Page 12 - DIVYA BHASKAR 092421
P. 12
¾ }અિભ�ય��ત Friday, September 24, 2021 8
લીડરિશપનો ખુદ પર િવ�ાસ રા��ોમા� ��ોગનો આધાર
�
ભારતીય સમાજમા રાજનીિતમા� �વીકાય�તા સામા�ય રીતે નેતાની હોય છ�, નીિતઓની ને��વની �વીકાય�તા મરાઠા, ýટ અને આિદવાસીમા� તો છ� જ, �યોગથી નવો વગ� પણ
નહીં. એટલે શાસન-પ�િત ý લોકશાહી છ� તો પ�ો પણ આ િસ�ા�તને આધારે જ ચાલ એ ઉમેરાઈ જશે. ýક�, �યોગ ખોટા સાિબત થયા છ�. ક���ીય ને��વને િવધાનસભા ચૂ�ટણીમા�
ે
જ�રી નથી. ý વોટ નેતાને મળ� છ� તો પ� પણ એ જ ચલાવશ. BJPના ટોચના ને��વ ે એટલો જનમત મ�યો નથી, જે લોકસભા ચૂ�ટણીમા� મ�યો હતો. ને��વએ કોરોના-કાળ
ે
ં
�
ું
ું
ે
� તમ પોતા� લ� ��ુ ઊ� રાખો કોઈ પણ ýણીતા કારણ વગર થોડા મિહનામા પા�ચ CM બદલી ના�યા છ�. ઉ�રાખ�ડમા� પછી ફરી એક નવો �યોગ શ� કય� છ�. ચૂ�ટણીના થોડા મિહના પહ�લા અચાનક નવો
ં
છો તો �ન�� થવાની ���તમ� બી� બે, કણા�ટક, આસામ અને હવે ગુજરાતમા�. વ�� 2014 પછી એટલે દેશ અને BJPમા� નવુ� ચહ�રો લાવવાનો. તેના પાછળ કદાચ એવો િવચાર હતો ક� 3-4 વ��મા� એક CM એ�ટી-
ઈનક�બ�સી પેદા કરી લે છ� અને પાટી�ના રા�ય એકમમા� પણ તેના િવરુ� નારાજગી પેદા
ને��વ આ�યા પછી એક �યોગ કરાયો છ�. રાજનીિતમા� �યોગ �યારે જ શ�ય છ� �યારે
લોકોથી ઉપર જ પણ છો. જનમતનો સાથ અને તેના ટકી રહ�વાનો િવ�ાસ હોય. આથી, મહારા��મા પરંપરાગત થવા લાગે છ�. આથી, એક એવો નવો ચહ�રો આપવામા� આવે, જેની સાથે કોઈ વધારાનો
�
OBCઅને મરાઠાને છોડીને �થમ વખત �ા�ણ સીએમ બનાવાયો હતો, ઝારખ�ડમા� િબન- ‘બોý’ ન હોય. �ýમા� થોડી આશા ýગશે અને બાકીનુ� પાટી� અને સ�ઘ સ�ભાળી લેશે.
�
આિદવાસીને, હ�રયાણામા િબન-ýટને. કદાચ તેના પાછળ એ િવ�ાસ હતો ક�, ક���ીય �પ�ટ છ�, આ �યોગોનો આધાર ટોચના મજબૂત ને��વનો પોતાના ઉપરનો િવ�ાસ.
આશા કોઈ રણની�ત નથી,
નસીબ કોઈ કારક નથી, ડર ���ટકો� : પ�રવત�નોની પાછળ આગામી ચ��ટ�ીની તૈયારી નવો િવચાર : મ�ય પ�વ�ની રાજનીિત જેવુ� થઈ ર�ુ� છ� અમે�રકા
પણ કોઈ �વક�પ નથી.
�
BJP િવિવધ રા��ોમા� શુ� US મા અફઘાન જેવો
- Эɋȷȿ ȟђȷЛȲ, કને�ડ�ન ��� �નમ�તા
�
અન�ત ઊý � CM ક�મ બદલી રહી છ�? કબીલાવાદ િવકસી ર�ો છ�?
ે
ý આપણ અહ�કાર છોડીને
પુરાત�વશા��ી એ પણ ýશે ક�,
પોતાની બુિ� અન �મતાન ે સ�જય ક�માર પછી પુ�કર િસ�હ ધામી આ�યા. આ તમામ થોમસ એલ. �ી�મેન ડ�મો���સનુ� પોતાનુ� અલગ ગા�ડપણ હતુ�.
