Page 12 - DIVYA BHASKAR 081922

Friday, August 19, 2022 | 12

�
�
�ગ�ટ-�ાવણમા ઠર ઠર ભ��ત-શ��ત-��ાનો
�
�
�
િ�વેણી સ�ગમ વહ છ. અવની��ના� ટાગોરે
ુ
ે
�
ુ
�
ભારતમાતાન િ�� દોય અને આજ ‘ભારત માતા કી
ે
જય’નો નારો આકાશ સુધી ગરજ છ �
ે
આ મ�લા વશના વારસદાર ક��ીય સાિહ�ય અકાદમીના લખકોને પા�રતોિષક
ુ
ે
�
�
ે
આપવાની ‘સવા’ કરી હતી!
�
ે
ે
ભારત ભા�ય િવધાતાના આ ��ઠ િદવસો છ, �ાવણ અન ઓગ�ટના.
ે
�
ુ
લોકમા�ય િતલકની પ�યિતિથથી તનો �ારભ થાય છ. �ી અરિવદ ઘોષ 15
�
ં
�
�
�
ુ
ઓગ�ટ� જ��યા હતા. ખદીરામ બોઝ આ િદવસોમા ફાસીના માચડ ચ�ો
�
હતો. અમ�રકામા ‘�ાિતના માતા’ (મધર ઓફ �રવો�યુશન) તરીક� આદર
ે
�
�
ે
ે
ુ
�
પામલા મડમ િભકાઈø ર�તમ કામાની િવદાયિતિથ આ જ મિહનામા�. યાદ
�
�
ં
�
�
�
રહ ક ‘હર ઘર િતરગા’નો �થમ રા���વજ જમનીના �ટટગાટ�મા મડમ કામાએ
ે
�
વદન, અિભનદન, અિભવાદન! ફરકા�યો હતો અન તમના ગજરાતી સાથી બ�ર�ટર સરદાર િસહ રાણા હતા!
�
�
ુ
ે
ે
ે
�
ં
ુ
ુ
�
�
ુ
�
ુ
ે
ઓગ�ટમા� ધમધમી ઊ� હત રગન, િસ�ગાપર અન આસામન ઈ�ફાલ.
ુ
�
ુ
રણમોરચે નતાø સભાષચ� બોઝની ‘આઝાદ િહ�દ સના’ ધસમસી રહી
ે
ે
ે
�
હતી. િ��ટશ રાજકતા િવ��ટન ચિચલ ગભરાયો અન બમાના રણમોરચે
�
�
ુ
ે
�ગ�ટ-�ાવણની શ��ત-ભ��તન! લોડ માઉ�ટ બટનને મોક�યા. 1945મા રગનની મલાકાત લનારા પ�ડત
�
�
ે
ં
�
ે
ુ
ે
�
જવાહરલાલ તમના પવ િમ� સભાષ �થાપલા ‘આઝાદ િહદ ફોજ’ના �મારક
ૂ
�
ે
ે
ુ
�
ે
પર Ôલહાર અપણ કરવા જઈ શ�યા નહી, કારણ ક લોડ અન લડી માઉ�ટ
ં
�
ે
�
ે
ે
ે
બટને તમ કરવા દવાની ના પાડી હતી!
