Page 12 - DIVYA BHASKAR 081222

Friday, August 12, 2022 | 12

ે
�હમા� ��ય�ની ખુરશી સુધી જઈન કાગિળયા�
ે
��કવા, બેનર બતાવવા, બૂમરાણ સાથ નારાબાø
કરવી : તેમા� શુ� બન ��? એ સા�ુ� ક� સ�સ�મા ધા�ધલ
�
ે
ધમાલ કરનારાઓની સ��યા વધારે નહીં હોય, પણ
લોકશાહી મા�� આ �ેરના� �ીપા� ��

િવરોધ મુ��લમ લીગે કય�, ‘ડાયરે�ટ એ�શન’ (16 ઓ�ટોબર, 1946)ના
રોજ લોિહયાળ હ�યાઓ થઈ. બ�ગાળ-પ�ýબમા તો લોહીની નદીઓ વહી.
�
પછી િ��ટશ વડા�ધાને ýહ�ર કયુ� ક� ભારતને જૂન, 1948 સુધીમા� આઝાદી
આપશુ� તેને માટ� લોડ� લૂઈસ માઉ�ટ બેટનને ગવન�ર જનરલ બના�યા. તેણે
જે િદવસે ýપાને આ�મસમપ�ણ કયુ� અને આઝાદ િહ�દ ફોજનો પરાજય થયો
એ િદવસ- પ�દરમી ઓગ�ટને- આઝાદી માટ�નો પસ�દ કય�. સ�િવધાન-ભારત
તેનુ� પોતાનુ� અને પા�ક�તાન તેનુ�- ઘડી કાઢ� તેવો ઠરાવ િ��ટશ પાલા�મે�ટ� કય�
સળગતો સવાલ હતો, તેમ થયુ�. તે અનુસાર ભારત સાવ�ભૌમ લોકશાહી રા�� ઘોિષત થયુ�,
26 ý�યુઆરી, 1950ના.
ક�વીક સ�સદીય લોકશાહી ચાલી છ� આપણી? પહ�લો જ િવ�ફોટ 8 એિ�લ,
1950ના ‘બ�ગાળ પે�ટ’થી થયો. ભારત-પા�ક�તાનના વડા�ધાનોએ કરેલા
કરાર મુજબ ‘લઘુમતીની સુર�ા’ માટ�ની ýગવાઈ હતી. તે સમજૂતીને
���ટકરણ ગણાવીને �ધાનમ�ડળમા�થી ઉ�ોગમ��ી ડો. �યામા�સાદ
મુખરøએ રાøનામુ� ધરી દીધુ�.
આપણે સ�સ�ીય લોકશાહીને ક��લા લાયક? મૌલાના આઝાદે િવખેરી નખા�યો તેની િવરુ�મા� આચાય� જે. બી. ક�પલાણીએ
બીø ઘટના ક��ેસની ભીતર ‘ક��ેસ લોકશાહી મોરચો’ હતો, તે નેહરુ-

ક��ેસમા�થી જ રાøનામુ� આપીને નવો ‘મજદૂર-�કસાન પ�’ �થા�યો. બીજુ�
રાøનામુ� કાનૂનમ��ી ડો. �બેડકરનુ�. �ીજુ� િચ�તામિણ દેશમુખનુ�.
1952મા� પહ�લી ચૂ�ટણી, હવે 2024મા� એવી જ ચૂ�ટણી આવી રહી છ�.
વ ળી પાછ�� આપણે ચૂ�ટ�લા સા�સદો અને ચૂ�ટણીપ�ચે મા�ય કરેલા � લોકસભા-રા�યસભા છ�, �દેશોમા� િવધાનસભાઓ છ�.) આવે ક� તરત બેચ આ ચૂ�ટણી સ�ઘષ� દરિમયાન નવા પ�ો ઊભા થયા, તૂ�ા, ગઠબ�ધનો થયા�,
પરથી ઊભા થઈને ઊહાપોહ શ� કરી દેવો, વ�તાને બોલવા ન દેવા, અ�ય�ના
પ�ોના ‘માનનીય’ નેતાઓ સડકથી સ�સદની �દર જે રીતે વ�યા
છ� તે આપણે ýયુ�. હવે તો સવાલની તી�તા પણ વધી છ� ક� આ આદેશો ન માનવા, વેલ સુધી ધસી જવુ� એટલે અ�ય� (આમ તો તેમને િબચારા �ત�રમ સરકારો આવી, રા���મુખોની ચૂ�ટણી થઈ, ઉપરા��પિત ચૂ�ટાયા.
