Page 20 - DIVYA BHASKAR 082021
P. 20
Friday, August 20, 2021 | 16
ક�છી કોયલ, રણા��લ દીકરી ગીતાના� ગાયનમા�થી
�ગટતી-પમરતી છોળ લોકોને મ��મુ�� કરી દે છ�
��ીરનુ� હીર
ગીતા ભીલ
ર બારીનો પહ�રવેશ, ભારી ધરખમ પરંપરાગત ઘરેણા�નો બોજ પણ
ક�ઈ ઓછો ન હતો. તે બધુ� સહન કરતા� આઠ નવ વષ�ની ગામઠી
દીકરી પોતાને થોડી થોડી વારે સમેટી રહી છ�, પોતાનો ન�બર
આવે તેની રાહ જુએ છ� ક� �યારે તેને �ટ�જ પર બોલાવવામા આવે �યારે તે
�
ે
�વ�થ હોય, પણ આ �વ�થતા �યારે મીઠી નીંદરમા� ફ�રવાઇ ગઈ તેની તેને પ�રવારમા� સાવ સામા�ય પણ ઘ�ં સમýવી ýય તેવા સ�વાદ થઈ ર�ા હતા. રમેશભાઈ સ�ઘવીની સેવા�ે�રત ��ટની શાળા ચાલ એટલે દસમા સુધી ભણી,
સહ�જે ખબર ન રહી. લોકો: બાઈયાની કમાણી ખવાય નહીં. પણ બોડ�મા� બે િવષયમા ફ�લ થયા� પછી આગળ નહીં. ભણે પણ �યા�થી!?
�
ુ�
�
�
વાત છ�, વષ� 2005ની. શરદપૂનમની અજવાળી રાત છ�. જેમ સા�જનો પિત: કોણે કીધુ� ભાઈમાણહ દુિનયામા આગળ વધી શક�? બાઈય કા� નહીં? �ખીએ દીકરીને વારસામા સૂરીલો ક�ઠ સ�પી દીધેલો. સમજણ ક�ળવી �યારથી
સમય વીતતો ýય છ� તેમ ચા�દની શીતળતાના ઓપ રણમા� પથરાય છ� અને લોકો: પછી મા�ગણી વધી ýહ�, ફૉન અપાય નહીં, બગડી ýહ�. ગીતા, ધૂયા માથે ચડી ગીતો ગાયા કરતી. આવતા�જતા� કોઈ તેને ગા�ડી કહ� તો
રંગબેરંગી બ�ીઓ જગમગી ઊઠ� છ�. વેકરીયા રણમા� માનવ મહ�રામણ િપતા: બગડ� તો બધા, તો તો ફૉન માણહ ને પણ રાખવો ન ખપે. કોઈ નશેડી. હા, નશેડી તો તે હતી, ગાયનની. મા સર�વતીએ બ�ેલી
ઊમ�ો છ�, જે ક�છના �વાસન ઇિતહાસના �થમ સમારોહના સા�ી બ�યા પ�રવારમા�થી મળ�લા આ સવાલ અને જવાબો પરથી તમે અમૂ�ય દેન. તેના આ સૂરીલા ક�ઠની સાચી પરખ રમેશભાઈએ
�
છ�. કલે�ટર �દીપ શમા�ના િનદ�શન હ�ઠળ તે સમયના મુ�યમ��ી નરે��ભાઈ સમø શ�યા હશો ક� આવી ક�ટક�ટલી સામા�ય વાતો હશ ે કરી અને સૌ�થમ વખતના રણો�સવ એટલે ક� શરદો�સવમા�
મોદીની ઈ�છાના ફળ �વ�પ રણો�સવ પહ�લીવાર ‘શરદો�સવ’ના નામે જે ગામડા�મા� િવકાસ માટ� તરફ�ડયા� મારતી હશ. આ કોઈ તેનો �ટ�જ �ો�ામ કરા�યો. �ીý ધોરણના� બાળકો માટ�
ે
યોýયો. આ ઉજવણીમા� ક�છભરમા�થી અનેક સ��થા, ટ�કડીઓ, કલાકારો 1921ની વાત નથી, પણ 2021ના સ�વાદ-િવખવાદ છ�. પા�ø �ાઈયુ� વષ� 2005ના એ િદવસો તો મ�તીના હતા. બાળકો બધા�
�
પોતાની કળાના� કામણ પાથરવા હાજર થયા હતા. છતા�ય આ િવખવાદની વ�ે પિત- િદનેશ અને િપતા- પત�િગયા�ની માફક દોડાદોડી કરી ર�ા� હતા અને રણા�ચલ
અને અચાનક કોઈએ બૂમ પાડીને ક�ુ�, ‘ગીતાને બોલાવો.’ કાચીપાકી ભૂપત, પોતાની લાડકીને આગળ વધારવા તેની ઢાલ બની ડો. પૂવી� ગો�વામી ગીતા પોતાની કાર�કદી� ઘડી રહી હતી. એનુ� નામ આવે
�ઘમા� ગીતા �ખો મચડતી �ટ�જ પર આવી અને સામે મોટી-મોટી ફો� સાથે ઊભા ર�ા છ�. આ બ�નેની લાડકી એટલે આપણી ક� એની વાત નીકળ� �યારે િશ�કોની �ખોમા� પણ ગૌરવ
લાઇટોનો અજવાશ અને િવશાળ જનમેદની. ગીતા તો સાવ જ ગભરાઈ ગઈ. ગીતા. િવચાર કરો તેના� મા-બાપ ��ઢચુ�ત બોલીમા� બ�ધાઈ છલક� છ�.
�
સૌ રાહ જુએ છ� ક� તે સૂર છ�ડ�, પણ અહીંયા સ�નાટો. �યા �ટ�જ પર બાજુમા� ગયા� હોત તો ક�છની કોયલ એ જ રણના ઘૂઘવતા વાયરામા � સ�ગીત થકી ભાવ સઘન બને છ�. લય, સૂરથી સમ� અ��ત�વ
બેઠ�લા મોદીøએ પોતાની કાખમા તેડીને ચોકલેટ આપી અને �ઘમા�થી સાબદી ખોવાઈ ગઈ હોત. લ�ન પછી પણ આ વાતો કાયમ થઈ, પણ પિત આન�દથી છલકાઈ વહ� છ�. આમા� પણ ક�ટલીક �ય��તઓના� �વર અને
�
કરી. �યારે એ દીકરી પોતાની �ઘ ખ�ખેરી ગીત ગાવા �વ�થ બની. પછી તો િદનેશ સમજુ-ડા�ો છ�. તે ýણે છ� ક� પ�રવત�ન સફળતાની �ાથિમક જ��રયાત ક�ઠ એવા� મધુર હોય છ� ક� દરેકના� �દય ઝ�ક�ત થઈ ઊઠ�. મોદીø એટલે જ તો
ે
આરોહ-અવરોહ, સૂર-તાલ નવ રંગે રંગાઈ ગયા. ‘સવામણ સોનુ� ને અધમણ છ�. આજ િવચારધારાના સહાર સ�ગીતની દુિનયામા ગીતાની વણથ�ભી ચાલ ગીતાને ભૂ�યા ન હતા. શરદો�સવ પછી તેને અવારનવાર ક�છ બહાર ગીત
�
�પુ�’.... ચારે બાજુ ગીતના શ�દો હવાની લહ�ર માફક ફ�લાઇ ગયા. એ �ક�સો ચાલ છ�. ગાવા બોલાવતા ર�ા. ગુજરાત રા�યના �વાસન િવભાગ �ારા �કાિશત
ુ
ે
યાદ કરીએ તો સુ�દર��ની પ���તઓ યાદ આવે: ‘કોણ બદલતુ� સ��યાકાશ, �ા�થળ િનવાસી બે ભાઈની લાડકી બહ�ન, ખેતીકમી� વાલી, માતા �ખી ક�લે�ડરમા� ગીતાનો �વત�� રીતે ફોટોય છપાયો હતો. ગા�ધીનગર, રાજ�થાન,
પલપલ નવલા� સુ�દર ચીર!’ અને િપતા ભૂપતભાઈના શમણા�નુ� નમ�ં Ôલ એટલે ગીતા. ભણવાનુ� મુ�બઈ, િદ�હી પહ�ચી ચૂક�લી ગીતા અમે�રકા સુધી �ો�ામ કરી આવી છ�.
જે મિહલાન લખવા હ�� અલગ-અલગ લોકોને મળી રહી હતી તેના બાળપણથી તેને કવળગણ. આ તો અળગા-વેગળા દૂરવતી� િવ�તારમા � (�ન����ાન પાના ન�.18)
ે
આપણે આજે આઝાદ દેશમા� રહ�વાનો ગવ� અનુભવી ર�ા� છીએ તો એની �ણે�ણ
ે
ે
એ માણસન આભારી છ�, જેને ગોળી મારવામા� આવી અન એમણ મા� એક જ ����ગાર કા�ો :
ે
ે
‘હ� રામ’. જે હવે રાજઘાટના સમા���થળ પર શણગાર થઈન રહી ગયા છ�
મ�યરા��એ મળ�લી આઝાદીનુ� પવ�
ુ�
આપ�ં ભા�ય બદલવાનો સ�ક�પ કય� હતો. એ સ�ક�પ પૂરો કરવાની ઘડી કોમી એખલાસન છ�. માનવતાને િધ�ારની ગુલામીમા�થી આઝાદ કરવા એ
ે
આવી છ�. આજે મ�યરાિ�એ બારના ટકોરે દુિનયા �ઘતી હશ, �યારે ભારત આખી િજ�દગી મથતા ર�ા. સવ�ધમ� સમભાવ એમનુ� સપનુ� હતુ�, એમના
નવા øવન અને આઝાદીની િદશામા ýવાની શ�આત કરશે.’ એમણે નૂતન ભારતમા� જણેજણનો સમાવેશ થતો હતો. એ સૂકલકડી માણસ છ�વાડ�ના
�
ભારતને નવેસરથી શોધવાની વાત પર ભાર મૂ�યો હતો. નવા અવસર માણસની પડખે ઊભા રહી દુિનયાને નવી િદશા ચીંધતા ર�ા હતા. સ�ય
�
ુ�
ઉઘાડવાનુ� અને અનેક ઉપ���ધઓ મેળવવાનુ� સપનુ� બતા�ય હતુ�. એમણે એક અને અિહ�સાના બે શ��ોથી એમણે ભારતમા� િ��ટશ સા�ા�યનો સૂયા��ત
�� પૂ�ો હતો : ‘શુ� આજના અવસરનુ� મહ�વ સમø ભિવ�યમા� આવનારા કય�. એ જ લગનથી એ માણસ-માણસ વ�ેનુ� વ�મન�ય દૂર કરવા બ�ગાળમા �
પડકારોનો સામનો કરવાની સમજણ અને શ��ત આપણામા� છ� ખરી?’ એમણે ફરતા હતા. આઝાદીની ઉષાના આગમન ટાણે એ દેશવાસીઓને કાળી �ધારી
દેશસેવાનો અથ� સમý�યો હતો – ભારતની સેવા કરવાનો અથ� છ�, રાતમા� માનવતાનુ� અજવાળ બતાવવા ઉિ��ન હતા. આઝાદ ભારતના
��
કરોડો પી�ડત દેશવાસીઓની સેવા કરવી અને નવા ભારતનુ� જ�મ સમયે એ પિવ� દુ:ખી �ય��તએ આ�માના� �ડાણમા�થી
િનમા�ણ કરવુ�. ક�ુ� હતુ� : ‘હ�� તમને છ�તરવા માગતો નથી, તમને દેશની
દેશસેવાનુ�, નૂતન ભારતનુ� િનમા�ણ કરવાનુ�, �વ�ન ���કી આઝાદીના આન�દમા� સહભાગી થતા પણ રોકતો નથી.