ે
ઓગ�ટ-�ાવણનો મિહમા જ એવો છ. જટાજટ મહાદવનો મળ મ�
ૂ
ૂ
�
�
�
ે
�
�
�
એકલુ સોમનાથ જ શાન, ઓગ�ટ-�ાવણમા તો ઠર ઠર ભ��ત-
�
�
ે
�
ુ
ે
ે
�
ે
ે
ઓ ગ�ટ છ અન �ાવણ પણ છ. એકની શ��તએ ઈિતહાસનો શ��ત-��ાનો િ�વણી સગમ વહ છ. મા�શ��ત-માતા કાલીથી માતા જ ‘મ��ત’નો હતો, �ીø �ખ પણ તન માટ અન ગૌરી-પાવતી સાથનો ે
ુ
ૂ
ે
�
�
ે
ે
ે
�
�
�
‘િશવપરાણ’નો વાતાલાપ પણ તવો. આચાય શકરે, કિવવર રાજવી પ�પદ�ત
�
�દાજ પરો પા�ો છ અન �ાવણ ભ��તની સાથની શ��તનો
�
ે
ુ
ે
મિહમા િવ�તાય� છ. આ િદવસોમા અ-પજ િવરાન િશવાલયોમા � �બા અન ચામડા, મા આશાપરાથી અનક �વ�પ જ િવરાøત છ એ તો જ ��ોત ર�યા છ ત ભારતીય આ�માના િશવ-�વ�પનો રણકાર છ. તમનો
ુ
ે
ે
ે
�
ૂ
�
ુ
ે
�
�
�
�
�
ે
ે
પણ ઘટારવ થશ. આ�થાનો િહમાલય પિ�મે સોમનાથ �વ�પ િવરાજ છ. ભારતીય આ�માની પહચાન છ. એટલે તો �ી અરિવદ વડોદરામા� બસીન ે ‘ઓમ’ તો ��ાડનો �ણવનાદ છ. કટલા વષ�થી? એક ગણતરી �માણ એક
ે
�
�
�
ે
�
ે
�
�
�
ે
ે
ે
�
�
�
�
ે
�
�
ે
�
ે
ુ
ુ
�
ૂ
�
�
�
આ ભ�ય દવાલયના પ�રસરમા� �વશ કરતા જ િવનાશ અન િનમાણના � સદર બગાળની �ાિતકારી ચળવળ માટ ‘ભવાની મિદર’ લ�ય, બ�કમચ�� ે અવ, 97 કરોડ, 26 લાખ, 89 હýર, 783 વષથી આપણી ��વીમાતા
�
�
ે
�
�
કટક�ટલા પા�ો �મરણમા આવ. એક તરફ મહમદ ગઝનવી, ઔરંગઝેબ, આન�દમઠમા ‘વ�દે માતર�’ન ગીતગાન કયુ, અવની��નાથ ટાગોરે અ��ત�વમા છ. સાતમ-આઠમે આપણે ક�ણા�ટમી-જ�મા�ટમી
�
�
�
�
�
ુ
�
�
�
ે
ે
ુ
�
ુ
ે
ે
�
�
�
વલદાઓ, મહમદ બગડો અન બીý ઘણાએ આ�મણો કયા, દવાલયન �વ�ત ભારતમાતાન િચ� દોયુ અન આજે ‘ભારત માતા કી જય’નો ઊજવીશ. �વામી �ાનાનદ િવ�ાન, ટ�નોલોø અન �ાચીન
ે
�
ે
�
ુ
ે
ે
�
ે
ે
�
�
�
ુ
�
�
ે
�
કયુ. િશવિલગનુ ભજન કરવાની મઝહબી ઘલછાએ વરિવખર ��થિત સø. નારો આકાશ સધી ગાજ-ગરજે છ. આને જ લડનના ‘ઈ��ડયા સમયના વદના સય�ત અ�યાસી છ. સોમનાથ ��ટ તમનુ એક �યા�યાન
�
�
ે
�
�
�
�
�
ે
�
�
�
�
ે
તો બીø તરફ હમીરø લા�ઠયાનો સઘષ અન ��યાગના તજ��વની હાઉસ’મા છક 1905મા સાવરકર અન �યામø ક�ણવમાએ ગોઠ�યુ હત તની પ��તકા રસ�દ છ. તમા જણા�યા �માણ ý
�
�
ે
ે
�
ુ
ે
ે
�
ુ
ે
�
ચૌલાદવીની રણનીિત પણ સોમનાથનો કીિત�વજ છ. અહ�યાબાઈ હોલકર, ‘�વત�તા લ�મીની જય હો!’ની ઘોષણામા પલટા�ય ુ � હ�તા�ર આધુિનક કલ�ડર-પચાગની સાથ મળ પાડીએ તો �ીક�ણનો
ે
�
�
ે
�
�
�
ે
�
ે
�
ુ
�
ુ
િસ�રાજ, કમારપાળ, રાનવઘણ અન છવટના મહાનાયક સરદાર અન 1907મા જવાન પýબી મદનલાલ ધીગરા લડનની જ�મ ઈસવીસન પવ 3228ની 21 જલાઈએ થયો હતો.
