�યા પોતાનુ� શાસન ટકાવી રાખવા અને ગુલામ દેશની સ�પિ�નો અિધકતમ
હતા. આ મ�િદરો �થાપ�ય કળા અને મૂિત� કળાના અýડ નમૂનાઓ છ�. મા� ઉપયોગ થઇ શક� તે માટ� �યાપક ��ોિગકરણ અ��ત�વમા આ�યુ�. આ જ
�
�
ભારતમા� જ નહીં, પણ ભારતીય સ��ક�િત, ધમ� અને વા�તુકલાના િસ�ા�તો પર કારણથી સ�દેશા�યવહારમા મોટા પ�રવત�નો આ�યા. સ�રમી સદીના �તમા�
છ�ક ýવા-ઈ�ડોનેિશયા અને ક�બો�ડયામા� દુિનયાના સહ�થી મોટા બૌ� અને અમે�રકા િ��ટશ શાસનમા�થી આઝાદ થયુ�.
િહ�દુ મ�િદરો બ�યા હતા. ભારતીય વહાણવટીઓ સાથે િહ�દુ અને બૌ� ધમ� પણ ઓગણીસમી સદીની શ�આતમા �થમ િવ�યુ� થયુ� જેમા� આખુ�
�
આખા દૂરપૂવ�મા� ને છ�ક ચીન સુધી ફ�લાયો હતો. જેમ િ��તી ધમ�નો ફ�લાવો યુરોપ, રિશયા, ýપાન, ચીન વગેરે દેશો વ�ે યુ� થયુ� અને પારાવાર
યુરોપમા� થયો હતો એ જ રીતે મુ��લમ ધમ� આખા મ�ય પૂવ�, આિ�કા, ચીનમા� ખાનાખરાબી થઇ, લગભગ સાડા�ણ કરોડ લોકોએ øવ ગુમા�યા. એક નવી
મ�ગોિલયા, રિશયાના અમુક ભાગ અને યુરોપમા� તૂકી� સુધી ફ�લાઈ ગયો. િવ� �યવ�થા ઊભી થાય એવુ� લા�ય, પણ એ આશા ઠગારી નીવડી અને
ુ�
એટલુ� જ નહીં મોટાભાગના એ િવ�તરોમા� તો શાસન પણ તેમના હાથમા હતુ�. 1939મા� બીજુ� િવ�યુ� થયુ�. છ વ��થી વધુ સમય ચાલેલા આ યુ�મા� આઠ
�
�
બારમી સદીમા� મુ��લમ શાસકોએ ભારતમા� સ�ા જમાવવા મા�ડી. કરોડ લોકો માયા ગયા, અથા�� તે સમયની દુિનયાની વ�તીનો �ણ
ચૌદમી સદીથી માનવ િવકાસનુ� નવુ� �કરણ શ� થયુ�, યુરોપમા� ટકા ભાગ એક યુ�મા� ��યુ પા�યો. માનવ ��રતાનાની પરકા�ઠા
�
ઈ સુના જ�મથી ચારસો વ�� પછીના સમયે મોટાભાગના મહાન તેને રેનેસા કહ� છ�. નવી િવચારધારા, નવી કલા�મકતા અને �દિચ� ýવા મળી. એક કરોડ જેટલા લોકોને મા� તેઓ યહ�દી છ� તે
�
સા�ા�યોનો અ�ત થયો અને તેના બદલે નાના રા�� અને રા�યો
કારણસર રીબાવીને મારી નાખવામા આ�યા. અ�બો�બનો
સાવ જ નવી શાસન પ�િતએ આકાર લીધો. �પેઇન, પોટ��ગલ
અ��ત�વમા આ�યા. �યારથી યુરોપમા� લગભગ એક હýર અને ��લે�ડ દેશોના નાિવકો વેપારીઓ અને પાછળથી તેના ઉપયોગ થયો જેના શાપમા�થી તે િવ�તારના લોકો હø નથી
�
વ��ના સમયગાળા સુધીના સમયને �ધકાર યુગ અથવા ડાક� એઈજ કહ�વાય સૈિનકોએ દુિનયાના ઘણા દેશોમા� પોતાનો પગદ�ડો જમાવવા ડો. પુિલન વસા છ�ટી શ�યા, પણ જેમ દરેક કાળા વાદળને એક �પેરી કોર
�
છ�. આનુ� કારણ એ છ� ક� એ એક હýર વ��ના સમયગાળામા િવપુલ ખેતીવાડી મા��ો. તેમની કાય�પ�િત સરળ હતી, વેપાર અથ� આવવુ�, હોય છ� તેમ આ િવ�યુ�ને કારણે િવ�ાને હરણફાળ ભરી
