Page 14 - DIVYA BHASKAR 091021
P. 14
Friday, September 10, 2021 | 12
અ�ઘાિન�તાનથી આવેલા શીખ પ�રવારો
‘સ�પ’ ��થન સાથ લઈ આ�યા. આવા
ે
ે
��થ સાહ�બન અ�ઘાિન�તાનથી વાપસ
ે
લાવવાની ઘટના પોતે જ તાિલબાની
ે
ઝનૂનની સામ ભારતીય ગુરુ ��થ સાહ�બ
��યેની પરમ આ�થાનો એહસાસ કરાવે છ�
હતા, તેમણે નવમા ગુરુ તેગ બહાદુરના� વચનોનો
ઉમેરો કરીને આ બીજુ� સ�પાદન થયુ�. 1708મા� ગુરુ
ગોિવ�દ િસ�હ� ઘોષણા કરી ક� હવે આપણા સૌના ગુરુ
છ� આ ��થ સાહ�બ.અ�ભુત છ� આ ��થ. તેમા� છ
શીખ ગુરુની ઉ�બોિધત કા�ય બાની છ�, દેશભરના
તાિલબાની અાત�ક ફરીદ, નામદેવ, િ�લોચન, જયદેવ, સૂરદાસ… સવાર
15 સ�તોની ભજનધારા છ�. કબીર, રિવદાસ, શેખ
સા�જની �ાથ�ના છ�. પછી 31 રાગોમા� ગવાયેલી ‘બાની’
અને �તે ‘મુ�દાવણી.’ 1604મા� હ�ર મ�િદરમા� ગુરુ
અજુ�નદેવે અનુયાયી વ�ે મૂકી, કહાડ �સાદ (શીરો)
િવત�રત થયો. આન�દકીત�ન સાથે ��થ સાહ�બને હ�ર
મ�િદરમા� �િત��ઠત કરાયા, એ પરંપરા આજે પણ
વ�ે સત �ી અકાલ! હતી. તેમા�ની છ પહ�લેથી સાવચેતી �પે ભારતમા� �થળા�ત�રત કરી દેવાઇ હતી.
યથાવત છ�.અફઘાનમા� સ�પ ��થ સાહ�બની 13 �ત
બીý �ણ સોમવારે 24 ઓગ�ટ� િદ�હી આવી �યારે ક���ીય મ��ી હરદીપ િસ�ઘ
તેને પોતાના મ�તક પર મૂકીને ગુરુ�ારા સુધી પગપાળા યા�ા કરી હતી. હજુ
ુ
બીø �ણ અફઘાનમા� છ� તે જલદીથી પરત કરવાના �યાસ ચાલ છ�. આ ક�ઈ
અ હ�વાલ તરફ ઓછા� લોકોનુ� �યાન ગયુ� ક� ઓગ�ટના �િતમ ��થ સાહ�બનુ� મહ�વ સમýયાનો એ િદવસ મને બરાબર યાદ છ�. ઓપેરેશન સરળ �િ�યા નહોતી. 25 માચ�, 2020ના િદવસે કાબુલના હર રાય સાહ�બ
ગુરુ�ારા પર બ�દૂકધારી તાિલબાનો ધસી આ�યા અને 25 શીખને ગોળીથી
�
�લૂ �ટારના ર�તરંિજત બનાવ પછી પ�ýબ અને અ�તસરમા� મોટ�ભાગે ક�યૂ�
�
સ�તાહમા કાબુલથી જે નાગ�રકોને ભારત લાવવામા આ�યા
તેમા� તાિલબાની ઝનૂનની સામે શીખ આ�થાની અ�ભુત ઘટના અને સૈ�યની હાજરી. 11 જુલાઈ, 1984. એક મિહના પછી પહ�લી વાર થોડા વીંધી ના�યા �યારે સાત �વ�પ ��થ સાહ�બ �તોને øવના ýખમે ખસેડવામા �
બહાર આવી. અફઘાિન�તાનથી મહામુસીબતે જે લોકો નવી િદ�હી પહ��યા� કલાકો માટ� સુવણ� મ�િદર ખુ�લુ� મુકાયુ� હતુ�. હ�� અને મારા� પ�ની આરતી આવી હતી. સ�પ ��થ સાહ�બને �યા� િવરાિજત કરવામા� આવે તેને ‘સુખાસન
�
ુ�
તેમને એવુ� લા�ય ક� એક નવો જ�મ મ�યો. �યા� શ�રયાના નામે બ�ને આ ઘટનાને સમજવા �યા પહ��યા� હતા. ચારે તરફ ભય અને �થાન’ કહ�વાય છ�. સુવણ� મ�િદરમા� �ાત: કાળ� ‘�કાશ’ િવિધથી રોજ �થાિપત
