Page 12 - DIVYA BHASKAR 031122

Friday, March 11, 2022 | 12

ે
ઈશાન ભારત અનેક ��ય� અન પરો� સા��ક�િતક
ે
આ�મણનો ભોગ બ�યુ� અન રાજકીય રીતે ત�ન
�પેિ�ત ર�ુ� ��

ં
મિણપુર �યાનમારની સરહદે આવેલો રમણીય �દેશ છ�. અહી મુ�ય
જનýિત મઈતેયી છ�. અલગાવ તરફ વાળવાના દેશી-પરદેશી �યાસો ઘણા
જૂના છ�. ગરીબી તેનુ� હિથયાર બની ગયુ�. તેની પીપ�સ િલબરેશન આમી�
�
�થાપવામા આવી. છ�ક �હાસામા તેને સ-શ�� તાલીમ અને હિથયાર પૂરા�
�
પાડવામા આ�યા�. લૂ�ટફાટ, હ�યાનો આશરો લેતુ� આ સ�ગઠન િબશે�રે �થા�ય ુ�
�
હતુ�. એક બીý અલગાવવાદી નેતા આર.ક�. તુલચ�� એકવાર પકડાઈને જેલ
તોડી ભાગી ગયો હતો. 1978મા� અહી રા��પિત શાસન આ�યુ� તો ચાર
ં
સ�ગઠનોને ગેરકાયદે ýહ�ર કરવામા� આ�યા�. િબચારા સી.પી.એમ.ને માટ�
મઈતેયી જનýિતને ભડકાવીને સ�ા �ા�ત કરવાનુ� બૂમર�ગ સાિબત થયુ�.
મિણપુરી ભાષાન �દોલન થયુ�. તેની એક પુ��તકા 1983મા� તે �દેશના
ુ�
�વાસ દરિમયાન મને ýવા મળી હતી. ‘ડોન’ નામે આ પુ��તકામા� ýહ�ર
કરવામા� આ�યુ� હતુ� ક� અમે ઈ��ડયાથી મુ�ત થવા ઈ�છીએ છીએ અને તેમ
ુ�
કરવા માટ� નાગ અને ક�કી લોકોને સાથે રાખીશ. આવો જ ઇરાદો ઉ�ફા
મિણપુરી ��ય જેવી નથી નામે સ�ગઠનનો ર�ો, જે મુ�ય�વે આસામમા અ��ત�વ ધરાવે છ�. તેને તો
�
‘સમાજવાદી, �ગિતશીલ અને વૈ�ાિનક સ�યુ�ત આસામ’ દેશની �થાપના
કરવી છ�!
ધીમે ધીમે હવે આ પ�રબળો નબળા પડી ર�ા� છ�, પણ ચૂ�ટણી દરિમયાન
�
ભૂત બનીને øવતા� થાય છ�. મિણપુરમા� હમણા� સુર�ા મ��ી રાજનાથ િસ�હ�
તેની િવધાનસભા ����ણી... સમા�ત થતો ýય છ� અને જે બાકી છ� તેની સાથે મ��ણા કરવા માટ� અમે તૈયાર
ઈ�ફાલ પિ�મની મુલાકાત લીધી �યારે ક�ુ� ક� ધીમે ધીમે િહ�સક અલગાવવાદ
છીએ. મિણપુરી ઉ�પાતનો આરંભ છ�ક 1964મા� થયો હતો. યુનાઈટ�ડ નેશનલ
િલબરેશન ��ટથી તેના પાયા નખાયા. 1949મા� મિણપુરના રાýએ ભારત
સ�ઘ સાથે ýડાણ કયુ� અને 1972મા� તેને રા�ય તરીક� ýહ�ર કરાયુ�. તેનો આ
અલગાવવાદીઓએ િવરોધ કય� પછી તો અનેક િવ�ોહી સ��થાઓ પેદા થઈ.
