Page 11 - DIVYA BHASKAR 110620

Friday, November 6, 2020

ૂ
સફી પથમા સાધનાની ચાર અવ�થા�:
�
�

��ર�ત, તરીકત, મારીફત અને હકીકત

ે
�
આ �બટ આઇ��ટાઇન મહાન િવ�ાની હતો અન સાથોસાથ ��રનો
ભ�ત પણ હતો. એણે ગીતાનો અ�યાસ કય� હતો. મહા�મા
ગાધીનો એ પરમ �શસક હતો. એ િવ�ાની માટ ભગવાન કવો
�
�
�
�
�
હતો? જવાબ સાભળો :
I believe in the God
Who reveals himself
In the orderly harmony
of what exists.
આઇ��ટાઇનને ‘સ�યવ��થત સવાિદતા’ �ારા �ગટ થતા ભગવાનમા �
�
ુ
ે
ે
��ા હતી. આ લખ લખતી વખત �ણે �ણે વરસતી �ાવણની જલધારા �ગટ
ં
�
�
�
�
થતી ‘સગીિત’ મનને ભીજવી રહી છ. સગીિત એટલે હામિન. ચીની ભાષામા �
�
�
�
�
ુ
‘સદરતા’ માટ કોઇ શ�દ નથી. ચીની ભાષામા સગીિત એટલે જ સદરતા.
�
ુ
�
�
�
ક�ર ના��તકને પણ આવી સગીિતમા ઝબોળાવાનો અિધકાર છ. મહાયાન
�
�
ે
�
ે
બૌ� પરંપરામા બૌ� �મણો િવચારિવમશ� માટ ગો��� કરે તન ‘સગીિત’
�
�
કહવામા આવે છ. આવા ભગવાનને ધમગરઓએ ફલાવલી અન �ધ��ાળ �
ુ
�
�
�
ે
ે
ુ
ે
ચલકાઓએ પોષેલી ભગવાન નામની અફવા સાથ ઝાઝી લવાદવા નથી.
ે
ે
ે
ે
આ �ણે જ સ�ગીિત અ��ત�વના પરમ લયન �ગટ કરી રહી છ, તન ે
ે
�
ે
�
ે
ુ
‘ભગવાન’ કહવાન પણ ફરિજયાત નથી. માર મન �ાવણની
�
જલધારા તો અ��ત�વન પરમ સગીત છ. સગીત હોય �યા �
�
�
�
ુ
�
�
કો��મક લય હોવાનો જ. �યા સગીત હોય �યા આઇ��ટાઇને
�
�
ે
ુ
ે
ે
�
જન ‘સ�યવ��થત સવાિદતા’ કહી ત હોવાની જ!
આઇ��ટાઇનની સાથોસાથ અ�યાર મહાન મનોિવ�ાની
ે
�
�
કાલ યગનુ પણ �મરણ થાય છ. બન વ�ની મ�ી ýણીતી છ. રહી છ. થોડીક જ �ણોમા� ધરતી
ે
�
ૈ
ે
�
ુ
�
�
�
ે
ે
આઇ��ટાઇન �યાર �ડનર માટ કાલ યગને ઘરે જતા �યાર આઇ��ટાઇન પર કોકરવરણો તારો ધરતીને �કાશમય
�
ુ
�
�
�
E=mc2 પર સશોધન કરી ર�ા હતા અન કાલ યગ ‘કલ��ટવ અનકો��શયસ’ ભીનાશમા ઝબોળી દશ. આવી કોઇ દી��તમત �ણે ý
ે
�
�
ે
ુ
�
ે
ે
�
�
�
�
ે
ે
પર િચતન કરી ર�ા હતા. બન મહાનભાવો વ� �ડનરની સાથોસાથ જ ચચા � આપણો અહકાર ફિળયાની ગટરમા� વહતો ન થાય તો અ�લાહ પણ લાચાર!
