Page 8 - DIVYA BHASKAR 031122
P. 8

¾ }અિ��ય��ત                                                                                                    Friday, March 11, 2022       8



                                             ���ટકોણ : બુિનયાદી માળખા વગર સ�સાધનોનો ફાયદો નહીં      અવાજ : ... હ�� એ દરેક કાય� કરી શક�� ���, જે પુરુષ કરી શક� ��

                                                    િવકાસ ઉપરથી નીચે                                    દરેક �ફ��મા� મિહલાઓ
           ��ા�� ઈ�ાન�ા��, ����ા, ��ા�
                                  �
            ��ાન... આ વેચાણ �ા� નથી.
                              �
           �ા��� ન��. કોઈના �ા� પણ ન��.           નહીં નીચેથી ઉપર હોય                                          સફળ થઈ �ક� ��
                            �
             - �ે�સ પેટરસન, ��ે��કન લેખક         રઘુરામ રાજન            પારદશ�કતા જ�રી                   િનરુપમા રાવ           મ� મારો ર�તો પસ�દ કય� અન  ે

                                                                        પારદશ�કતા હોય તો સારા �ોત મળ�                          તેના પર ટકી રહી
           આ યુ�નો �ત જે                      �રઝવ� બે�કના પૂવ� ગવન�ર   છ�. વાલીઓને �થાિનક �ક�લોના ટ��ટ   પૂવ� િવદેશ સિચવ      12 વષ�ની �મરે જ મારુ� �વ�ન હતુ�
                                                                        પરફોમ��સ અને િશ�કોની લાયકાત �ગે
            કોઈ આવે, દુિનયા                             પોતાના આિથ�ક િવકાસ  ખબર હોવી ýઈએ. સાથે જ રા�યની   મારા øવનને એક સ�ઘષ�ની �યા�યા  ક�, મારે ભારતીય િવદેશ સેવા ýઈન
                                                                                                                               કરવાની છ�. 21 વષ�ની વયે મ� િસિવલ
                                                                        િનયામક એજ�સીએ તેની સેવા આપતી
                                                                                                                               સેવા પરી�ા આપી. મે, 1973નો એ
          અગાઉ જેવી નહીં રહ�                 ભારત માટ�  ભલે  ગમે  તેવો   શાખાથી અલગ રાખવી ýઈએ. આવુ�   હ�� આપવા માગુ� છ��. એક એવો સ�ઘષ�   િદવસ હ�� �યારેય ભૂલી નહીં શક��, �યારે
                                             ર�તો પસ�દ કરે, �તમા� બધો જ આધાર
                                                                                                    - �વત��, �યવસાિયક મિહલા તરીક� મારી
                                                                        જ આરો�ય સુિવધાઓ માટ� પણ કરી
                                             એ બાબત પર રહ�શે ક� આપણા લોકો   શકાય છ�.                પોતાની ઓળખ બનાવવાનો અને ખાસ   મારા ઘરે એક ટ�િલ�ામ આ�યો. જેમા� એ
                                                                                                                               ýણ કરાઈ હતી ક� ભારતીય િવદેશ સેવા
                                                                                                                      �
          શ    �ય છ� ક� �યાપક જન-ધનના નુકસાન   ક�ટલી �મતા ધરાવે છ�. એક તરફ આપણી                     કરીને આપણા જેવા સમાજમા મિહલાઓ   અને વહીવટી સેવાના પરી�ાથી�ઓમા�
               પછી રિશયા યુ��ન પર કબý કરી લે,
                                                                                                    માટ�  ન�ી  કરાયેલા  �ટી�રયોટાઈપને
                                             સવ��ે�ઠ   હો��પટલ  અને  �ક�લો  આજે  િવકાસની િદશા ઉપરથી નીચે નહીં પરંતુ
                                                                                                                                          �
               પરંતુ શુ� �યાર પછી દુિનયામા શા�િત   દુિનયાની સવ��ે�ઠ હો��પટલો અને �ક�લો  નીચેથી ઉપર હોવી ýઈએ. આપણે ત��નુ�   તોડવાનો.  મને સમ� દેશમા �થમ �થાન મ�યુ� હતુ�!
