Page 20 - DIVYA BHASKAR 030521

¾ }ગુજરાત Friday, March 5, 2021 20
Friday, March 5, 2021 | 20

ે
ે
ુ
�
સલતાને કરલી અોફર � ભારત વધાવી લીધી હોત તો બલિચ�તાનના પોટ પર
ુ
ં
ે
�
ે
ચીન-પાકના �વ�ન બદલ દશનો િ�રગો લહરાતો હોત
ે
િવ�ના અકમા� િહ�દ ‘શખ’
ે
ુ
ે
�
ે
અન ભારત-અોમાન સ�બધો
ે
ે
અમણ કરેલી સવાના મ�ા પર પાછા ફરીઅ તો, લગભગ અડધી સદીથી તઅો
ે
ુ
ે
ે
ે
ે
�
�
ે
અન તમની પઢી ખીમø રામદાસ અ�ડ કપની અોમાનના અાિથક-સામાિજક
ે
ે
ફલક પર છવાયલા ર�ા છ. અોમાનના સલતાનશાહી શાસન અન ભારતીય
�
ુ
ે
ે
ે
સમાજ વ� સત�પ કામગીરી તઅો બýવતા ર�ા અની કદર�પે જ તમને
ે
ુ
ે
ે
ે
1990મા શખનો ઇ�કાબ અપાયો હતો. અટલિબહારી વાજપયીની સરકારે
�
ે
ે
પણ તમને અા જ કારણે �વાસી ભારતીય િદને ખાસ અવોડથી નવા�યા
ે
�
હતા. િશ�ણ�ે� કનકશેઠ અોમાનની ભારતીય શાળાઅોના ભી�મ િપતામહ
ે
�
�
�
મનાય છ. અમના નý હઠળની 21 શાળાઅોમા 46,000 િવ�ાથી અન ે
�
ે
ે
ે
�
�
ે
�
ે
2017ના �ારભ કનક શઠના પ�રવાર ઓમાનથી ક�છ સધી આ લ�ચમા� પહ��યો હતો. 2000 િશ�કો છ. ક�છમા માડવી ખાત તમના િપતા ગોકલદાસભાઅ ે
ે
ુ
ે
ં
ૂ
�
ે
�
�
�
1950મા શ� કરેલી ક�યાશાળા અાજ વટ�� બની ચકી છ. ક�છમા કદરતી
�
અાપિ�અો વખત દાનની ગગા વહડાવવામા� ખીમø પ�રવારે �યારય પાછા
ે
�
ે
ૂ
ે
ે
�
�
�
ુ
�
ે
�
�
�
ુ
�
�
�
ૈ
�
ુ
ે
�
�
�
ઇ �લાિમક સ�કિતન વચ�વ ધરાવતા અોમાનમા િહ�દ હોવા છતા � છ. હકીકતમા તો ભારત અન અોમાનના સબધો મ�ીભયા છ, ત પણ મળ વળીન ýય નથી. અોમાનની અમની વાિણ�ય ��િ�અોમા પાચથી છ
ે
�
�
ે
ુ
�
ે
ે
હýર ગજરાતીઅોને રોજગારી મળી રહી છ. 2017ના �ારભ કનક શઠના
તો ક�છીઅોને જ અાભારી છ. 350 વષથી અોમાનમા વપાર કરતી પઢીઅો
�
ં
�
�
શખનો િખતાબ હાસલ કરનાર ક�છીમાડ કનકશી ગોકલદાસ
ે
ે
ુ
�
�
�
�
ૂ
ે
�
ે
ુ
ે
�
ખીમø ઉફ કનકશેઠન દસ િદવસ પહલા�, 18મી ફ�અારીઅ ે અાજય મોજૂદ છ. અા વપારીઅો અઢળક ધન કમાયા છ અની ના નહી, પણ પ�રવારે અક અનોખી દ�રયાઇ સફર ખડી હતી. અખાતી ભિમ પર છ-છ
ં
ે
ુ
�
ે
ુ
ે
ં
ે
ે
ે
�
ે
�
�
�
�
ે
�
અવસાન થય. મા� અોમાન નહી સમ� િવ�મા કોઇ પણ િહ�દન અા અોમાનના સલતાનો સાથ ઘરોબો કળવીન સમળભયા સબધો િવકસા�યા છ, પઢીઅોથી દબદબો મળવનાર ખીમø રામદાસ પઢીના મોભીઅોઅે છક
ુ
�
ુ
ે
ે
ે
ે
�
ે
�
�
ે
�
�
�
ઇ�કાબથી નવાજવામા અા�યા હોય અવી અા અકમા� ઘટના છ. અામ તો અનો લાભ અાજ ભારતન સમ�તયા મળી ર�ો છ. 1870મા સઢવાળા વહાણમા માડવીથી વપાર-વણજ િવકસાવવા િહજરત
�
અા �ય��તગત િસિ� ગણાય, પણ સાચ પછો તો અા િવ�િવ�મ પાછળ અા અિત મ�ીભયા સબધોમા અોમાનના શાસકો ભારતની કટલી કરી હતી, ત વડીલોને ýણ �મરણાજિલ અાપતા હોય અ રીત કનક
ે
ે
ે
�
�
�
�
ુ
ૈ
ે
ૂ
�
�
ૈ
ે
�
ે
ુ
ે
ે
સમ�તયા ક�છી-ગજરાતી સમાજની 350 વષની ��િ�અોની અિતહાિસક હદ તરફ�ણ કરતા હતા અનો દાખલો બલિચ�તાનના મકરાન કાઠ � શઠના પ�રવારે વળતી દ�રયાઇ સફર ખડી હતી. સઢવાળા વહાણન ે
�
ુ
ે
�
ે
ભિમકા રહલી છ. અક સમાજ તરીક� અોમાનના ક�છીઅોની ��િ�અો પર અાવલા �વાદર બદરનો છ. અ�યાર પા�ક�તાન દિનયાન અા બદલ મશીનવાળી અાધિનક બોટમા (નાનકડી લો�ચ) બસીન ે
ુ
ે
ે
�
ે
�
�
ુ
�
ૂ
ે
�
ુ
�
ે
ે
�
ે
ૈ
ં
�
�
�
ે
�
ે
�
�
�
નજર કરીશ તો અન ફલક િવશાળ અન રા��ીય �તરનુ દખાશ. �યાય સાથી �ડ બદર ચીનને સાપી દીધુ છ અન �યા ઇકોનોિમક પ�રવારે મ�કતથી નીકળીને �ણ િદવસ માડવીની ધરતી પર
ે
�
ે
ુ
�
ુ
�
ે
ે
ૂ
ૂ
�
ુ
ં
�
�
ે
�
�
�
�ાદિશક સકિચતતા નહી ýવા મળ. ક�છીએ, ક�છીયતને ટકાવી રાખવાની કો�રડોર બની ર�ો છ. �યહા�મક રીત અિત મહ�વન અા અસા� ક�� પગ મ�યો �યાર નવો ઇિતહાસ સýયો હતો.
