Page 20 - DIVYA BHASKAR_120420
P. 20
¾ }ગુજરાત Friday, December 4, 2020 20
Friday, December 4, 2020 | 20
�
રાવી, િબયાસ, સતલજના િહમાલયની ન�ીના પાણી, સમય પછી ક�છમા� ચચા� થવા લાગી ક� ક��� અને રા�ય સરકાર ધારે તો રાવી,
િબયાસ અને સતલજના પાણી પ�ýબ, હ�રયાણા અને રાજ�થાનને અપાય
પા�ક�તાનમા� વહી જતા� પાણીનો છ� તેમા� સામેલ કરવાનુ� અાજેય શ�ય છ�. ક�છને તેનો અિધકાર રાજ�થાન
ભારતમા જ ઉપયોગ કરવાની ક��� ક�નાલ ક�છ સુધી લ�બાવીને અાપી શકાય તેમ છ�. ક�છ માટ� િસ�ધુનો અિધકાર
�
ે
સરકારની યોજનાનો લાભ ક��, ઉ. માગનાર નરે��ભાઇ અાજે વડા�ધાન છ�. અને 2016મા� જ�મુ-કા�મીરના ઉરી
ગુજરાત અને સ�રા��ને મળી �ક� તેમ ��� અન ગુજરાત સે�ટરમા� ભારતીય લ�કરી છાવણી પરના નાપાક અાત�કી હ�મલા પછી �ટનો
જવાબ પ�થરથી અાપવાની ચચા�મા� િહમાલયી નદીના પા�ક�તાનમા� વહ�તા
�� પણ સરકાર ચૂપ �� પાણી અટકાવી દેવાની માગે ઊઠી છ�. ‘લોહી અને પાણી અેકસાથે ન વહ�’
અે મતલબના નરે��ભાઇના િનવેદન પછી ક��� સરકારે ભારતને ફાળવાયેલી
આ ઝાદીના સાત-સાત દાયકા પછીયે ક�છની પાણીની ગ�ભીર �ણ નદીઅોના પાણી અાપણે પૂરેપૂરા વાપરી શકતા નથી અને પા�ક�તાનમા�
વહી ýય છ� તેને અટકાવવાનો િનણ�ય કય� છ�. બીý અથ�મા� કહીઅે તો
સમ�યા ઉક�લાઇ નથી તેથી ક�ટલાયે ક�છી�ને સતત એમ લાગે
છ� ક� ક�છનુ� અલગ રા�ય તરીક�નુ� અ��ત�વ જળવાઇ ર�ુ� હોત અેનો સ�પૂણ� ઉપયોગ ભારતમા� જ થાય અેવૂ� અાયોજન હાથ ધરાયુ� છ� તેથી
તો પ�ર��થિત અલગ હોત. પાણી એટલે મા� પીવાનુ� નહીં, િસ�ચાઇનુ� યે ખરુ� ક�છ માટ� અેક ઉજળી તક ઉભી થઇ શક� તેમ છ�. ફરી, અે જ જૂની દરખા�ત
જ ક� જેથી ક�છ બીજુ� પ�ýબ બની શક�. આ ���ટએ ક�છ માટ� બે શ�યતા� મુજબ રાજ�થાન ક�નાલના પાણી ક�છ સુધી પહ�ચાડી શકાય. �� રાજકીય
લા�બા સમયથી ચચા�તી રહી છ�. �થમ િસ�ધુનુ� પાણી અને બીજુ� નમ�દાનુ� પાણી. ઇ�છાશ��તનો છ�. નહ�ર અગર તો પાઇપલાઇનથીયે પાણી મા� ક�છ નિહ,
ં
નમ�દાના પાણી �ગેની ચચા� અાપણે અહી �ણ અઠવા�ડયા પહ�લા કરી ગયા ઉ�ર ગુજરાત અને સાૈરા�� સુધી પહ�ચાડી શકાય તેમ છ�.
