Page 8 - DIVYA BHASKAR 031122
P. 8
¾ }અિ��ય��ત Friday, March 11, 2022 8
���ટકોણ : બુિનયાદી માળખા વગર સ�સાધનોનો ફાયદો નહીં અવાજ : ... હ�� એ દરેક કાય� કરી શક�� ���, જે પુરુષ કરી શક� ��
િવકાસ ઉપરથી નીચે દરેક �ફ��મા� મિહલાઓ
��ા�� ઈ�ાન�ા��, ����ા, ��ા�
�
��ાન... આ વેચાણ �ા� નથી.
�
�ા��� ન��. કોઈના �ા� પણ ન��. નહીં નીચેથી ઉપર હોય સફળ થઈ �ક� ��
�
- �ે�સ પેટરસન, ��ે��કન લેખક રઘુરામ રાજન પારદશ�કતા જ�રી િનરુપમા રાવ મ� મારો ર�તો પસ�દ કય� અન ે
પારદશ�કતા હોય તો સારા �ોત મળ� તેના પર ટકી રહી
આ યુ�નો �ત જે �રઝવ� બે�કના પૂવ� ગવન�ર છ�. વાલીઓને �થાિનક �ક�લોના ટ��ટ પૂવ� િવદેશ સિચવ 12 વષ�ની �મરે જ મારુ� �વ�ન હતુ�
પરફોમ��સ અને િશ�કોની લાયકાત �ગે
કોઈ આવે, દુિનયા પોતાના આિથ�ક િવકાસ ખબર હોવી ýઈએ. સાથે જ રા�યની મારા øવનને એક સ�ઘષ�ની �યા�યા ક�, મારે ભારતીય િવદેશ સેવા ýઈન
કરવાની છ�. 21 વષ�ની વયે મ� િસિવલ
િનયામક એજ�સીએ તેની સેવા આપતી
સેવા પરી�ા આપી. મે, 1973નો એ
અગાઉ જેવી નહીં રહ� ભારત માટ� ભલે ગમે તેવો શાખાથી અલગ રાખવી ýઈએ. આવુ� હ�� આપવા માગુ� છ��. એક એવો સ�ઘષ� િદવસ હ�� �યારેય ભૂલી નહીં શક��, �યારે
ર�તો પસ�દ કરે, �તમા� બધો જ આધાર
- �વત��, �યવસાિયક મિહલા તરીક� મારી
જ આરો�ય સુિવધાઓ માટ� પણ કરી
એ બાબત પર રહ�શે ક� આપણા લોકો શકાય છ�. પોતાની ઓળખ બનાવવાનો અને ખાસ મારા ઘરે એક ટ�િલ�ામ આ�યો. જેમા� એ
ýણ કરાઈ હતી ક� ભારતીય િવદેશ સેવા
�
શ �ય છ� ક� �યાપક જન-ધનના નુકસાન ક�ટલી �મતા ધરાવે છ�. એક તરફ આપણી કરીને આપણા જેવા સમાજમા મિહલાઓ અને વહીવટી સેવાના પરી�ાથી�ઓમા�
પછી રિશયા યુ��ન પર કબý કરી લે,
માટ� ન�ી કરાયેલા �ટી�રયોટાઈપને
સવ��ે�ઠ હો��પટલ અને �ક�લો આજે િવકાસની િદશા ઉપરથી નીચે નહીં પરંતુ
�
પરંતુ શુ� �યાર પછી દુિનયામા શા�િત દુિનયાની સવ��ે�ઠ હો��પટલો અને �ક�લો નીચેથી ઉપર હોવી ýઈએ. આપણે ત��નુ� તોડવાનો. મને સમ� દેશમા �થમ �થાન મ�યુ� હતુ�!