ે
ે
ં
�
ે
�
સાથ સાથ પોતાને ભારતીય સમાજના �િતિનિધ ��થાિપત કરીને સમ� બદર છ. ભાગલા સમય અા બદર અોમાનના આિધપ�ય અહી અક �ય��તગત �ક�સો રજૂ કરવાનુ ટાળી શકાત � ુ
ે
�
�
�
ે
ુ
�
�
ૂ
�
સમાજન ન��વ બખબી િનભા�ય છ. અાિથક, સામાિજક, શ�િણક, સા�કિતક હઠળ હત. ભાગોિલક રીત પા�ક�તાન સાથ સલ�ન હોવા કીિત ખ�ી નથી. બ�યુ અવ ક મ�કતની ખીમø રામદાસ કપનીઅે
�
�
ૈ
ે
�
�
ુ
�
�
�
ૈ
ે
ુ
ુ
�
ે
�
�
ે
ે
ૈ
ક ધાિમક દરેક �� તન, મન અન ધનથી ચાવી�પ �દાન કયુ છ. ગજરાતી છતા અના પર પોતાની હકમત હોવાથી મ�ીભાવે અોમાન ે હાયર કરેલ અક વહાણ ડબી ગય અન ખલાસીઅો લાપ�ા
�
�
ુ
�
�
�
�
ે
�
ે
ુ
�
�
ુ
ે
ે
ે
�
�
ે
ે
સમાજ હોય ક ઇ��ડયન સોિશયલ �લબ, મહાજન અસોિસએશન હોય ક � બદરનો વહીવટ કરવાની જવાબદારી ભારતન સ�પી હતી. બ�યા. મારા િપતા, ýણીતા વાતાકાર અન માડવી નાિવક
�
�
ે
ઇ��ડયન િબઝનસ િગ�ડ ક પછી અોમાન િ�ક�ટ અસોિસએશન... દરેકમા � દરિમયાન 1954મા પા�ક�તાન અા બદર અાપી દવાની માગ મડળના નતા ડો. જયત ખ�ીઅ ખારવા-ખલાસીઅોના પ�રવારોને
�
�
�
ે
ે
ે
�
ે
�
ે
ે
�
ે
ે
ે
ે
�
�
�
�
મોખરાનુ �થાન ક�છી ભારતવાસી શોભાવતા ર�ા છ. કરી અન મ�ણાઅો થઇ, પણ અોમાન �થમ ભારતન અા બદર વળતર અપાવવા કોટ�ના બારણા ખટખટા�યા અન સમાધાન થય,
�
ુ
�
�
�
�
�
ુ
�
�
�
�
�
ે
�
ુ
ે
ે
અોમાન અન ક�છના સબધો હડ�પીય સમયના છ. 5000 વષ પહલાની લઇ લવાની અોફર કરી હતી. ýક, �િતભાવ ન મળતા� ઓમાન 1958મા � પણ અા બાબતન મનદુ:ખ ખીમø રામદાસ પ�રવારે �યારય રા�ય નહી ં
ે
�
�
�
ે
ુ
�
�
ધોળાવીરાની સાઇટ ક હોથલ બદરથી િનકાસ થતો માલ અોમાન પહ�ચતો પા�ક�તાનને 30 લાખ ડોલરમા �વાદર ભટ ધરી દીધુ. આમ, 1958મા � અન જયત ખ�ીના બ પ�ોન મ�કતની પઢીમા િનમ�ક સ�ધા કોઇ ખચકાટ
�
�
ે
ે
ુ
ે
ે
�
ુ
�
હતો, અ હવ સાિબત થઇ ચ�ય છ. અોમાનમા પરાત�વીય અવશષોની �વાદર પરના ભારતીય વહીવટનો �ત આ�યો. અ સમય ý િહમત દાખવી િવના ખ�લા મનથી અાપી. મને પણ અા પઢીના મોભી કનક શઠન મળવાનો
ૂ
ે
ે
ુ
ુ
ે
�
ે
ે
ે
ે
ે
�
�
ે
�
ે
�
�
�
ે
ે
ે
ે
ખોજ વખત જ પોટરી-વાસણ મ�યા છ ત હડ�પી સમયના છ અન ક�છ- હોત તો અાજ �વાદર પર ચીન અન પાકના ઝડાન બદલ િ�રગો લહરાઇ મોકો 2010મા મ�યો, �યારય જયત ખ�ીના પ�ની અોળખાણ અા�યા પછીય ે
�
�
ે
ે
ં
ે
ુ
�
ુ
�
ે
�
ુ
�
�
ગજરાતથી િનકાસ થયલા છ, પણ વતમાન સબધોને લાગવળગ છ �યા સધી ર�ો હોત. અમના ચહરાના હાવભાવમા જરા સરખોય ફરફાર થયો નહી. શાત, સરળ
ે
ે
�
ં
�
�
�
ે
�
ે
�
ે
ે
�
ે
ે
ુ
�
ે
ે
ં
ૂ
�
ુ
ે
�
ે
તના શભારભનો યશ માડવીના-ક�છના ભા�ટયા વપારીઅોને ફાળ ýય ખર, મળ મ�ા અટલ ક કનકશેઠના િખતાબ અન ભારતીય સમાજ માટ � અન િનરાિભમાની �વભાવ �દયને �પશી ગયો. ખર જ અýતશ�ુ લા�યા.
