Page 18 - DIVYA BHASKAR 050721
P. 18
Friday, May 7, 2021 | 18
કારમી ગરીબીમા�થી કાિતલ કોરોનાનો ખા�મો કરવા વે��સન બનાવવામા� કાય�રત
સોિજ�ાના� અ��ભુત સાય�����
ડો. નીતાબહ�ન ���લ અમે�રકામા�
બનાવી ર�ા� �� કોરોનાની વે��સન
વે��સન તૈયાર કરવા મા�� બધી ક��ની� કોમન
ે
વ�ડ�વા�ડ �ો�લેમ સામ સાથ મળીને લડી રહી ��
ે
પણ અનુ�મે એ�લાઇડ માઇ�ોબાયોલોø અને બાયોટ��નોલોøમા� અને આ
સાથે સોિજ�ાની નીતા ડો. નીતા પટ�લ બની ગયા�.
પછી તો તેઓ અમે�રકાના જ એક બાયોક�િમ�ટ સાથે લ�ન કરીને �યા�ના
મેરીલે�ડ રા�યના ગેઇધસ�બગ� ખાતે �થાયી થયા� અને ýબ શોધવાનુ� શ� કયુ�,
�
�
પરંતુ સોિજ�ામા િપતાને આપેલુ� વચન તેઓ ભૂ�યા નહોતા�. એમને ટીબી
પર �રસચ� કરતી ક�પનીમા� એ જ �ોજે�ટ પર કામ કરવુ� હતુ�. ખા�સી મહ�નત
પછી એમને ‘મેડઇ�યુન’ નામની એક નાનકડી ક�પનીમા� કામ મ�યુ�. આ ક�પની
કરતા� �યા�ય વધારે પગાર તેમને બીજે મળતો હતો, પરંતુ આ �ોજે�ટ તેઓ
કોઈ કાળ� છોડી શક� તેમ નહોતા�.
ે
1990મા� તેમણે આ ýબ �વીકારી �યારે એ ક�પનીમા� તેઓ મા� 16મા
�
એ��લોઇ હતા. અ�યારે ýક� મેડઇ�યુન ક�પનીને એ��ાજેનેકા (કોિવશી�ડ ��ો અન ભારતીય
વે��સન બનાવનારી ક�પની)એ ખરીદી લીધી છ�. એ ક�પનીમા� તેમના બોસ
રહી ચૂક�લા હ�રેન વુ એ��ાજેનેકાના િસિનયર વાઇસ-�ેિસડ��ટ છ�. તેઓ ડો.
નીતા પટ�લ િવશ કહ� છ�, ‘એ અ��ભુત સાય��ટ�ટ છ�.’
ે
} જ�મ : 1965 દરેક સ�ઘષ�મા� સફળતાની સાથોસાથ િન�ફળતા પણ હોય જ છ�. જેમ ક�, �ુરા��ા��
} વતન : સોિજ�ા ડો. નીતા પટ�લ જેના પર કામ કરતા� હતા તેવી લાઇમ �ડઝીઝની એક વે��સન
�
} ક�મ ��ા�મા� : એની પહ�લી ��લિનકલ �ાયલના �ટ�જમા� િન�ફળ ગઈ હતી. ‘રે��પરેટરી
> તેઓ અમે�રકામા� ‘નોવાવે�સ’ ક�પનીની વે��સન બનાવતી િસ��સિશયલ વાઇરસ’ (RSV) નામના રોગની એક દવા, જેના પર તેમણે
ટીમને લીડ કરી ર�ા� છ� કામ કરેલુ�, તેને અમે�રકાના Ôડ એ�ડ �ગ એડિમિન���શન (FDA)એ �ા�ીન ભારતમા� વન��િત�ને ખૂબ મહ�વ
> તેમણે ભારતમા� એક અને અમે�રકામા� બીø એમ ડબલ �રજે�ટ કરી દીધી હતી. 2015ના અરસામા નોવાવે�સ નામની �માણમા� ��વામા� �વતુ� હતુ�. તેને ��ાના� ક��થી જ�મેલા,
�
મા�ટસ� �ડ�ી �ા�ત કરી છ� નાની ફામા��યુ�ટકલ ક�પની પણ આ જ રોગની દવા પર કામ કરી રહી હતી.
