Page 11 - DIVYA BHASKAR 090222

Friday, September 2, 2022

�
લોકત�ના એ વરે�ટની ટોચ પર શોભ ે તાઇવાન જવા ટાપ પર વસનારી
ુ
ે
�ý �વરાજમૂલક લોકત�ન કારણ
ે
�
�
ુ
રાø છ. પ�પનો જ�મ ખીલવા માટ � ે
�
�
�
એવ િવધાન ���ન �ટઅટ મીલન છ� રાખીએ તો પણ એ ખીલી ન શક. ે �
ુ
�
ુ
�
�
�
થયો છ. ફોમિલનના �ાવણમા એને
�
તાઇવાનની �ý આ વાત સમજ છ
�
ે
�
�ટઅટ મીલન મહાિવધાન વારવાર યાદ આવ. એવા બનાવો બનતા જ ર�ા
ુ
�
ં
�
ે
ુ
છ. િત�તા સતલવડ �ગ ઘસાત લખતી વખત પણ એક બાબત માર વલણ
ે
ે
ે
ુ
�
�
ૂ
�
ુ
ુ
�પ�ટ છ. િત�તાøના ગનાની પરી સાિબતી ન મળ અન તમને સ�ીમ કોટ�
ે
ે
�
ે
�
બાઇ�જત બગનાહ ýહર કરે પછી તમને મ��ત મળ તો મારા જટલો આન�દ
ુ
ે
ે
ુ
�
ં
અ�ય કોઇને નહી થાય.
લોકત�� અન �યાયત�ને ýડતી ધરી કવળ સ�ય છ. ચાવાક કોણ
ે
�
�
�
�
હતો? એ જગતનો �થમ રશનિલ�ટ હતો. એના જમાનામા એવો
ે
�
મત �ચિલત હતો ક વદમા ��ા ન ધરાવ, ત મનુ�ય પણ
�
ે
ે
�
ે
ના��તક ગણાતો. લોકો પનજ��મમા ભાર ��ા રાખનારા
ે
�
ુ
�
હતા. એવા વિદક પયાવરણમા� ચાવાક ક� : ‘ભ�મીભત�ય
�
ૈ
�
ૂ
�
ુ
�
ુ
ે
ે
ે
દહ�ય પનરાગમન� કત:।’ જ દહ �મશાનમા� બળી ગયો
ે
�
�
�
ુ
ુ
ે
તન પનરાગમન વળી કવી રીત થઇ શક? જરા િવચારી
ે
ે
ે
જઓ. જન અ�લાહમા� ��ા ન હોય, તવા માણસ
ુ
�
‘મસલમાન’ હોઇ જ ન શક. જન ઇસ િ��ત ક �
ે
ુ
ુ
ે
બાઇબલમા ��ા ન હોય, ત ‘િ��તી’ ન હોઇ
ે
�
ે
શક. જન વદમા અન ઇ�રમા� લગીર ��ા ન
ે
�
ે
ે
�
ે
�
ુ
હોય તવો માણસ ‘િહદ’ હોઇ શક. આટલા
�
ે
્
�
ુ
�
મા�સ તો િહદઓને આપવા જ પડ�! એટલી
�ામાિણકતા તો સ�યલર ગણાતા કમ�શીલો પાસ ે
ુ
ે
હોવી જ ýઇએ.