�
મ િણપુરી મતદારોએ �ીø માચ� પોતાની સરકાર માટ� મતદાન કરી એ.ø.પી.નુ� બ�યુ�. ફરીવાર ક��ેસ સ�ા પર આવી, પરંતુ આસામમા બીજે તેમા� પીપ�સ િલબરેશન આમી�, પીપ�સ �રવો�યુનેશન પાટી� ઓફ ક�ગલીપેક
(�ીપેક), ક�ગલીપેક કો�યુિન�ટ પાટી�, કા�ગલેઇ યવોલ ક�ના લુપ
દીધુ� છ�. મિણપુરની સાથે તેનુ� શા��ીય ��ય ýડાયેલુ� છ� અને
બ�યુ� તેમ ક�ટલાક સમયથી ભાજપની સ�ાનો સૂય�દય થયો. રાજકીય
છ��લા ક�ટલા�ક વષ�થી મિણપુરી રાજનીિત પણ એવી જ �યાન પ��ડતો તો કાયમ માનતા હતા ક� અહી તો જુદા� જુદા� વ�શીય જૂથો મુ�ય છ�. નાગા ચળવળનો એક હ�તુ ‘નાગાલીમ’ એટલે ક� �હદ
ં
�
�
ખ�ચતી થઈ. ઈશાન ભારતમા� ભાજપ? સાવ અશ�ય હતુ� લા�બા સમયથી. છ�, વનવાસીઓનો એક ભાગ વષ�થી ઈસાઈ બની ગયો છ�, સમયના નાગાલે�ડનો છ� અને તે પણ મિણપુર પવ�તીય પરદેશમા સિ�ય
ં
ુ�
આસામ �દોલન ચા�ય તો �યા �ાદેિશક એ.ø.પી. (આસામ ગણ પ�રષદ) િમઝો, નાગ, ખાસી, મઈતેયી, બોડો અને બીø પચાસ છ�. 1990મા� અહી મોટા પાયે વ�શીય જનýિત સ�ઘષ� સý�યો
�
ના યુવા નેતાઓની સરકાર બની. સાવ �વાભાિવક અને સહજ પ�રણામ હતુ�. ýિતઓ છ�, સી.પી.એમ. જેવી ડાબેરી પાટી�, નાગા નેશનલ ��તા�ર હતો. એટલે એએફએસપીએ (આ�ડ� ફોસી�સ �પેિશયલ
બા��લાદેશની સરહદેથી હýરોની સ��યામા� �યા�ના નાગ�રકો સ-પ�રવાર કાઉ��સલ , િમઝો ��ટ એવા� અનેક સ�ગઠનો છ�. ખુદ પાવસ� એ�ટ) લાગુ પાડવામા આ�યો. �યાર બાદ ક�ટલાક
�
ં
આવીને ��પુ� નદીના �કનારે વસી ગયા. �યવસાય, ખેતી, જમીન તેમના� જવાહરલાલ નેહરુને અહી સભામા ક�ગાળ હાજરીથી આ�ય� િવ�� પ��ા કરાર થયા. લગભગ બધી જનýિતના� િહ�સક જૂથો તેમા�
�
હ�તગત થઈ અને તેઓ ગેરકાયદે ભારતીય મતદાર બની ગયા. આ નવી વોટ થયુ� હતુ�, નાગાલે�ડ સાથેની અનેકવારની મ��ણા િન�ફળ સામેલ થયા�. ક�ટલા�ક જૂથ હજુ સિ�ય છ�. વડા�ધાન મોદીએ
�
બે�ક હતી તેને ક��ેસે આ�ય આ�યો એટલે પ�ર��થિત વધુ વણસી. એ ગઈ, જય�કાશ નારાયણ પણ ખાલી હાથે પાછા વ�યા. એ.ø. ઈ�ફાલમા ýહ�રસભામા ક�ુ� ક� આ ચૂ�ટણી મિણપુરના આગામી
�
�
િદવસોનો આ�ોશ છતા �શા�ત ગુ�સો �ય�ત કરી રહ�લા આસામને મ� પી. પણ ના ચાલી તો ભાજપનુ� શુ� ગજુ�? પણ, �મશ: તેના કાય�કતા�, 25 વષ�મા� જે સુખ-શા�િત અને સુર�ા સાથેની ��થરતા માટ�ની છ� તે
નજરોનજર ýયુ� હતુ�. ચૂ�ટણીમા� તેઓ ø�યા, પહ�લીવાર ક��ેસની અબાિધત નેતા અને પ�ર��થિત એમ �ણેય પ�રબળોએ ભાજપને સફળ બના�યો. ન�ી કરશે, પણ ક��ેસને એવુ� લાગતુ� નથી. રાહ�લ ગા�ધી આજકાલ જે ‘િહઝ
સ�ા ન રહી, પણ જેમ ગુજરાતમા� આ�ોશની સપાટી પર 1974મા� નવિનમા�ણ મિણપુરમા� સી.પી.એમ.ના મુ�યમ��ીની સાદગીની અનેક કથા-દ�તકથા મા�ટસ� વોઇસ’ નો ઉપયોગ કરે છ� તે જ ઈ�ફાલની ýહ�રસભામા કય�. તેમણે
�
છા� �દોલન ચા�ય પણ પછી તેના નેતાઓ વેરિવખેર થઈ ગયા, તેવુ� જ ચાલી, પણ �યા ભાજપની શ��ત ઉમેરાઈ. (�ન����ાન પાના ન�.18)
�
ુ�
ે
�
‘ý હ�ર �થળોએ ગુજરાતી ભાષામા ‘�ડ��લ બોડ�’ ફરøયાત’ કોઈ ક�� ક� ગિણતમા� દસ-દસ �ક�ા �� તેને બદલે બે જ કરી નાખો તો
ગગનવાલાના ગા�ધીનગરિનવાસી ભાઈ �ી એ. વી. ઠાકર,
વે�ડ�ગ ફોટો�ાફરે એક ક�ટ�ગ મોક�યુ� છ� ક� ‘રાજયમા� ગુજરાતી બાળકોના માથે ભાર ન આવે! તો તમે માની ýશો?
ભાષામા �યાપ વધારવા ભુપે��ભાઇ પટ�લ સરકારનો મહ�વનો િનણ�ય:
�
ગુજરાતી ભાષાન �ાધા�ય આપવા ગુજરાતના� આઠ મહાનગરોના� સાવ�જિનક
ે
�થળોએ થશે અમલ’. તે માટ� જેણે પહ�લ કરી હોય તેને સાત પુ�ોના
�
આશીવા�દ! પણ ભાઈ, ભૂપે��ભાઈમા ભૂ મોટો થાય, ફરિજયાતમા� નાની ઇ સાત પુ�ોના આશીવા�દ
લખાય, ને મહ�વમા� ડબલ ‘ત’ આવે! અને ઉપરની હ�ડલાઇનમા ‘ગુજરાતી
�
ભાષામા �યાપ વધારવા’ એટલે શુ�? ગુજરાતી ભાષામા �યાપ એટલે?
�
�
ગા�ધીનગરના ર�તાના� નામમા�, દરેક છાપામા, મેગેિઝનમા�, પુ�તક, પિ�કા,
�
પ�રપ� ક� પ�મા� લીટીએ લીટીએ નહીં તો બ�બે લીટીએ અચૂક ýડણી ખોટી
હોય છ�. ગુજરાતી ભાષા બોલતા છ કરોડ મનુ�યોમા�થી કદાચ દસબાર જણ
સાચી ýડણી કરતા હશ, અને વે/ફોટો�ાફર સાહ�બ કાયમ િવ��મત હોય છ�
ે
ે
ક� આ ýડણી ભલા શી બલા હશ? ને ગગનવાલા ગા�ધીનગરના મા�ધાતાઓ
�
પાસે કશાક કો��ા�ટની વાત કરવાને બદલે ýડણીની વાતમા ક�મ ટાઇમ
વે�ટ કરે છ�.