                                  �
                ે
        �થાપી શકાશ? યુ��નના 40 લાખ લોકો યુરોિપયન   સાથે �પધા� કરી રહી છ�, આપણી આરો�ય  ક���ીયકરણ કરવાને બદલે િવક���ીકરણ   મારો જ�મ ક�રળના મલ�પુરમમા� થયો  કામ કરી શકતા. બીý િવક�પ હતો ક� અમે
        દેશોમા� શરણાથી� તરીક� આવી ર�ા છ�. આ ઉપરા�ત   અને  િશ�ણ  પ�િત  ક�લ  મળીને  આમ  કરવાની જ�ર છ�. આપણે લોકશાહીની   હતો. મારા િપતા સૈિનક અિધકારી હતા,  પિત-પ�ની આ વાતને �વીકારી લઈએ ક�
                      �
        લાખો લોકો જે દેશમા રહી ગયા છ�, અનાથ થઈ   આદમી માટ� િબનઉપયોગી સાિબત થઈ  શ��તને સાધવાની છ�, મા� તેના લોકોને   જેના કારણે મારુ� �ારંિભક øવન ભારતના  અમે કાયમ સાથે રહી શકીશુ� નહીં. અમે
        ચૂ�યા છ�. ફરી મૂળ િનવાસીઓનો એક મોટો વગ� જે   રહી છ�. મહામારીએ આપણા� બાળકોના�  ગમાડતા  આયામો  પર  અટકી  જવાનુ�   અનેક ક��ટોનમે�ટ કસબામા વી�યુ� છ�. મને  બીý િવક�પ પસ�દ કય�, અલગ-અલગ
                                                                                                                     �
                                    ે
        બ�દૂકની અણીએ આગામી િદવસોમા� દબાવાશ, તે   િશ�ણ પર જે અસર નાખી છ�, તેને ý  નથી. ý �થાિનક ત��ના હાથમા� ક�ટલીક   મારી બહ�નોને અમારા માતા-િપતા જેટલુ�  ર�ા, રýઓ દરિમયાન થોડા સમય માટ�
        િવ�ોહ કરશે ક� અમાનવીય ��થિતમા રહ�વા મજબૂર   થોડા સમય માટ� ભૂલાવી દઈએ તો પણ  સ�ાઓનુ� હ�તા�તરણ કરવામા� આવે તો   જ સારુ� િશ�ણ મ�યુ� છ�. હ�� સતત ભણતી  જ મળી શકતા� હતા. મારા પિતનુ� પો��ટ�ગ
                              �
                                                                                                                                           �
        થશે.  તો  શુ�  નાટો  સ�યો,  યુરોપ-અમે�રકાની   2019મા�  જ  એએસઈઆરના  �રપોટ�  ક�ટલીક સમ�યાઓનુ� સમાધાન થઈ શક� છ�.   રહી. આધુિનક ભારતનો ઈિતહાસ મને  કણા�ટકમા� અનેક જ�યાએ થતુ� ર�ુ�, �યારે
        આજુબાજુના દેશો �ારા રિશયા માટ� સ�કટ પેદા કરતા   જણાવી દીધુ� હતુ� ક�, �ીý ધોરણ સુધીના  ý આપણે એવા �ક�લ બોડ� ક� હ��થ બોડ�ની   આકષ�તો હતો. �ાન ��યેની મારી ભૂખ  હ�� િવદેશમા આવેલા ભારતીય દૂતાવાસોમા  �
                                                                                                                                      �
        નહીં રહ� અને �િતકાર તરીક� શુ� રિશયા પોતાના� તેલ   મા� અડધા િવ�ાથી� જ �થમ ધોરણના  રચના કરી શકીએ, જે �થાિનક ત��ના   ભડકાવવામા� િપતાએ આપેલા પુ�તકોએ  સેવાઓ  આપતી  રહી.  અમારા  બ�ને