�
ે
�થાપી શકાશ? યુ��નના 40 લાખ લોકો યુરોિપયન સાથે �પધા� કરી રહી છ�, આપણી આરો�ય ક���ીયકરણ કરવાને બદલે િવક���ીકરણ મારો જ�મ ક�રળના મલ�પુરમમા� થયો કામ કરી શકતા. બીý િવક�પ હતો ક� અમે
દેશોમા� શરણાથી� તરીક� આવી ર�ા છ�. આ ઉપરા�ત અને િશ�ણ પ�િત ક�લ મળીને આમ કરવાની જ�ર છ�. આપણે લોકશાહીની હતો. મારા િપતા સૈિનક અિધકારી હતા, પિત-પ�ની આ વાતને �વીકારી લઈએ ક�
�
લાખો લોકો જે દેશમા રહી ગયા છ�, અનાથ થઈ આદમી માટ� િબનઉપયોગી સાિબત થઈ શ��તને સાધવાની છ�, મા� તેના લોકોને જેના કારણે મારુ� �ારંિભક øવન ભારતના અમે કાયમ સાથે રહી શકીશુ� નહીં. અમે
ચૂ�યા છ�. ફરી મૂળ િનવાસીઓનો એક મોટો વગ� જે રહી છ�. મહામારીએ આપણા� બાળકોના� ગમાડતા આયામો પર અટકી જવાનુ� અનેક ક��ટોનમે�ટ કસબામા વી�યુ� છ�. મને બીý િવક�પ પસ�દ કય�, અલગ-અલગ
�
ે
બ�દૂકની અણીએ આગામી િદવસોમા� દબાવાશ, તે િશ�ણ પર જે અસર નાખી છ�, તેને ý નથી. ý �થાિનક ત��ના હાથમા� ક�ટલીક મારી બહ�નોને અમારા માતા-િપતા જેટલુ� ર�ા, રýઓ દરિમયાન થોડા સમય માટ�
િવ�ોહ કરશે ક� અમાનવીય ��થિતમા રહ�વા મજબૂર થોડા સમય માટ� ભૂલાવી દઈએ તો પણ સ�ાઓનુ� હ�તા�તરણ કરવામા� આવે તો જ સારુ� િશ�ણ મ�યુ� છ�. હ�� સતત ભણતી જ મળી શકતા� હતા. મારા પિતનુ� પો��ટ�ગ
�
�
થશે. તો શુ� નાટો સ�યો, યુરોપ-અમે�રકાની 2019મા� જ એએસઈઆરના �રપોટ� ક�ટલીક સમ�યાઓનુ� સમાધાન થઈ શક� છ�. રહી. આધુિનક ભારતનો ઈિતહાસ મને કણા�ટકમા� અનેક જ�યાએ થતુ� ર�ુ�, �યારે
આજુબાજુના દેશો �ારા રિશયા માટ� સ�કટ પેદા કરતા જણાવી દીધુ� હતુ� ક�, �ીý ધોરણ સુધીના ý આપણે એવા �ક�લ બોડ� ક� હ��થ બોડ�ની આકષ�તો હતો. �ાન ��યેની મારી ભૂખ હ�� િવદેશમા આવેલા ભારતીય દૂતાવાસોમા �
�
નહીં રહ� અને �િતકાર તરીક� શુ� રિશયા પોતાના� તેલ મા� અડધા િવ�ાથી� જ �થમ ધોરણના રચના કરી શકીએ, જે �થાિનક ત��ના ભડકાવવામા� િપતાએ આપેલા પુ�તકોએ સેવાઓ આપતી રહી. અમારા બ�ને
ભ�ડારો તેમને ન વેચીને �લેકમેલ કરવાનો �યાસ �તરનુ� વા�ચી શક� છ�. ભારતમા� બાળકોમા� િનણ�યો માટ� �ાથિમક �નપૂ�સ આપી શક� મહ�વની ભૂિમકા ભજવી છ�. મારી બાળકોને પણ આ જ �કારના øવન સાથે