ે
રાજપૂત સમુદાયના છ��.
કોઈ નવા િમશનમા � સે�ટર ફોર �ટડી ઓફ ડ�વલિપ�ગ ગુજ.મા� CMને દૂર કરવા કરતા� નવા �ણ વખત પુિલ�ઝર એવોડ� જેવુ� ક�, 21મી સદીની અમે�રકન યુિન.
સોસાયટીઝ (સીએડીએસ)મા�
લગાવીએ તો �વ�નો પૂરા �ોફ�સર અને રાજકીય �ટ�પણીકાર CMની પસ�દગી ચ�કાવનારી છ�. ભૂપે�� િવજેતા અને ‘ધ �યૂયોક� ટાઈ�સ’ના ઓમા� �ગિતવાદીઓના કઠોર સમુહ.
િનયિમત કટારલેખક
થઈ શક છ�. પટ�લનો અનુભવ રા�યના અ�ય વ�ર�ઠ ખાસ કરીને એવા પુરાવા મળશે ક�,
�
ણ રા�ય - કણા�ટક, ઉ�રાખ�ડ અને ભાજપ નેતાઓથી ઓછો છ�. ગુજ.મા� ક િદવસ, આજથી 1000 વ�� �ોફ�સરો, વહીવટી અિધકારીઓ અને
સ�યા ન��લા, માઈ�ોસો�ટના સીઈઓ � તાજેતરમા� જ ગુજરાતમા� CM ભાજપ માટ� ચૂ�ટણી �િત�ઠાનો સવાલ છ�, એ પછી પુરાત�વશા��ીઓ �યારે છા�ોને રાજનીિત, ýિત, િલ�ગ ક� લ�િગક
ે
બદ�યા પછી સવાલ પુછાઇ ર�ો છ� ક�, ક�મક� PM અને �હમ��ી આ રા�યના ખોદકામ કરશે તો તેઓ જ�ર પુછશ ક�, ઓળખને આધારે ��ઢવાદી િવચારો �ય�ત
સારા િવચાર જુ�સો, ભાજપ િવિવધ રા�યોમા� આવુ� શા માટ� છ�. છ��લા ક�ટલાક સમયથી લોકોમા� ક�વી રીતે US જેવી મહાશ��તએ મ�યપૂવ�ને કરવાની ��થિતમા કાઢી મુકાતા હતા.
�
કરી રહી છ�? એ વાતથી ઈનકાર કરી શકાય સરકાર ��યે નારાજગી ýવા મળતી
પોતાના જેવુ� ઉદાર વલણ અપનાવનારા ડાબેરી કબીલાની મહામારીએ જમણેરી
તો સ�વેદના� નહીં ક�, તેના પાછળ આગામી િવધાનસભા હતી. નારાજગી છતા� મોટી સ��યામા� બના�યા, �યારે પોતે મ�યપૂવ� જેવુ બની કબીલા એકજૂથતાને સિ�ય જ કરી છ�.
અને 2024 લોકસભા ચૂ�ટણીની તૈયારી પાટીદારોએ 2017ની ચૂ�ટણીમા� ભાજપને
ગયુ� અને પોતાની રાજનીિતમા� કબીલાની ýક�, અમે�રકા અને બીý અનેક લોકત��
�
સ�તુિલત રાખે છ� છ�. એવુ� પણ મનાઈ ર�ુ� છ� ક�, ક�ટલાક વોટ આ�યા હતા. નવા પ�રવત�ન સાથે પ�િતઓ અપનાવી? મ�યપૂવ�વાળા બહ�મતીવાદથી ઘાતક કબીલાવાદમા ક�વી
રા�યોમા� સરકારના �દશ�નથી લોકો એક પાટીદારને CM બના�યો છ�, જેનાથી
પોતાના� મોટા� ‘કબીલા’ને ‘િશયા’ રીતે બદલાઈ ગયા? મારો જવાબ છ� :
ે
નારાજ હતા. પાટી�ના ને��વને લા�ય ક�, આ સમુદાયને �પ�ટ સ�ક�ત ýય છ� ક�, અને ‘સુ�ની’ કહ�તા હશ અને USનો આજે સોિશયલ નેટવક� સતત લોકોનુ�
ુ�
�
માઈ�ોસો�ટમા� 1992મા� કામ કરવાનુ� તેની અસર વોટ પર પડી શક� છ�. ઓછામા પાટી� પાટીદાર સમુદાયના વોટ મેળવવાના કબીલાને ‘ડ�મો���સ’ અને ‘�રપ��લક�સ’ �ુવીકરણ કરી ર�ુ� છ� અને વૈ�ીકરણ,