ૂ
ે
�
ં
�
�
�
ે
�
વ�લભભાઈએ ‘િવનાશથી િનમાણ’ની ભારતીય ઉપખડની સાથકતાનો પ�ટોનિવલા જલમા ‘�વત�તા લ�મીની જય હો’ના સ� િવ�� પ�ા પણ આપણે તો ભલો આપણો �ાવણ! અધમધરાતરે જમના
ુ
ૂ
�
�
ે
�
�
�
�
�
�
ે
જયઘોષ કય�. સાથ ફાસીના માચડ લટકી ગયો, થોડાક વષ� પછી એવો જ જળમા, માથ ટોપલીમા� બાળ ક�ણને લઈન સવાઈ માતા
ે
�
�
ે
�
�
ે
ે
�
ે
ુ
ે
સોમનાથના ‘લાઈટ એ�ડ સાઉ�ડ’ શોની ����ટ લખી ર�ો હતો �યાર ે હતા�મા સરદાર ઉધમ િસહ ફાસીએ ચ�ો, એ જ પ�ટોનિવલા જશોદા સધી વાસુદવ પહ�ચા�ા ત તો �ાવણનો જ ઈિતહાસ-
�
�
સશોધન અન સલાહ : બનનો અનભવ ર�ો. અિમતાભ બ�નનો અવાજ જલમા! િવડબના તો જઓ ક ઉધમ િસ�હનો કસ લડવાની ઘસીન ે આન�દને? છતા �ીક�ણને આપણે તના 4245મા જ�મિદવસે કહીએ:
ે
ુ
�
�
ે
ે
ે
�
�
ુ
�
�
�
ે
�
ે
�
ે
�
�
�
ે
ે
ુ
�
ુ
�
�
ુ
�
હતો એટલે તમને મળવાન, ચચાન મોટ� િનિમ� ર�. �યાર મ તમને ક� હત � ુ ના પાડનાર, ત�કાલીન ��લ�ડના ધારાશા��ી વી. ક. ક�ણમનને આઝાદી ‘હ�પી બથ ડ, િ��ા!’
�
�
ુ
�
ે
�
�
�
ે
�
�
�
�
�
ે
ુ
ક 1982મા �વામી િવવકાનદ ભરબપોરે, ખડર જવા સોમનાથ મિદરની સાખ ે પછી સર�ણ �ધાનનો હો�ો ભારત સરકારમા �વીકાય�! આવ જ બ�ર�ટર લાલ �ક�લો આપણા ઓગ�ટનો ��િત�તભ છ. પોતાના ભોગિવલાસ
�
�
�
ે
ે
ુ
ે
ુ
�
�
ે
�
ે
ુ
ુ
ુ
એક ભખડ પાસ �યાન ધય હત. નજર સમ� અફાટ મહાસમ� હતો... કવ ુ � આન�દ નારાયણ મ�લા અન જગત નારાયણ મ�લાન ઉદાહરણ છ. ચ�શખર માટ મઘલ બાદશાહોએ ભલ તની રચના કરી હોય, 1857થી તો ત �વત�તા
ે
ુ
�
�
ે
�
ે
�
�
ુ
�
ે
ે
�
ુ
�
ભ�ય ભારતદશ�ન તમણે કયુ હશ, એ �ણે? આઝાદના કાકોરી કસમા આ મ�લા સરકારી વકીલ હતા અન �વત� ભારતમા � (અનસધાન પાના ન.18)
ે
�
�
�
ુ
�
�
ે
ૂ
�
�
ે
ે
�
ે
ે
ે
‘ડી ...?’ એક વહલી પરોઢ� મીતાબહન પીરની �ખ ખલ છ ન ટવ દવ��ભા� કોલજના �કશોર જવા આવેગ–�વણ માડ હતા
ુ
મજબ પિતને બોલાવવા બમ માર છ, ‘ડી...?’ અન ત�કાલ
�
ે
ૂ
ે
�
ે
�
એહસાસ થાય છ ક ‘ડી’ હવ નોમોર! ‘ડી’નો હાટએટ�કમા �
�
ે
ે
ુ
�વગ�વાસ થયો છ. ત જ �ણે મીતાબહનની �ખો છલકાઈ ઊઠ છ ન એમનુ �
�
ે
ે
�
�
�
�
ે
આ��દ સાભળી એમના બગલાની દીવાલો ýણ દોડી આવ છ. � દલારાý દવ��
�
ે
ે
ે
ુ
ે
ત ‘ડી’ એટલ દવ�� પીર, �ફલાડ��ફયાની ગજરાતી �ýના નગરશેઠ.