�
શાળાના બાળકો અને િશિ�કાની લાશો ઢાળી દેવાનો તાિલબાની આશ�કાનુ� વાતાવરણ. હોટ�લ અ�તસરમા� બે �વાસીઓ, એક કરવામા� આવે છ�. શીખ ��ાળ�ઓ માટ� તેના દશ�ન પણ એક �મરણીય ઘડી
�
�
�ક�સો ��રતાનો અહ�સાસ કરાવે છ� �યા�થી હવે તાિલબાની સમયના અમે અને બીý બીબીસીના માક� ટ�લી. બýરમા� સ�નાટો. ગણાય છ�. તેની મૂળ �ત તામતરણમા� ગોિવ�દવાલ સાહ�બમા હતી, ક�ટલીક
શાસનની વ�ે િવમાન માગ� નીકળવુ� અને સહી સલામત �યા�ક ભીંદરાવાલે øવતા છ�, મયા� નથી એમ બતાવતા હ�તિલિખત �તો પણ મળી આવે છ�.શીખ �ýને �વધમ� માટ� યુ� કરવાનો
�
િનિ��ત �થાને પહ�ચવુ� સહ�લુ� તો નહોતુ�. હ�તા�ર પો�ટસ� ýવા મ�યા. સુવણ� મ�િદરમા� પ�ýબના દૂર-સુદૂર અ�યાય ગુરુ ગોિવ�દ િસ�ઘ સાથે ýડાયેલો છ�. શા�� અને શ��ની આ િશ�ા-
�
�
�
આ નાગ�રકોનો અનુભવ પણ તેવો જ ર�ો, પણ �થાનોથી ��ાળ �મ�ા� હતા, પણ આત�કવાદી અને સૈ�ય દી�ા દેનારા ગુરુની ગજ�ના આજે પણ ઐિતહાિસક ��િત જેવી છ�: ‘િચ�ડય�
િવશેષતા એ રહી ક� મુસાફરોને આ��ત કરતી એક ��થિત િવ�� પ��ા વ�ેના સ�ઘષ�મા� બળીને �યામ બની ગયેલુ� અકાલ ત�ત, સે મ� બાજ લડા�, ગીદડ� કો મ� શેર બના�, સવા લાખ સે એક લડા�, તબ
હાજર હતી. �ી ગુરુ ��થ સાહ�બની વા�તિવક �ત અફઘાની ગોળીબારના� િનશાનો, ભ�મીભૂત ��થાલય... આની વ�ે ગોિવ�દ િસ�ઘ નામ કહલા�. ... નાનક દેવ પછી બસો વષ� આ �પા�તર થયુ� તે
શીખો તાિલબાનોની નજરથી છ�પાવીને કાબુલથી િદ�હી લાવી ગુરુ ��થ સાહ�બ અને ગુરબાનીના ભ��ત �વરો. �યારેય ýવા આ�થાના અ��ત�વ માટ�ની રણનીિત હતી. ખુદ ગોિવ�દ િસ�ઘ 14 યુ�ો લ�ા�,
ર�ા હતા. શીખ સમુદાય માટ� તે મૂળ ��થ છ� તેને ‘સ�પ’ નામ અપાયુ� ના મળતુ� એ ��ય હતુ�. 42 વષ� િવદાય લીધી. 1708ની 7 મી ઓ�ટોબરે ��યુ પૂવ� આદેશ આ�યો ક�
છ�. પ�ýબીમા તેને ‘બીર’ કહ�વાય છ�. ��યેક બીરના� 1,430 પાના� હોય છ�. અફઘાનથી આવેલા શીખ પ�રવારો સ�પ ��થને સાથે લઈ આ�યા હતા. હવેથી ગુરુ ��થ સાહ�બને ગુરુ માનý. આવા ��થ સાહ�બને અફઘાનથી વાપસ
�
તેને ‘�ગ’ તરીક� ઓળખાય છ�. શીખ �ý સ�પને øવ�ત ગુરુ તરીક� આદર પા�ચમા શીખ ગુરુ અજુ�ન દેવે 1604મા� �થમ બીર સ�પાિદત કય� અને સુવણ� લાવવાની ઘટના જ તાિલબાની ઝનૂનની સામે ભારતીય ગુરુ ��થ સાહ�બ ��યે
�
આપે છ�. જે 10 મહાન ગુરુ થયા તે તમામનુ� આ સ�પમા અ��ત�વ છ�. ગુરુ મ�િદરમા� સુ�િત�ઠ થયો. દસમા ગુરુ ગોિવ�દ િસ�હ જે �વય� લડાયક યો�ા ગુરુ આ�થાનો એહસાસ કરાવે છ�.