અનસધાન
ુ
ં
ુ
ે
�
ુ
�
સોિશયલ નટવક � રણમા ખી�ય ગલાબ
એકબીýન ગમતા રહીએ
ે
�
�
ે
મસલમાનો પાસ �ત�રક બળવો કરાવશ અન રા�યની મ��લમ સના પણ માટ છ. ત જ એને આપી આવ.’ નાયાબ કવર લઇ અન એ છોકરીની
ે
ે
ે
�
ુ
ે
ુ
ુ
�
ે
ે
ે
�
�
ે
�
ે
ે
�
ે
�
�યાય પણ સવાઇવ થઈ શક છ અન જ િવ�ા ધરાવ છ એની પાસ બાકીના બધા બળવો કરી તમારી સામ આવશ. ગોળવલકરøએ મહારાýન ભરોસો આ�યો પાસ પહ�ચી. કવર આપીને બોલી, ‘આ અમારા બન તરફથી.’ પછી એણે
�
ે
ે
ે
�
�
�
ગણો હોય જ કારણ ક િવ�ા �ય��તન સાર-અસારનો િવવક, ઈ���યો પરનો ક ભારત કા�મીર માટ તમામ �કારની જ��રયાત પરી પાડશ. તમણે ક� ક � પસમાથી દસ હýર ની થોકડી કાઢી અન પલીના હાથમા સરકાવી દીધી. ‘આ
ે
ે
ે
ુ
�
�
�
�
ૂ
ુ
ે
ે
�
ૂ
�
�
�
�
�
કાબ, ધીરજ, �મા, દમન, પિવ�તા આપોઆપ જ શીખવાડ છ. � સરદાર પટ�લ કા�મીરીઓના તમામ વગ�ના િહતોન સપણ �યાન રાખશે. મારા તરફથી. માર લ�નøવન બચાવી લવા માટ મારા તરફથી બિ�સ.’
ુ
�
ુ
ે
ૂ
ે
ે
�
ે
�
�
ુ
સ�ય, આ અિનવાય ગણ છ. �ય��તએ સ�ય બોલતા, øવતા અન ે �ત મહારાý ભારતમા િવલય �ગના ýડાણ ખત પર હ�તા�ર કરવા �રસ�શિન�ટ છોકરીએ કવર �વીકારી લીધ, થોકડી પાછી આપી દીધી. સાવ
�
ુ
�
�
�
ૈ
ે
�
�
�
�
ે
ુ
ુ
�
�
પચાવતા શીખવ જ�રી છ. આપણે બધા સ�ય સાભળવાના આ�હી છીએ, માટ તયાર થઈ ગયા. 19 ઓ�ટોબર, 1947ના િદવસ ગરø િદ�હી પાછા ધીમા અવાજમા એ બબડી ગઈ, ‘નાયાબ મમ, તમારી હાલત હ સમø શક � �
�
ુ
�
�
�
પરંત સાભ�યા પછી દરેક �ય��ત એને પચાવી શકતી નથી. સ�ય બોલવ છતા � ફયા. તમણે સરદારને ક� ક મહારાý ભારતમા ભળવા તયાર છ. આમ ગર ુ છ, હ પણ ભતકાળમા કોઈ લપટ પરષની �મýળમા� ફસાઈન બરબાદ થઇ
ુ
ુ
�
ે
ુ
ે
ે
�
ૂ
�
�
�
ુ
�
�
ુ
�
ુ
ૈ
�
�
�
�
ૈ
ુ
િ�ય બોલવ એવુ આપણા શા��ો કહ છ. િ�ય બોલવ છતા અસ�ય ન બોલવ ુ � ગોળવલકરની મલાકાત પછી મહારાýએ ભારત સાથ ýડાણ કરવા તયાર ચકી છ. એ પછી માર લ�ન થય, પણ મારો ભતકાળ ખાનગી ન રહી શ�યો.