        ભ�ડારો તેમને ન વેચીને �લેકમેલ કરવાનો �યાસ   �તરનુ� વા�ચી શક� છ�. ભારતમા� બાળકોમા�  િનણ�યો માટ� �ાથિમક �નપૂ�સ આપી શક�   મહ�વની  ભૂિમકા  ભજવી  છ�.  મારી  બાળકોને પણ આ જ �કારના øવન સાથે
                       �
        નહીં કરે? આ �િ�યામા ચીન મજબૂત બનીને નવી   ક�પોષણનુ� �તર 30%થી વધુ બનેલુ� છ�, જે  તો ફાયદો થશે. ઉદાહરણ તરીક�, િદ�હીની   માતાની પણ મારા પર �ડી અસર હતી.  એડજ�ટ કરવુ� પ�ુ�, જેમા� તેઓ પોતાના
        સમ�યાઓ  પેદા  નહીં  કરે?  અનાથ  બાળકો  ક�   ઘાના અને ક��યાથી પણ વધુ છ�. શુ� કારણ  સરકાર લગભગ કોઈ મહાપાિલકાની જેમ   તેમણે પોતાની �ણેય પુ�ી માટ� મોટા�-મોટા�  માતા-િપતાને �યારેક જ સાથે ýઈ શકતા
        શરણાથી�ને અભાવનુ� øવન øવવાની ફરજ પડશે.   છ� ક� ભારત જેવી સøવ ચૂ�ટણી આધા�રત  સ�ચાિલત થાય છ� અને તેણે �ક�લો અને   �વ�નો ýયા હતા. તેમણે મારા માટ� ઘણા  હતા. આ એક િબનપરંપરાગત પ�રણીત
        લા�સેટના તાý �રપોટ� અનુસાર કોરોનાના 20   લોકશાહી િશ�ણ, આરો�ય અને અ�ય  �ાથિમક આરો�ય ક���ોની ��થિતમા� જે   �ચા માપદ�ડ ન�ી કયા� હતા. મારા માતા- øવન હતુ�, પરંતુ પર�પર સમપ�ણ અને
        મિહનામા દુિનયામા 59 લાખ બાળકો અનાથ થયા   ýહ�ર મહ�વના� સવાલો પર ઉ�લેખનીય  સુધારો કય� છ�, તે બીý� �થાિનક ત��ો   િપતા ઉદાર િવચારો ધરાવતા હતા.   િવ�ાસન કારણે અમારો સ�બ�ધ ટકી ર�ો.
                    �
              �
                                                                                                                                     ે
                                                                                                                             ે
        છ�. દુિનયા હજુ પણ આ લાખો અનાથ બાળકોની   ઉપલ�ધી �ા�ત કરી શકતુ� નથી?  માટ� એક મોડલ બની શક� છ�.  બની શક� ક�   મને આ કાર�કદી� પસ�દ કરવા બાબત  હ�� હ�મેશા મારા �ગત અને �યવસાિયક
        સમ�યાનો  સામનો  કરી  રહી  હતી  ક�,  પિ�મી   તેનો એક જવાબ એવો હોઈ શક� ક�,  ગરીબ �ય��ત ખરાબ સેવાઓનો �િતકાર   �યારેય ખેદ થયો નથી. આ કાર�કદી�મા�  øવન  વ�ે  એક  સ�તુલન  બનાવવાનો
        દુિનયાની લ�કરી �સારવાદી નીિતઓના મુ�ે શ�કા   કોઈ �ાથિમક આરો�ય ક��� ક� સરકારી  કરી  શક�  નહીં,  પરંતુ  ગરીબોને  �યારે   અમને øવનના અનેક બોધપાઠ મળ� છ�.  �યાસ  કરતી  રહી.  આજે  �યારે  પાછી
        રાખીને શ��તશાળી રિશયાએ યુ��ન પર હ�મલો કરી   �ક�લ- �યા� હ�મેશા દવાઓ હોતી નથી  પોતાની નાગ�રક સ�ાની ખબર પડશે   એ સમøએ છીએ ક� યુ� ક�વી રીતે થાય  વળીને ý� છ�� તો મારા આ અદભુત øવન
        દીધો. આ દેશોએ એ સમજવુ� પડશે ક�, અ��ય   ક� િશ�ક ગાયબ હોય છ� - તેના માટ�  તો તેમનો ભય દૂર થઈ જશે. �યાયપૂણ�   છ� અને તેને ક�વી રીતે ટાળી શકાય છ�.  ��યે ધ�યવાદના ભાવથી ભરાઈ ý� છ��.