ે
�
�
ુ
ભારતમા સાન ગરø જવો સવદનશીલ
ે
�
ે
�
ુ
�
�
ુ
જ હૉન �ટઅટ મીલ એક ઉમદા િવચારક હતો. એ અથશા��ી પણ � ુ વાતાઓ ગલામ ઇસપ તરફથી મળી છ � ગાધીજન અ�ય કોઇ હશ ખરો? એમણે એક ��
�
�
ે
ુ
એ વાત યાદ રાખવા જવી છ. પ�પનો
ે
ે
�
ે
હતો અન િ��ટશ પાલામ�ટમા� સાસદ પણ હતો. એણે લખેલ
�
�
ૈ
�
ુ
�
ુ
એક િવધાન વદમ�� જવ પિવ� છ અન એવરે�ટની ટોચ પર જ�મ ખીલવા માટ થયો છ. ફોમ�િલનના િહદ સમાજન પ�ો હતો : ‘અ�ત અન અ���યતા
ૂ
�
ે
ે
ે
ે
ે
�
ે
�
�
શોભ તવ છ. એ કહ છ : ‘The whole of mankind has no right to �ાવણમા એને રાખીએ તો પણ એ ખીલી ન વ� ત વળી કોઇ મળ હોઇ શક ખરો?’ ગાધીøએ
�
ે
�
ુ
�
ે
�
ે
�
ે
ુ
ુ
�
�
ુ
ુ
�
�
�
silence one dissenter.’ (જદો અિભ�ાય ધરાવનાર એક મનુ�યના શક. તાઇવાનની �ý આ વાત સમજ છ. � ýહરમા વારવાર ક� હત : ‘અ���યતા તો િહ�દ ધમન કલક
ં
�
�
�
ે
ુ
ે
�
ુ
�
ે
ે
અવાજન દબાવી દવાનો અિધકાર સમ� માનવýતન પણ નથી હોતો.) ‘પચ બોલ �યા પરમે�ર’ જવ પરંપરાગત સ� છ.’ øવનભર મહા�મા અ���યતા સામ લડતા જ ર�ા. બાબાસાહબ
�
ે
ે
�
ે
�
ૂ
ે
ૂ
આવા પિવ� િવધાનનો મમ પામવામા સૌ�થમ િન�ફળતા એથ�સની બહારથી આકષ�ક જણાય તોય લોકત�� માટ ઉપકારક નથી. એ �બડકરના અનયાયીઓ વાતવાતમા મહા�માન ડૉ. �બડકરની સામ મકીને
ે
�
ે
ુ
ે
�
�
�
ે
ુ
ે
�
�
�
ે
ે
�
ે
�
�
�
ુ
�
�
ૂ
ે
�
�
ે
લોકસભાન મળી, તથી આજથી લગભગ 2300 વષ પહલા વીર સ�મા રહલ ýખમ ખતરનાક છ. િવનોબાøન સવાનમિત ��ય ખાસ � ુ �યારક બકવાસ કરતા રહ છ. એમને ડૉ. �બડકરના શ�દો અપણ કરવાનુ �
ે
�
�
�
�
�
સો���ટસને હમલોક પીવાની ફરજ પડી હતી. સો���ટસનો શાણો આકષ�ણ રહત. સવાનમિત પણ �યારક અ�યત ýખમકારક હોઇ મન થાય છ. સાભળો :
ુ
ુ
�
�
�
ુ
ુ
�
�
અવાજ એથ�સના નગરજનોને ન સમýયો તથી સો���ટસ શક છ. હ�રયાણાની જગલી ખાપ પચાયતમા શ બનત? કોઇ ગાધીø કો ખો કર વ�તત:
ે
�
�
�
�
ુ
�
ે
�
ે
ુ
�
ે
�
ે
ુ
ે
જટાય�િ� ધારણ કરીને ��યન સામ ચાલીન ભ�ો. િવચારોના યવાન અ�ય �ાિતની યવતી સાથ લ�ન કરે �યાર �ામ- ભારતને અપના બહત કછ ખો િદયા હ। �
ુ
ુ
ે
ે