�
ુ
�
ુ
ુ
�
ુ
�
�
ે
�
�
ૂ
ૂ
�
એવ પણ આપણા શા��ો કહ છ. � થઇ ગયા અન કા�મીર પા�ક�તાનમા જત બચી ગય. હ નથી ઇ�છતી ક તમ પણ...’ એનુ વા�ય પર થાય ત પહલા જ નીલ આવી
ુ
�
ુ
�
�
�
�
ે
ે
�
ે
�
�
ુ
�
ુ
ૂ
�
�
�
�
ુ
ે
�
અન છ�લ, અ�ોધ! ધમમા સૌથી મહ�વનો આ ગણ છ. બીø �ય��ત 23 ઓ�ટોબરના િદવસ પા�ક�તાની સિનકો કબાયલીઓના વશમા � પહ��યો અન નાયાબની કમર ફરતે હાથ વીટાળીન હોટલમાથી ચક-આઉટ
ુ
�
ે
�
�
ં
�
ૈ
ે
ે
ે
ે
�
�
�
�
�
ે
ે
આપણા િવશ, આપણા ધમ િવશ શ કહ છ, શ માન છ એની પરવાહ કયા � એકાએક તીડના ટોળાની માફક કા�મીર પર ચડી આ�યા. પા�ક�તાનનુ � કરી ગયો. (શીષકપ���ત: રમશ પારખ)
ુ
ુ
ે
�
�
ે
ે
�
�
વગર પોતાના ધમમા અિવચળ ��ા રાખવી એ સૌથી મહ�વની બાબત છ. ý ભાગલા પછીન આ પહલ આ�મણ હત. લ�કરનુ ન��વ જનરલ અકબર
�
�
ુ
�
�
ુ
�
ે
ુ
�
આપણે બીý તરફ સિહ�� ન થઈ શકીએ, એની દબિ� તરફ ક ખરાબ ભાષા, ખાન લીધ હત. ુ � SCI-લ��
�
�
ુ
ુ
ે
�
ે
ુ
�
ુ
ુ
�
ે
�
ૈ
ુ
�
�
વતન ક �ય��ત�વન નજર�દાજ ન કરી શકીએ તો આપ�ં ધાિમક હોવ એ મજફફરાબાદમા તનાત કા�મીર રા�યની બટાિલયનના તમામ મસલમાન
ુ
ુ
�
ૈ
ે
ૈ
�
ુ
દભ છ. આજકાલ ઘણા લોકો બીýન ‘પાઠ ભણાવવા’, ’ધમ શીખવવા’ સિનકોએ બળવો કય�. મ��લમ સિનકો પા�ક�તાની આ�મકો સાથ ભળી �દયના અમક ધબકારા પરા થયા �યા� સધીમા ��ય આવી ýય એ ન�ી!
ૂ
ે
ુ
�
�
ે
�
�
ે
�
ે
�
�
નીકળ છ�... નવાઈની વાત એ છ ક આ ��િ�મા� એ બધા જ શ�દો વાપર ે ગયા અન આ�મણકારીઓના ર�કો તરીક� કામ કયુ. 24 ઓ�ટોબર 1947ના �લકહૉલ માનવશરીરને ‘િસ�યલા�રટી’ તરફ ખચવાનો �ય�ન કરે છ.
