Page 18 - DIVYA BHASKAR 101521
P. 18
Friday, October 15, 2021 | 14
મા� કોઈના ���ટકોણથી, િમલેનાની આખી સ���ટ સøવન અન øવ�ત થઈ ઊઠી અપ�રણીત યુવક વ�ેના આ એ���ા-મેરાઈટલ લવ-
ે
23 વ��ની એક પ�રણીત યુવતી અને 38 વ��ના એક
મારી �દર �વે�ી રહ�લી તુ�, અફ�ર િવશ સ�પૂણ� સભાન રહ�લા કાફકાએ શ�આતમા �
ે
જ િમલેનાને ચેતવેલી ક� ‘તુ� મારા �ેમમા� નહીં, એક એવી
�ડી ખીણમા� પડી રહી છ�, જેમા�થી બહાર નહીં નીકળી
શક�.’ પણ િમલેનાને ખીણમા� પડવુ� મ�જૂર હતુ�. વા�તિવક
એક ધારદાર છરી છ� øવનમા� તેઓ બ�ને ફ�ત બે જ વાર �બ� મ�યા. જૂન
1920મા� ચાર િદવસ તેઓ િવએનામા� સાથે ર�ા અને
�
�યાર બાદ ઓગ�ટ મિહનામા એક ટ��કી મુલાકાત
ઓ���અન-ચેક બોડ�ર પર. એક સુ�દર લ�ગ-�ડ�ટ�સ
રોમે��ટક �રલેશનિશપનો અણધાય� અને દુભા��યપૂણ�
�
‘મા રી �દર �વેશી રહ�લી તુ�, એક ધારદાર છરી પોતાની િજ�દગીને પૂરી તી�તા અને સમ�તાથી ચાહવા �ત આવવાના અનેક કારણો હતા. તેમની વ�ે રહ�લુ�
લા�યા. મા� કોઈના ���ટકોણથી, િમલેનાની આખી સ���ટ
છ�. જે મને લોહીલુહાણ કરે છ�, એ જ
ભૌગોિલક �તર, ધીમે ધીમે બગડી રહ�લી કાફકાની
�
ઘટનાને હ�� �ેમ કહ�� છ��.’ Wow, સો સøવન અને øવ�ત થઈ ઊઠી. બ�ને વ�ે પ��યવહાર તિબયત અને પિતને ન છોડી શકવાની િમલેનાની
રોમે��ટક! �ાગમા� જ�મેલા ટ��કી વાતા�ઓના લેખક અને વધતો ગયો. િનકટતા ક�ળવાતી ગઈ. �ાગમા� રહ�તા મજબૂરી. છ�વટ� કાફકાએ જ આ સ�બ�ધ ઉપર પૂણ�િવરામ
નવલકથાકાર �ા�ઝ કાફકાએ, પોતાની ‘રહ�યમય’ કાફકા અને િવએનામા� રહ�તી િમલેના વ�ે એક િવશાળ મૂકી દીધુ�. એક અમર �ેમકથા રચાતા� પહ�લા જ ભુ�સાઈ
�
�
�ેિમકા િમલેનાને આ લાઈન, એક �ેમપ�મા� લખેલી. મહાસાગર જેટલુ� લા�બુ� ભૌગોિલક �તર હોવા છતા પણ ગઈ. �ેક-અપના� બે-�ણ વ�� પછી કાફકાનુ� અકાળ �
�ા�ઝ કાફકા જેવા મહાન િવ�-સાિહ�યકાર કરેલી �ેમની સમયની સાથે તેમનો �ેમ વધુ ગાઢ બનતો ગયો. અવસાન થયુ�. વીસ વ�� પછી એક કો�સ���શન
ે
ઝનૂની અિભ�ય��તઓ આપણને આ પ�ો તરફ ખ�ચી ýય આ પ��યવહારની શ�આત �યારે ક��પમા� બીમાર અને એકલતાની હાલતમા �
છ�. આવા જ એક અ�ય �ેમપ�મા� કાફકાએ લ�યુ� છ� ક� થયેલી, �યારે કાફકાની એક ટ��કી વાતા � િમલેનાએ દેહ છો�ો. બહ� જ ટ��કા સમય
‘લખાયેલા ચુ�બનો એના િનધા��રત મુકામ સુધી નથી ‘The Stoker’નો જમ�નમા�થી ચેક અજવાળાનો માટ� એકબીýની નøક આવેલા �
�
�
�
પહ�ચતા.’ એનો અથ� એમ છ� ક� ઈમોø �વ�પે ક� કાગળ ભા�ામા અનુવાદ કરવા માટ�ની મ�જૂરી પ�ખીઓ, માળો બા�ધતા� પહ�લા જ
�
�
પર મોકલાયેલી Kisses િનરથ�ક છ�. ફ�ત ‘કરાયેલા’ મા�ગતો એક પ� િમલેનાએ કાફકાને ઓટો�ા� ઊડી ગયા�. એ �ેમકથા અમર ભલે
ચુ�બનો જ �ેમને આગળ વધારે છ�. લ�યો. વળતા પ�મા�, કાફકાએ ન હોય, પણ યાદગાર જ�ર રહ�શે,
�ા�ઝ કાફકા અને િમલેના જેસે��કા વ�ેનુ� લવ- સુ�દર જવાબ લ�યો. માચ�થી �ડસે�બર ડૉ. િનિમ� ઓઝા કારણ ક� એ પ�ોમા� કાફકાએ પોતાની
અફ�ર 1920મા� પ�ોના મા�યમથી શ� થયેલુ�. એ સમયે 1920ની વ�ે, કાફકાએ િમલેનાને ýત િનચોવીને મૂકી દીધી છ�. એ પ�ો
કાફકા એક ��થાિપત, સવ��વીક�ત અને �યાતનામ અઢળક એવા પ�ો લ�યા જેમા� �ેમની હવે પુ�તક�પે ઉપલ�ધ છ�, જેનુ� નામ છ�
સાિહ�યકાર બની ગયેલા અને િમલેના, સ�ઘ�� કરી રહ�લા � �ડાઈ અને �ેમીની �ચાઈ બ�ને ýઈ શકાય ‘લેટસ� ટ� િમલેના’. એમા�ના એક પ�મા� રહ�લી
ફ�ત 23 વ��ના� એક નવોિદત લેિખકા. �ા�સલેટર તરીક� છ�. કાફકાના øવનમા� એ એક એવો સમયગાળો કાફકાની ચમ�ક�િતનો �શ તમારી સામે ��તુત કરુ�
�
િવએનામા� કામ કરી રહ�લા િમલેના, એ સમયે એક એવા� હતો �યારે તેઓ સ�પૂણ� સમિપ�ત અને Óલટાઈમ �ેમી છ��. એક પ�ના �તમા� િલિખત�ગ પછી પોતાનુ� નામ
�
ે
લ�નøવનમા� ફસાયેલા, જે ધીમે ધીમે તૂટી ર�ુ� હતુ�. એ બની ગયેલા. તેઓ િમલેનાને દરરોજ પ�ો લખતા. એક લખવાન બદલે કાફકાએ ફ�ત ‘Yours’ (તારો) લ�યુ�
જ સમયે એમના� �લેક એ�ડ �હાઈટ, ડલ અને બો�રંગ પ�મા� તેમણે લ�યુ� છ�, ‘તુ� પણ મને દરરોજ પ� લખતી છ�. એમા� એક �ેક�ટ બનાવીને કાફકાએ લ�યુ� છ� : ‘તારા
øવનમા� કાફકા �વે�યા, જેમણે પોતાના� લખાણ, વાતા � ý. ભલે ટ��કો, બે વા�યનો ક� એક જ શ�દનો, પણ પ� �ેમમા� હ�� મારુ� નામ અને ઓળખ બ�ને ગુમાવી ચૂ�યો છ��.
અને િવચારો �ારા િમલેનાની સ���ટનુ� નવેસરથી રંગરોગાન દરરોજ લખતી ý. પ� લખવાની આળસ આવે, તો એટલે ફ�ત તારો.’ �ેમની સાથે ભેટમા� મળતી અસ��ય
કરાવી આ�યુ�. કાફકાની લેખનશૈલી, શ�દો અને ‘આળસ આવે છ�’ એટલુ� લખીને પો�ટ કરી દેજે. પણ તારા યાતનાએ કાફકાની વાતને સાચી પુરવાર કરી. ‘મારી
િવચારોએ િમલેના ઉપર એવો ýદુ કય� ક� અચાનક તેઓ પ�ો વગર પસાર થતા િદવસો મને બહ� આકરા લાગે છ�.’ �દર �વેશી રહ�લી તુ�, એક ધારદાર છરી છ�.’