        વાઈરસ ý પા�ચ કરોડ લોકોને ભરખી શક� છ� તો   કોઈને જવાબદાર ઠ�રવી શકાતુ� નથી. આ  અિધકારોને લાગુ કરીને ઉ�મ સેવાઓ માટ�   વાટાઘાટો ક�વી રીતે સફળ અને િન�ફળ   �ડ�લોમસીના �ફ�ડમા� મિહલાઓનો
        અસલ દુ�મન મનુ�ય ક� દેશ નહીં પરંતુ વાઈરસ છ�.  �કારની  બાબતોને  �ભાિવત  કરવાની  નાગ�રકોની માગને મજબૂત બનાવી શકાય   થાય છ� અને ક�વી રીતે પોતાના øવનની  �વેશ આજે પણ નવો જ છ�. એક લા�બા
                                                                                                                 �
                                             સ�ા સામા�ય રીતે રાજધાનીમા� હોય છ�,  છ�.  ઉદાહરણ  તરીક�,  સારા  િશ�ણનો   જેમ જ િવદેશ સેવામા પણ અમારે દૂરંદેશી,  સમયથી તેમા� પુરુષોનો દબદબો ર�ો છ�.
                                             �યા� પહ�ચવાની �મતા �થાિનક લોકો ક�  કાનૂની  અિધકાર.  સરકારી  સેવાઓની   સુ��, પોતાના� િહતો ��યે ý�ત અને  હજુ થોડા દાયકા પહ�લા સુધી એવુ� મનાતુ�
                                             પ�ચાયતના �િતિનિધઓમા� હોતી નથી.  ગુણવ�ા એટલા માટ� સરેરાશ રહ� છ�, ક�મક�   જવાબદાર રહ�વુ� ýઈએ.   હતુ�  ક�,  ક�ટનીિત,  સાવ�ભૌમ  દેશોની
        ચીનનો દાવો : અમે�રકામા� માનવાિધકાર   એટલે �થાિનક ચૂ�ટણી �યારેક જ ýહ�ર  મ�યમવગ� તેનો ઉપયોગ કરતો નથી. તે   �ડ�લોમસીની દુિનયામા મ�એક વખત  વાટાઘાટો અને �ડ�લોમસીમા મિહલાઓનુ�
                                                                                                                                                �
                                                                                                                     �
        ઉ�લ�ઘન વ�યુ�                         સેવાઓમા� સુધારાના મુ�ે લડાય છ�, ક�મક�  પોતાના� બાળકોને સરકારી �ક�લોમા� ભણવા   પણ િવચાય નહીં ક� હ�� પુરુષોની દુિનયામા  શુ�  કામ.  હકીકતમા�  મિહલાઓ  ��યે
                                                                                                           ુ�
                                                                                                                             �
                                                                �
                                                                                                                                     �
        ચીને અમે�રકામા� માનવાિધકાર ઉ�લ�ઘન સ�બ�િધત   �થાિનક ત�� પાસે યથા��થિતમા પ�રવત�ન  �યારે જ મોકલશે �યારે તેમની ગુણવ�ા   એક મિહલા છ��. મ� હ�મેશા એમ જ મા�યુ�  સમાજમા વલણમા� પ�રવત�નની શ�આત
                                                                             ે
        પોતાનો �રપોટ� બહાર પા�ો છ�. જેના અનુસાર   લાવવાની �મતા હોતી નથી, ફ�ડ હોતુ�  �ે�ઠ હશ. ખાનગી �ે� વધુ િવક�પ આપી   ક�, હ�� એ દરેક કાય� કરી શક�� છ�� જે પુરુષ કરી  આઝાદી પછી થઈ �યારે વડા�ધાન પ�.
        અમે�રકામા� માનવાિધકારોની ��થિત વષ� 2021મા�   નથી ક� �ટાફ હોતો નથી. સાથે જ �ક�લની  શક� છ�, પરંતુ કમનસીબે ખાનગી �ે� ��યે   શક� છ�. મારા મગજમા� કોઈ મયા�દાઓ ન  જવાહરલાલ નેહરુએ ક�ુ� ક�, ભારતનો
        વધુ ખરાબ થઈ છ�. અમે�રકન મી�ડયા �રપોટ�   ગુણવ�ે કોઈ નેતા માટ� એટલો નાનો મુ�ો  આપણે એટલા આશ��કત રહીએ છીએ   હતી. હા, પડકારો ઓછા ન હતા. મારા�  આ�મા ��ૈણ છ�, પૌરુષપૂણ� નહીં. તેઓ
        અનુસાર છ��લા 20 વષ�મા� એ�ટી ટ�ર�રઝમ યુ�ના   મનાય છ�, એ તેના પર પોતાનુ� ચૂ�ટણી  ક�, તેનાથી િવકાસ અવરોધાય છ�. તેમને   લ�ન એક આઈએએસ અિધકારી સાથે થયા�  મિહલાઓને �ડ�લોમસીના �ે�મા� ýવા
                 �
                                                                                                       �
        નામે 9 લાખ 29 હýર લોકોના� મોત થયા છ�.   અિભયાન  ચલાવતો  નથી.  એવુ�  નથી  અસરકારક રીતે િનયિમત કરવાને બદલે   હતા. મારી સામે બે િવક�પ હતા. �થમ એ  માગતા હતા, પરંતુ તેઓ પણ મિહલાઓ
                �� જેવુ� ��                  ક�, આપણને જે સુધારાની જ�ર છ�, તેના  ત�� તેમને જ�રી બુરાઈની નજરે જૂએ છ�   ક� હ�� એક પરંપરાગત પ�રણીત મિહલાની  �ારા  લ�ન  પછી  નોકરી  છોડી  દેવાના
                                             માટ� આપણી પાસે િવ��ત �રપોટ� નથી.  ક� લોભી હરીફની જેમ. પ�રણામ એ આવે
                                                                                                    ભૂિમકા પસ�દ કરીને આ નોકરી છોડી દ�,  િનયમને  બદલી  શ�યા  ન  હતા,  જેના
                                             િશ�ણ અને આરો�યના �ે�મા સેવાઓની  છ� ક�, ગરીબો સામે �ે�ઠ ખાનગી િવક�પ
                                                                                                    ક�મક� િદ�હીને છોડીને એવુ� કોઈ �થાન ન  કારણે અનેક ચમકદાર કાર�કદી�નો �ત
                                                               �
               દા�પ�યøવન                     ��થિત સુધરી રહી છ�, પરંતુ ધીમી ગિતએ.  આવી શકતો નથી.    હતુ�, �યા� હ�� અને મારા પિત સાથે રહીને  આવી ગયો.
           øવન-���                             તમે સદગુણોની શ�આત તો કરો, લોકો ��ાતા જશે
          ›ɉ. °¦ §ɉ†¡ Ÿªɂ•¯
          દા�  પ�યøવન એક �� જેવુ� છ�. આપણે           ર��મ બ�સલ                    લપેટી દેવાયો. સૌથી ચ�કત કરવાની વાત - �ડિલવરી   હો��પટલ માટ� આટલુ� તો કરી જ શક�� છ��’. મેનેજમે�ટની
                                                                                                                            �
                                                                                                                       ભાષામા આને ‘ટ��ક�ગ ઓનરિશપ’ કહ�વાય છ�. �થાન એ
                                                                                  હો��પટલની સફાઈકમી� કરાવતી હતી. ડૉ�ટરનુ� તો નામ-
               �યારે કોઈ બીજ વાવીએ છીએ ક� છોડ
               રોપીએ છીએ �યારે �ક�િત પોતાનુ� કામ   લેિખકા અને �પીકર               િનશાન ન હતુ�. તરુને દરરોજ રડવુ� આવતુ� અને ગુ�સો   જ, લોકો પણ એજ, પરંતુ �યારે તેમના �દર માિલકીનો
             ે
        બતાવશ. દા�પ�યøવનમા� પુરુષ-મિહલા પિત-પ�ની   [email protected]           પણ ýક�, િદલમા�થી અવાજ આ�યો ક�, હ�� ક�ઈક તો કરી   ભાવ આવે છ� તો સમø લો ક� કાયાપલટ થવાની જ છ�.