�
થો ડા િદવસો પહ�લા ગુજરાતી ના� અને િહ�દી �ફ�મ ઇ�ડ��ીના નોટબ��ી પછી બýરમા� રોકડની ભય�કર ત�ગી છ�. અહીં આપણે øડીપી અન ે
એક અિભને�ીને મળવાનુ� થયુ�. આ અિભને�ીએ એક સવાલ
વારંવાર કય� ક�, કોરોનાની આિથ�ક અસર ક�ટલા� વષ� સુધી બીý �કડા�ની જ�ý�મા� પડવાની જ�ર નથી. દરરોજ સવારના� છાપા� ખોલીને �ઈ લો
રહ�શે? શુ� િહ�દી �ફ�મ ઇ�ડ��ીના નાના ટ���નિશયનો બેકારીના ખ�પરમા�થી
�
નીકળી શકશે?
આ બધા જ સવાલોના જવાબ આપવા માટ� હ�� ક�ઈ િન�ણાત ગણાઉ નહીં, �ીø વેવમા� સ�પૂણ લોકડાઉન
પરંતુ એક વાત તો સાફ દેખાઈ રહી છ�. કોરોનાની બે વેવ દરિમયાન ભારત
સિહત િવ�ના અથ�ત��એ મોટો માર ખાધો છ�. હવે િચ�તા �ીø વેવની છ�.
દેશભરના કહ�વાતા િન�ણાતો દરરોજ મનફાવે એવી ભિવ�યવાણીઓ કરી ર�ા
છ�. ક�ટલા�ક કહ� છ� ક� વે��સનેશન અને હડ� ઇ�યુિનટીને કારણે કોરોનાની �ીø
વેવ શ�ય નથી, �યારે ક�ટલા�કને મતે �ીø વેવ આવશે જ. કોઈને નહીં પરવડ�
દેશની ક��� અને રા�ય સરકારો સ�ભિવત કોરોનાની �ીø વેવનો સામનો
કરવા તૈયારી કરીને બેઠી છ�. ýક�, આ તૈયારીઓ ફ�ત મે�ડકલ �ે� છ�.
ે
ે
અથ�ત��ના �ે� સરકારોએ ખાસ કોઈ િચ�તા કરી હોય એમ લાગતુ� નથી.
�
�
�
�કડાકીય માયાýળમા પડવુ� ક�ટાળાજનક છ�, પરંતુ કોરોના પછીના �કડાઓની જ�ýળમા પડવાની જ�ર નથી. દરરોજ સવારના� છાપા ખોલીને
સમયમા� જ નહીં, એ પહ�લા�થી જ દેશના મ�યમવગ�, િન�ન મ�યમ અને ýઈ લો. આિથ�ક સ�કટને કારણે આ�મહ�યા કરનારાઓના 5થી 7 સમાચારો
ે
ગરીબોની આિથ�ક હાલત બગડતી ýય છ�. દેશના િન�ણાત અથ�શા��ીઓ હશ જ. જેઓ મનના� મજબૂત છ� અને આ�મહ�યા કરી શક� એમ નથી
ગમે તે કહ�તા હોય ક�, સરકાર ગમે તે કહ�તી હોય, હકીકત એ છ� ક� નોટબ�ધીના એમણે પોતાની તમામ બચત, સોનુ�, મકાન અને રહ�ઠાણો વેચીને લોકડાઉન
િનણ�યનો સ�પૂણ� રકાસ થયો છ�. દરિમયાન સમય પસાર કય� છ�.