�
ે
ે
ુ
�
�
ે
વષ�થી મીતાબહન પથારીમા પાસ પીરસાહબન ન જએ એટલે માની લ ક �
�
ે
ે
ે
ે
ક��યટર ઉપર કશક લખવા બઠા હશ, ફાધર વાલસ િવશ, ક રા� ýયલી
�
ુ
ે
ે
ે
�
ુ
ે
કોઈ �ફ�મ ક વાચલા કોઈ કા�ય િવશ. દવ��ભાઈ અમ�રકાના રાજકારણમા�
ે
�
ે
�
ે
ે
ે
�
ે
પણ મસ�ફ રહતા અન અવારનવાર વોિશ�ટન પો�ટ ક �યૂયોક� ટાઇ�સના આ લખનાર સાથ એમને હસીમýકનો �ર�તો હતો. અચાનક િમ�ોન ફોન
ે
�
�
�
�
�
ે
ે
�
�
ે
ે
ત�ીન પ�ો લખતા. ફાધર વાલસ ભારતથી િવદાય લઈ �પન જવાના કરી મ��સકન ક ઇટાિલયન ક ઇવન ઇ��ડયન વીશીમા જમવા બોલાવતા,
�
હતા �યાર દવ��ભાઈએ �ણાિલની સારાભાઈના સભાખડમા ગજરાતના કોઈ લ�લ સાિહ�યકારના લ�લ વાતામાિસકની વાતા હરીફાઈમા એક લાખ
ુ
�
ે
ે
�
�
�
ે
ુ
ુ
�
�
�
ે
�
�
કટલાક િચતકોને આમ��ી ચચાસભા ગોઠવેલી. તમા દભાિષયા તરીક� �િપયાના ઇનામો ઓફર કરતા, અચાનક �ફલાડ��ફયાથી માિ�દ ઊડી ફાધર
ુ
�
ુ
�
�
�
ે
દવે��ભાઈન ત��ણ ��ø ભાષાતર ટોપી ઉછાળવા જવ આબાદ હત. વાલસનો �સગ ઉજવવા હાજર થતા. ઇ�પલિસવલી કોઈ નાટકનુ �રહસલ
ે
�
ુ
ે
�
�
�
ુ
ે
�
�
ે
�
�
�
ે
�
�
આજથી અિગયાર વષ પહલા આ લખનાર પોતાના વાતામાિસક માટ વાતા � ગોઠવવા ક બ�બઈયા કિવઓનો મશાયરો ગોઠવવા, ક સટપડદા લાઇટ
ુ
ે
ે
ુ
ે
�
ે
�
�
�
હરીફાઈ યોજેલી, પહલ ઈનામ 25,000 �િપયા. તો દવ��ભાઈએ ક� ક � સાથ Óલલ�થ નાટક ભજવવા ત��ણ પોતાના બગલો ખોલી આપતા જની
ુ
ે
�
�
ે
ે
ે
ે
�
�
ઈનામ કરો 51,000 �િપયા, ન 25,000. ન 11,000, વગર બધા ઇનામો હ � � એમના અધિગનીને ýણ પણ નથી કરી! સાિહ�યકાર મિણલાલ હ. પટ�લ ે
�
ે
�
આપીશ! અન ત પછી સતત અમારા વાતામાિસક માટ કોઈને કોઈ સહાય એક પ�તકમા લ�ય છ ક ‘દવ�� પીર એ એક �ય��તની બનલી મહાસ��થા
ે
�
�
ે
ુ
�
ે
�
ે
ુ
ે
�
ે
�
ુ
ે
�
સામથી ઓફર કરતા. ડો. મીતાબહન પીર �ફિઝકલ મ�ડિસન અન ે છ, એમનુ અિતિવશાળ ઘર એ કિવતા અન સાિહ�ય-કલાન સરનામ બની
�
ુ
�
ે
�
�
ે
ે
ે
�
�
ે
�રહાિબિલટશનના દા�તર છ. દવ�� પીર �યવસાય સીપીએ ગયલ છ.’ અન બસ, એકાએક એક સમી સાજ કોઈ મનગમતા ર�ટોર�ટમા�
�
�
ે
ે
ુ
ે
હતા. શહરમા પિતપ�નીની �ણ માળની સય�ત ઓ�ફસ નીલ ગગન િમ�ો–સબધીઓ સાથ જમી, પોતાના બઠકખડમા ટીવી ઉપર દવ�� પીર કોઈ
ે
�
�
�
ે
ે
ે
�
�
�
�
ુ
�
�
�
�
ે
�
છ, અન પરા િવ�તારમા રોમન આ�ક�ટ�ચરવાળો એમનો મનગમતી �ફ�મ જએ છ, નøક બઠલ િમ�ના ખભ એમનુ માથ ઢળ છ, ન ે