�
નહીં કરે? આ �િ�યામા ચીન મજબૂત બનીને નવી ક�પોષણનુ� �તર 30%થી વધુ બનેલુ� છ�, જે તો ફાયદો થશે. ઉદાહરણ તરીક�, િદ�હીની માતાની પણ મારા પર �ડી અસર હતી. એડજ�ટ કરવુ� પ�ુ�, જેમા� તેઓ પોતાના
સમ�યાઓ પેદા નહીં કરે? અનાથ બાળકો ક� ઘાના અને ક��યાથી પણ વધુ છ�. શુ� કારણ સરકાર લગભગ કોઈ મહાપાિલકાની જેમ તેમણે પોતાની �ણેય પુ�ી માટ� મોટા�-મોટા� માતા-િપતાને �યારેક જ સાથે ýઈ શકતા
શરણાથી�ને અભાવનુ� øવન øવવાની ફરજ પડશે. છ� ક� ભારત જેવી સøવ ચૂ�ટણી આધા�રત સ�ચાિલત થાય છ� અને તેણે �ક�લો અને �વ�નો ýયા હતા. તેમણે મારા માટ� ઘણા હતા. આ એક િબનપરંપરાગત પ�રણીત
લા�સેટના તાý �રપોટ� અનુસાર કોરોનાના 20 લોકશાહી િશ�ણ, આરો�ય અને અ�ય �ાથિમક આરો�ય ક���ોની ��થિતમા� જે �ચા માપદ�ડ ન�ી કયા� હતા. મારા માતા- øવન હતુ�, પરંતુ પર�પર સમપ�ણ અને
મિહનામા દુિનયામા 59 લાખ બાળકો અનાથ થયા ýહ�ર મહ�વના� સવાલો પર ઉ�લેખનીય સુધારો કય� છ�, તે બીý� �થાિનક ત��ો િપતા ઉદાર િવચારો ધરાવતા હતા. િવ�ાસન કારણે અમારો સ�બ�ધ ટકી ર�ો.
�
�
ે
ે
છ�. દુિનયા હજુ પણ આ લાખો અનાથ બાળકોની ઉપલ�ધી �ા�ત કરી શકતુ� નથી? માટ� એક મોડલ બની શક� છ�. બની શક� ક� મને આ કાર�કદી� પસ�દ કરવા બાબત હ�� હ�મેશા મારા �ગત અને �યવસાિયક
સમ�યાનો સામનો કરી રહી હતી ક�, પિ�મી તેનો એક જવાબ એવો હોઈ શક� ક�, ગરીબ �ય��ત ખરાબ સેવાઓનો �િતકાર �યારેય ખેદ થયો નથી. આ કાર�કદી�મા� øવન વ�ે એક સ�તુલન બનાવવાનો
દુિનયાની લ�કરી �સારવાદી નીિતઓના મુ�ે શ�કા કોઈ �ાથિમક આરો�ય ક��� ક� સરકારી કરી શક� નહીં, પરંતુ ગરીબોને �યારે અમને øવનના અનેક બોધપાઠ મળ� છ�. �યાસ કરતી રહી. આજે �યારે પાછી
રાખીને શ��તશાળી રિશયાએ યુ��ન પર હ�મલો કરી �ક�લ- �યા� હ�મેશા દવાઓ હોતી નથી પોતાની નાગ�રક સ�ાની ખબર પડશે એ સમøએ છીએ ક� યુ� ક�વી રીતે થાય વળીને ý� છ�� તો મારા આ અદભુત øવન
દીધો. આ દેશોએ એ સમજવુ� પડશે ક�, અ��ય ક� િશ�ક ગાયબ હોય છ� - તેના માટ� તો તેમનો ભય દૂર થઈ જશે. �યાયપૂણ� છ� અને તેને ક�વી રીતે ટાળી શકાય છ�. ��યે ધ�યવાદના ભાવથી ભરાઈ ý� છ��.
