Page 12 - DIVYA BHASKAR 100722
P. 12
Friday, October 7, 2022 | 12
2022ની ક��સમા� �મખ તરીક ગમ ત આવે પણ
ે
ે
ુ
�
ે
ે
ુ
�ભાવ અન �ભ�વના મ� કોઈ ખાસ પ�રવત�નની
ુ
ે
સભાવના નથી
�
�
�
ે
�
ુ
આપણી સસદીય લોકશાહી છ. 1700થી વધ રાજકીય પ�ો છ, તન ુ �
�
�
�
�
�
�
પોતાનુ બધારણ છ, �મખ છ. હમણા કટલાક અમા�ય રાજકીય પ�ોની
ુ
તપાસ થઈ તો કરોડો �િપયાના ગોટાળા બહાર આ�યા. લોકશાહીમા રાજકીય
�
�
�
ે
પ�ોનો ચટણીખચ� સરકાર ઉઠાવ એવી ýગવાઈ કટલાક લોકશાહી દશોમા �
ૂ
ે
છ, તનાથી ��ટાચાર ઘટ� છ પણ આ �યવ�થા આપણે �યા નથી, પણ ભા�ય ુ �
�
ે
�
�
�
�
�
ે
ુ
�
ે
�
તોય ભ�ચ જવ આપ�ં સસદીય લોકત�� ચાલ છ. પ�ોનુ અ��ત�વ સ�ા
ે
ે
અન સમાજ સવાની સાથ ýડાયલ હોવ ýઈએ એવ ગાધીø કહતા હતા,
ે
�
ે
ુ
ુ
�
�
�
�
ુ
�
ે
ુ
ે
�
�
પણ અ�યાર બીý ગાધીનો જમાનો છ. નહર પછી ઇ��દરા ગાધી સ�ા પર
�
�
�
આ�યા �યારથી ગાધી-2ની રાજકીય અન પ�ીય પરંપરા ચાલ છ. એટલે તો
ે
ુ
�
�
ુ
�
ુ
ે
�
ક��સ પ�મા� ગાધી પ�રવારનુ �ભ�વ ર�, �મખ કા તો પોતે હોય અથવા
ુ
ુ
બીý હોય. આજે બાવીસ વષ માતા-પ� �મખ તરીક� ‘સવા’ કરતા ર�ા �
ે
�
ુ
�
અન તમ કહવાય પણ ખર ક ક��સજનોની ઈ�છા છ એટલે અમ તમને
�
�
�
ે
�
ુ
ુ
�
ે
ે
ે
ે
માન આ�ય હત. પછી થોડો ઊહાપોહ થયો એટલે હવ ચટણી થવાની છ. �
ૂ
�
ુ
ુ
�
�
�
ે
�
ે
�
�
�
�
ૂ
આ ચટણી કવી હશ? તના પ�રણામની આગાહી હાઇ�કલનો િવ�ાથી કરી શક
ે
ે
ુ
ે
ક��સન � નવા �મખ મળ તો... તમ છ. આમ તો દશના લગભગ બધા રાજયોના �દશ એકમોએ એક અવાજ ે
�
ે
ે
�
�
ે
ુ
�
�
ઠરાવ કય� ક અમાર તો રાહલ ગાધી જ �મખ તરીક� ýઈએ, પણ રાહલ ના
ે
�
�
�
�
�
પડ� છ, સોિનયા ગાધી બીમાર છ, પ�મા� ચણભણાટ છ એટલે ચટણી ýહર
�
�
ૂ
�
ે
�
ે
�
તનો સ�ા-�ભાવ વધી શક? કરી દીધી. હવ પાછ વળી શકાય તમ નથી. ે � ે ે ે � � � � ે ે � ે � � ે
ે
�
ે
�
પણ ગાધી પ�રવારનુ �થાન કોણ લશ? બ નામો ચચામા છ. એક ગાધી
�
ૂ
પ�રવારને સપણ વફાદાર અશોક ગહલોત છ. રાજ�થાનમા ક��સન øતાડીન
�
ે
�
ે
�
આબ� બચાવી છ. પ�મા� હવ આટલા વ�ર�ઠ નતા ર�ા નથી, પણ
�
ુ
બીø બાજ શશી થ�ર છ. બૌિ�ક નતા છ. લખક છ, પણ
�
�
ુ
સમયના
ૂ
�
ે
�
ુ
�
ુ
�
ે
ે
�
ે
મળી આ�યા. સોિનયાøએ ક� ક તમાર લડવ હોય તો જ�ર
ૂ
ુ
ુ
ે
ુ
�
�
દ ે શના સૌથી જના ગણાયલા ક��સ પ�ના �મખની ચટણી પ�નુ આખ બધારણ બદલાવીન ત આøવન રા���મખ � હ�તા�ર સગઠનનો ખાસ અનભવ નથી. એ તો સોિનયા ગાધીને પણ
ે
ે
�
ુ
�
�
ુ
�
�
બની બઠો છ. માઓ �સ તગના લ�ણ એવા જ હતા, છવટ
ઓ�ટોબર મિહનામા થઈ જશ. આમ તો દરેક પ� તના સગઠન
ે
લડો, પણ અમ- ગાધી પ�રવાર – તટ�થ રહીશ. તટ�થતાનો
�
ે
�
ે
ુ
�
ે
�
ે
ે
�
�
ૂ
�મખ અન કારોબારી તમ જ બીø સિમિતઓની ચટણી કરે છ, તની િવર� લોિહયાળ બળવો થયો �યાર બીýનો વારો વતમાન અથ જ એવો થઈ ગયો છ ક પસદગીમા ના પડવુ �
�
�
�
ુ
�
ે
�
�
આને લોકશાહી પ�િત સાથ કોઈ લવાદવા નથી. હા, પ�ના સગઠનનુ માળખ ુ � આ�યો. િજન િપગનો ખલ અન પ�ટનના અ��ત�વનો ખલ હોય તો તટ�થ હોવાન ýહર કરી દવ. સમાજમા તટ�થ
ે
�
ુ
ે
ે
�
ે
�
ુ
ુ
ે
ે
�
�
ે
�
�
ુ
ુ
�
�
ે
ે
�
�
�
�
લોકશાહી ઢબ હોવ ýઈએ એવ રા�યશા��ના પ�ડતોનુ સદાબહાર વા�ય આવો જ રહશ. એક િદવસ મી�ડયા ખબર આપશે ક �ત�રક િવ�� પ�ા હોવાની મýક પણ ચાલ છ ક અમ તટ�થ તો છીએ પણ તટ
ે
ે
ે
�
�
ુ
ૂ
�
ે
�
�
�
ુ
ુ
ે
�
�
ે
ે
હોય છ�, પણ ખરખર પ�ર��થિત શ છ? ચીન અન અગાઉ રિશયા, ક પછી બળવો થયો, નવા �મખ સ�ા હાથમા લીધી અન પવ �મખ પર નથી! ગાધી પ�રવાર એવ તો ના ઈ�છ ક તમનો સમ�
ે
�
ુ
�
�
ે
ુ
ે
�
ે
�
ે
લોકશાહી સ�ા ગણાતા િ�ટન અન અમ�રકાની રાજકીય પ�ોની �ત�રક જલમા છ. રાýશાહીમા આવ બનત, જન મહાન અિહ�સક રાý �ભાવ પ�મા� ના રહ. જમ ડો. મનમોહન િસ�હન વડા�ધાન તરીક�
�
�
ે
ે
ે
ુ
�
�
�
ુ
�
ે
ે
�
ુ
ે
ુ
��થિત શ હોય છ? ��લ�ડમા હમણા જ પ�મા�થી વડા�ધાન પસદ કરાયા ત ે તરીક� કાયમ દશાવાતો આ�યો છ ત સ�ાટ અશોક ભાઈ િબિબસારન મારી બસાડવામા આ�યા હતા તવ હવ �મખમા થવ ýઈએ. આવ થવ અશ�ય
ે
ે
ે
�
ુ
ે
�
�
ુ
ુ
�
�
�
�
�
�
�
ુ
�
�
�
ે
ે
ૂ
ે
�
ે
