Page 11 - DIVYA BHASKAR 081922
P. 11
Friday, August 19, 2022
અટલા�ટામા મોરા�રબાપુ અન
ે
�
ૅ
�
ૂ
�
�
�
�
ે
ડૉ. મા�ટન �યથર �કગ કય�
�
�
�
�
�
�
�યારે મો�ટ�મરીમા લા�બા સમય
�
�
ૂ
�
ુ
�
ુ
ૂ
ે
સધી બસસવાનો સામિહક
બિહ�કાર કય� મા�ટન �યથર �કગ(જિનયર)
�
ુ
�
�
ુ
ે
�
ે
�
�
�
ુ
�
�
�
�
કો કાકૉલા જવી િવરાટ કપની તરફથી 1996ના વાિષક અહવાલમા � �ગટ થય હત. એ કાટન મ સાચવી રા�ય છ. ગાધીø ભ�ય પર બઠા છ �
�
�
�ણ મૌિલક િવધાનો �ગટ થયા હતા :
અન �કગ સામે ઊભા છ. હø શોધ ચાલ છ. ફાઇલો ફદી ર�ો છ. ý મળી
ુ
�
�
�
ે
�
�
�
ે
�
�
�
�
�
ે
1. એક અબજ કલાકો પહલા ��વી પર માનવýતનો ýય, તો ત કાટન લખ સાથે �ગટ થશ. (હા, છવટ એ ઐિતહાિસક કાટન
ે
�
�
�
�
�
�
ુ
આિવભાવ થયો હતો. 2. એક અબજ િમિનટો પહલા ��વી પર િ��તી મને મળી ગય! થોડ�ક ઝાખ થય છ, પરંત ઐિતહાિસક છ.) મારા હરખનો
�
ુ
�
�
�
ુ
�
�
�
ુ
ધમનો ઉદય થયો હતો. 3. એક અબજ જટલી કોકાકોલાની બૉટલો માકટમા � પાર નથી. બઠલા મહા�મા સામ ઊભલા ડો. �કગને મમય�ત વાણીમા કહ છ �
�
ે
ે
�
ે
ે
�
ુ
�
�
�
�
�
�
પહ�ચી, ત પહલા સય�દય થયો હતો. કોઇ મોટી કપનીના વાિષક અહવાલમા � : ‘ડો. �કગ! હ�યારાઓની િવિચ�તા એ છ ક તઓ એમ માન છ ક એમણે
ે
�
�
�
�
�
ૂ
�
�
ે
�
ે
તમે આટલી મૌિલક રજૂઆત �યારય િનહાળી છ? કોકાકોલા કપની ��વીના તમને મારી ના�યા છ.’ આવા �ાણવાન શ�દો મહા�માના મખમા મકનારા
ુ
�
�
�
�
ૂ
ે
�
�
ુ
�
�
ુ
�
�
ે
�
�
�
ૂ
ખણખાચર પહ�ચી ગઇ છ. અર! આિ�કાના જગલોમા રખડવાન બ�ય �યાર ે એ કાટિન�ટને વદન હý!
ે
�
ે
એક વાતનો �યાલ આ�યો ક દર દરના જ ગામોમા પીવા માટ �વ�છ પાણી ન વષ 1962મા આ�બનીના ચચમા �ાથના કરતી વખત ડૉ. �કગના
ે
�
�
ે
�
ૂ
�
�
�
�
�
ૂ
�
�
�
�
ે
�
મળ �યા પણ દકાનોમા કોકાકોલાની બોટલ મળતી હતી! આજની દિનયામા � મખમાથી જ શ�દો નીકળી પ�ા ત સા�ભળો : ‘મારો વધ ભલ થાય. હ ભલ ે
�
ુ
ે
ે
ુ
�
ુ
�
ે
ુ
ે
ે
�
�
ે
ે
�
�
�
�
ે
�
ે
�ણ શ�દો રાજ કરશે : (1) માક�ટગ (2) મનજમ�ટ અન મ�ડટ�શન. કદાચ મરી ý�, પરંત હ મરી ý� તો એટલુ જ�ર કહવાશ ક : ત મને મ�ત કરવા
ુ
ુ
�
આજે પણ એટલા�ટામા કોકાકોલા માકટમા પહ��ય �યાર �થમ બોટલમા � મય�.’