મ� શ� કયુ�, ક�મક� હ�� એવી ક�પની માટ� કામ ઓછ�� નવા CM તરીક� નવો ચહ�રો �યાસ કરી રહી છ�. આ સમુદાયના વ�ર�ઠ કહી શક� છ�. ýક�, બ�ને સતત જૂની જળવાયુ પ�રવત�ન, આત�કની િવરુ� યુ�,
કરવા માગતો હતો, �યા� મોટી સ��યામા� આપવાથી નારાજગી ઘટાડી શકાય છ�. નેતા િનિતન પટ�લના �થાને ભૂપે�� પટ�લને પરંપરાઓ પર ચાલતા ‘અમે િવરુ� તેઓ’ આવકમા� વધતુ� �તર અને ટ���નકલ
એવા લોકો હોય, જે માને છ� ક� તેઓ દુિનયાને અચાનક પ�રવત�નમા� નવા ચહ�રાને ધૂરા CM બનાવવા દશા�વે છ� ક�, પાટી�નુ� ક���ીય િવચારધારાવાળા દેખાવા લાગે. નવાચારોને કારણે સતત નોકરી બદલવાથી
�
બદલવાના િમશન પર છ�. 2014મા� મને સ�પવાનુ� દશા�વે છ� ક�, ક���ીય ને��વનુ� ને��વ િનય��ણ પોતાના હાથમા રાખવા ક�ર �રપ��લકન કબીલાવાદ ઝડપથી લોકો તણાવમા� ડ�બેલા છ�. તેનાથી લોકત��
ુ�
માઈ�ોસો�ટનો �ીý સીઈઓ બનાવાયો. એ સમયે રા�યના ને��વ પર િનય��ણ છ�, જે માગે છ�. ઉ.�.મા� 2022મા� ચૂ�ટણી છ� ફ�લાઈ ર�ો છ�, ક�મક� �રપ��લક�સમા� ચલાવવ મુ�ક�લ થઈ ગયુ� છ�. ને��વ
ં
મ� �યા�ના કમ�ચારીઓને ક�ુ� ક�, આપણી ક�પનીની ક�ટલીક હદ સુધી નબળ�� છ�. ýક�, અહી એ અને આ રા�ય ભાજપ માટ� મહ�વનુ� મોટા �માણે એવા �ેત િ��તી �ભાવી મહ�વ ધરાવે છ�. USની વસતીમા� USની
સ��ક�િતને પુનø�િવત કરવી મારી સૌથી મોટી સવાલ ઊભો થાય છ� ક�, પાટી� UPમા� પણ છ�, ક�મક� અહીંથી જ સૌથી વધુ સા�સદ થઈ ગયા છ�, જેમને ડર હતો ક� USના સેનાની સમાન િવિવધતા છ�. સૈ�ા�િતક
�ાથિમકતા રહ�શે. મને સીઈઓ બને વધુ સમય થયો આવુ� પ�રવત�ન ક�મ નથી કરી શકતી? આવે છ�. ભાજપને ડર છ� ક�, ઉ.�.મા� સ�ાકીય માળખામા તેમનો દબદબો બહ�મિતવાદ પર આધા�રત નૈિતક ને��વ
�
ન હતો અને જે બેઠકોની હ�� અ�ય�તા કરતો હતો. કણા�ટકમા� પ�રવત�નનો સ�બ�ધ સીધી ચૂ�ટણી હારી જતા� તેના રાજકીય દબદબાને બદલાતા સામાિજક માપદ�ડો, �વાસન મહ�વ ધરાવે છ�. એટલે USની સેના એ
�
તેમા� બે સૌથી મહ�વની બેઠકોમા�થી એક સાથે મ� રીતે ચૂ�ટણીલ�ી ફાયદો નથી, ક�મક� �યા નુકસાન પહ�ચશે અને 2024 લોકસભા અને વૈ�ીકરણને લીધે સમા�ત થઈ ર�ો સમયે બહ�મિતવાદની વાહક બનેલી છ�,
�યોગ કય�. દર સ�તાહ સીિનયર લીડરિશપ ટીમની નøકના ભિવ�યમા� ચૂ�ટણી નથી. તેનો ચૂ�ટણીમા� તેનો માગ� કપરો બની શક� છ�. છ�. આ સ�ક�ત આપવા માટ� તેમણે ��પને �યારે વધુને વધુ નાગ�રકો, નેતાઓ
�
બેઠક યોýતી હતી. તેમા� મ� મારા િવચારો �ય�ત સ�બ�ધ 75 વ�� ક� તેનાથી વધુ �મરની ýક�, ઉ.�.મા� øતનો અથ� હશે ભાજપ ચૂ�ટી લીધો, જેણે ઉ�સાહપૂવ�ક તેમના ડરને સ�તા કબીલાવાદને અપનાવી ર�ા છ�.