�
�
ુ
�
ે
ુ
ુ
�
�
ે
ે
�
લોકત��ન માળખ લોકસભા અન રા�યસભા �ારા �ગટ પચાયત એ �મી યગલને ઝાડ સાથ બાધીને દડા મારવાનો માનવતા કો ઉન પર ગવ થા।
ં
�
ુ
ુ
ે
ે
�
ુ
�
ુ
ે
�
ે
�
થત હોય છ, પરંત લોકત��ન કાળજ સો���ટસ �ારા જ �દાવનમા � િનણ�ય �યારક સવાનમિતથી લતી અન �મીઓને પરેશાન દિલત� ઔર પી��ત� કા
ુ
ુ
�ગટ થત હોય છ. � કરતી. એક સહારા ચલા ગયા।
�
આજથી 75 વષ પહલા ‘�વરાજ’ શ�દ દશમા � ગણવત શાહ �યારક તો યગલોને મારી નાખવાનો િનણ�ય પણ ખાપ ઉનકા øવન હી પરોપકાર ક િલએ થા।
ુ
ે
�
�
�
�
ે
ુ
�
ુ
ે
ૂ
ુ
ુ
ે
ે
�
�
ખણખાચર ફરી વ�યો. તમા મહા�મા ગાધીનો ýદ ‘િહદ પચાયતના (અ)સ�યો સવાનમત લતા! સવાનમત લવાતા વ ઉસક િલએ િજય ે
�
�
ે
ે
ે
�
ે
�
�
ે
�
ુ
�
ે
�
�
ે
�
છોડો’ જવા બ શ�દો �ારા �ગટ થયો. ýદ ઉપરાત એક અ�ય ઘણાખરા િનણ�યોમા �હૉન �ટઅટ મીલના િવધાનમા �ગટ ઔર ઉસીક� િલએ મર। ે
�
ે
બાબત પણ જવાબદાર હતી. ��યક આદમી �વરાજ ઝખ છ. થતો પિવ� િમýજ ગરહાજર હોવાનો. સપણપણે આ��તક એવા ભારતીય રાજનીિતમ ઉનકી દન
ે
�
ે
�
ે
ૂ
�
�
�
ગલામી કોઇને ગમતી નથી. તાઇવાન જવા ટાપ પર વસનારી �ý ધમઘલા સમાજમા વસનારા કોઇ ના��તકનો વાળ પણ વાકો ન થાય અમર હ ઔર �ર�ા�મક ભી હ। �
�
�
ે
�
�
ુ
ે
ે
ુ
ે
�
�વરાજમૂલક લોકત��ન કારણે રાø છ. ચીનની અભ� સરમખ�યારશાહીના એવો સમાજ સ�ય સમાજ ગણાય. ભીમરાવ ��ડકર
ે
ુ
ૈ
ે
�
�
ભડા અ�યાચારો વઠવા માટ તાઇવાનના લોકો તયાર નથી. તાઇવાન ભલ ે ભારતીય પરંપરામા ચાવાક જવા વીર મનુ�યન મારી નાખવામા આ�યો (કાનનમ��ી, ભારત સરકાર)
ૂ
ે
�
�
ે
�
ૂ
ુ
નાન, પરંત �ýન લોકત�� ગમી ýય છ. પ�રણામે ચીનતરફી માહોલ પદા હોય એવ �યાય લખાય નથી. ‘અનલ હક’ જવા બ શ�દો ઉ�ગારનારા ન�ધ: કમલાપિત િ�પાઠીએ ગાધીøના દહિવલય પછી ��ाजिलया (1948) મથા ળ �
ુ
�
�
ે
ે
ુ
�
ુ
ે
�
ે
�
્
ं
ं
�
ે
ે
�
ુ
�
ુ
�
�
ૂ
થાય એવા ચીનના �ય�નો િન�ફળ ýય છ. આપણને નાની નાની સદર મ�સરને શળી પર ચડાવી દવામા આ�યો હતો. ઇટાલીના �નોએ ક� : ‘��વી એક પ�તક �ગટ કય હત. ભારત સરકાર તરફથી �કાશન પામલા એ પ�તકમા ડૉ.