�
લોકોએ મા��ુ� છ� શુ�? શુ� તેમને ચૂ�ટણીમા� øત મળી હોય એટલે તેમને આવો ન કહ�વાય. અપમાન ગણાય, પણ હાલમા આ �હોમા� અ�ય�ની દશા માઠી િવધેયકો આ�યા. સ�સદમા� ચચા� થઈ. બ�ધારણમા� 100થી વધુ સુધારા થયા.
પરવાનો મળી ýય છ�? તેમની સ�સદીય લોકત�� અને બ�ધારણની આમ�યા છ�, કોઈ સા�ભળ� નહીં એટલે થોડા કલાકો �હને મુલતવી રાખવામા � બ�ધારણની ýગવાઈ હ�ઠળ 1977-76મા� �ત�રક કટોકટી ýહ�ર
ે
િવશ ક�વી સમજદારી છ�? આવે. પગલા� તરીક� થોડા સ�યોને એક િદવસ ક� સ� ચાલ હોય થઈ. જેઓ સ�સદમા� મુ�ત રીતે ચચા� કરતા હતા તેમના સિહત
ુ
�
બેશક, આ સવાલો આપણે સા�સદોને પૂછી ર�ા છીએ. ý તેમનો બ�ધારણે �યા સુધી �હ�વેશ અમા�ય કરવામા� આવે. તે ‘માનનીય સમયના 1,10,000 આગેવાનોને અટકાયતી ધારા હ�ઠળ જેલભેગા
બ�ેલો િવશેષાિધકાર છ� તો આપણો જનતા જનાદ�નનો- એટલો જ અિધકાર સા�સદો’ બૂમાબૂમ કરતા, સ�સદના િવશાળ પ�રસરમા� �યા� કરાયા, તેમા�ના જ ક�ટલાક, પછીથી વડા�ધાન બ�યા તે
ગણાય, ક�મ ક� જે િદવસે બ�ધારણ સભાની દમદાર ચચા�ઓ અને આલેખન ગા�ધીøની ભ�ય �િતમા છ� તેની િન�ામા� દેખાવો કરવા હ�તા�ર મોરારøભાઈ દેસાઈ, અટલ િબહારી વાજપેયી, ચ��શેખર,
પછી ભારતીય બ�ધારણને ��તુત કરાયુ� તો તેમા� ‘અમે ભારતના� લોકો ��તુત પહ�ચી ýય છ�! ‘િવરોધ’ શ�દની આખી �યા�યા બદલી ચૌધરી ચરણિસ�હ અને કટોકટી િવરોધ સ�ઘષ�મા� સામેલ
�
કરીએ છીએ’ એવી �ારંભે જ ઘોષણા હતી. નાખવામા આવી છ�. 1950મા� ‘સાવ�ભૌમ લોકત��’ની િવ�� પ��ા રહ�લા નરે�� મોદી આજે તે પદ પર છ�.
�
આ ‘વી ધ પીપલ’ને સ�સદ અને તેની બહાર દેખાયેલા ��યોથી આઘાતમા� ઘોષણા સાથે સ�સદીય �થા દાખલ કરવામા� આવી તેની પાછળ 37,000 �કાશનો પરની સે�સરિશપ અને
ે
ઉમેરો થતો ýય અને છ�વટ� એ સવાલ આવીને ��ાથ� ઊભો રહ� ક� શુ� આપણે જુલાઈ, 1946ના ‘બ�ધારણ સભા’ની રચના થઈ તે ��ય� �ધારપછ�ડાનુ� સ�સદ�હ: એ બે તે સમયની યાદગાર
સ�સદીય લોકશાહીને લાયક છીએ ખરા�? ર�તા પર કોઈ ધા�ધલ ધમાલ મચાવે ચૂ�ટણી નહોતી, પણ �દેશોની એસે�બલીમા દસ લાખ નાગ�રકો દુઘ�ટનાઓથી દેશ અને દુિનયામા સવાલ પૂછાતો થયો ક� શુ�
�
�
તો તેને તો ‘કાયદો અને �યવ�થા’ની ýળવણી માટ� પોલીસત�� પકડીને લઈ (મતદારો) દીઠ એક ‘સ�ય’ ચૂ�ટવામા� આ�યો તેની આ સ�િવધાન સભા ભારત સ�સદીય લોકશાહીને લાયક છ�? રહ�શે? ર�ો તો ખરો, પણ
�
�
ýય છ�, આરોપનામુ� તૈયાર થાય અને અદાલતોમા� મુકદમો પણ ચાલ છ�. બની. પહ�લા 2 સ�ટ��બર, 1946 �ત�રમ ક��� સરકાર બની, તેની પહ�લી સ�સદમા� ધા�ધલ ધમાલના� ��યો વ�યા છ�. જે �િતિનિધઓ ચૂ�ટાઈ આવે
ે
પણ, આ ‘સ�યા�હો’, ‘દેખાવો’, ‘ધરણા’ અને �હમા� અ�ય�ની ખુરશી બેઠક 9 સ�ટ��બર, 1946ના રોજ આજના સ�સદ�હના ક���ીય સભાખ�ડમા� છ� તે ýતા� વત�માન ચૂ�ટણી�થા પર ��ાથ� થાય છ�. નાત, ýત, કોમ,
સુધી જઈને કાગિળયા� ફ�કવા, બેનર બતાવવા, બૂમરાણ સાથે નારાબાø મળી. બસ, �યારથી આપણી સ�સદીય લોકશાહીનો રથ ચા�યો. હવે કહો ક� સ��દાય, નાણાનો ઉપયોગ ચૂ�ટણીમા� ક�વો અને ક�ટલો? યાદ છ�, 2008ની
કરવી : તેમા� શુ� બને છ�? આપણે ýયુ� છ� ક� કોઈ ચચા� ક� િવધેયક (યાદ રહ� આ રથ છ� ક� માટીની ગાડી? 22 જુલાઈએ ક��ેસે બહ�મતી મેળવી �યારે �ણ સ�સદસ�યોએ �હમા� એક
ક� સ�સદસ�યોએ જ આ કાનૂનો અને િનયમો ઘડવાના હોય છ� તેની જ�યા ��છક�ટક હોય તો તેને માટ� જવાબદારી કોની? તે સભાનો પહ�લો જ (�ન����ાન પાના ન�.18)
આ મિહનાની 20મી તારીખે, બોલો કોનો જ�મિદવસ હતો? �યૂ માઉ�� એવરે�� કરતા�ય ��ુ� િશખર ��, ‘મૌના �કયા! ’
ઝીલે�ડના પવ�તારોહક સર એડમ�ડ પિસ�િવયલ િહલેરીનો, જે
તથા નેપાલી શેરપા તેનિસ�ગ નોરગે માઉ�ટ એવરે�ટ ઉપર ઝ�ડો
રોપનાર �થમ માનવો ગણાય છ�. એમણે 1953મા� તે િવ�મ સજ�લો. એવરે�� ઉપર શુભ િવવાહ
દ�રયાની સપાટીથી 29,032 Ôટની �ચાઈએ ઊભેલ નગાિધરાજ માઉ�ટ
એવરે�ટ િવ�નુ� સૌથી �ચુ� િશખર ગણાય છ�. અને તેના ઊ�વ� િવ�તરણમા�
એક ‘પુશ-પુલ ડાયનેિમક’ કામ કરે છ�, જેમા� ‘�લેટ ટ�કટોિનક’ તેને
ગગનિવશાલમા� �ચે ને �ચે આગળ ધક�લે છ� અને નગાિધપિત એવરે�ટ દર નેપાલી લોકો તેને કહ� છ� ‘સાગરમાથા’ યાને ‘નભમ�તક!’
ં
વષ� સરેરાશ લગભગ 4 િમલીમીટર �ચાઈ વધારતો ýય છ�. તેની િવશાળ અહી અમે �ટ�જની આગળ આવીને �વગતો��ત કરવાની તક લઈએ છીએ.
પવ�તમાળા િહમાલય છ–છ દેશોમા�થી પસાર થાય છ�: ચીન, નેપાલ, ભારત, ��ેýએ ફ�ત ભારતની જ ભાષાઓ ઉપર હાથીપગો ભાર મૂક�લ છ� એવુ�
પા�ક�તાન, ભૂતાન અને અફઘાિન�તાન. તે િહમાલય આપણી ભારતની નથી; ખુદ િ�ટનના વેય�સ �દેશની વે�શ ભાષા અને આયલ��ડની ગેયિલક,
સ��ક�િત, લોકકથાઓ અને પુરાણોમા� માતાના ધાવણની જેમ રસાયેલો છ�, આય�રશ ભાષાઓ, �કોટલે�ડની �કો�ટશ અને કોિન�શ વગેરે �થાિનક
જય િહ�દ! ભાષાઓ ઉપર પણ ���લશનો ડામરગોળો ફરી વળ�લ છ� અને બધી જનતા
પણ થોભો! આપણા નાદાન િદલને આઘાત લાગે એવી એક વાત તે છ� હવે ���લશ જ વધુ બોલે છ�!