કયા� ક�, આપણે એક-બીý �ગે પોતાની સમજ �ય��તને કોઈ પદ ન આપવાની ભાજપની ��યેની તથાકિથત નારાજગીના અનુમાન અવાજ આ�યો. એક સમયે િસ�ા�તવાદી મને િચ�તા એ વાતની છ� ક�, કબીલાવાદનો
વધારવાની જ�ર છ� - એ વાતને સમજવાની જ�ર છ� નીિત સાથે છ� અને યેિદયુર�પા આ સીમા ખોટા સાિબત થશે . ýક�, ભાજપનુ� ક���ીય રહ�લા અનેક �રપ��લકન આ ધારામા� આ વાઈરસ હવે દુિનયાના અનેક સૌથી
ક�, કઈ વાતથી આપણે �ે�રત થઈએ છીએ. ક�પનીના પાર કરી ગયા હતા. ýક�, બીý રા�યોમા� ને��વ પ�રવત�ન કરી શ�યુ� નથી અને CM વહ�વા લા�યા અને એવા જ િવચારો િવિવધ લોકત��ોને સ��િમત કરી ર�ો છ�,
�
મુ�ય લીડર તરીક� પોતાની �ગત મા�યતાઓને પ�રવત�નનો સ�બ�ધ ચૂ�ટણીલ�ી લાભ છ�. યોગી પદ ýળવી રાખવામા સફળ ર�ા અપનાવી લીધા, જે અફઘાન તથા અરબ જેમક�,ઈઝરાયેલ, �ાઝીલ, હ�ગરી અને
પોતાના કામ સાથે િમલાવવાની જ�ર હતી. હ�� ઉ�રાખ�ડમા� બે CM બદલાઈ ગયા છ�, �યા� છ�, પરંતુ અહીં પણ પ�રવત�નના �યાસ દુિનયાની કબીલા રાજનીિતમા� �ભાવી છ�. પોલે�ડ. લોકત��ોના આવા કબીલાવાદ
ýણતો હતો ક�, ý આપણે પોત-પોતાનો અહ�કાર 2022મા� ચૂ�ટણી છ�. િ�વે�� િસ�હ રાવતને પાછળ ચૂ�ટણીલ�ી નુકસાનને લઘુતમ અને એટલે ક�, મા� બે િવક�પ છ�, ‘શાસન કરો વાઈરસથી સ��િમત થવાનો આનાથી
છોડીને પોતાની બુિ� અને �મતા સાથે નવા ખસેડીને તીરથ િસ�હ રાવતને લવાયા અને ફાયદાને મહ�મ કરવાનો ઉ�ે�ય હતો. ક� મરી ýઓ’. ખરાબ સમય હોઈ શક� નહીં.
િમશનમા� એક સાથે નવેસરથી લગાવીએ તો આપણે
�વ�નોની નøક પહ�ચી શકીએ છીએ. દરેક� પોતાની
�ગત પસ�દ નાપસ�દ અને દશ�ન �ગે વાત કરી.
અમને કહ�વાયુ� ક�, અમે એ િવચારીએ ક� અમે કોણ
ે
છીએ, પોતાના ઘરમા� અને ઓ�ફસમા� પણ. અમે
પોતાની ઓ�ફસના �ય��ત�વની સાથે પોતાના બહાર મન અન �રમા� �યાન ધરો દુખથી ભાગો નહીં ,તેનો સામનો કરો
øવનના �ય��ત�વને ક�વી રીતે ýડીએ છીએ?