વાઈરસ ý પા�ચ કરોડ લોકોને ભરખી શક� છ� તો કોઈને જવાબદાર ઠ�રવી શકાતુ� નથી. આ અિધકારોને લાગુ કરીને ઉ�મ સેવાઓ માટ� વાટાઘાટો ક�વી રીતે સફળ અને િન�ફળ �ડ�લોમસીના �ફ�ડમા� મિહલાઓનો
અસલ દુ�મન મનુ�ય ક� દેશ નહીં પરંતુ વાઈરસ છ�. �કારની બાબતોને �ભાિવત કરવાની નાગ�રકોની માગને મજબૂત બનાવી શકાય થાય છ� અને ક�વી રીતે પોતાના øવનની �વેશ આજે પણ નવો જ છ�. એક લા�બા
�
સ�ા સામા�ય રીતે રાજધાનીમા� હોય છ�, છ�. ઉદાહરણ તરીક�, સારા િશ�ણનો જેમ જ િવદેશ સેવામા પણ અમારે દૂરંદેશી, સમયથી તેમા� પુરુષોનો દબદબો ર�ો છ�.
�યા� પહ�ચવાની �મતા �થાિનક લોકો ક� કાનૂની અિધકાર. સરકારી સેવાઓની સુ��, પોતાના� િહતો ��યે ý�ત અને હજુ થોડા દાયકા પહ�લા સુધી એવુ� મનાતુ�
પ�ચાયતના �િતિનિધઓમા� હોતી નથી. ગુણવ�ા એટલા માટ� સરેરાશ રહ� છ�, ક�મક� જવાબદાર રહ�વુ� ýઈએ. હતુ� ક�, ક�ટનીિત, સાવ�ભૌમ દેશોની
ચીનનો દાવો : અમે�રકામા� માનવાિધકાર એટલે �થાિનક ચૂ�ટણી �યારેક જ ýહ�ર મ�યમવગ� તેનો ઉપયોગ કરતો નથી. તે �ડ�લોમસીની દુિનયામા મ�એક વખત વાટાઘાટો અને �ડ�લોમસીમા મિહલાઓનુ�
�
�
ઉ�લ�ઘન વ�યુ� સેવાઓમા� સુધારાના મુ�ે લડાય છ�, ક�મક� પોતાના� બાળકોને સરકારી �ક�લોમા� ભણવા પણ િવચાય નહીં ક� હ�� પુરુષોની દુિનયામા શુ� કામ. હકીકતમા� મિહલાઓ ��યે
ુ�
�
�
�
ચીને અમે�રકામા� માનવાિધકાર ઉ�લ�ઘન સ�બ�િધત �થાિનક ત�� પાસે યથા��થિતમા પ�રવત�ન �યારે જ મોકલશે �યારે તેમની ગુણવ�ા એક મિહલા છ��. મ� હ�મેશા એમ જ મા�યુ� સમાજમા વલણમા� પ�રવત�નની શ�આત
ે
પોતાનો �રપોટ� બહાર પા�ો છ�. જેના અનુસાર લાવવાની �મતા હોતી નથી, ફ�ડ હોતુ� �ે�ઠ હશ. ખાનગી �ે� વધુ િવક�પ આપી ક�, હ�� એ દરેક કાય� કરી શક�� છ�� જે પુરુષ કરી આઝાદી પછી થઈ �યારે વડા�ધાન પ�.
