Page 22 - DIVYA BHASKAR 102221

Friday, October 22, 2021 | 16

�
ે
ૃ
ે
�
�
ે
�
સમોસાવાળાના ��દો ��મ�ાતક હતા. મારા ચરણો થભી ગયા�. અન �ગાર સાથે વાતો કરવી આ બન િભ�ન પ�ર��થિતઓ છ. જમા �થમ
�
�
ઉપ�મનો મને અ�યાસ હતો પરંત બીý ઉપ�મ માટ હ અ�ાની ઠય�.
�
�
�
ુ
�
હ ઓ�ર�નલ સા�ઈરામ છ એ સાિબત કરવાનો મારી પાસ કોઈ પરાવો ન હતો ‘ઓટો�ાફ �લીઝ!’ કહીન એક ક�યાએ પોતાની કોમળ હથળી પર નાજકડી �
�
ે
ુ
�
�
ુ
ે
ે
રગીન ઓટો�ાફ બક મારી આગળ ધરી. હળવા ��મત સાથ ત ક�યાને તના
ુ
ે
ં
ે
ે
ઓ�ો�ા� �લીઝ! નામ સાથના ઓટો�ાફ આ�યા બાદ તણ ભોળા ભાવ પ� ક ‘સોરી બટ �
ે
�
ૂ
ુ
ે
ે
�
ે
ુ
તમાર નામ શ?’
ુ
�
�
ઓટો�ાફ લીધા બાદ પછાયલો આ �� મારા માટ ડાબી બાજ લ�ટમા
ુ
ે
ુ
ે
�
�
ુ
�
ે
�
ે
એટ�ક લાવી દ એવો હતો. છતા મ મારા ગ�સાન ક�ોલ કય� કારણ ક એ જ
�
ે
�
સમય બીø ક�યાએ પોતાનો મોબાઈલ કમરા સ�ફી મોડ પર ગોઠવેલો હતો.
ે
ે
ુ
ે
ે
સાવ ધરાહારની સ�ફીમા મારો ગ�સો પકડાઇ ન ýય તની મ સાવચતી
�
�
ે
�
ે
ે
�
�
�
ે
ુ
�
�
ે
�
ે
ૂ
હ યાતીનો દાખલો એ મોટાભાગે પ�શન વખત ફરિજયાત હોય પકડી. એટલ ક હ બહ ચ�ત હ�થ કો��શયસ �ય��ત છ આવી રાખી. ‘આ ફોટો ગગલ કરી લý, મારો પ�રચય મળી જશ!’
�
�
ે
છ. તમ øવો છો, એ ઓનપેપર સાિબત કરવુ પડ� �યાર એ
ે
કહીને મ બન ક�યાઓ પાસથી અણધારી િવદાય લીધી.
ે
�
આયોજક ઉપર છાપ ઊભી થાય માટ મગળદાસ ટાઉનહોલની
�
ે
�
�
ે
�
ે
ુ
�
�
ે
ુ
ે
ે
�ય��તએ સમø જવ ýઈએ ક તમ øવતા નથી. અ�યા�મની આજુબાજ વો�ક�ગ કરવા એકલો નીક�યો. બ સોહામણી હસાયરામ ‘બડ બઆબ� હોકર તર કચ સ હમ િનકલ’ િમઝા �
ે
ે
�
ે
ૈ
ુ
ુ
ે
સમજ �માણ તો આપણે શ� બ� ચત�ય સિ�દાનદ ઘન �વ�પ છીએ. પરંત ુ કોલેજક�યાઓ ��મત વદને Ôટપાથ પર મારા તરફ ચાલીન ે ગાિલબની ગઝલની આ એક કડી વાર ઘડીએ એ જ સમય ે
�
ે
�
�
ે
�
ુ
�
�
એરપોટ� પર આપણે ઉપય�ત શ�દો કોઈને કહીએ તો એ ‘સિ�દાનદ ઘન આવતી જણાઈ. હ કોલેજમા ભણતો �યાર પણ કોઈએ મારી સાઇરામ દવ ે શા માટ યાદ આવી રહી છ ત મને ના સમýય. ભ�ન �દયે