અને વ�તી વધારા િસવાય ખાસ કોઈ નવી િવચારધારા ક� નવી શોધ નહોતા સાથે િ��તી ધમ�ગુરુઓનુ� આવવુ� ધીમે ધીમે પ�ર��થિતનો અસ��ય નવી શોધો થઈ જેનો યુ� પછી માનવ ક�યાણમા�
થયા. સામ�તશાહીના આ સમયગાળામા રાજવીઓ, તેના સામ�તો, જમીનદારો અ�યાસ કરી શાસનની નબળાઈઓ ýઈ ક�ટનીિતથી નહીં ઉપયોગ થયો. બીજુ� ક� માનવýત યુ�ની િવનાશકતાથી પૂરેપૂરી
�
અને અિત ગરીબ ખેડ�તો અને મજૂરો એ �કારની સમાજ રચના અ��ત�વમા � તો સૈ�યબળથી રા�ય પર ક�ý જમાવી લેવો. તેઓએ આિ�કા, વાક�ફ થઈ ગઈ અને �યારપછી આજ િદવસ સુધી કોઈ મહાયુ� થયુ�
હતી. િ��તી ધમ�નો �યાપક ફ�લાવો સમ� યુરોપમા� થયો હતો. રોમ તેનુ� અો���િલયા, અમે�રકા, દિ�ણ અમે�રકા, દૂર પૂવ�ના અનેક નાના ટાપુઓ નહીં. નવી �યવ�થા હ�ઠળ કોલોિનયલ યુગનો �ત આ�યો અને લગભગ
ક����થાન હતુ�. મ�યપૂવ�મા� પણ અસ��ય નાના કબીલાઓનુ� શાસન હતુ�, પરંતુ અને ભારતનો ધીમે ધીમે ક�ý કરવા મા��ો. આને કોઓલોિનઅલ રુલ બધા દેશ આઝાદ થઈ ગયા. રિશયા અને અમે�રકા અ�ય�ત શ��તશાળી રા��ો
છ�ી સદીમા� મ�યપૂવ�મા� મહ�મદ પયગ�બરના ઉપદેશેલા ઇ�લામ ધમ� અને કહ�વાય છ�. આિ�કામા�થી મોટા પાયે ખિનý, ક�દરતી સ�પદા ઉપરા�ત તેઓ તરીક� ઉભરી આ�યા. સહ�થી મહ�વની શોધ ક��યૂટરની ગણી શકાય. આ
તેમની અથાગ મહ�નતે મ�યપૂવ�ના કબીલાઓનુ� એક�ીકારણ કરી મોટા ગુલામો લઇ આવતા. ઓ���િલયામા પણ િવપુલ ક�દરતી સ�પિ� હતી અને શોધે િવ�ાનની શ��તને અનેકગણી રીતે વધારી નાખી મા� િવ�ાન નહીં,
�
�
ઇ�લાિમક દેશની �થાપના કરી. તેનો ફ�લાવો વધતો ગયો. ભારતમા� પણ એ �યા�ની �ýને કચડી નાખવામા આવી અને દિ�ણ અમે�રકામા� તેઓએ �યા�ની પણ øવનના તમામ �ે�મા ઘણી જ �ગિત થઈ. માણસ ચ�� પર પહ��યો,
�
સમયે નાના રા�યો હતા. દિ�ણ ભારતમા� ýક� સૈકાઓ સુધી ચૌલ રાýઓનુ� મહાન સ��ક�િતનો નાશ કરી ના�યો. દા�ગોળો અને બ�દૂકોની શોધ એમની મ�ગળ �હ સુધી પહ��યો. િવકાસની ગા�ડી દોડમા� તે પયા�વરણને ભૂલી ગયો,
મહાન એકચ�ી શાશન હતુ�. સામા�ય રીતે દરેક ઠ�કાણે હોય છ� તેમ ભારતમા� ક�ટનીિત અને િવ�તારવાદની નીિતનો તેમણે ભરપૂર લાભ લીધો. આ સમયમા� માનવ માનવને જ ભૂલી ગયો. માનવ પાસે બીý િવ�યુ� વખતે હતા એના
પણ રાýશાહી ýમીનદારશાહી અને ગરીબ �ý એ �કારની સમાજ રચના િવ�ાનનો ઘણો જ િવકાસ થયો, નવી નવી શોધો થઈ, વાહન�યવહાર ઝડપી કરતા હýરો ગણા ઘાતક હિથયારો આજે છ�. આખી ��વીનો સાત વખત
હતી, પરંતુ યુરોપ જેવો �ધકાર યુગ નહોતો. ચોથી સદીથી કરી દસમી સદી થયો અને તેથી તેમા� �યાપક વધારો થયો. વહાણ એ��જનથી ચાલવા લા�યા. (�ન����ાન પાના ન�.19)