        તરીક� ક���મા� હોય છ�. મનોિવ�ાની કહ� છ�, પુરુષ                             જ શક�� છ��.                            એક નવયુવાન ડાૅ�ટરના �યાસથી થોડા મિહનામા જ
                                                                                                                                                       �
        બુિ�શાળી હોય છ�, ��ી સમજદાર હોય છ�. આ                વષ�ની  મહ�નત  પછી  એક  તરુ િજ�દલે એક અલગ એ�ોચ લીધો. તેણે ઓપરેશન   મોિતહારીની િજ�લા હો��પટલ રા�યની સૌથી ખરાબમા�થી
        બ�નેના  �તરને  સમજવુ�  પડશે.  બુિ�મા  �યારે   અિગયાર છોકરીએ મે�ડકલનો અ�યાસ   િથયેટરના કમ�ચારીઓને ક�ુ� ક�, ચાલો આપણે એક   સૌથી સારી બની ગઈ. ભારત સરકાર પાસેથી બે વખત
                                  �
        અનુભવ ભળ� છ� �યારે સમજ પેદા થાય છ�. મિહલાન  ે  પૂરો કય�. હવે તેની સામે બે જ િવક�પ હતા - કોઈ મોટી   િદવસનુ� �મદાન આપીએ. શુ� કરીશુ�, ઓટીની સફાઈ?   એવોડ� પણ મ�યો. આ ઘટના પચાસ વષ� પહ�લાની નહીં
        સમજદાર માનવાની તરફ�ણમા� દલીલ એવી છ� ક�,   હો��પટલમા� નોકરી ક� ખાનગી �ે��ટસ. ýક�, ડૉ. તરુ   હવે એવુ� નથી ક� આખો �ટાફ કામે લા�યો છ� અને ડાૅ.   પરંતુ વષ� 2014ની છ�.
        તેની પાસે એક એવો અનુભવ છ�, જે કોઈ પુરુષ પાસે   િજ�દલ ક�ઈક અલગ જ િવચારતી હતી. િજ�દલને �યારે એક   િજ�દલ ખુરશીમા� બેસીને સુચના આપી રહી છ�. તેણે પણ   તમે િવચારતા હશો ક� હ�� તો ડૉ�ટર નથી તો મારે
        હોતો નથી. એ છ� મા��વનો અનુભવ. શરીરની   ફાઉ�ડ�શન તરફથી િબહારના મોિતહારીમા� કામ કરવાની   હાથમા ડોલ લીધી અને �ડટજ��ટ લઈને જમીન સાફ કરી.   આ �ટોરી ýણીને શુ� કરવાનુ�. અરે, તમે ગમે �યા હોવ-
                                                                                      �
                                                                                                                                                    �
        �દર દેહને રાખીને øવન આપવુ� કોઈ સામા�ય વાત   તક મળી તો તેણે તરત જ હા પાડી દીધી. ýક�, િજ�લા   પા�ચ કલાકની મહ�નત પછી ઓટી ચમકી ગયુ�. બીø   �ક�લના ટીચર ક� બે�કના મેનેજર, આ ભાવ સાથે જ કામ
        નથી. આ અનુભવ સામે દુિનયાના તમામ અનુભવ   હો��પટલ પહ�ચતા જ મુ�બઈની ડૉ�ટર હ�બતાઈ ગઈ.   સવારે તરુ હો��પટલ પહ�ચી તો ýયુ� ક�, ઓટીનો એક   કરો. ભલે તમારા સાથી કમ�ચારી ન�ામા�, કામચોર હોય,
                                                                                           �
        ફીકા છ�. એટલે એક સમજદાર દ�પતીએ પા�રવા�રક   ઉપયોગ કરેલી સી�ર�જ, લોહી-ઊલટી-�લા��ટક-કચરો.   આિસ�ટ�ટ �યા પલ�ગ પર રંગ લગાવી ર�ો છ�. રંગ તેણે   તમે તેમનાથી �ભાિવત ન થાઓ. કોઈ બીજુ� કરતુ� નથી
                                                       �
        øવનમા� બુિ� અને સમજદારીનુ� સ�તુલન ýળવીને   આવી ��થિતમા �ડલીવરી થઈ રહી હતી, ઉઘાડા હાથે.   પોતાના પૈસે ખરી�ો છ�. કહ�વા લા�યો, ‘તમે આટલે   તો હ�� શા માટ� કરુ�? ઈિનિશએટીવ લો. તમને ýઈને
                                                       �
        ચાલવ ýઈએ.                            માતાની સાડીમા જ નવýત િશશુને લુ�છીને પેટીકોટમા�   દૂરથી આવી શકો છો અમારી સાથે ઝાડ� લગાવવા તો હ��   બીý ýડાશ. ે
            ુ�
   3   4   5   6   7   8   9   10   11   12   13