�
�
�
ે
�
ે
�
ે
�
�
્
ુ
�
ે
�
વેચાયલ આિદ કોકાકોલા પીવા મળ છ. આવા શ�દોમા જ �ાથનામય ઉ�ગાર હતો, ત બરાબર છ વષ પછી
ુ
�
�
ે
ે
ે
અમ�રકાના �યોિજ�યા �ટટના એટલા�ટા મહાનગરમા આદરણીય સાચો પ�ો! મ��ફસની જ હોટ�લમા ડો. �કગની હ�યા થઇ તની મલાકાત મ �
ે
�
�
�
મોરા�રબાપુની કથાન આયોજન થય હત. ત જ ગાળામા એટલા�ટા પાસ ે �ાથનામય િચ� લીધી હતી. ��ય પહલાની �ણો દરિમયાન પોતાના ખાસ
�
�
�
ુ
ુ
�
�
ુ
�
ે
ે
ુ
�
�
�
ુ
ે
�
ુ
ુ
ે
�
ે
આવલા� બ-�ણ �થળોએ મારા �વચનો પણ ગોઠવાયા હતા. આમ બ�ય ત ે િમ�ન એમણે ક� હત :
�
ુ
�
ુ
�
�
�
તો કવળ સયોગ હતો. મને બાપની કથા સાભળવાનો લાભ પહલા કદી ભાઇ મારા!
�
�
મ�યો ન હતો. કાય�મમા થોડોક ફરફાર કરીને એવી ગોઠવણ થઇ આજ રાત ે
ે
�
ે
�
�
ૂ
�
ુ
ક મને પરા બ િદવસ રામકથા સાભળવાનો લહાવો �ા�ત થાય. ��� �ભની �ા�ના
�
ે
ૂ
�
હ પહલા પણ એટલા�ટા જઇ ચ�યો હતો. એ મહાનગરમા � િવચારોના ુ જ�ર�ી તાર જ ગાવાની છ �
�
�
ૂ
ે
�
ગાધીભ�ત એવા મહાન િવચારક અન �યામળી �ýના કાટન સ�જ�ય ઃ િશકાગો િ��યન અન સારી રીત ગાવાની છ. �
ે
ે
�
�
ે
�
ે
�
�
અિધકારો માટ ગાધીમાગ સફળ લડત ચલાવનાર નતાની �દાવનમા � � � લગભગ 1955ના વષ સધી કટલાક અમ�રકન રા�યોમા પ�ર��થિત
ુ
�
�
ં
�
�
�
�
ે
�
�
ે
�
�
સમાિધ આવલી છ. ડોલ�રયો રોગ �યારક øવનના અ�ય ગા�ધીø કહ છ ઃ ‘ડૉ. �કગ! હ�યારાઓની િવિચ�તા એ છ ક � એવી હતી ક ýહર બસમા �વાસ કરતી વખત અ�ત (િન�ો) ��ીઓએ
ે
ે
�
�
ે
�
�
�
ે
ે
રસ�થાનોને ભલાવી દતો હોય છ. ઉમદા અપવાદોની ખોટ તઓ એમ માન છ ક એમણ તમન મારી ના�યા છ.’ ઊભા થઇન ગોરા પરષો માટ બઠક ખાલી કરી આપવી પડતી. ડૉ. �કગ � � � � � � � � �
ે
ે
�
ુ
ે
ે
�
ે
�
ુ
ુ
�
ુ
�
�
ૂ
�
�
ે
ુ
નથી. ડો. �કગની સમાિધ પર હ અગાઉ જઇ આ�યો હતો. ગણવત શાહ કય� �યાર મો�ટ��મરીમા લાબા સમય સધી બસસવાનો સામિહક બિહ�કાર
�
ે
ે
�
ે
ે
ે
ં
�
આદરણીય મોરા�રબાપુન સમાિધ �ગ વાત કરી. સવાર ે ચ�બરમા એક મોટો િતરગો આપ�ં �યાન ખચ એટલો મોટો કય�. માનશો? અમ�રકન રા���મખ �મન ડૉ. �કગને ‘�બલ-મકર’ તરીક�
ે
ે
ુ
�
ે
ે
�
ે
ુ
�
�
�
ે
�
ે
ુ
અન બપોરે એમ બ વખત કથા થતી હતી. બાપન વાતમા� રસ છ. એ ગાધી ચ�બરમા થોડાક પ�તકો ��øમા છ. તમા િહદી ઓળખા�યા હતા. વળી ફડરલ �યરો ઑફ ઇ�વ��ટગેશન (FBI)ના ત�કાલીન
ૂ
ે
ે
�
ે
�
�
ે
�
�
ુ
તો પ�ો પણ સમય કાઢવો મ�ક�લ. છવટ બાપના ભ�ત નરેશ પટ�લ ે પ��તકા પણ ýવા મળ છ. બસ આટલુ યાદ છ. મા�ટન �યથર �કગ ડાયર�ટર હવર ડૉ. �કગને, ‘સૌથી નામચીન જઠાબોલા આદમી’ (the most
�
ૂ
�
�
ે
�
ે
�
�
ુ
�
�
�
�
�
ૂ
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
ુ
�
ુ
ે
ે
�
�
ે
ર�તો કા�ો અન એમની કારમા અમ �ણ જણા નીકળી જ પ�ા! અગાઉ ભારતની મલાકાત આ�યા �યાર એમની ગાધીભ��ત આવા ભીના શ�દોમા � notorious liar in the country) તરીક� ýહરમા ઉતારી પા�ા હતા.