ઠાલા શ�દો જ રહી ગયુ� છ� ક� કશુ� ન�ર કામ કરી શકાયુ� કમનસીબે આપણે મેળવેલી આઝાદીના પાયામા� ભારત-
છ�? આ �� ભારતના દરેક �વત��તા િદવસની સવારે વીનેશ �તાણી પા�ક�તાન વ�ે સ�ઘષ�ના ભાિવના બીજ પડ�લા છ�.’ એમનો
�
�
આપણે ýતને પૂછવો ýઈએ. ઘ�ં કરી શ�યા છીએ અને �� હતો : ‘આવી �ધારઘેરી રાતે આપણે કયા મોઢ� દીવા
ઘ�ં કરવાનુ� બાકી છ�. ઘણા� �ે�ોમા� ભારત આગળ નીકળી �ગટાવી શકીએ?’
ગયુ� છ�, તો ઘણી બાબતોમા આપણે પારોઠના� પગલા� ભયા� છ�. ગા�ધીø સ�ા અને સેવા વ�ેનો ભેદ સમજતા હતા. એ
�
જણજણની મુ��તના �વ�ન��ટા હતા. એ મા� સપના� બતાવતા
�
ભા રત ��ેýના શાસનની ગુલામીમા�થી મ�યરાિ�ના બાર વા�ય ે િવ�બ�ધુ�વનો સ�દેશો આપનાર દેશમા �ેષભાવ ઘર કરી ગયો છ�. નહોતા, પોકળ અને દ�ભી િસિ�ઓના� ગાણા� ગાતા નહોતા, બીýને નીચા
આઝાદ થયો. મ�યરાિ�નો સમય સૂચક છ�. અધી� રાત વીતી
હર �ણે કરવટ બદલતા ઇિતહાસમા ઘણી વા�તિવકતા ચગદાઈ ýય છ�, કાન
�
હોય અને અધી� બાકી હોય. રાત પડખુ� બદલે તે સાથે સપના�નુ� ફાડી નાખતા ઘ�ઘાટમા� ઘણી ચીસો સ�ભળાતી નથી. દેખાડી પોતાને �ચા દશા�વતા વામન નહોતા. એ સ�ાનો લોભ �યાગી,
�
�પ પણ બદલાય. 1947ની ચૌદમી ઓગ�ટ અને પ�દરમી ઓગ�ટની વ�ે મ�યરાિ�એ આઝાદીની ઘટના દેશના� િવભાજનથી લોિહયાળ બની. દેશ ýતને હોમી, દેશવાસીઓના નાના�નાના� સપના� સાકાર કરવા મથતા,
ભારતના ઇિતહાસ પડખુ� ફ�ર�યુ� હતુ�. આપણે ગુલામીમા�થી આઝાદીમા� પગ આઝાદીનો ઉ�સવ મનાવી ર�ો હતો, �યારે આઝાદીનુ� સપનુ� પૂરુ� કરનાર મહા�માન નામે ઓળખાતા સામા�ય માણસ હતા.
ે
ે
મા��ો હતો. અનેક નામી-અનામી �ય��તઓના બિલદાન પછી મળ�લી સાચા દેશસેવક નામે મોહનલાલ કરમચ�દ ગા�ધી કોમી એકતાની હઠ અને િવભાજન પછી ફાટી નીકળ�લા કોમી િહ�સાની આગના સ�દભ�મા� ભારતના
�
�
આઝાદીના અવસરને વધાવતા� �વત�� ભારતના �થમ વડા�ધાન જવાહરલાલ સ�દેશ લઈને પાગલ બનેલા લોકોની વ�ે બ�ગાળમા øવના� ýખમે ફરી છ��લા વાઇસરોય લોડ� માઉ�ટબેટને ન��યુ� છ� : ‘પ�ýબમા આપણા પ�ચાવન
�
નેહરુએ ઐિતહાિસક �વચન આપતા� ક�ુ� હતુ� : ‘ઘણા� વષ� પહ�લા આપણે વ�યા હતા. એમણે ક�ુ� હતુ� ક� એમને માટ� દેશની આઝાદીથી િવશેષ મહ�વ (�ન����ાન પાના ન�.18)