થોડાક વષ પવ બીý પ�મા� હતા. રિશયામા પ�ના હો�દારોની ચટણી થતી નાખીન કિલગ ય� પછી પણ તના અનગામીઓને મોટ� પાય હ�યા કરીને રાý નથી. એટલ થ�ર ક ગહલોતની પહલી આવ�યકતા ગાધી પ�રવાર ��યની
�
�
ે
ુ
�
ે
�
ે
ૂ
�
�
ે
ં
�
ે
ુ
�
�
�
ુ
ે
ે
�
ુ
�
ે
ે
ુ
�
ુ
ુ
ે
�
�
રહ છ, પણ િમખાઈલ ગોબાચોફ� જ ખ�લાપ� ઉમય હત ત પ�ટન મહારાજના તરીક� ર�ો હતો, બરાબર મઘલ શહનશાહોએ પણ આવ કયુ. સા�યવાદી દશો વફાદારી તો હોવાની જ, થ�ર તો તવ કહી પણ દીધુ ક ý રાહલ ઉમદવાર
�
�
ુ
ે
સમય ગાયબ થઈ ગય છ. ચીનનો િજન િપગ તો તનાથી સવાયો નીક�યો, તના આધુિનક નમૂના છ. (અનસધાન પાના ન.18)
�
�
ે
ે
�
ુ
�
�
ુ
�
ે
ે
�
ે
ે
�
�
મ ુ � બઈના એક સનસનીખજ સા�તાિહકની ઓ�ફસમા પહલી વાર ે કલક�ાની ગીચ ગલીઓમા� �ર�ા ચલાવતો એક �ર�ાચાલક પોતાના એક પસ�જરન એક બગાળી શ�દનો
�
�
ે
મળલો ક શીલા ભ�ની �ગળીએ પરોવાયેલી બબી શ��તન
ે
�
ે
�
�
ે
ે
ે
ે
ે
�
ૂ
�
�
ે
ે
ૂ
ુ
પહલી વાર મળ�લો તની ��િત ધધળી છ, પરંત તની નાની દડી અથ પછ છ, ન ત શ�દ હતો ‘િજøિવષા,’ ન ત પસે�જર હતા મહા�તા દવી, મહાન!
�
ે
�
ે
ે
ન બાળકી જવ શરમાળ હા�ય (પછીથી તણ જણાવલ ક ત શરમાળ હા�ય
ે
ે
�
ુ
ે
ુ
�
નહોતુ પણ મારી હાથ કાતરલી બાબરીની મ�કરીમા� અનાયાસ થઈ જત ��મત
ે
�
ુ
ે
�
�
ુ
�
�
�
ે
�
�
હત) મને યાદ છ. મને એ પણ યાદ છ ક ત સા�તાિહકના કોઈ ફ�શનમા બબી શ��ત? શ��ત ભ�?
ે
ુ
ે
ે
�
શ��ત અન શીલા ભ� મબઈના કોઈ સભા�હમા આવલા� અન શ��તએ મને
�
ે
�
ુ
�
ે
�
ે
ે
એક બાજ લઈ જઈન ક� ક મને ભખ લાગી છ તો હ અન ત નીચથી કોઈ
ે
ૂ
ુ
�
�
�
ે
ે
ે
ે
ુ
�
ે
�
�
�
�
ુ
ે
ભળપરી ક શી ખબર ભિજયા-બિજયાન પડીક� બધાવી લાવલા અન ઉપર એમને અýણતા તક મળી મહાન બગાળી લિખકા મહા�તા દવીન પસ�જર
ે
ે
�
�
ે
ે
ે
શ��તન ગરહાજર ýતા દોડાદોડ થયલી ત પણ યાદ છ. તરીક� પામવાની. મહા�તા દવીની દોરવણી નીચ 1981મા તમના સામિયક
ે
�
ે
ે
ે
�
�
ે
ે
ે
�
�
�
આ બધી બક�ટોરી ત માટ ક આ વતમાનપ�ના િશરમોર કતારચી તથા ‘બાિતકા’મા મનોરંજનનો પહલો િનબધ �ગટ થયો ‘હ �ર�ા ચલાવુ છ.’