> તેઓ અમે�રકન બાયોક�િમ�ટ સાથે લ�ન કરીને મેરીલે�ડ ડો. નીતાએ આ િન�ફળતામા અવસર ýઇને નોનાવે�સ ýઇન કરી લીધી. �રમા�માનુ� �હ�લુ� �વ�� માનવામા� �વતુ� હતુ�
�
�ટ�ટના ગેઇધસ�બગ� ખાતે �થાયી થયા� છ� નવે�બર-2019થી કોરોનાએ ચીનના વુહાનની હદ વટાવીને દુિનયાભરમા�
�
> તેમની યાદશ��ત ‘ફોટો�ા�ફક’ છ, એક વખત ન�બર�લેટ પોતાનો પ�ý ફ�લાવવાનો શ� કરેલો. ફ��ુઆરી-2020 મિહના સુધીમા� ભારત દુ પૌરાિણક શા��ોમા ��ોની મહ�વની ભૂિમકા છ�. તેને
�
ýઈ લે તો �યારેય ભૂલતા નથી સિહત િવ�ના ભલભલા દેશો �યારે આ ‘SARS-CoV-2’ એટલે ક� નોવેલ ��� પૂજનીય માનવામા આવે છ�. ક�ટલીક વાર તેને દેવતા માની
�
�
કોરોના વાઇરસને ઓળખી ર�ા હતા, �યારે ડો. નીતા પટ�લે તેનુ� મારણ પૂજવામા આવે છ�. આનો �થમ ઉ�લેખ સોમની ઉપાસનામા �
�
�
શોધવાની િદશામા ન�ર �યાણ કરી લીધેલુ�. તમામ મિહલા સાય��ટ�ટોની ýવા મળ� છ�. ઋ�વેદમા� ઉ�લેખાયેલી એક રહ�યમય અને �ામક ઔષિધ,
�
‘ગુ જરાતીઓ વેપાર-ધ�ધો કરી ýણે.’ વષ�થી આ જ બનેલી ડો. નીતાની ટીમે �યોગશાળામા 20 જેટલા �ોટીનના� જે છોડ અને દેવ બ�ને છ�. તેને મસળીને તેમા�થી નીકળતા રસને ગાળીને એક
વઝ�નનુ� ટ���ટ�ગ કરી નાખેલુ�, જે શરીરને કોરોનાની સામેના
િવ��ત અનુ�ઠાનમા� અ��નને સમિપ�ત કરવામા� આવે છ� જેથી મુ�ય વૈિદક
ઓળખ ગુજરાતીઓ માટ� વપરાતી આવી છ�, પરંતુ
ડો. નીતા પટ�લ સાત સમુ�દર પાર પોતાના કામ �િતકારક એ��ટબોડીઝ તૈયાર કરવામા� મદદ કરતા હતા. દેવતા, ઇ��નુ� આ�ાન કરી એમને શા�ત કરી શક�. આ ઉપરા�ત, અથવ�વેદમા�
થકી િવ�ને કોરોનાથી મુ�ત કરાવવામા� પોતાનો જ�ગી ફાળો ગ�રવવ�તા હવે તેઓ એવો ટ��ટ તૈયાર કરવા પર કામ કરી ર�ા� છ�, જે આપણને દભ� ઘાસ, ભા�ગ અને યવ (જે જવ અથવા ચોખા હોઈ શક�)ની
આપી ર�ા� છ�. યસ, કોરોના વાઇરસની વે��સન બનાવી વે��સન બનાવતા તમામ �લા�ટમા� મટી�રયલની એકસરખી ઉપાસના ýવા મળ� છ�. આજે, 3000 વષ� પછી પણ,
રહ�લી અમે�રકાની ‘નોવાવે�સ’ નામની ફામા��યુ�ટકલ ગુજરાતી ચોકસાઈ પારખી આપે. ચોખા અને દભ� ઘાસ, િહ�દુ િવિધઓનો ભાગ
ક�પનીમા� આ ગુજરાતી મિહલા વે��સન ડ�વલપમે�ટ આ િવનાશક વૈિ�ક મહામારી પછી લેબોરેટરી જ ડો. છ�, જે સાત�યની િનશાની છ�. આપણે હø
�ો�ામમા� િસિનયર ડાયરે�ટર તરીક� સિ�ય છ�. આ ક�પનીની નીતા પટ�લનુ� બીજુ� ઘર છ�. તેમનો øવનમ�� છ�, ‘નિથ�ગ ઇઝ માયથોલોø પણ નથી ýણતા ક� શા માટ� િશવ અને
વે��સનની �ીý તબ�ાની �ાયલ પા�ચ મિહના પહ�લા િ�ટન ઇ�પોિસબલ.’ આ માઇ�ડસેટનો પડઘો સોિજ�ાથી અમે�રકાના બલરામને મ�િદરની િવિધઓમા� અને
�
�
અને સાઉથ આિ�કામા� ચાલી હતી. રોમા�ચક વાત એ છ� ક� આ વે��સન લી�ડ�ગ સાય��ટ�ટ બનવાની તેમની øવનયા�ામા સ�ભળાય છ�. � ક�ટલાક તહ�વારોમા� અપ�ણ કરવામા�
તૈયાર કરવા અમે�રકન સરકાર તરફથી નોવાવે�સ ક�પનીને 1.6 િબિલયન દેવદ� પટનાયક આવતી ભા�ગને સમાજના મુ�ય �વાહમા �
�
�
ડોલરની સહાય મળી છ�. આ વે��સન ડ�વલપમે�ટના પાયામા રહ�લા 56 વષી�ય �વીકારાતી નથી.