ે
ુ
�
ુ
�
ૂ
ે
ે
ે
ુ
ે
ે
થતી તની �ચાઇની ક�પના તો કરી જઓ! કાલ યગ માનતો ક સમાજમા � સફી પથ અનસાર સાધક જ સાધના કર તના વારવાર આવી �કાશમય, તýમય અન આન�દમય �ણ થોડી જ આવ છ?
�
ે
�
�
ુ
�
ં
ે
ુ
ે
ૂ
ે
�
ે
�
�યાર માનવીના િચ�ને હચમચાવી મક તવી �ોભજનક દઘટના બન �યાર ે ચાર ગીઅર છ : સ�વચન, સ�કમ, સદાચાર આવ બન �યાર દવિષ નારદ, ઇસ ભગવાન અન રસલખદા એકાકાર! બધા
ુ
ૂ
ે
�
્
�
ુ
�
ે
ે
ે
ે
ુ
�
ુ
�
�
�
ે
�
ે
�
ુ
પઢીઓના અચતન મનમા વષ� સધી એ દઘટનાની ��િત સચવાયલી રહ છ. પથો ખરી પડ�, બધા જ ઉપદેશકો ખસી ýય અન બધા જ ધમગરઓ અલોપ
�
ુ
ુ
ે
ે
ે
ે
્
�
ુ
�
એ ઝટ િવસરાતી નથી. અન સ�િવવેક. જ ચાર અવ�થા ગણાવી ત ે થઇ ýય પછી જ માનવીન અસલી ધમન ક�� સમýશ.
ે
ે
�
ુ
�
�
ે
ે
�
ે
ે
ુ
�
આજે પણ િહદ-મ��લમ વમન�ય ઓસરવાનુ નામ નથી લત. તન � ુ ��ર અન આપણી વ� કટલા બધા દલાલો લાઇનબ�ધ ઊભા રહી ગયા
ૈ
ુ
ે
�
�
ે
�
�
ુ
�
�
�
�
�
�
ૂ
ુ
ુ
મનોવૈ�ાિનક રહ�ય કાલ યગના િચતનમા સતાયલ છ. િહદ �ýના સામિહક બધા ધમ પાળનારાને ખપ લાગે તવી છ � છ? અિમતાભ બ�નનો ડાયલોગ યાદ છ? એ કહ છ: હમ જહા ખડ હોત હ,
�
ે
�
�
�
�
�
ુ
�
ુ
�
�
ૂ
ે
�
�
ે
ુ
ૂ
ુ
�
�
અચતનમા મ��લમ આ�મણખોરોના જલમો-િસતમોની ભયકર ��િતઓ લાઇન વહા સ શર હો ýતી હ! સાચા ઇ�લામન હાદ સફી માગમા અન સફી
�
ે
ુ
ે
ુ
�
�
�
ૂ
ુ
�
ે
ુ
ૂ
હø જળવાયલી હોય ત અશ�ય નથી. કાલ યગના ���ટકોણથી િહદ-મ��લમ િવચારધારામા સમાય છ. સફી ફકીરો પયગ�બરને જગતના પહલા સફી માન ે
�
�
�
ુ
�
�
�
ે
�
�
�
�
વૈમન�ય �ગ સશોધન થવુ ýઇએ. ન કરી શક. આપણે આપણા ‘�વ’ન ýળવવાનો છ. છ એ ફકીરો સફી િવચારધારાન �દયનો ધમ કહ છ. �યા ભીન ભીન �દય
ે
�
�
ુ
ે
�
�
ૂ
ુ
�
ુ
�
્
ે
�
ુ
ે
�
ે
ૂ
ુ
મહા�મા ગાધીના �ય�નોમા કરુણા હતી, સ�ભાવના હતી, ભલમનસાઇ સફી સાધનામા જ ચાર અવ�થાઓ ગણાવી ત બધા ધમ પાળનારાઓને હોય �યા� �ટચના િવનાન મિદર, ગર�ારા, ચચ અન મ��જદ આપોઆપ
�
ુ
�
�
ે
હતી અન અપાર અિહસા હતી, પરંત મનોવૈ�ાિનક િવ�ષણ નહોતુ. ખપ લાગ તવી છ : રચાઇ જત હોય છ. �
�
�
�
ે
�
ે
ે
�
ુ
ુ
�
�
�
ુ
�
�
ુ
ે
ુ
મહા�માના �ય�નોમા સિન��ા ભારોભાર હતી, પરંત િહદઓના અચતનમા � શ�રયત એટલે કરાનનુ અનશાસન, તૌહીદ (એક��રિન��ા), નમાજ, }}}
પડ�લી લાગણીઓને સમજવાની ગતાગમ નહોતી. મનોિવ�ાન �ગન � ુ રોý, હજ, ઝકાત ઇ�યાિદ.
ે
�
એમનુ દશન મનુ�યતા સાથ ýડાયલી વા�તિવકતાઓનો �વીકાર કરવાની તરીકત એટલે �ફ�, િઝ� અન ઇબાદત.તરીકત એટલે માગ, પથ. પાઘડીનો વળ છડ �
�
ે
�
ે
ે
�
�
�
છટ આપતુ નહોતુ. કાલ યગના �દાનથી તઓ લગભગ અýણ મારીફત એટલે િદ�ય �ાન, અ�લાહ જના પર કપા કરે ત જ િદ�ય એક સફી કથા છ. સહરાના રણમા બળબળતી બપોરે એક મસલમાન
ે
ુ
ૂ
�
�
ે
�
ે
�
�
ુ
�
�
�
ે
ે
�
ે
ે
હતા અન તોય ખરખરા મહા�મા હતા, તમા કોઇ શકા ન રહ � �ાન પામી શક. ઝડપભેર દોડી ર�ો હતો. થોડ�ક છટ આવલી મ��જદમા નમાજ શ� થાય ત
ે
�
�
�
�
ે
�
�
ે
એવ એમનુ øવન હત. હકીકત: સાધક આ અવ�થામા પોતાનુ અ��ત�વ હ� પહલા પહ�ચી જવા માટ એ દોડી ર�ો હતો. એ �યાર મ��જદના �વશ�ાર
�
�
�
ે
�
ુ
�
�
ુ
�
�
ે
ે
ે
ુ
�
�
ે
�
ુ
ે
�
ે
ે
�
ુ
શ મહત, મ�લા અન પાદરી ‘ધમ’ એટલ શ ત ýણ ે િવચારોના (�મ)મા ઓગાળી નાખ છ. આ અવ�થામા આિશકનુ � પહ��યો, �યાર દરવાને ક� : ‘નમાજ અદા હો ગઇ.’ પલો હા�ફતો
�
ુ
ે
�
ુ
ે
ે
�
ે
ખરા? કાલ યગ ‘ધમ’ન સાવ જ અનોખી રીત સમýવ ે િમલન માશક સાથ થાય છ. સફીઓ ‘અનલહક’ શ�દ મસલમાન પરસેવ રબઝબ થઇ ગયો હતો અન એના શરીર પર રતી ચ�ટલી
ે
�
ુ
ે
�
�
ે
ૂ
ે
ુ
ં
�
ે
�
�
છ. એ કહ છ : ‘Religion is the zone of world- �દાવનમા � ઉ�ગાર �યાર એનો અથ થાય છ, ‘અહ ��ા��મ’. સત હતી. એ ભ�તના મખમા�થી �ડો િનસાસો નીકળી ગયો: ‘હાય અ�લાહ! મ �
�
્
�
ુ
�
�
ે
ે
distroying and world-creating fire.’ વિદક મનસર ‘અનલહક’ શ�દ ઉ�ગાય� તથી તમની હ�યા તરી ઇબાદત ન કર શકા!’