નવી ધુરા સ��ા�યા પછી પણ ડો. દેવે પોતાના
દરદીઓને તપાસવાનુ� ચાલુ રાખેલ છ� એક હતો કોમનમેનનો �ડરે�ટર
ગુજરાત મોરી મોરી રે સાચો ગુજરાતી øિનયસ!
�યા રથી પે�ડ�િમકની પનોતી બેઠી છ�, �યારથી � ક��દન એ હદે ક�જ�સ હતા ક� વડાપા�
અમે�રકાના �યુ યોક�–�યુ જસી� િવ�તારમા
તમે ટીવી ખોલો ક� ધડામ કરતા એક મ�ગાવતા પહ�લા� િવચાર કરે, તો િદલાવર
િદવસની દાઢી ઉગાડ�લા એક શરમાળ ગુજરાતી ભાઈ પણ એટલા ક� િસ�રયલમા� કોઇ એ�ટર
�
તમારા દીવાનખાનામા પધારીને િદવસમા� સાત વાર
તમને સમýવે છ� ક� ભલામાણસ રસી મુકાવો ને મોઢ� રહી ન ýય તેનુ� પણ �યાન રાખે
મા�ક પહ�રો આિદ આિદ. એ ભાઈ છ�, ૪૦ની
આસપાસના ડો. દેવ એ. ચો�શી, �યુ યોક� શહ�ર ટાઇટ�સ
આખાના ટોપમટોપ દા�તર સાહ�બ. ગગનવાલા આમ કોમેડી ભજવાય ��, ��જેડી લખાય ��! (છ�લવાણી)
તો િવ�નાગ�રક મી�સ ક� વ�ડ� િસ�ટઝન છ�, મતલબ ક� એણે કારક�ન જેવુ� ટ�રેલીનનુ� શટ�, લૂઝ પે�ટ, ફાટ�લા
આપણે નાતýત ક� �ા�ત�ા�તમા� માનતા નથી. જૂતા� અને લા�બી છ�ી પકડીને પોતાની પહ�લી �ફ�મ
પણ અમારે દીકરો ન હોવાથી ચો�શી નામધારી બનાવેલી. એ નખિશખ ગુજરાતીના દેખાવ પર સૌ
જુવાન દા�તરને ýઈને અમને પોતાનો દીકરો �યુ યોક�ની મýક કરતા�, પણ એણે 1982મા� મા� 4 લાખના
ટોપમટોપ દા�તરી ગાદીએ આ�યો હોય તેવી ગુદગુદી બજેટમા� 1982 ક�ટ-કોમેડી િહટ �ફ�મ ‘ýને ભી
થાય છ�, મનમા� ને મનમા� આશા બ�ધાય છ� ક� દો યાર�’ આપી. ‘યે ý હ� િઝ�દગી’, ‘નુક�ડ’,
દા�તર સાહ�બ વખત છ� ને આ છાપુ� વા�ચતા નીલે ‘સક�સ’, ‘વાગલે કી દુિનયા’ જેવી િહટ ટીવી
હોય, ને �યુ યોક� સાઇડની ખાટીમીઠી િસ�રયલો બનાવીને 1985થી 1990 સુધી ક��દને ‘નુ�ડ-2’મા� ����ટ લખવા
વાતોવાળી અમારી આ કોલમેય વા�ચતા ગગન લાખો �િપયા કમાયો.. છતા�યે મુ�બઇની રાગ આપી. ક��દન ન હોત તો મને
હોય ને મુ�બઈમા તેમના સગા પેરે�ટસને ભીડભરી બસમા �વાસ કરતો ને છ�વાડાના માણસો, કોમનમેન િવશે
�
�
આઈએનટીના સ�રતાબેનની એકો��ત ક� તલે જૂની ����ટના કાગળો પાછળ નવી િ��દાસ િવચારવાની િલબરલ ���ટ જ ન મળી
પસ�દ હોય ક� ‘તારોયે વારો આવસે ક�મક� �યુ યોક�ના મેયર સાહ�બના કહ�વા ����ટ લખતો! એ માણસે નેશનલ હોત.
િહમાદરી, મારોયે ડ�કો વાગસે...’ મધુ રાય મુજબ ડો. ચો�શીએ પૂરમા�, વાવાઝોડામા � એવોડ� િવનર ‘ýને ભી દો યાર�’ જેવી સ�જય છ�લ ’90ના દાયકાની �ફ�મી દુિનયામા �
ક�મક� દેવ સાહ�બનો ડ�કો વાગી ર�ો છ�, ને હવે આ પે�ડ�િમકમા� અસાધારણ �મતાથી �લાિસક �ફ�મ બનાવી હતી. છતા�યે ખૂબ ભેદભાવ હતો. અમારા જેવા
�
�
િદવસના સાત વાર, ભલામાણસ! અને અમે લોકસેવાના� ભગીરથ કાય� પાર પા�ા છ�. 11 વ�� સુધી બીø �ફ�મ ‘કભી હા, કભી ક�ઇક�ટલાય ��ગલરોનુ� ‘માવતર’ હતુ�
િવ�ળ થઈને કાગળ લખેલો આ માનસપુ�ને ક� સાહ�બ, એમના દાદાø ગુજરાતથી મુ�બઈ સેટલ થયા અને ના’ બનાવવા ýિલમ સ�ઘ�� કય�. એણે િદ�હીથી : ક��દન અને સઈદ-અઝીઝ િમઝા�ની ઓ�ફસ,
તમને મળવા આવુ� ક�? તમારો ઓટો�ાફ આલશો એમના િપતાøએ અમે�રકાની નવી દુિનયામા �ક�મત મુ�બઇ સુધી શાહરુખ નામના નવા છોકરાને બોલાવીને �યા� ગમે �યારે કારણ િવના જઇને અમે લ�ચ લઇ
�
ક�? તમે ઘરમા� ગુજરાતી બોલો ખરા ક�? તમે વેિજ ક� અજમાવવાનુ� સાહસ કીધુ�. િચ. દેવનો જ�મ અને ઉછ�ર નેશનલ લેવલ પર ચમકાવેલો. એ માણસ એટલે શકતા. એ લોકો એવા ઉદાર હતા ક� ટીવી િસ�રયલનો
નોનવેજ? અને હ� દા�તર સાહ�બ તમારુ� નામ સાચેસાચ લુઇિઝયાના �ટ�ટમા� થયો. �યા�થી પેન યુિનવિસ�ટી, હાવ�ડ� ગુજરાતનુ� ગૌરવ : કોમનમેનનો �ડરે�ટર, ક��દન શાહ! પોતાનો �ો�ફટ સૌ કલાકારો -ટ���નિશયનોમા� સરખે
દેવે�� ક� દેવા�શુ ક� સમિથ�ગ લાઇક ધેટ હ� ને? ને દેવ એ. યુિનવિસ�ટી જેવી િવ��યાત દા�તરી િવ�ાધામો પાર 4 વ�� અગાઉ 7-10-2017ના રોજ �ઘમા� જ ભાગે વહ�ચી દેતા! મારા જેવા નવા લેખકને સામેથી
ચો�શી એટલે ફાધરનુ� નામ ‘એ’ ઉપરથી હશ, યસ ને? કરી દેવ સાહ�બે �વાતેમાલા, પેરુ, બોત�વાના, ઘાના િવદાય લેનાર �ફ�મકાર ક��દન શાહ ý ન હોત તો બોલાવીને છ�ક 1994મા� 10,000 �.નો ચેક આપતા ને
ે
આમ દેવભાઈ લગભગ 88 લાખ માણસોની અને ભારતમા� દા�તરી સેવાઓ આપવાની તાલીમ હ�� �યારેય કોમેડી ક� સેટાયરવાળી �ફ�મો-િસ�રયલો મારુ� ગુજરાન ચાલ માટ� મિહનામા વધુમા� વધુ એિપસોડ
ે
�
વસતીવાળા સમ�ત �યુ યોક� શહ�રના હ��થ કિમ�ર છ�. (�ન����ાન પાના ન�.18) લખી ન શ�યો હોત. મારા જેવા અý�યા લેખકને (�ન����ાન પાના ન�.18)