�
ુ
�
ે
�
�
ુ
ે
�
�
�
ૈ
�
ે
�
�
ે
�
�
�
િવશાળ બગલો છ. નીચ એમનો વભવી સભાખડ અન ે ક તલ ે મીતાબહન ‘ડી?’ કહીન ઉઠાડવા ýય �યા માલમ પડ� છ ક �ણ�ણ દા�તરોની
�
�
િમલનક� છ જમા વાર તહવાર �યા�યાન, સગીત, નાટક, હાજરીમા કોઈ ફોમાિલટી િવના પીર સાહબ િવદાય લ છ, લિખકા સચી �યાસ
�
ે
ે
ે
ે
�
�
�
�
ે
ુ
�
ુ
�
�
ે
ે
ુ
�
ુ
�
ે
ે
મશાયરા, ભોજનપાટી� અન �નહિમલન ગોઠવાય છ. મધ રાય ડો. મીતા પીરના સહયોગથી ગાિયકા લતા મગશકર સાથ ે �ભુ�શસા સાથ રડમસ અવાજ કહ છ ક દલારાýની જમ ઠાઠથી ø�યા ન ે
ે
ે
�
�
ુ
�
�
ૈ
ે
ે
ે
ુ
�
દવ��ભાઈ ચ�ત જન હતા, એમણે અ�ાઈ કરેલી. શા માટ, દવ��ભાઈ એક હો��પટલ શ� કરી છ. સાસર મરાઠી હોવાથી દલારાýની જમ ઠાઠથી (ડસક). ધાિમક ચમ�કારમા આપણે ખાસ માનીએ
�
ે
�
ુ
�
�
ે
�
આપણા જવો પછ, તો જવાબ આપતા ક અપવાસની અસર ક�છી, ગજરાતી, મરાઠી, ��ø (અન કદીક �પિનશ) ઉપર નહી. પણ અઠગ જન દવ�� પીરે િ��તી પાદરી ફાધર વાલસન િપ��થાન ે
�
ં
ૈ
ૂ
�
ે
ે
ે
ે
ે
ે
ે
ે
ુ
�
ં
ે
શરીર ઉપર શી થાય છ ત આપણે ýણીએ છીએ, પણ મન ઉપર પીરસાહબન �ભ�વ હત. � ુ મકલા. ઘરના� લોકો �દરો�દર વાત કરે છ ક તમ નહી માનો તો પણ એક
�
�
�
ુ
�
�
ુ
ૂ
�
ે
ે
ે
ે
ે
ે
ુ
ે
્
ુ
�
�
ે
ે
ે
�
�
�
ુ
જ અસર થાય ત માર ýવી છ! દવ��ભાઈએ અમક વષ પહલા આચાય � દવ��ભાઈ ��øમા જન ‘લોઅ કી એ�ડ સો�ટ �પોકન’ કહવાય તવા અ�ભત બનાવ બનલો. પીરસાહબના અચાનક ��ય બાદ બીý િદવસ ે
�
ે
ે
�
ે
ે
ે
�
�
ે
ે
ે
�
ુ
ે
�
ે
�
ુ
ે
ુ
સશીલકમારø તથા ગરદવ િચ�ભાનુની �રણાથી રચાયલ અમ�રકાભરના� આ�મ�ીિતના ધýગરા િવનાના, અ�રશ: કણા કઠ�વરવાળા દવ��ભાઈ એમનો દહ બગલામાથી લઈ જવાતો હતો ત �ણે યોગાનુયોગ ફાધર વાલસનો
�
ે
ે
�
�
72 જન મડળોની છ�સ�થા JAINAના �યૂજસીમાના અિધવશનનુ આિત�ય બીજ જ–જ કાઈ હોય ત, પણ કોલેજના �કશોર જવા આવગ–�વણ માડ હતા: ફોટો દીવાલ ઉપરથી નીચ ફશ ઉપર પ�ો : ýણ ફાધર કહ છ, ચાલ દવ��
ે
�
ે
ે
ે
ે
ુ
�
�
ૈ
�
ે
ે
�
ે
�
�
�
ે
ે
�
ૂ
ુ
ે
ે
�
ુ
�
�
ુ
�
કરેલ જમા એમણે લખલ ઐિતહાિસક નાટક પણ ભજવાયલ. પનામા પ�ની પ�ના નાયક, સચી �યાસ, �કશોર દસાઈ, બાબ સથાર, સઘોષ મજમદાર અન ે હ તન લવા આ�યો છ. ઈ�ર એમના આ�માન શા�િત આપે. જય િજન��!
�
ુ
ુ
�
ે
�
ે
�
ે
�
ુ
ુ
ે
ુ