ે
�
છીઅ. અેનો સાર અે હતો ક� નમ�દા યોજનાના અ�ય લાભાથી િવ�તારોની અા િવચાર ફરી વહ�તો મૂ�યો ક�છના પાણીના ��ના �ડા અ�યાસુ અેવા
તુલનાઅે ક�છની ધરાર અવગણના કરવામા� અાવી હોવાથી �ýની લાગણી ભૂતપૂવ� ધારાસ�ય મહ�શભાઇ ઠ�રે. તેમણે 1988મા� ‘િસ�ધુના પાણી અને
ઘવાઇ છ�. વળી નમ�દાના ક�લ પાણીની ફાળવણી રા�યના ધોરણે ગુજરાત, ક�છ’ નામે પુ�તક લ�યુ� હતુ�. જેમા� િસ�ધુના પાણી માટ� કરાયેલા �યાસોની
મ�ય �દેશ, રાજ�થાન અને મહારા�� વ�ે થઇ છ�. તેથી ý ક�છનુ� અલગ િવગત અાધાર-પુરાવા સાથે અપાઇ હતી. 2016ના બનાવ પછી તેમણે સ�બ�િધત
અ��ત�વ હોત તો રા�યના ધોરણે અેનેય પૂરતુ� પાણી મ�યુ� હોત અેવી દલીલમા� } ��તુત તસવીર રાજ�થાન ક�નાલની છ�, જેતે વખતે અા જ ક�નાલ મારફતે માિહતી અપડ�ટ કરીને સ�વિધ�ત અા�િ� 2017ના નવે�બરમા િવવેક�ામ
�
ત�ય છ�. ખેર, અાજે વાત કરવી છ� િસ�ધુ નદીના પાણીની. ક�છનો િસ�ધુ સ�બ�ધ ક�છ સુધી પાણી પહ�ચાડવાની વાત હતી. રાજકીય ઇ�છાશ��ત �કાશન મારફત �િસ� કરાવી. િવજયરાજø લાઇ�ેરીના ઉપ�મે
�ાચીન કાળથી છ�. િસ�ધુ ખીણ સ��ક�િતના પા�ચ હýર વષ� જૂના અવશેષ હોય તો અા ક�નાલ મારફતે અથવા પાઇપ લાઇન મારફતે ફરી અા ��ે સેિમનાર યોýયો જેમા� ક�છના સા�સદ િવનોદભાઇ
ક�છમા�થી મ�યા છ� અે અેનો øવ�ત પુરાવો છ�. અેક સમયે લખપત િવ�તારમા � ક�છ અને ઉ�ર ગુજરાત સુધી પાણી પહ�ચાડી શકાય છ�. ચાવડાઅ પણ ભાગ લીધો અને તે પછીના િદવસોમા� જે તે
ે
િસ�ધુ નદી પાણીથી ચોખાની ખેતી સુ�ધા થતી. પણ 1819ના ધરતીક�પ વખતે અસા�� ��� િવભાગને પ�ોયે લ�યા. મહ�શભાઇ ઠ�રે મુ�ય�ધાન
કોરી નામે અોળખાતી અા નદીનુ� તળ �ચુ અા�ય (અાપણે અેને અ�હા બ�ધ �દેશના ભાગ ન હોવા છતા ક��� સરકારે રા��ીય અેકતા િવજયભાઇ �પાણીને સ�વિધ�ત પુ�તક (બીø અા�િત) અને
ુ�
�
કહીઅે છીઅ) તેથી િસ�ધુનો �વાહ ક�છમા� અાવતો બ�ધ થયો. અામ છતા � અને અખ��ડતતાની વાત કરી બ�નેને ભરપૂર પાણી ફાળ�યા. કીિત� ખ�ી િસ�ધુ જળ માટ� અાવેદન પાઠ�યુ�. દરિમયાન 9-7-18ના
ે
�
રાýશાહીના વખતમા તેમ અાઝાદી પછી પણ િસ�ધ �ા�તમા�થી નહ�ર મારફત અેક તબ�� રાજ�થાન ક�નાલ ક�છ સુધી લ�બાવવાન ુ� રોજ ગુજરાતના ભૂતપૂવ� ધારાસ�યોની કાઉ��સલે સવા�નુમ�ે
પાણી ક�છ સુધી લઇ અાવવાના �યાસો ચાલ ર�ા પણ સફળતા મળી નહીં. અા�ાસન અપાયુ� હતુ� પણ 1964મા� રાજ�થાનના િવરોધના ક�છના અિધકાર અને િસ�ધુ જળ ��ે ઠરાવ પસાર કરીને
ુ
દરિમયાન 1960મા� ભારત-પા�ક�તાન વ�ે િસ�ધુ જળ કરાર થયા. િહમાલયની કારણે છ�દ ઉડાડી દેવાયો. ગુજરાત સરકાર ચૂપ રહી. અહી ં ગુજરાત સરકારને મોકલી અા�યો. પણ અફસોસ ક� કોઇ કહ�તા�
છ નદીઅો પૈકી પૂવ�ની �ણ નદીઅો રાવી, િબયાસ અને સતલજના પાણીને નમ�દા સ�દભ� પણ અેક મુ�ો ઊપસે છ� અને તે અે ક� રાજ�થાન નમ�દા કા�ઇ �િતભાવ સરકારે અા�યો નથી. અાવ શા માટ�?
ુ�
સ�પૂણ�પણે ભારતને અને પિ�મની �ણ નદીઅો િસ�ધુ, જેલમ અને િચનાબના તટ �દેશનો ભાગ ન હોવા છતા તેને પાણી અપાયુ� છ�. વડા�ધાન મોદીઅે મુ�ય�ધાન હતા �યારે ઉઠાવેલો મુ�ો અાગળ
�
ે
પાણી પા�ક�તાનને ફાળવાયા. અે સમયે ક��� સરકારે ભારતને ફાળવાયેલી ચાર દાયકા વીતી ગયા પછી ગુજરાતના ત�કાલીન મુ�ય�ધાન નરે�� ધપાવવામા� ગુજરાત સરકાર પહ�લ ક�મ કરતી નથી? અાખર ક�છ માટ�
�
�
�ણ નદીઅોના લાભાથી રા�યોમા� િસ�ધુ �દેશનો ભાગ અેવા ક�છને સામેલ મોદીએ 2002ના અેિ�લ મિહનામા નેશનલ વોટર �રસ�િસસ કાઉ��સલની �યૂહા�મક રીતે ય પાણીની સમ�યા હલ થવી જ�રી છ�. પછી અે નમ�દાના�
ન કરીને હળાહળ અ�યાય કય�. સામે રાજ�થાન અને હ�રયાણા િસ�ધુ તટ બેઠકમા� ક�છનો િસ�ધુના પાણી પરનો અિધકાર છાતી ઠોકીને મા�યો. લા�બા પાણી હોય ક� િહમાલયની નદીના� પાણી.