ભગવ�ત, ક� માઉ�ટ એવરે�ટ સૌથી �ચો પવ�ત નથી! તેના કરતા�ય �ચુ� સો, લે�ડઝો ને જે�ટલમેનો, િહલેરી–તેનિસ�ગના નભિવજય બાદ લગભગ
િશખર છ�, અમે�રકાના હવાઈ �ટ�ટનુ� 33,500 Ôટનુ� મૌના �કયા! �ક�તુ મૌના 4,000 પવ�તારોહકો ઈવરે�ટ ચડી આ�યા છ�. ýપાની મિહલા જુ�કો તાબેઈ
�કયાનુ� અરધોઅરધ કદ સમુ�મા� સ�તાયેલુ� છ�, તેથી આપ�ં એવરે�ટ એવરે�ટ ચડનાર (1975) �થમ મિહલા હતા. અમે�રકન �કશોર ýડ�ન રોમેરો
�
દ�રયાની સપાટીથી 29,032 Ôટની �ચાઈએ ઊભેલ �ચામા � તેર વષ�નો સૌથી નનકડો આરોહક હતો (2010). સર એડમ�ડ િહલેરીનો
�ચો પવ�ત તો છ� જ, જય િહ�દ! જય િહ�દ! જય િહ�દ! નીલે ગગન સુપુ� પીટર િહલેરી પણ િપતાના પ�ગડામા� પગ મૂકી આ�યો હતો, સન
પણ અરે? માઉ�ટ એવરે�ટ તે માઉ�ટ ‘એવરે�ટ’ નથી? 1990મા� એવરે�ટ ચડીને.
નો, ભગવ�ત! િ��ટશ ભૂગોલ� કન�લ સર ýજ� એવરે�ટ ક� તલે પણ િદવસે િદવસે તે આરોહણ મોઘુ� થતુ� ýય છ�. હાલ તે ખચ� �ય��તદીઠ
1830થી 1843 દ�રયાના સવ�યર જનરલ ઓફ ���ડયા $45,000 છ�, ને ક�ટલાક સાહિસકો તો $1,60,000 જેટલા Ôંકી મારે છ�!
ુ�
ે
હતા અને સમ�ત ઉપખ�ડના સમ� િ�કોણોિમિતક સવ��ણ ભાગાકાર કરીને ઠ�ર�યુ� હશ ક� િહમાલયન િશખર આટલુ� તેવા ગગનચુ�બી ખચ� ઉપરા�ત તે આરોહણની વસમી વાતો તે છ� ક� આરોહકોના
કાય�મા� એમણે િસ�હભાગ લીધેલો એટલુ� જ. તે ��લ સાહ�બ મધુ રાય �ચુ� છ�, તે Peak XV નામે ઓળખાતા િશખરને સર ઈવરે�ટ ધાડા� ભીડભાડ મચાવે છ� ને પિવ� પહાડ ઉપર કદ�પા કચરાના ઢગલા વેરી
દરઅસલ વેય�શ હતા ને તેમની મા�ભાષામા તેમના નામનો સાહ�બે ફ�ત ýહ�ર કરેલુ� ક� તે ટોલે�ટ િશખર છ�, ને બસ તે પછી ýય છ�. હવે તેના આરોહણ ઉપર �િતબ�ધ લાવવાની િવચારણા થઈ રહી છ�!
�
ઉ�ાર ‘ઈવરે�ટ’ થાય, નોટ ‘એવરે�ટ!’ ભારતની કોઈ ભાષામા � એમના અનુગામી એ�� �કોટ વૌઘે તે Peak XV િશખરને માઉ�ટ �ક�તુ યાર�, ગગનવાલાના રોમા��ટક હ�યામા હ��લડ કરે તેવી �યારામા �
�
ુ
તે નામ સાચા ઉ�ારે લખી શકાય નહીં તેથી એમનો આ�હ હતો ક� કોઈ એવરે�ટ કહ�વાનુ� ચાલ કયુ� ને તમે ને અમે તે માની લીધુ� ક� હાલો હાલો, �યારી વાત તે છ� ક� સન 2004મા� પે�બા દોરજે અને મોની મૂલેપિત નામે
�
લોકલ નામ રાખો, ક�મ ક� તે િશખરની સાથે એમને કોઈ સીધો સ�બ�ધ નહોતો. એવરે�ટ તો એવરે�ટ. બાકી િતબેટી લોકોને એવરે�ટની કોઈ સાડાબારી �હીં નેપાલી યુગલે સાગરમાથા ઉપર સાત ફ�રા ફરી �ભુતામા �યાર ક�રા� પગલા�
�
સન 1856મા� ગિણત� બા��લ સાહ�બ રાધાનાથ િસકદરે જે કા�ઈ ગુણાકાર મલે, તેઓ તે Peak XV ને કહ� છ� ‘ચોમોલુ��મા’ યાને ‘માતા જગ�માતા’ અને મા�ડ�લા! જય ચૂ�દડી ને ચોખા!