સામા�ય માણસ કહી ર�ો છ� ક� અથ�ત��ને મોટો ફટકો કોરોના અને અગાઉ વાત કરી તેમ િહ�દી �ફ�મ ઇ�ડ��ીની હાલત નøકના�
ે
લોકડાઉન કરતા� પણ નોટબ�ધીથી લા�યો છ�. નરે�� મોદી પણ આ વાત સારી ભિવ�યમા� સુધરવાની નથી. િથયેટરો ખૂલશ તો પણ લોકો ડરના
રીતે ýણે છ�. પરંતુ હકીકત એ છ� ક� નોટબ�ધીનો િનણ�ય િન�ફળ ગયો છ� એવી દીવાન- માયા િથયેટરોમા� �ફ�મ ýવા જવાના� નથી. ઇ�ડ��ી સાથે
�
�
કબુલાત સરકાર નહીં જ કરે. સ�કળાયેલા 7 લાખ જેટલા� લોકોમા�થી 5 લાખ જેટલા�ઓ
એ �વાભાિવક પણ છ�. લોકસભાની છ��લી ચૂ�ટણીમા� ક��� સરકારની એ-ખાસ બેકારીના ખ�પરમા� હોમાઈ જશે. આવી જ હાલત તમામ
િસિ�ઓ ગણાવતી વખતે નોટબ�ધી અને øએસટીનો સમાવેશ કોઈ જ�યાએ ઉ�ોગોની પણ છ�. જે રીતે નરિસ�હ રાવ અને મનમોહન
કરવામા� આ�યો નહોતો. ભાજપનુ� ક��પેઇન તૈયાર કરનારાઓ પણ ઓફ ધ સાથે સહમત થશે. આપણે એક સામા�ય ઉદાહરણ ýઈએ. િસ�હ� ડ�બતા અથ�ત��ને બચાવવા �ા�િતકારી પગલા� લીધા�
�
�
રેકોડ� કહ�તા હતા ક� મેિનફ��ટોમા� અને ચૂ�ટણી �ચારના� સાિહ�યમા નોટબ�ધી ક� નોટબ�ધી પહ�લા લોકોની પાસે રોકડ રકમ વધુ �માણમા� િવ�મ વકીલ હતા, એવા� જ પગલા� ý સરકાર નહીં લે અને અિધકારીરાજ
�
øએસટીના િનણ�યનો કોઈ ઉ�લેખ કરવો નહીં. રહ�તી હતી એની ના કોઈ કહી શક� એમ નથી. જેના ગજવામા� આ જ રીતે નાના વેપારીઓ અને ઉ�ોગકારોને કનડતુ� રહ� તો
સમાજવાદી પ�ના નેતા અિખલેશ યાદવ ખાસ હોિશયાર નથી, પરંતુ વધારાની રોકડ હોય એ સામા�ય રીતે વેઇટર, િલ�ટમેન ક� બýરમા� રોકડા �યવહારો વધવાના નથી. ન કરે નારાયણ અને
�
થોડા� વષ� પહ�લા એમણે એક વાત સાચી કહી હતી: “ભારત જેવા િવશાળ ટ��સી-�ર�ાવાળાઓને ટીપ આપતા ખચકાતો નથી. આવા� તો હýરો કોરોનાની �ીø વેવ આવી તો મન મ�મ રાખીને પણ રા�ય સરકારો
�
દેશમા અથ�ત��મા બે ન�બરના� નાણા� ý નહીં હોય તો ખૂબ મુ�ક�લ પ�ર��થિત ઉદાહરણો આપી શકાય. અથ�શા��ીઓ પણ કબૂલ કરે છ� ક� નોટબ�ધી અને ક���એ કડક લોકડાઉનથી દૂર જ રહ�વુ� પડશે, નહીં તો ડ�બતા અથ�ત��ની
�
ં
આવી પડશે. “હવે આજે મ�યમ અને ગરીબ વગ�ના� ઘણા� લોકો આ વાત પછી બýરમા� રોકડની ભય�કર ત�ગી છ�. અહી આપણે øડીપી અને બીý હાલત ક�ટલી કફોડી થશે એ િવચાર મા�થી જ કમકમા આવી ýય એમ છ�!