ે
�
�
�
ુ
�
�
ૂ
ે
�
�
ે
ે
ુ
�
�
ુ
ુ
�
�
�
�
�
�
�
�વ�પ’નુ પણ આધારકાડ� માગ. તો સ�થા ગોટ� ચડ અન સ�થાએ ઘન સામ નથી ýય તો હવ કોઈ શા માટ જએ? વષ�થી મારા હ મગળદાસની �દિ�ણા પરી કરુ �યા જ એક ચાહક-કાકાએ
�
�
�વ�પમા�થી વાય �વ�પ લઈન ચાલતી પકડવી પડ�. મા�લામા પડઘાતો આ િનરાશાવાદ સપાટી પર આ�યો. ýરથી બમ મારી, ‘એ સાઈરામ દવ!’ કાકાની બમથી �દયને
ુ
�
ે
ૂ
ે
ૂ
�
ુ
ે
�
�
ે
હ સાઈરામ દવ છ જની સાિબતી માટ મારી પાસ ધાર કાઢલ ુ � મારી પાછળ ન�ી આ ક�યાઓના સહતક િમ�ો ચા�યા આવતા થોડી ટાઢક વળી. ક�યાઓના અ�ાનથી દઃખી થયલા મનને શાતા
ુ
�
�
ે
ે
�
�
�
�
ે
�
ુ
આધારકાડ�, માડ માડ નીકળલ લાઇસ�સ, કાળ પડ�લ ઈલ�શન કાડ, હશ એવા �ઢ િવ�ાસ મ Ôટપાથ પર પાછળ નજર ફરવી! અહો મળી.
�
ુ
�
�
�
ે
�
�
�
ે
�
�
�
ે
ે
ૂ
ુ
�
થાકલોપાક�લો પાસપોટ� અન દબળી પાતળી માકશીટ જ છ. એ�ડ વલ આ�ય��! �યા કોઈ જ નહોતુ. મતલબ ક આ સદર ક�યાઓએ પલા કાકા ��થત�� અવ�થામા મને િનહાળી ર�ા હતા. દરેક વખત ે
�
�
�
�
�
ે
ે
જના પર કોઈ મફત પાન પણ નથી આપતુ એવ એકાદ પાનકાડ� પણ છ. મને જ ��મત કયુ હત. જ િવચાર ગળાન � ુ તર�યો જ કવા પાસ ન ýય, �યારક કવાએ પણ તર�યા પાસ જવ � ુ
ે
�
�
ુ
ે
�
�
�
�
ે
ુ
�
ે
ે
�
કોઈ અક�માત આ બધ ý એકસાથ સાગમટ લોસ થઈ ýય અન મને થક માડ માડ ગળ ઉતાય. ુ � ýઈએ. એવા હકારા�મક અિભગમ સાથ મ કાકા તરફ લાબા અન ે
�
ે
ે
ૂ
ે
�
ુ
�
�
�
�
�
ે
ે
�
�
ૃ
�
ૂ
ે
ે
�
ઓળખનારની મમરી સાગમટ લોસ થઈ ýય તો માર મને સાિબત કરવો �ગારની વાતો કરવી ઝડપી ડગલા ભયા. હ કાકાની બરોબર નøક પહ�ચીન હ�તધનન
�
�
�
ે
ે
�
�
ુ
�
અશ�ય છ. કરુ �યા તની બાજમા ઊભલો સમોસાવાળો બો�યો, ‘કાકા, સાઈરામ
�
�
�
�
ે
ૂ
ે
ુ
ુ
‘તમ સાઈરામ દવ છો?’ આ સવાલ જગ�સાપવક કોઈ ýહરમા � દવ કદી Ôટપાથ પર ના હોય. આવા કટલાય રખડ �
�
ે
�
ે
પછી બસ �યાર ઠડ કલજ હ એક જ શ�દમા ઉ�ર વાળ ક, ‘હા છ અમદાવાદમા...!’