�
ે
�
�
ુ
�
�
�
�
ે
ે
�
ે
�
ે
ે
�
ે
ે
ે
�
જઇ આવલો તથી મને એક વાતની ખબર હતી. �ીજ ક ચોથે માળ એક �ગટ થઇ હતી : ‘અ�ય દશોમા જવાન બન �યાર હ �વાસી તરીક� ý� છ, હ કારમા �યાર આદરણીય મોરા�રબાપુ સાથ અમ�રકન ગાધીભ�તની
�
ે
�
�
ે
ખાસ ઓરડો છ. કોઇ �વાસી િવનતી કરે, તો એ ઓરડો ખોલવામા આવ ે પરંત ભારતમા હ અક તીથયા�ી (િપલિ�મ) તરીક� આ�યો છ. કારણ એટલ � ુ વાતો કરી ર�ો હતો, �યાર નરેશભાઇ કથા મોડી શ� થશ એ વાત િચતામા �
ુ
�
�
ે
�
�
�
�
�
�
�
ે
ે
�
ે
�
ૂ
�
ે
ુ
�
ે
�
�
�
છ. એ ખાસ ઓરડાને �ટાફના માણસો ‘ગાધી ચ�બર’ કહ છ. સમાિધના � જ ક માર મન ભારત એટલે મહા�મા ગાધી!’ �ાઇિવગ કરી ર�ા હતા. મ બાપન �� પ�ો, ‘બાપ, રામભ�તમા જ હોય
�
�
ુ
�
�
�
ૂ
ે
દશન કયા પછી મ િવનતી કરી અન અમ �ણ જણા ગાધી ચ�બર પહ�ચી �યથર �કગને કયો એવોડ� ભારતની સરકારે આ�યો હતો, તે આજે યાદ એવ કયુ લ�ણ મા�ટન �યથર �કગમા ગરહાજર હત?’
�
ુ
ૂ
�
ુ
�
ે
�
�
�
�
ે
ે
�
�
�
�
�
ે
ે
ગયા. આદરણીય બાપએ તો પગરખા� કાઢીને એ ચ�બરમા �વશ કય�. નથી. એમની હ�યા થઇ �યાર ‘િશકાગો િ��યન’મા એક યાદગાર કાટન (અનસધાન પાના ન.18)
ુ
ુ
ે
�
�
�
ુ
ભારતની આઝાદીના પાયાના પ�થર
�
ૂ
ુ
�
�
ુ
�
�
�
ે
આજે ભલભરલા� લાગતા હોય, પરંત શ�ય છ ક સમય, સýગો અન ે જલમોનો સામનો કય� હતો. એમની લડતના �ક�સા �વાત�યસ�ામના
ે
ુ
ે
ં
�
�
પ�ર��થિતની ���ટએ એવા પગલા લવા આવ�યક હોય. ઇિતહાસ સૌન સાથ ે ઇિતહાસમા ન��યા નહી હોય, પરંત તઓ ભારતની આઝાદીના પાયાના પ�થર
ે
�
�
ે
�
�
�
�
ુ
ે
રાખીન ચાલ છ. આપણે ઇિતહાસ રચી શકીએ, પરંત બદલી શકીએ છ. ખડા, અમદાવાદ, બારડોલી અન દાડીક�ચમા હýરો ગજરાતીઓએ
ે
ુ
ે
�
�
નહી. ઇિતહાસ રા��, સમાજ અન �ય��તન ઘ� શીખવ છ. ýનની પરવા કયા િવના ભાગ લીધો હતો. આઝાદીનો
ં
ં
ે
ે
ે
�
ગાધીøના સ�યા�હનો �યાલ અનક િવ�નતાઓની અ�તમહો�સવ એવા સૌ અનામી �વાત�ય સનાનીઓને યાદ
ે
�
ે
ે
�
�
ે
�
ુ
�
ુ
�
ે
ૂ
�
�
�
ભા રતને ��ýના શાસનની ગલામીમાથી આઝાદી મળી પછી �રણા બ�યો. આપણે ગાધીચી�યો માગ ભ�યા હોઈશ, પરંત ુ ડબકી કરવાનુ પવ પણ છ. � ે �
�
આટલા વષ�મા આપણા દશ અનક સારી-નઠારી ઘટનાઓ ýઈ
�
ે
�
ગાધીøના આદશ� આજે પણ દિનયાન �રણા આપે છ.