ે
લોગોએ પોતાની આ�યા��મકતા �ગે ચચા� કરી. ધી-તોફાનમા� તણખલાને ઓછ�� નુકસાન થાય છ�. આપણે ભલે તણખલુ� ન �યાત લેખક એ�હાટ� ટો�લ લખ છ� ક� �ાચીન �ીસના એક દાશ�િનકને �યારે
આ સમયે મને �યાન આ�યુ� ક�, મ� �થમ વખત � હોઈએ, પરંતુ આ શ�દમા�થી બીý બે શ�દ કાઢી શકાય છ� - માઈ�ો અને િવ જણાવાયુ� ક�, તેમના પુ�નુ� દુઘ�ટનામા� મોત થયુ� છ� તો તેમનો જવાબ હતો
મારા કમ�ચારીઓને પોતાના �ગે વાતો કરતા નેનો. માઈ�ોનો અથ� થાય છ� સૂ�મ, નેનોનો અથ� છ� નાનુ�. માઈ�ો એક ક�, ‘હ�� ýણતો હતો ક� તે અમર નથી’. શુ� આ સમપ�ણ છ�? ક�ટલીક ��થિતઓ
સા�ભ�યા છ�, મા� કામ-ધ�ધાની વાતો કરતા નહીં. જુની �યવ�થા છ�. નેનો શ�દ હમણા ક�ટલાક વ��મા નવી એવી હોય છ�, જેમા� આ સમપ�ણ
�
�
�મમા ચારે તરફ નજર ફ�રવતા મ� ýયુ� ક�, ક�ટલાકની �યવ�થા તરીક� આ�યો છ�. આ શ�દોને ટ��નો.સાથે પણ અ�વાભાિવક, અ�ાક�િતક અને અમાનવીય
�ખમા� �સુ હતા. મ� તેમને ક�ુ� ક�, આપણે વધુ સા�કળી શકાય છ�, પરંતુ આપણે તેમને પ�રવારના �બ�ધન લાગે છ�. બની શક� છ� ક�, ક�ટલીક ચરમ
�
�ડો િવચાર કયા� વગર કામમા� વધુ સમય લગાવીએ સાથે સા�કળીએ. બહારની �યવ�થાઓને નેનો રીતે ચલાવો. ��થિતમા ‘વત�માન’નો �વીકાર કરવો
છીએ. મને યાદ છ�, મારા �દર હ�મેશા શીખવાની અ�યારે વધુ પડતી સાવચેતી રાખવાનો સમય છ�. �યારે તમારા માટ� શ�ય ન હોય. પરંતુ સમપ�ણમા�
ભૂખ રહી છ� - પછી તે કોઈ પણ વાત હોય. મારી ઘરની �યવ�થાને માઈ�ો રીતે ચલાવો. દરેક નાનામા� નાની તમને તેના માટ� વધુ એક તક તો મળી જ
ભાવનાઓ િવિવધ �કારના અનુભવોથી િવકસી બાબતનુ� �યાન રાખો. આવકનુ�, ખચ�નુ�, ઘરના સ�યોની ýય છ�. ýક�, તમારા મનમા� સવાલ ઉઠશ ે
છ�, તેનો સ�બ�ધ નવા િવચારો અને બીý લોકોની માનિસકતા, સ�બ�ધો વગેરે. બહાર આપણો દબદબો હોય છ�, ક� કોઈ દુ:ખ ��યે સમપ�ણ ક�વી રીતે કરી
સ�વેદનાની ભાવના સાથે ýડવાનો ર�ો છ�. િવચારો ઘરમા� દબાણ હોય છ�. બહાર �િત�ઠા મળ�લી હોય છ�, ઘરમા� શા�િત હોય છ�. બહાર શક� છ�. થોડા સમય માટ� સમપ�ણને ભૂલી ýઓ. તમારુ� દુ:ખ �યારે વધુ ઘેરુ� હોય છ�
મારા �દર જુ�સો ભરે છ�. સ�વેદનાઓ મને સ�તુિલત સ�પિ�ની બાબત છ�, ઘરના �દર સાધનાની. બહાર માનને સાધવુ� પડ� છ�, ઘરમા� �યાન �યારે એ વાતની સ�ભાવના વધુ રહ� છ� ક�, તેના ��યે સમપ�ણ રા�યા વગર તમે તેનાથી
રાખે છ�. સાધો. બહાર �િત�ઠા કામ લાગે છ�, ઘરમા� �ેમ કામમા� આવે છ�. બહારની બાબત પલાયન કરો, તેનાથી દૂર થવાની ઈ�છા તમારા �દર હોય છ�. ýક�, બચી જવાનો કોઈ
- ન��લાના પુ�તક ‘િહટ �ર���’મા�થી સાભાર શા�િતથી સ�કળાયેલી છ�, ઘરની બાબત ખુશી સાથે છ�. માગ� હોતો નથી. પ�ર��થિતનો સામનો કરીને જ તેનો ઉક�લ શોધી શકાય છ�.