ૂ
ૂ
�
ુ
ે
ુ
ુ
�
ુ
�
�
ુ
ુ
�
ૂ
ૂ
વાતાઓ આપનાર ઇસપ ગલામ તરીક� વષ� સધી ø�યો હતો. આપણને સદર ગોળ છ, સપાટ નથી.’ એ �નોને øવતો બાળી મકવામા આ�યો હતો. �હૉન (અનસધાન પાના ન.18)
ુ
�
�
�
�
ુ
�
ુ
�
ે
�
�
ે
ુ
�
�
ુ
‘ø તભાઇ, �હી કમ?’ ૈ ુ ે સદકો માટ બધ થઇ ગઈ. ‘સાર થય, અ�યાર જ તારી નોકરી ગઈ. માર પદર દા’ડા �
મ��જદમા સદકાના પસા આપીને બહાર નીકળતા øતન
ે
ુ
�
�
અજમર ýવ છ, આ રકડી સભાળી લ. િહસાબ આ�યા પછી કરીશ.’ યસફ
�
ે
ુ
�
�
�
ુ
ુ
ૂ
ે
�
�
ુ
�
ુ
ુ
�
�
ૂ
�
એના પાટનરે લાગલ જ પ�. ‘બસ, એમ જ...’ øતના બહ ઠડકથી બાઈન ઓફર કરી. પદર િદવસ તો છોકરા ભ�યા નહી ં
જવાબ એના પાટનરને વધાર િવમાસણમા ના�યો, પણ એ મગો જ ર�ો. રહ એ વાત જ બાઈ માટ મોટી હતી.’
�
ૂ
�
ે
�
�
�
ે
ુ
�
�
ં
ે
એના ચહરા પર �પ�ટ અણગમો દખાતો હતો. કારમા અળખામ� મૌન હત. � ુ લઘકથા ‘માનશો પકજભાઈ? પદર િદવસના પદરથી પણ વધાર ે
�
�
�
�
ે
ં
�
�
ુ
�
‘�ણક દાયકા પહલાની વાત છ, પકજભાઈ.’ øતભાઈએ જ મૌન તો�. પરથી અડધી ચા પી લ. પછી તો યસફ જ અડધી ચા સાથ ે વષ થઇ ગયા, પણ યસફચાચા �યારય પાછા આ�યા જ નહી.
ુ
ે
ુ
�
ે
ુ
ુ
�
ુ
�
�
ે
ે
ે
ૂ
�
ે
ે
‘સભાષ �ાઈમરી �કલ યાદ છ? એ �કલના ક�પાઉ�ડમા પાણીની ઓરડી હતી. પ�ા વગર બ ખારી િબ��કટ આપી દતો. બન એકબીýની હમલ વ�ણવ બસ, એ ચાની લારીની આવકમા�થી જ બાએ અમન �ણન મોટા
ુ
ે
�
�
�
ૈ
�
�
�
�
ે
�
ુ
ે
�
એક િવધવા બાઈ �યા નોકરીએ હતી. �રસસમા છોકરાઓને પાણી પાય. લાગણી સમજ, પણ બનન ખબર હતી ક સમાજ આ સબધને કયા. યસફચાચા તો હયાત છ ક નહી એ ખબર નથી, પણ બાન ે
ુ
�
ે
ે
�
�
ં
�
�
�
એ આછા-પાતળા પગારમાથી પોતાના �ણ છોકરાને ઉછર. સાજે પાણીની �વીકારવાનો ન હતો. અન એક િદવસ એ બાઈ પર આભ તટી ગય આજે �ણ વષ થયા અન એમની પ�યિતિથએ હ મ��જદમા �
ૂ
ે
ે
�
ે
ે
ુ
�
�
�
�
ુ
�
મોટી કોઠીઓ ધોઈને થાકી હોય �યાર સામ જ ઊભી રહતી યસફની રકડી પ�. �કલમા નવુ વોટર કલર લાગી ગયલ. પાણીની ઓરડી કાયમ સદકાના પસા આપુ છ.’ કારમા ફરી એક વાર મૌન છવાઈ ગય હત. � ુ �
ુ
�
�
ુ
�
�
�
ુ
�
�
ે
ે
ુ
ે
�
�
�
�
ૈ