�
�
�
�
�
ૂ
�
ે
�
ે
ુ
�
ે
ે
�
ઓ�રજનલ!’ કટલાક ચાહકો કોઈ ýવાલાયક �થળન ે સમોસાવાળાના શ�દો આ�મઘાતક હતા. મારા �
�
�
�
�
િનહાળતા હોય એવી િજ�ાસાથી ઘણી વાર કલાકારને ચરણો થભી ગયા. હ ઓ�રજનલ સાઈરામ છ � �
�
ે
ýતા હોય છ. એ સાિબત કરવાનો મારી પાસ કોઈ પરાવો ન
�
ુ
�
�
ુ
ે
આ તો સાર છ ઈ�ર ઓળખાણ માટ અવાજ આ�યો હતો. �ો�ામ પહલા�ના વો�ક�ગથી ફાયદા કરતા �
�
�
ુ
છ. બાકી ý અવાજ વયો ýય તો તો લોકો ચોકમા� ગરફાયદા વધ થશ એમ િવચારી મ મગળદાસ
ે
ે
�
�
�
ે
ે
�
ે
�
ે
�
ે
�
લીિવગ સ�ટ. જ માગી �ય એમ છ. ýતન સાિબત કરવી તરફ ગિત કરી. પલા કાકા અન પલી ક�યાઓ બન ે
ે
�
એ કટલી કઠણ છ આવો �યાર મને િવચાર આવ છ �યાર ે �ોતામા �ીø રોમા બઠલી પણ એની સામ ýવ ે
ે
�
�
�
�
ે
ે
�
�
મારા મા�લામાથી એવો પણ ઉ�ર નીકળ છ ક દો�ત એ બીý... બસ, �યારથી એક િનયમ બના�યો છ �
�
�
�
�
�
ં
�
�
�
�
�
ે
ુ
સાઈ! ત એક નહી આ જગત આખ પોતાની ýતન ે ક જ કોઈ ઓટો�ાફ લવા આવ એને પહલા હ માર � ુ
ે
ુ
ે
�
�
�
�
�
સાિબત કરવા જ મચી પડ�લ ના કહવાય? નામ પછી લ� છ. �
ૂ
�
ુ
�
�યાક િપતા તરીક� તો �યાક પિત તરીક�, �યાક પ� }}}
�
ુ
�
�
�
તરીક� તો �યાક િમ� તરીક� આપણે પળપળ આપણી
�
ે
ýતન સાિબત કરતી રહવી જ પડ� છ. � હાયરામ
�
એક ઢળતી સાજ �ો�ામને હજ વાર હોવાથી મ ચાલતી હાથફરામા કટલા ફરા ફરવા પડ�?
�
�
ુ
�
�
ે
�
ે
�
ે
�
ે
ુ
�
ે
�
�
�
�
�
દ �રયાના અનક �પ છ. કાઠ ઊભા રહી છબછિબયા કરતા લોકો સમ� સાથ અનક સ�ય��નાઓ, દતકથાઓ, પૌરાિણક કથાઓ, મા�યતાઓ અને વહમની વાતો �ડાયલી છ �
�
�
માટ દ�રયાનુ એક �પ છ, સાચા મોતી શોધવા છક તળ સધી
�
ુ
�
ુ
�
ે
�
�
ુ
�
�
�
ુ
�
ડબકી મારતા મરøવા માટ બીજ �પ છ, øવના ýખમ ે
ે
મધદ�રયો ખડતા સાગરખડન તો દ�રયો અલગ જ �પ બતાવ છ. એક
�
�
ે
ે
ે
�
�
ૂ
ે
ે
ુ
ુ
દ�રયા�ેમીએ ક� છ : ‘દ�રયાનો ઘઘવાટ અન એની ગધ મારા આ�માન શ� દ�રયો ઠાસોઠાસ ભરલ �યિઝયમ
�
કરે છ.’ જ�મથી જ દ�રયાકાઠ રહતી �સી વષની ��ીનો ભાવ જઓ : ‘દ�રયો
ુ
�
�
�
�
�
�
�
�
�
તો મારા માટ ýદનો ખýનો છ. હ નાનપણમા� જળપરી બનવા માગતી હતી,
ુ
ે
�
આ �મર પણ મારી એ ઇ�છા હø પણ એવી જ રહી છ.’ સમ� સાથે અનક
ુ
ે
ે
સ�યઘટનાઓ, દતકથાઓ, પૌરાિણક કથાઓ, મા�યતાઓ અન વહમની
�
�
વાતો ýડાયલી છ. હ લાબી વાતા ‘દ�રયો’ લખતો હતો, �યાર સમુ�ની
�
�
ે
ે
�
�
�
કટલીય રોચક કથાઓ ýણવા મળી હતી. દ�રયાના દવ, દ�રયાના દ�ય,
�
ૈ
ે
�
�
ૂ
દ�રયાના ભત. એક કા�પિનક કથા �માણ એક વહાણવટીનુ ખરાબ ચડલ ુ �
ે
�
ે
�
�
�
ુ
�
�
�
�
વહાણ ખચાત-ખચાત દ�રયો અન આકાશ એકમેકમા ભળી ગયા હતા એવા
ે
ુ
�
ુ
�
ુ
�
�
�
�
ુ
�
ે
�થળ પહ��ય. �યા બધ સફદ હત. જમીન સફદ, દ�રયો સફદ અન આકાશ
�
ે
�
ુ
�
ે
પણ સફદ. ચાર બાજ વાદળા અન અગરના થર ý�યા હતા. વહાણ ઘડીક
દ�રયામા તર, ઘડીક આકાશમા ઊડ. કોઈએ એની વાત માની નહોતી. એક
�
�
ે
�
�
ૈ
�
ુ
કથા સમ�મા રહતા દ�યની હતી. એક વહાણ રાત મધદ�રયે જત હત. દ�રયો
�
ે
ુ
ુ
�
ે
�
�
શાત હતો. એવામા ભયાનક રા�સ દ�રયામાથી ઊછ�યો અન વહાણ પર ચડી
�
ૈ
�
ુ
�
�
આ�યો. બધા ખલાસી øવ બચાવવા સતાઈ ગયા. દ�યન માથ મોટા તપેલા
ુ
ુ
ુ
�
જવ ઉપરથી ખ�લ હત. ખાવા ધસતા દ�યનો પગ રાઢવામા ફસાયો
�
�
ુ
�
ે
ૈ
ુ
�
ે
અન એ �ધ માથ પ�ો. ત સાથ માથાના તપેલામાથી બધ પાણી
�
ે
ે
�
ે
ુ
ે
ુ
�
ઢોળાઈ ગય અન એ તરફડીને ��ય પા�યો. એ દ�યનો øવ
ે
ૈ
ુ
�
�
માથામા ભરલા પાણીમા હતો. પાણી ઢોળાય એથી એ મરી ડબકી
�
�
ુ
ે
ગયો.
ે
દ�રયાઈ ભતના પણ ઘણા �ક�સા વહાણવટીઓ પાસથી
ૂ
ે
ે
ે
�
�
ે
ુ
�
સાભળવા મળ. એક વહાણના માલમની વાત �માણ એમના વીનશ �તાણી ગજરાતી ભાષાના �ાનકોશ સમા ભગવ�્ગોમ�ડળમા � છાયાન પકડવાની શ��ત હતી. એ છાયા ખચી પ�ીને નીચ લાવતી અન ખાઈ
ે
�
ે
�
ુ
વહાણન અડોઅડ બીજ વહાણ ચાલત હત. એ લોકોએ બીý સમ�ના અનક અથ�ની સાથ એવ પણ જણા�ય છ ક સમ� જતી. એણે હનમાનની છાયા પકડી અન નીચ ખ�યા. હનમાન રા�સીની
ુ
�
ુ
�
ે
ે
ુ
ે
ુ
ુ
ુ
�
�
ુ
ે
ુ
�
�
ે
ૂ
�
ે
વહાણના સકાનીને એનુ વહાણ દર કરવા બમો પાડી, પણ સાગર દવન નામ છ. હનમાનø સીતાøન શોધવા નીક�યા પકડમા�થી છટી શ�યા નહી. એણે એમને ખાવા માટ મોઢામા ના�યા.