અમે�રકામા� માનવાિધકારોની ��થિત વષ� 2021મા� નથી ક� �ટાફ હોતો નથી. સાથે જ �ક�લની શક� છ�, પરંતુ કમનસીબે ખાનગી �ે� ��યે શક� છ�. મારા મગજમા� કોઈ મયા�દાઓ ન જવાહરલાલ નેહરુએ ક�ુ� ક�, ભારતનો
વધુ ખરાબ થઈ છ�. અમે�રકન મી�ડયા �રપોટ� ગુણવ�ે કોઈ નેતા માટ� એટલો નાનો મુ�ો આપણે એટલા આશ��કત રહીએ છીએ હતી. હા, પડકારો ઓછા ન હતા. મારા� આ�મા ��ૈણ છ�, પૌરુષપૂણ� નહીં. તેઓ
અનુસાર છ��લા 20 વષ�મા� એ�ટી ટ�ર�રઝમ યુ�ના મનાય છ�, એ તેના પર પોતાનુ� ચૂ�ટણી ક�, તેનાથી િવકાસ અવરોધાય છ�. તેમને લ�ન એક આઈએએસ અિધકારી સાથે થયા� મિહલાઓને �ડ�લોમસીના �ે�મા� ýવા
�
�
નામે 9 લાખ 29 હýર લોકોના� મોત થયા છ�. અિભયાન ચલાવતો નથી. એવુ� નથી અસરકારક રીતે િનયિમત કરવાને બદલે હતા. મારી સામે બે િવક�પ હતા. �થમ એ માગતા હતા, પરંતુ તેઓ પણ મિહલાઓ
�� જેવુ� �� ક�, આપણને જે સુધારાની જ�ર છ�, તેના ત�� તેમને જ�રી બુરાઈની નજરે જૂએ છ� ક� હ�� એક પરંપરાગત પ�રણીત મિહલાની �ારા લ�ન પછી નોકરી છોડી દેવાના
માટ� આપણી પાસે િવ��ત �રપોટ� નથી. ક� લોભી હરીફની જેમ. પ�રણામ એ આવે
ભૂિમકા પસ�દ કરીને આ નોકરી છોડી દ�, િનયમને બદલી શ�યા ન હતા, જેના
િશ�ણ અને આરો�યના �ે�મા સેવાઓની છ� ક�, ગરીબો સામે �ે�ઠ ખાનગી િવક�પ
ક�મક� િદ�હીને છોડીને એવુ� કોઈ �થાન ન કારણે અનેક ચમકદાર કાર�કદી�નો �ત
�
દા�પ�યøવન ��થિત સુધરી રહી છ�, પરંતુ ધીમી ગિતએ. આવી શકતો નથી. હતુ�, �યા� હ�� અને મારા પિત સાથે રહીને આવી ગયો.
øવન-��� તમે સદગુણોની શ�આત તો કરો, લોકો ��ાતા જશે
ɉ. °¦ §ɉ¡ ªɂ¯
દા� પ�યøવન એક �� જેવુ� છ�. આપણે ર��મ બ�સલ લપેટી દેવાયો. સૌથી ચ�કત કરવાની વાત - �ડિલવરી હો��પટલ માટ� આટલુ� તો કરી જ શક�� છ��’. મેનેજમે�ટની
�
ભાષામા આને ‘ટ��ક�ગ ઓનરિશપ’ કહ�વાય છ�. �થાન એ
હો��પટલની સફાઈકમી� કરાવતી હતી. ડૉ�ટરનુ� તો નામ-
�યારે કોઈ બીજ વાવીએ છીએ ક� છોડ
રોપીએ છીએ �યારે �ક�િત પોતાનુ� કામ લેિખકા અને �પીકર િનશાન ન હતુ�. તરુને દરરોજ રડવુ� આવતુ� અને ગુ�સો જ, લોકો પણ એજ, પરંતુ �યારે તેમના �દર માિલકીનો
ે
બતાવશ. દા�પ�યøવનમા� પુરુષ-મિહલા પિત-પ�ની [email protected] પણ ýક�, િદલમા�થી અવાજ આ�યો ક�, હ�� ક�ઈક તો કરી ભાવ આવે છ� તો સમø લો ક� કાયાપલટ થવાની જ છ�.