ગા�ધીનગરના મહાન મા�ધાતાઓ સાથે અમારી તકરાર સદીઓ જૂની છ�,
ુ�
ક� તમે લીલ લહ�રાતુ� નગર વસા�ય, જેમા� ર�તાના� નામ ગુજરાતીમા�
ુ�
લખા�યા તે બહ� સોહામણી વાત છ�, �ક�તુ મોટાભાઈ! ઇ�દુલાલ
�
ુ�
યાિ�ક (બ�ને ��વઇ) સાચ કહ�વાય, ઈ�દુલાલ યા�ીક અ– નીલે ગગન
મા�ય છ�. તો મહાન મા�ધાતાઓ ફ�ત પાન ખાધેલા ગાલે
ે
મીઠ��મીઠ�� હસ છ�. પછી પૂછ� છ�, ચાકોફી કા�ઈ પીસો? ક� તલે
ે
ચાકોફીની હા–ના પછી મા�ધાતા સામ પૂછ� છ�, ‘સાચ’ તમે લેવાઇ છ�.’ ખબરપ�ી લખ છ� ‘મોડ�’ ને ‘સા�!’ નો મીંડા એટોલ, ને ��વાવાળ�ને
ુ�
ુ�
કોને કહો છો? સોમા�થી સો ગુજરાતી જે લખેબોલે તે સાચ ુ� મધુ રાય ઓઓઓ કોપ�રેશનો! આ લીટીઓમા� લીટીએ લીટીએ બદલે દીઘા�વાળ! મીંડાના મરણ ન�બર આવે શ–ની શબયા�ાનો! સ, શ,
�
ુ�
ક� મગનભાઈના કોશમા� હોય તે સાચ? ને ગા�ધીø કહ�તા ક� નાનીમોટી ઇ–ની ભૂલુ� છ� ઈની ફ�રયાદ કોને કરવી? �યા � ને ષ એમ �ણ�ણ સનુ� સુ કામ છ�? બ�ગાળી, ��ø, ���ચ ક� થાઈ ક�
કોિશયો સમજે એવુ� લખાણ લખો તો તમારા કોિશયાને કોશ �ઝાવાળા સ�જનો �ચ–�ચ–�ચ કરે છ�: અરે ભાઈ એક ઈ રાખો �પેિનશ ક� ચાઇનીઝ ક� રિશયન ýડણી કા�ઈ સહ�લી નથી. આપણા કરતા�
�
એટલે શુ� તેનુ� ભાન છ�? ને તેને પડી છ� ક� ઇ�દુલાલમા ઇ નાનો થાય ને, ને એક ઉ, �ફિનશ! ભૂલ થવાનો સ�ભવ જ નહીં! અમે સામે તે બધી મહા અટપટી છ�, ને બોલાય કા�ઈ ને લખાય કા�ઈ! પણ કોઈ કહ� ક�
ક� મોટો થાય? �–�–� કરીએ છીએ ક� સર, બધા માથે મીંડાનીયે ભૂલુ� કરે છ� તો મીંડાના ગિણતમા� દસદસ �કડા છ� તેને બદલે બે જ કરી નાખો તો બાળકોના માથે
આ મહ�વના સમાચારમા ખબરપ�ી આગળ હરખ કરે છ� ક� ‘સરકારી માથે કાલે િગયો�ટન પાડશો? �ઝાને બદલે ઊઝા? ને પગલા� લેવાશેને બદલે ભાર ન આવે! તો તમે માની ýશો? સાહ�બ અઘરુ� હોય તે પણ શીખવાની એક
�
�
ે
ઓ�ફસો અને બી�ડીંગોમા� લેિખતમા ગુજરાતીના ઉપયોગ માટ�ની જવાબદારી પગલા લેવાશ? વળી ‘મા�ભાષા અિભયાનના ��ટી રાજે�� પટ�લે ક�ુ� ક� િલ�જત છ�, નો?
કોપ�રેશનોને અપાઇ છ�. આ પગલા હ�ઠળ સીનેમા હોલ, થીયેટર, બે�કવેટ કયારેય નહીં કરતા મોડ� પણ સા�.’ ગગનવાલા બોલીબોલીને બોખા થઈ ગયા ક� બાળકોને જ નહીં મા�તરોને
હોલ, શાળા, કોલેજ, સુપરમાક�ટ, શોપીંગ મોલ, હો��પટલો, હોટલ, પટ�લે તો રીતસર એમની કાબરચીતરી મૂછમા�થી અનુનાિસક સૂર શીખવા ઉ�સાિહત કરો! તેમ કરવાથી ગરીબી નથી ફીટવાની, ક� સતયુગ
ે
રે�ટોર�ટ, કાફ�, બ�ક, લાય�ેરી, બગીચા જેવી ýહ�ર જ�યાઓને આવરી કાઢીને ક�ુ� હશ ક� ‘મોડ��’ ને ‘સારુ�’ બોથ િવથ મીંડાઝ ઓન ટોપ! પણ નથી આવી જવાનો. પણ એક િશ�ત, એક ચીવટ, એક ગૌરવ! જય ýડણી!