ુ
�
�
�
�
�
�
�
ે
�
ુ
ે
ે
છ અથવા બીø �ય��ત િવશ જ લખ ક બોલ છ એ અ�યત અધાિમક ��િ� િદવસ આ�મકોએ �ીનગરના માહરા વીજળીઘર પર કબý જમાવી દીધો. ભારભરખમ ટિમનોલોø વગર કહવ તો, એક ક���થાન! �યા તમામ
ે
�
�
ે
ે
�
�
�
�
બની ýય છ! � �ીનગરમા� �ધારપટ છવાઈ ગયો. પા�ક�તાની જહાદી આ�મકોએ ýહરાત અવકાશી પદાથ� શોષાઈન એક િબદ બની ગયા છ. આ શ�દને િવ�ાન
�
ે
�
ે
ુ
ે
ે
�
�
ે
ૂ
�
ે
ે
ે
મનુ��િતના આ દસ લ�ણો આપણામા� છ? એકાદવાર ýત જ તપાસ કરી ક તઓ એમની ઈદ �ીનગરમા� 26 ઓ�ટોબરે મનાવશ. ýડાણખત પણ હજ સપણ રીત સમø શ�યો નથી. આપણા ધમ�મા જન પરમ શ��ત
ુ
�
�
�
ુ
ુ
�
�
ે
ે
�
�
ે
�
�
ે
�
કરવા જવી છ. જમ કોરોનાના િસ�ટ�સ ક ડાયાિબટીસ, �દયરોગ, ટીબી પર મહારાýના હ�તા�ર કરી ના�યા અન સરદાર પટ�લન તા�કાિલક લ�કર ક એક��ર કહવાયા છ, એવ જ કઈક �લકહૉલની િસ��યલા�રટીન પણ છ! �
ે
ુ
ે
�
ે
�
ે
ુ
�
ૂ
ક ક�સરના લ�ણો િવશ આપણે સભાન અન સýગ છીએ. સહજ વહમ મોકલવા િવનતી કરી. મળ મ�ો છ, ભિવ�ય તરફ આગળ વધવાની બાબત! �લકહૉલની
�
�
�
પડ� ક તરત ટ�ટ કરાવવા ઉતાવળા થઈ જઈએ છીએ એવી જ રીત આ દસ હવ કા�મીરનો ભારતમા િવલય થઇ ગયો હતો. િવમાન �ારા તા�કાિલક �દરનુ ગિણત જરાક જદ છ. િસ�યલા�રટી પણ એક �કાર ભિવ�ય જ છ,
ે
ે
�
�
ુ
�
ુ
�
�
ે
�
�
ૂ
�
�
�
ુ
�
�
ે
ે
�
�
�
લ�ણો આપણામા� છ ક નહી એના પણ ટ�ટ કરવા ýઈએ. આનુ પ�રણામ સિનકો મોકલવાનુ ન�ી થય. �ત િવમાન �ારા સિનકો મોકલવામા આ�યા. જન િવ�ાનજગત હજ સમø નથી શ�ય. ટકમા કહવ હોય તો, �લકહૉલની
�
ુ
ૈ
�
ૈ
ુ
�
�
�
ે
�
ુ
ં
ે
�
ુ
ૂ
ુ
ં
કોઈ લબોરેટરીમા નહી મળ, આ તો મનની અન મગજની લબમા તપાસી �ીનગર એરપોટ� પર એક બીø મ�ક�લી આવી. ઓ�ટોબર મિહનો હતો. �દર પગ મ�યા પછી િસ��યલા�રટી જ આખરી મિઝલ છ. �
�
�
ે
ે
ે
�
ુ
ે
�
ુ
�
ýવાની �િ�યા છ. એરપોટ� પર ýરદાર બરફ પ�ો હતો. એરપોટ� પર લ�કરી િવમાનોનુ લ�ડ �લકહૉલની �દરની દિનયાની શોધ કરવાની વાત તો દર, હજ આપણે
ે
ૂ
ે
ૂ
�
�
�
�
ુ
ે
ુ
ે
ં
�
ુ
�
ુ
�
ૂ
�
આનુ પ�રણામ આપણને જ મળશ... અન આપણે જ ý આ લ�ણોમા� થવ મ�ક�લ હત. અહી પણ સઘના �વયસવક ઝડપથી એરપોટ� પર પહ�ચી સયમડળ છોડીને આકાશગ�ગામા અ�ય� ઘમી શકવા સધીની મિઝલ પણ
�
ે
ે
�
�
ે
ઉતરતા હોઈએ તો એનો ઉપાય ýત જ કરીને �વયન વધ ધાિમક, સાચા ગયા અન ભારતીય િવમાન ઊતરી શક ત માટ અણીના સમય તમણે બરફ નથી ખડી શ�યા, પરંત એક િદવસ એવો જ�ર આવશ, �યાર માનવýત
ે
�
ે
ે
ે
ુ
ે
ુ
�
ે
અથમા ધમિન�ઠ અથવા ધમ�મી બનાવવાનો �યાસ કરવો પડશ. ે હટાવી દીધો હતો. � �લકહૉલના રહ�યોથી પણ વાકફ થઈ ચકી હશે! �
�
�
ે
�
�
ૂ
�
ે