ૂ
ે
ે
્
ૈ
ે
�
ુ
�
ુ
�ાનમીમાસા (ઓ�ટોલોø) જગતસજ�ક અ��નન ��ા ગણવત શાહ કરવામા આવલી. દરવાને ક�: ‘એક વાત કહ? ત ý મને તારો િનસાસો આપે, તો હ મ અદા
ુ
�
ે
�
�
�
�
�
ે
�
�
ે
�
ે
ે
�
�
ે
કહ છ� અન જગતિવનાશક અ��નન િશવ કહ� છ. આ બન ે સફી પથ અનસાર સાધક જ સાધના કરે તના ચાર ગીઅર કરેલી એક હýર નમાજનુ પ�ય તન આપી દવા તયાર છ.’ ભ�તને વાત
ૈ
ે
�
�
ુ
ે
ુ
�
ૂ
�
ે
�
ે
ે
ે
ે
વ�ની જ ��થિત છ, ત િવ�� છ. આ �ણ અવ�થાઓ એટલે છ : સ�વચન, સ�કમ, સદાચાર અન સ�િવવક. માણસ ý ગમી ગઇ. સોદો પાકો થયો.
�
્
�
ે
્
�
ે
�
ઉ�પિ�, ��થિત અન લય. કદાચ તથી �ી અરિવદ øવનયા�ાન ે થોડીક િમિનટો સધી પણ આકાશમાથી વરસતી કપાન આ�મસા� ત રાત પયગ�બર પોતે ભ�તના �વ�નામા� આ�યા અન બો�યા: ‘હ ભ�ત!
�
ુ
ે
ે
ે
�
ે
ે
�
અ��નયા�ા તરીક� ઓળખાવ છ. અહી ટકમા મિસયા એિલઆડનો ઉ�લખ કરે તો વરસાદ જ એનો સ�ગર બની રહ છ. એ જ ખરી ગરપિણમા! ત ખોટનો સોદો કય�! તારો એક િનસાસો અમ�ય ગણાય. ત સ�તામા� સોદો
�
�
�
�
ૂ
�
�
ુ
્
ુ
ુ
ે
ે
�
�
ુ
ૂ
�
ં
ે
ે
ુ
�
�થાને ગણાય. એ કહ છ : ‘Religion is an experience in totality... એકધારા વરસાદની જ જલધારા છ, તનો ૐકાર �વિન છ, ત જ ગીતા�વિન પતાવી દીધો!’
�
ે
ે
�
�
ે
�
�
ૂ
�
ુ
�
ુ
ે
ે
ુ
ે
�
ુ
ુ
�
ે
�
ે
ે
�
�
�
and exemplempary solution of every existential crisis. ધમ એટલ ે છ અન ત જ ગરવાણી છ. ત જ કરાનની આયાત છ અન ત જ ઇસન ‘સમન ભ�ત પયગ�બરને ક�: ‘મને ખોટ નથી ગઇ! મ સોદો કરવામા ભલ કરી તો
�
ુ
ૂ
�
ે
�
ુ
�
ે
ે
�
�
ે
અિખલની અનભિત અન અ��ત�વની ��યક કટોકટીનુ નમૂનદાર િનરાકરણ. ઓન ધ માઉ�ટ’ છ. વરસાદ હવ અટકી ગયો છ. �દર કશક ઊગી ર� છ � તમારા દશન થયા’
ુ
�
�
�
ુ
�
�
�
ે
�
વાત એમ છ ક એકલુ િવ�ાન ક એકલુ આ�મ�ાન આવી કટોકટીનુ િનવારણ અન વળી આથમી ર� છ. હવ તો શ�વ��ા�તા સવાર ધરતી પર પથરાઇ (Wisdom of the Idiots પ�તકમાથી)
ુ
�
ે
�
�
�
ુ