ુ
�
�
ુ
�
ુ
�
ૂ
ં
�
ે
�
�
ુ
ે
�
ુ
ે
�
�
જવાબ ન મ�યો. એ વહાણના સકાન પર કોઈ બઠ નહોતુ, છતા એ �યાર લકામા �વશ કરવા સમ� પરથી ઊડતા હતા. �યા એમને હનમાનøએ �દરથી િસ�િહકા પર ગદાના �હારો કરી મારી નાખી.
ુ
�
�
�
�
ુ
ુ
ુ
�
�
ૈ
ે
બરાબર જત હત. પછી ખબર પડી ક એ વહાણ કોઈ ભત ચલાવત હત. જટલા પડકારોનો સામનો કરવો પ�ો હતો. એક �સગ �માણ સમ�મા િનવાસ કરતી અ�ય દશોની પૌરાિણક કથાઓમા પણ સમ�ના દવ અન દ�યોની કથા
ુ
ે
ે
ે
ુ
�
�
�
�
ે
ુ
ૂ
દશ, જટલા સાગરખડ એટલી વાતો. આધુિનક સમયમા પણ દ�રયો એની નાગમાતા સરસાએ રા�સીન �પ ધારણ કરી હનમાનøનો માગ રો�યો. એણે મળ છ. �ીકની �ાચીન કથા �માણ સમ�ના દવન નામ પોસાયડન હત. એ
ુ
�
ુ
�
ુ
ુ
�
ે
�
ુ
�
�
�
ુ
�
ે
ે
ે
ે
�
�
ે
ુ
�દરથી એવ કશક ઊલચીન કા�ઠ ઠાલવ છ ક લોકો એને દ�રયાઈ દ�ય માનવા હનમાનøન હડપ કરી જવા મોઢ� ઉઘા� �યાર હનમાન એમના શરીરનુ કદ સમ�માગની ચોકી કરતો અન મ�ક�લીમા સપડાયલા વહાણવટીઓનુ ર�ણ
ુ
�
ુ
ુ
�
ે
�
�
�
ુ
ે
ુ
ૈ
�
�
�
ે
ુ
�
ે
ે
ે
ૈ
તયાર થઈ ýય. વષ 2003મા ચીલી દશના દ�રયાકાઠ િવિચ� મહાકાય �ાણી િવશાળ કરતા ગયા અન અચાનક સાવ નાન કરી સરસાના મ�ઢામા �વ�યા, કરતો. �ોધે ભરાય તો દ�ટોનો િવનાશ કરી નાખતો. એ જમીનમાગ� આ�મણ
�
ુ
�
�
ે
�
ુ
ુ
�
�
ે
ે
�
ુ
ુ
તણાઈ આ�ય. અ�યાસીઓ ત િવરાટકાય �ાણી શ હશ એનુ અનમાન કરતા પછી તરત બહાર નીકળી આ�યા. હનમાનની શ��ત ýઈ સરસા �સ�ન કરતો �યાર ધરતીક�પ થતો. એથી એને ‘ધરતી �ýવનાર’ નામ પણ મ�ય � ુ
ે
�
ુ
ે
ુ
ુ
ુ
ે
�
�
ે
�
�
�
ે
ં
ુ
�
ે
�
�
ુ
�
ર�ા, પરંત એમને કોઈ તકસગત ઉ�ર મ�યો નહી. સામા�ય લોકોએ તો એને થઈ એમને સફળતાના આશીવાદ આ�યા. બીý �સગમા એમને િસિહકા હત. એ મોતી અન પરવાળામાથી બનલા મહલમા દ�રયાની નીચ રહતો,
�
�
�
�
�
ે
�
ુ
ૈ
દ�રયાના દ�યના શબ તરીક� �વીકારી લીધ હત. ુ � રા�સીનો સામનો કરવો પ�ો. િસિહકા પાસ આકાશમા ઊડતા પ�ીઓની (અનસધાન પાના ન.18)
�
�
�
ુ