તરીક� ક���મા� હોય છ�. મનોિવ�ાની કહ� છ�, પુરુષ જ શક�� છ��. એક નવયુવાન ડાૅ�ટરના �યાસથી થોડા મિહનામા જ
�
બુિ�શાળી હોય છ�, ��ી સમજદાર હોય છ�. આ વષ�ની મહ�નત પછી એક તરુ િજ�દલે એક અલગ એ�ોચ લીધો. તેણે ઓપરેશન મોિતહારીની િજ�લા હો��પટલ રા�યની સૌથી ખરાબમા�થી
બ�નેના �તરને સમજવુ� પડશે. બુિ�મા �યારે અિગયાર છોકરીએ મે�ડકલનો અ�યાસ િથયેટરના કમ�ચારીઓને ક�ુ� ક�, ચાલો આપણે એક સૌથી સારી બની ગઈ. ભારત સરકાર પાસેથી બે વખત
�
અનુભવ ભળ� છ� �યારે સમજ પેદા થાય છ�. મિહલાન ે પૂરો કય�. હવે તેની સામે બે જ િવક�પ હતા - કોઈ મોટી િદવસનુ� �મદાન આપીએ. શુ� કરીશુ�, ઓટીની સફાઈ? એવોડ� પણ મ�યો. આ ઘટના પચાસ વષ� પહ�લાની નહીં
સમજદાર માનવાની તરફ�ણમા� દલીલ એવી છ� ક�, હો��પટલમા� નોકરી ક� ખાનગી �ે��ટસ. ýક�, ડૉ. તરુ હવે એવુ� નથી ક� આખો �ટાફ કામે લા�યો છ� અને ડાૅ. પરંતુ વષ� 2014ની છ�.
તેની પાસે એક એવો અનુભવ છ�, જે કોઈ પુરુષ પાસે િજ�દલ ક�ઈક અલગ જ િવચારતી હતી. િજ�દલને �યારે એક િજ�દલ ખુરશીમા� બેસીને સુચના આપી રહી છ�. તેણે પણ તમે િવચારતા હશો ક� હ�� તો ડૉ�ટર નથી તો મારે
હોતો નથી. એ છ� મા��વનો અનુભવ. શરીરની ફાઉ�ડ�શન તરફથી િબહારના મોિતહારીમા� કામ કરવાની હાથમા ડોલ લીધી અને �ડટજ��ટ લઈને જમીન સાફ કરી. આ �ટોરી ýણીને શુ� કરવાનુ�. અરે, તમે ગમે �યા હોવ-
�
�
�દર દેહને રાખીને øવન આપવુ� કોઈ સામા�ય વાત તક મળી તો તેણે તરત જ હા પાડી દીધી. ýક�, િજ�લા પા�ચ કલાકની મહ�નત પછી ઓટી ચમકી ગયુ�. બીø �ક�લના ટીચર ક� બે�કના મેનેજર, આ ભાવ સાથે જ કામ
નથી. આ અનુભવ સામે દુિનયાના તમામ અનુભવ હો��પટલ પહ�ચતા જ મુ�બઈની ડૉ�ટર હ�બતાઈ ગઈ. સવારે તરુ હો��પટલ પહ�ચી તો ýયુ� ક�, ઓટીનો એક કરો. ભલે તમારા સાથી કમ�ચારી ન�ામા�, કામચોર હોય,
�
ફીકા છ�. એટલે એક સમજદાર દ�પતીએ પા�રવા�રક ઉપયોગ કરેલી સી�ર�જ, લોહી-ઊલટી-�લા��ટક-કચરો. આિસ�ટ�ટ �યા પલ�ગ પર રંગ લગાવી ર�ો છ�. રંગ તેણે તમે તેમનાથી �ભાિવત ન થાઓ. કોઈ બીજુ� કરતુ� નથી
�
øવનમા� બુિ� અને સમજદારીનુ� સ�તુલન ýળવીને આવી ��થિતમા �ડલીવરી થઈ રહી હતી, ઉઘાડા હાથે. પોતાના પૈસે ખરી�ો છ�. કહ�વા લા�યો, ‘તમે આટલે તો હ�� શા માટ� કરુ�? ઈિનિશએટીવ લો. તમને ýઈને
�
ચાલવ ýઈએ. માતાની સાડીમા જ નવýત િશશુને લુ�છીને પેટીકોટમા� દૂરથી આવી શકો છો અમારી સાથે ઝાડ� લગાવવા તો હ�� બીý ýડાશ. ે
ુ