ે
ડો. નીતા પટ�લ િવશ તેમના બોસ એક જ વા�ય કહ� છ�, ‘શી ઇઝ િજિનયસ.’ વૈિદક સમયગાળાની જ�ગલની દેવી
આણ�દ િજ�લાના સોિજ�ા ગામે જ�મેલા નીતાબહ�ન મા�ડ ચાર વષ�ના� હતા � અર�યાનીને આજે પણ �ામીણ ભારતમા� વન-
�
�
�યારે તેમના િપતાને ટીબી થયો. એક તબ�� મોતના મુખમા પહ�ચી ગયેલા દેવી અથવા વન-ચ�ડી અથવા સુ�દરવનમા� રહ�તા
�
િપતાને આ રોગથી રીબાતા ýયા હતા. પ�રણામે તેમના િપતા ફરી વાર કામે મુ��લમો �ારા બૉન-બીબી તરીક� પૂજવામા આવે છ�. જેનાથી ýણવા� મળ� છ�
ચડી શ�યા નહીં અને પ�રવાર કારમી ગરીબીમા� ધક�લાઈ ગયો. નાનપણમા� જ ક� દેવીનો છોડવાઓ સાથે �ડો સબ�ધ છ�. કલામા, શાલમøકાની છબી સૌથી
�
�
િપતાની કહ�લી એક વાત નાનકડી નીતાએ ગા�ઠ� બા�ધી લીધેલી ક� મોટા થઇને લોકિ�ય છબીઓમા�ની એક છ�. આ છબીમા એક ��ી શાલ અથવા અશોકના
�
ડો�ટર બનવુ� અને ટીબીની દવા શોધવી. ��ની શાખાઓ (ડાળીઓ) ધારણ કરતી ýવા મળ� છ�. બુ�ને જ�મ આપતી
પ�રવારની આિથ�ક ��થિત એવી ખરાબ ક� રોજ ઉઘાડા પગે એકના� એક વખતે, તેમની માતાએ પણ આ જ મુ�ા ધારણ કરી હતી. આમ, બૌ� લોકો
કપડા� પહ�રીને �ક�લે જવુ� અને બસના ભાડાના પૈસા પણ પાડોશી પાસેથી માટ� પણ ��ો પૂજનીય હતા. બુ�ે પીપળાના� �� નીચે િનવા�ણ �ા�ત કયુ� હતુ�.
માગવા પડ�, પરંતુ આ કઠણાઈઓ નીતા પટ�લને તેમના� �યેય પરથી ચિલત મહાવીરે શાલ �� નીચે મો� �ા�ત કય� હતો. આ યુગના �થમ તીથ�કર
કરી શકી નહીં. ભણવામા� તેજ�વી એટલે એક પછી એક ધોરણની સીડીઓ પણ ઋષભ માટ� રાયણ બોર પૂજનીય છ�. િહ�દુ િભ�ુઓ મોટ� ભાગે પીપળાના�
ફટાફટ ચડતા� ગયા�. સરકારી િશ�ય�િ�ઓએ પણ તેમનો રાહ આસાન કરી �� નીચે ýવા મળ� છ�. િવ��ને વટ��ના� પા�દડા પર તરતા� બાળક �પે
આ�યો. નીતાબહ�નની યાદશ��ત ‘ફોટો�ા�ફક’ છ�. એટલે ક� તેમની �ખ ક��પત કરવામા� આવે છ�. ભગવ�� ગીતામા�, ક��ણ પોતાને આ �� સાથે ýડ�
સામે એક વાર કોઈ વાહનની ન�બર �લેટ ક� ટ�િલફોન ન�બર આવી ýય, એટલે છ�. �મશાન નøક �ગતુ� આ �� ભૂતો અને ��ના આ�માઓ સાથે પણ
તેમના િદમાગમા� એ કાયમ માટ� કોતરાઈ ýય! એ પછી તેમણે એક નહીં, સ�કળાયેલુ� છ�.
પણ ડબલ મા�ટસ� �ડ�ી મે ળવી, એક ભારતમા� અને બીø અમે�રકામા�. એ નોવાવે�સ મા� વે��સન તૈયાર કરતા� ડો. નીતા (�ન����ાન પાના ન�.20)