ે
ે
મદુરાઈના �વત�તા સનાની આઇ. મયદી ભારતી ચૌદ
�
ે
ે
ુ
�
ે
�
�
છ. પા�ક�તાન સાથના ય�, ચીનાઓએ આપણી ધરતી પર ગાધીøએ છવાડાના માણસ અન ગામડા�ના િવકાસન ક��મા � વષના હતા �યાર એમણે શાળાની બારીમાથી એક ��ય
ુ
ે
ે
�
�
�
�
ે
ે
�
�
ુ
�
�
ુ
�
�
ે
ુ
�
ુ
ુ
ુ
�
�
�
�
નાખલી દ�ટ નજર, કદરતી અન માનવસિજત આફતોનો આપણી �ýએ રા�ય. એમણે ક� હત : ‘હ તો કહીશ ક સાત લાખ ગામડા છ � વીનશ �તાણી ýય. એ સમય અસહાકારન �દોલન ચાલત હત. લોકો
ે
ુ
ે
�
ુ
�
ે
�
�
�
ે
�
ુ
કરેલો સામનો. છ�લ કોરોનાએ જનøવન રફદફ� કરી ના�ય. એ બધામાથી તો સાત લાખ સરકારો બની એમ માનો.’ એમના એ િવધાનમા � િવદશી માલસામાન વચતી દકાનોનો િવરોધ કરતા હતા. એ
ે
ુ
�
ે
ે
ુ
ે
ે
પસાર થઈન દશ વધાર મજબત બ�યો છ. એક સમય પોતાના પગ પર ઊભા તદર�ત લોકશાહીનો �યાલ ýઈ શકાય છ. લોકશાહીન વરલ � ુ બપોરે સવા દળના લોકો સામની શરીમા િવદશી દા�ની દકાન
�
ૂ
ે
ુ
�
ે
ે
ે
�
ે
�
ે
�
�
�
�
�
ુ
ે
ે
ે
રહવાની કોિશશ કરતો દશ દિનયામા સશ�ત રા�� તરીક� ઊભરી આ�યો છ. રા�� એના નાના-નાના એકમોને સાથ લઈન ચાલ તો જ સવાગી બધ કરાવવા આ�યા હતા. પોલીસ િન:શ�� લોકો પર િનદ�યતાથી
ે
�
�
ુ
�
આપણી િસિ�ઓમા� સામા�ય માણસથી માડીન જદાજદા ��ોના અનક િવકાસ શ�ય બન એવો ગાધીøનો િવચાર આજે પણ ��તત છ. લાઠીચાજ કરતી હતી. એ ýઈન ભારતીન લોહી ઊકળી ઊ�. એ દફતર
�
�
ુ
ુ
ે
ુ
ે
�
ે
�
�
ે
ે
�
ુ
�
ભારતીય �વ�ન��ટાઓનો ફાળો છ. ભતકાળમા લવાયલા કટલાક પગલા � એવા નાના એકમોના લાખો લોકોએ આઝાદીના જગમા ��ýના (અનસધાન પાના ન.18)
�
�
ે
ે
ે
�
�
ૂ
�
�
�
�
�
�
ુ