�
�
�
ે
�
�
�
�
�
�
�
ે
�
�
ે
પ�કારોના િશરોમિણ શ��તના િપ�દવ કા��ત ભ�ના નામનો બગીચો અન �યારથી આજ સધીમા મનોરંજનના� સ�યાબધ પ�તકો �ગટ થયા છ અન ે
ુ
ુ
�
�
ે
�
ે
મબઈમા થયો છ ન િદ�હીના દરબારના ભલભલા હાથીઓ માતા શીલા ભ�ન ે ��øમા અનિદત પણ થયા છ.
ૂ
�
ુ
�
�
�
�
�
�
ે
સઢની સલામી આપે છ. ભિજયાના પડીકા�ના બનાવ પછી ઘણા વષ પરા�મી ‘તમનુ સાિહ�ય પવ બગાળથી નાસી આવલા શરણાથીઓ, દિલતો,
�
�
ૂ
�
�
�
�
ે
ૂ
�
ે
�
ે
�
ે
�
ે
ે
ુ
પ�ી શ��ત શીલા માતા સાથ અમ�રકા ��થર થયલી અન અહીં આ�યા પછી અન કામદાર વગ ઉપર થયલી અ��ય િહસાની સા�ી આપે છ, જમા �
ે
ે
ે
શીલા ભ�ન ઉýસ થયલો ક તની દીકરી તો સડસડાટ અમ�રકી ���લ�તાની �યારક ખોરાકના અભાવ િવકરાળ બનતી વા�તિવકતાન તા�શ કરે છ.
ે
�
�
ે
ે
ે
ે
ે
�
ે
�
ૂ
ે
�
ે
�
�
ુ
ે
�
બોલ છ, અમ�રકાના યથ ક�ચરમા સાગોપા�ગ ઝબોિળત છ ન હલો! એમનુ િનખાલસ ગ� ભખમરાની �થમ િદવસ કવી પીડા, ત ે
�
ે
કા�યો લખ ��øમા? �લસ અહી �િત��ઠત એક ��øમા � પછીના િદવસોની પ�ર��થિત અન તમા રાહત ન થાય તો
ં
ે
ે
ે
�
ે
ે
�
�
ે
ે
ુ
�
ે
લખતા ભારતીય કિવ øત થિયલ સાથ દા�પ�ય માડવાની નીલ ગગન તના પ�રણામનો િચતાર આપે છ. �યાપારીન લખન મા�
ે
�
ં
�
ે
ૂ
ુ
�
એકડી-બગડી ઘટ છ. ત લોકો અહી �યૂયોક�મા મકાન માનવ અનભવની કરુણ એકલતા િવશ જ નથી, પરંત ુ
�
�
�
ે
�
�
�
�
શોધતા હતા ન મ અમારા �યૂજસીના ‘હાઈ ફાઈ હાઈ ક તલ ે મા� અ��ત�વની સý તરીક� સમાજમા�થી હાકી કાઢવામા �
�
�
�
ુ
�
�
રાઇઝ લ�ઝરી’ િબ��ડગમા શોધી આપેલ પણ શ��તએ મ� આવલ વગ અથવા ýિત �ારા ભોગવવામા આવતી
ે
ે
�
�
બગાડલ, ‘�યૂજસીમા, નો વયયય!’ મધ રાય એકલતાની ચો�સ ગણવ�ા િવશ પણ છ,’ આ ઈનામની
ુ
ે
�
�
ુ
�
ુ
�
�
�
આમ હø એકડી પણ અરધી ઘટી �યા �યા �યા ઓહ ગોડ! રકમનો ઉપયોગ ગરીબ �ાઈવર માટ ઈ-�ર�ા ખરીદવા માટ �
�
�
ૂ
ે
ુ
�
જવાનýધ �મર શ��તન અવસાન થય અન કટલાક વરસ પછી કરવામા આવશ એવ મનોરંજન બાબએ ýહર કયુ છ. �યાપારી
�
ે
�
ુ
�
ુ
�
ે
�
ુ
ુ
�
�
�
ે
�
�
ુ
�
�
ુ
ે
�
�
ે
ે
પિત øત થિયલનો પણ અકાળ �વગવાસ થયો. તના �મરણમા � બગાળી ભાષામા એક ડઝનથી વધ પ�તકોના લખક છ, જમા તમની
ે
�
ુ
�
�
�
પ�રવારજનોએ સન 2008મા શ��ત ભ� બક એવોડ�ની �થાપના કરી. તમા � આ�મકથા ‘ઇિત�� ચાડાલ øવન’ તથા બીý પાચ પ�તકોનો ��øમા �
ુ
ે
ન�ધપા� સાિહ�યકારન દર વષ બ લાખ �િપયાના પર�કારથી નવાýય છ. અનવાદ કરવામા આ�યો છ, ‘ઇ�ટરોગે�ટગ માય ચાડાલ લાઈફ’ અન ‘હાઉ
�
ે
�
ે
�
�
�
ુ
ે
�
ુ
ે
આ વષ ત સ�માન ýહર થાય છ, કલક�ાના એક સમયના �ર�ાચાલક આઈ િબકમ એ રાઈટર’; અન �ણ નવલકથાઓ - ‘ધર ઈઝ ગનપાઉડર ઇન
ે
ે
�
�
�
�
ે
મનોરંજન �યાપારીન. ધ એર’, ‘ધ રન અવ ચાઈ�ડ‘ અન ‘ઈમાન.’ શ��ત ભ� પ�તક પર�કાર
ુ
ે
ુ
ે
ે
�
�
ે
�
�
�
કલક�ાની ગીચ ગલીઓમા �ર�ા ચલાવતો એક �ર�ાચાલક પોતાના એક ઉપરાત, �યાપારીન પિ�મબ�ગો બા�લા એક�ડમી �ારા આપવામા આવલ
ૂ
ુ
�
�
�
ે
ે
ુ
�
ે
ે
ે
�
ુ
પસ�જરને એક બગાળી શ�દનો અથ પછ છ, ન ત શ�દ હતો ‘િજøિવષા,’ સ�ભા મજમદાર પર�કાર, શિમલા ઘોષ ��િત સાિહ�ય પર�કાર, તમની
ુ
ન ત પસ�જર હતા મહા�તા દવી, મહાન! આજે ��ø વબસાઇટ ‘��ોલ’ આ�મકથાને નોન-�ફ�શન કટગરીમા ધ િહ�દ િલટરરી �ાઈઝ મ�યા છ.
ે
ે
ુ
ે
�
�
�
�
ે
ે
�
ે
ે
�
ે
�
�
ે
�
ે
સાિહ�યના સમાચાર આપતા� જણાવ છ ક બગાળી લખક મનોરંજન �યાપારી પિ�મ બગાળના �થમ દિલત લખક તરીક� ઓળખાતા �યાપારી 2021મા �
�
ે
�
�
�
ે
ે
�
�
2022ના શ��ત ભ� બક એવોડ�ના િવજતા ýહર થયા છ. લખક મનોરંજન બાલાગઢ મતિવ�તારમાથી ધારાસ�ય તરીક� ચટાયા હતા. ત પિ�મ બગાળ
ુ
ૂ
�
ે
ે
�
ે
�યાપારી વષ� પહલા કલક�ામા હાથ�ર�ા ચલાવતા હતા અન એક િદવસ િવધાનસભામા ઓલ ઇ��ડયા �ણમલ ક��સના સદ�ય છ. �
�
ૂ
�
