Page 11 - DIVYA BHASKAR 081922
P. 11

Friday, August 19, 2022









                                                    અટલા�ટામા મોરા�રબાપુ અન
                                                                                                                                                        ે
                                                                                                �
                                                             ૅ
                                         �
                               ૂ
                                         �
                                         �
                                         �
                                         �
                                        ે
                ડૉ. મા�ટન �યથર �કગ  કય�
                                      �
                         �
                                         �
                                         �
                                         �
                                         �
            �યારે મો�ટ�મરીમા લા�બા સમય
                                �
                        �
                                                                                       ૂ
                                                                   �
                                                                                                                             ુ
                                                                                                           �
                    ુ
                                         ૂ
                              ે
                  સધી બસસવાનો સામિહક
                              બિહ�કાર કય�           મા�ટન �યથર �કગ(જિનયર)
                                                                                                                                          �
                                                                                                                    ુ
                                                 �
                                                                                                                                     �
                                                                                                                                     ુ
                                                                                                                                                     ે
                                                                                                                                       �
                      ે
                                                                                                                 �
                                                                                                                    �
                             �
                                                                                                                 ુ
                                             �
                                                                                                                             �
                                                                                                                          �
                                                                                                                          �
          કો    કાકૉલા જવી િવરાટ કપની તરફથી 1996ના વાિષક અહવાલમા  �                                        �ગટ થય હત. એ કાટન મ સાચવી રા�ય છ. ગાધીø ભ�ય પર બઠા છ  �
                                                                                                                �
                                                                                                                                                  �
                �ણ મૌિલક િવધાનો �ગટ થયા હતા :
                                                                                                           અન �કગ સામે ઊભા છ. હø શોધ ચાલ છ. ફાઇલો ફદી ર�ો છ. ý મળી
                                                                                                                                    ુ
                                                                                                                                     �
                                                                                                                          �
                                                                                                                                                  �
                                                                                                              ે
                                   �
                                      �
                                                                                                                                            �
                                                                                                                  ે
                                                                                                                                                       �
                                                                                                                                                       �
                                                                                                                     �
                                                                                                                     �
                                     �
                                                                                                                                   ે
                  1. એક અબજ કલાકો પહલા ��વી પર માનવýતનો                                                    ýય, તો ત કાટન લખ સાથે �ગટ થશ. (હા, છવટ એ ઐિતહાિસક કાટન
                                                                                                                        ે
                                                                                                                                           �
                                    �
                                                                                                                                         �
                                                                                                                       �
                                                                                                                              �
                                                                                                                                �
                                                                                                                              ુ
        આિવભાવ થયો હતો. 2. એક અબજ િમિનટો પહલા ��વી પર િ��તી                                                મને મળી ગય! થોડ�ક ઝાખ થય છ, પરંત ઐિતહાિસક છ.) મારા હરખનો
                                        �
                                                                                                                                    ુ
                                                                                                                                              �
                                          �
              �
                                                                                                                    ુ
                                                                                                                          �
                                                                                                                    �
                                                                                                                            �
                                                                                                                            ુ
        ધમનો ઉદય થયો હતો. 3. એક અબજ જટલી કોકાકોલાની બૉટલો માકટમા  �                                        પાર નથી. બઠલા મહા�મા સામ ઊભલા ડો. �કગને મમય�ત વાણીમા કહ છ  �
                                                                                                                                       �
                                                                                                                              ે
                                                                                                                                 ે
                                                                                                                                                       �
                                                                                                                   ે
                                 ે
                                                   �
                                                                                                                                             ુ
          �
                                                                                                                    �
                                                                                                                                            �
                                                                                                                                                    �
                                                                                                                                                    �
                                                                                                                                       �
        પહ�ચી, ત પહલા સય�દય થયો હતો. કોઇ મોટી કપનીના વાિષક અહવાલમા  �                                      : ‘ડો. �કગ! હ�યારાઓની િવિચ�તા એ છ ક તઓ એમ માન છ ક એમણે
              ે
                                                 �
                                                                                                                                     �
                                                                                                                                                  �
                                             �
                   �
                    ૂ
                 �
                                                                                                                 �
                                                                                                                                        ે
                                     �
                                                                                                                                                 ે
        તમે આટલી મૌિલક રજૂઆત �યારય િનહાળી છ? કોકાકોલા કપની ��વીના                                          તમને મારી ના�યા છ.’ આવા �ાણવાન શ�દો મહા�માના મખમા મકનારા
                                                                                                                                                ુ
                                     �
                                             �
                                                                                                                        �
                                                                                                                                                   �
                                                                                                                                                    ૂ
                             ે
                                  �
                                              �
                                                  ુ
                                                  �
                                    �
                                              ુ
                                        �
                                                                                                               �
               ે
                       �
                                                                                                               �
             �
          ૂ
        ખણખાચર પહ�ચી ગઇ છ. અર! આિ�કાના જગલોમા રખડવાન બ�ય �યાર  ે                                           એ કાટિન�ટને વદન હý!
           ે
                                                                                                                     �
                           ે
        એક વાતનો �યાલ આ�યો ક દર દરના જ ગામોમા પીવા માટ �વ�છ પાણી ન                                           વષ 1962મા આ�બનીના ચચમા �ાથના કરતી વખત ડૉ. �કગના
                                ે
                               �
                                            �
                                                                                                                                                ે
                                                                                                                �
                          ૂ
                                                                                                                                                     �
                                      �
                                                                                                                                   �
                                                                                                                      �
                         �
                            ૂ
                                                                                                                                 �
                                                                                                                                      �
                                                                                                                                                     �
                                                                                                               �
                                                                                                                                                ે
                                                                                                                                                     �
        મળ �યા પણ દકાનોમા કોકાકોલાની બોટલ મળતી હતી! આજની દિનયામા  �                                        મખમાથી જ શ�દો નીકળી પ�ા ત સા�ભળો : ‘મારો વધ ભલ થાય. હ ભલ  ે
                      �
                 ુ
                                                                                                                  ે
                                                                                                                                ે
                                                                                                            ુ
             �
                                                ુ
           �
                                  ે
                                                                                                                     ુ
                                                                                                                                          ે
                                      ે
                                                                                                                                  �
                                                                                                                      �
                                                                                                                                              ે
                                    ે
                             �
                                                                                                                                        �
                           �
                                                                                                                      �
                                          ે
                                                                                                                                            �
                                            ે
        �ણ શ�દો રાજ કરશે : (1) માક�ટગ (2) મનજમ�ટ અન મ�ડટ�શન. કદાચ                                          મરી ý�, પરંત હ મરી ý� તો એટલુ જ�ર કહવાશ ક : ત મને મ�ત કરવા
                                                                                                                                                   ુ
                                        ુ
                                        �
        આજે પણ એટલા�ટામા કોકાકોલા માકટમા પહ��ય �યાર �થમ બોટલમા  �                                          મય�.’
                       �
                                   �
                                �
                                           ે
                                                                                                                            �
                                                                                                                         ે
                                                                                                                       �
                                                                                                                                           ે
                                                                                                                                                     �
                               �
                                                                                                                                  ્
             ુ
                             �
            ે
             �
        વેચાયલ આિદ કોકાકોલા પીવા મળ છ.                                                                       આવા શ�દોમા જ �ાથનામય ઉ�ગાર હતો, ત બરાબર છ વષ પછી
                                                                                                                                                   ુ
                                                                                                                                �
                           �
             ે
                                                                                                                           ે
                                                                                                                    ે
          અમ�રકાના  �યોિજ�યા  �ટટના  એટલા�ટા  મહાનગરમા  આદરણીય                                             સાચો પ�ો! મ��ફસની જ હોટ�લમા ડો. �કગની હ�યા થઇ તની મલાકાત મ  �
                                                                                                                                               ે
                                             �
                                                                                                                                     �
                                           �
        મોરા�રબાપુની કથાન આયોજન થય હત. ત જ ગાળામા એટલા�ટા પાસ  ે                                           �ાથનામય િચ� લીધી હતી. ��ય પહલાની �ણો દરિમયાન પોતાના ખાસ
                                                                                                              �
                     �
                                 �
                                 ુ
                     ુ
                                                                                                                                  �
                               �
                               ુ
                                                                                                                                    �
                                                                                                                     ે
                                    ે
                                                                                                                                ુ
                                                                                                                         �
                                            �
                                                                                                                      �
                                                                                                                      ુ
                                                                                                               ે
                                                   �
                                                                                                                         ુ
                                                   ુ
               ે
                                         �
           ે
        આવલા� બ-�ણ �થળોએ મારા �વચનો પણ ગોઠવાયા હતા. આમ બ�ય ત  ે                                            િમ�ન એમણે ક� હત :
                          �
               ુ
           �
                            ુ
                                               �
                                                �
                                   �
        તો કવળ સયોગ હતો. મને બાપની કથા સાભળવાનો લાભ પહલા કદી                                                                  ભાઇ મારા!
                    �
                             �
        મ�યો ન હતો. કાય�મમા થોડોક ફરફાર કરીને એવી ગોઠવણ થઇ                                                                     આજ રાત ે
                                                                                                                                  ે
                       �
                ે
                           �
         �
             ૂ
                                                                                                                                      �
                                                                                                                                 ુ
        ક મને પરા બ િદવસ રામકથા સાભળવાનો લહાવો �ા�ત થાય.                                                                    ��� �ભની �ા�ના
            �
                                                                                                                                 ે
                           ૂ
         �
        હ પહલા પણ એટલા�ટા જઇ ચ�યો હતો. એ મહાનગરમા  �  િવચારોના                                        ુ                  જ�ર�ી તાર જ ગાવાની છ �
         �
             �
                           ૂ
                                ે
          �
        ગાધીભ�ત એવા મહાન િવચારક અન �યામળી �ýના                                                        કાટન સ�જ�ય ઃ િશકાગો િ��યન  અન સારી રીત ગાવાની છ. �
                                                                                                                            ે
                                                                                                                                   ે
                   �
                                                                                                                                                 �
                                                                                                                                       ે
                 �
                                       ે
                                                                                                                                 �
                                                                                                                                   �
        અિધકારો માટ ગાધીમાગ સફળ લડત ચલાવનાર નતાની   �દાવનમા  �                                        �  �   લગભગ 1955ના વષ સધી કટલાક અમ�રકન રા�યોમા પ�ર��થિત
                                                                                                                              ુ
                       �
                                                                                                                            �
                                                    ં
                                                                                 �
                                                                                                                   �
                                                                                                                            �
                                      �
                                                                                                                                           ે
                                                                                                    �
                   �
                ે
                                                                          �
                                                                            �
        સમાિધ આવલી છ. ડોલ�રયો રોગ �યારક øવનના અ�ય                  ગા�ધીø કહ છ ઃ ‘ડૉ. �કગ! હ�યારાઓની િવિચ�તા એ છ ક  �  એવી હતી ક ýહર બસમા �વાસ કરતી વખત અ�ત (િન�ો) ��ીઓએ
                                ે
                                                                                                                                        ે
                                                                                                                      �
                                                                                                                              �
                                                                                     ે
                                                                                �
                                                                                                               �
                           �
                                                                               ે
                     ે
        રસ�થાનોને ભલાવી દતો હોય છ. ઉમદા અપવાદોની ખોટ                  તઓ એમ માન છ ક એમણ તમન મારી ના�યા છ.’  ઊભા થઇન ગોરા પરષો માટ બઠક ખાલી કરી આપવી પડતી. ડૉ. �કગ �  � � � � � � � �
                                                                                         ે
                                                                                                                               ે
                                                                                 �
                                                                                                                        ુ
                                                                       ે
                                                                                                                   ે
                                                                                                 �
                                                                                                                                                        ે
                                                                                                                                                      �
                                                                                                                         ુ
                 ુ
                                                       �
                                                   ુ
                           �
                                                                                                                            �
                                                                                                                                                ૂ
                �
                           �
                                                                                                                                         ે
                                                                                                                                   ુ
        નથી. ડો. �કગની સમાિધ પર હ અગાઉ જઇ આ�યો હતો.  ગણવત શાહ                                              કય� �યાર મો�ટ��મરીમા લાબા સમય સધી બસસવાનો સામિહક બિહ�કાર
                                                                                                                          �
                                                                                                                 ે
                                 ે
                                                                         �
                         ે
                                                                                                                                     ે
                                                                                                                       ે
                                                                                  ં
                                                                                                                                         �
          આદરણીય મોરા�રબાપુન સમાિધ �ગ વાત કરી. સવાર  ે             ચ�બરમા એક મોટો િતરગો આપ�ં �યાન ખચ એટલો મોટો   કય�. માનશો? અમ�રકન રા���મખ �મન ડૉ. �કગને ‘�બલ-મકર’ તરીક�
                                                                    ે
                                                                                                                                    ે
                                                                                                                                ુ
                                                                                              �
                                                                                                                                                  ે
                                                                                               ે
                                                                               �
                                                                          ે
                                                                                    ુ
                                                                                  �
                                                                   �
                                                                                                                          �
                                                                                                                                       ે
                                                                                                     �
                    ે
                                     ુ
        અન બપોરે એમ બ વખત કથા થતી હતી. બાપન વાતમા� રસ            છ. એ ગાધી ચ�બરમા થોડાક પ�તકો ��øમા છ. તમા િહદી   ઓળખા�યા હતા. વળી ફડરલ �યરો ઑફ ઇ�વ��ટગેશન (FBI)ના ત�કાલીન
                                                                                                                               ૂ
           ે
                                      ે
                                                                                               �
                                                                                                  ે
                                                                                              �
                                                                       �
                                                                                           ે
                                                                                                   �
                                                                                          �
                         ુ
        તો પ�ો પણ સમય કાઢવો મ�ક�લ. છવટ બાપના ભ�ત નરેશ પટ�લ  ે  પ��તકા   પણ ýવા મળ છ. બસ આટલુ યાદ છ. મા�ટન �યથર �કગ   ડાયર�ટર હવર ડૉ. �કગને, ‘સૌથી નામચીન જઠાબોલા આદમી’ (the most
                                                                                                                        �
                                                                                                  ૂ
                                                                                                     �
                                                                                      �
                                                                                                              ે
                                                                                              �
                                                                                                                    ે
                                                                                                                  �
                                                                   �
                                                               ુ
                                                                   �
                                                                   �
                                                                             �
                                �
                               �
                                                                                                                                       ૂ
                                                                   �
                                                                   �
                                                                    �
                                                                    �
                                                                    �
                                                                    �
                                                                    �
                                                                    �
                                                                    �
                                                                              �
                                    ુ
                            �
                                                                 ુ
                               ે
                   ે
                                                                                                                                      �
                                                                                    �
                                                                     ે
        ર�તો કા�ો અન એમની કારમા અમ �ણ જણા નીકળી જ પ�ા! અગાઉ   ભારતની મલાકાત આ�યા �યાર એમની ગાધીભ��ત આવા ભીના શ�દોમા  �  notorious liar in the country) તરીક� ýહરમા ઉતારી પા�ા હતા.
                                                                                                                                         �
                                                                             ે
                                                                                         �
                                                                                 �
                                                                                 ુ
                                                                                                               �
                                                                                                               �
                                                                                         �
                                                                                                      �
                                                                                                                                            ે
                                          ે
                                           �
                                                                                       ે
                                                                                                      �
                                                                                                                       ે
                                                                                    ે
                                                  �
                                                                         ે
                  ે
              ે
                                                                                                                   �
        જઇ આવલો તથી મને એક વાતની ખબર હતી. �ીજ ક ચોથે માળ એક   �ગટ થઇ હતી : ‘અ�ય દશોમા જવાન બન �યાર હ �વાસી તરીક� ý� છ,   હ કારમા �યાર આદરણીય મોરા�રબાપુ સાથ અમ�રકન ગાધીભ�તની
                                                                                                                                                  �
                                                                                                                                         ે
                                                                             �
                                                                  �
                                                                                                                           ે
        ખાસ ઓરડો છ. કોઇ �વાસી િવનતી કરે, તો એ ઓરડો ખોલવામા આવ  ે  પરંત ભારતમા હ અક તીથયા�ી (િપલિ�મ) તરીક� આ�યો છ. કારણ એટલ  � ુ  વાતો કરી ર�ો હતો, �યાર નરેશભાઇ કથા મોડી શ� થશ એ વાત િચતામા  �
                                                             ુ
                                                                                                                                                     �
                                                 �
                                                                                                                                              ે
                  �
                                                                                              �
                                                                          �
                             �
                                                                    �
                                                                    �
                                                                                              �
                                                                                                                                                   ે
                                                                      ે
                                                                                  �
                                                               ે
                                                                                                               �
                                                                                                                                    ૂ
                                              �
                                                                                                                               ે
                                                                                                                                           ુ
         �
                                      ે
                                            �
                                                            �
                                   �
        છ. એ ખાસ ઓરડાને �ટાફના માણસો ‘ગાધી ચ�બર’ કહ છ. સમાિધના  �  જ ક માર મન ભારત એટલે મહા�મા ગાધી!’      �ાઇિવગ કરી ર�ા હતા. મ બાપન �� પ�ો, ‘બાપ, રામભ�તમા જ હોય
                                                                                                                                                    �
                                                                                                                           �
                                                                                                                              ુ
                                                                                                                                 �
                                                                                                                               �
               �
                                                              ૂ
                                 ે
        દશન કયા પછી મ િવનતી કરી અન અમ �ણ જણા ગાધી ચ�બર પહ�ચી   �યથર �કગને કયો એવોડ� ભારતની સરકારે આ�યો હતો, તે આજે યાદ   એવ કયુ લ�ણ મા�ટન �યથર �કગમા ગરહાજર હત?’
                                                                                                                       �
                                                                                                                                          ુ
                                                                                                                           ૂ
                    �
                                                                                                              ુ
                                          �
                                                                                                                                   ે
                       �
                                                                                                              �
                                                                                                                �
                                                                  �
                              ે
                                             ે
          �
                                                                                                                                          �
                                                                                          �
                                                                                                                                             �
                                             �
                                         ે
                                                ે
        ગયા. આદરણીય બાપએ તો પગરખા� કાઢીને એ ચ�બરમા �વશ કય�.   નથી. એમની હ�યા થઇ �યાર ‘િશકાગો િ��યન’મા એક યાદગાર કાટન                     (અનસધાન પાના ન.18)
                                                                                      ુ
                                                                                                                                            ુ
                                                                            ે
                                                                                                                                                     �
                                                                                                     �
                                                                                                     �
                       ુ
                                                          ભારતની આઝાદીના પાયાના પ�થર
                                                                                       �
                                                               ૂ
                                                                                  ુ
                                                                                                                                                   �
                                                                                                �
                                                                                                            ુ
                                                                                         �
                                                                                                                                                �
                                                                          �
                                                                   ે
                                                          આજે ભલભરલા� લાગતા હોય, પરંત શ�ય છ ક સમય, સýગો અન  ે  જલમોનો સામનો કય� હતો. એમની લડતના �ક�સા �વાત�યસ�ામના
                                                                                                                                 ે
                                                                                                                                ુ
                                                                               ે
                                                                                                                         ં
                                                                                 �
                                                                         �
                                                          પ�ર��થિતની ���ટએ એવા પગલા લવા આવ�યક હોય. ઇિતહાસ સૌન સાથ  ે  ઇિતહાસમા ન��યા નહી હોય, પરંત તઓ ભારતની આઝાદીના પાયાના પ�થર
                                                                                                   ે
                                                                              �
                                                                                                                  �
                                                                                                                                    ે
                                                                                                                                          �
                                                                                                                                      �
                                                                   �
                                                                                                               �
                                                                                                                                                 ુ
                                                                                                                 ે
                                                          રાખીન ચાલ છ. આપણે ઇિતહાસ રચી શકીએ, પરંત બદલી શકીએ   છ. ખડા, અમદાવાદ, બારડોલી અન દાડીક�ચમા હýરો ગજરાતીઓએ
                                                              ે
                                                                                           ુ
                                                                  ે
                                                                                             �
                                                                                                                              �
                                                          નહી. ઇિતહાસ રા��, સમાજ અન �ય��તન ઘ� શીખવ છ.            ýનની  પરવા  કયા  િવના  ભાગ  લીધો  હતો.  આઝાદીનો
                                                            ં
                                                                                      ં
                                                                              ે
                                                                                    ે
                                                                                           ે
                                                                                                                                           �
                                                            ગાધીøના  સ�યા�હનો  �યાલ  અનક  િવ�નતાઓની                અ�તમહો�સવ એવા સૌ અનામી �વાત�ય સનાનીઓને યાદ
                                                                                          ે
                                                              �
                                                                                    ે
                                                                                                                                               ે
                                                                                                       �
                                                                                                                               �
                                                           ે
                                       �
                                  ુ
                                                                                 �
                                                                                          ુ
                                                                                          �
                       ે
                                                                                   ૂ
                                                                         �
                                                                                                                           �
                                                                                                                        �
         ભા     રતને ��ýના શાસનની ગલામીમાથી આઝાદી મળી પછી   �રણા બ�યો. આપણે ગાધીચી�યો માગ ભ�યા  હોઈશ, પરંત  ુ  ડબકી  કરવાનુ પવ પણ છ.   �  ે    �
                         �
                આટલા વષ�મા આપણા દશ અનક સારી-નઠારી ઘટનાઓ ýઈ
                     �
                                                                                   ે
                                                                                             �
                                                          ગાધીøના આદશ� આજે પણ દિનયાન �રણા આપે છ.
                                 ે
                                                                                     ે
                                                                                                                      મદુરાઈના �વત�તા સનાની આઇ. મયદી ભારતી ચૌદ
                                                            �
                               ે
                                    ે
                                                                              ુ
                 �
                                                                             ે
                                                           �
                                                                 �
                છ. પા�ક�તાન સાથના ય�, ચીનાઓએ આપણી ધરતી પર   ગાધીøએ છવાડાના માણસ અન ગામડા�ના િવકાસન ક��મા  �         વષના હતા �યાર એમણે શાળાની બારીમાથી એક ��ય
                                ુ
                                                                                                                               ે
                             ે
                              �
                                                                                                                      �
                                                                                                                                                �
                                                                                           �
                                                                                         ે
                                                                                                      ે
                                                                                                                                                 �
                                                                                                                                                    �
                                                                                                                                      ુ
                                                                    �
                                                                                                                                      �
                                                                                                                                                 ુ
                      �
                                   �
                            ે
                                                             ુ
                                                             �
                                                                                                                                                    ુ
                                                                    ુ
                                                                                                                       ુ
                                                                          �
                                                                          �
                                                                                            �
                                                                                 �
        નાખલી દ�ટ નજર, કદરતી અન માનવસિજત આફતોનો આપણી �ýએ   રા�ય. એમણે ક� હત : ‘હ તો કહીશ ક સાત લાખ ગામડા છ  �  વીનશ �તાણી  ýય. એ સમય અસહાકારન �દોલન ચાલત હત. લોકો
           ે
                                                                       ુ
                                                                                                                              ે
                                                                       �
              ુ
                                                                                                                       �
                                                                                                                                 ે
                                                    �
                                                  �
                   �
                     ે
                                            �
                                            ુ
        કરેલો સામનો. છ�લ કોરોનાએ જનøવન રફદફ� કરી ના�ય. એ બધામાથી   તો સાત લાખ સરકારો બની એમ માનો.’ એમના એ િવધાનમા  �  િવદશી માલસામાન વચતી દકાનોનો િવરોધ કરતા  હતા. એ
                                                                                                                      ે
                                                                                                                                     ુ
                                    �
                                                                                                                       ે
                                                                                               ે
                                                                                                                                                      ુ
                                                                                                                                              ે
                                       ે
        પસાર થઈન દશ વધાર મજબત બ�યો છ. એક સમય પોતાના પગ પર ઊભા   તદર�ત લોકશાહીનો �યાલ ýઈ શકાય છ. લોકશાહીન વરલ  � ુ  બપોરે સવા દળના લોકો સામની શરીમા િવદશી દા�ની દકાન
                                �
                          ૂ
                      ે
                                                            ુ
                                                                                    �
                                                                                                                                    ે
                 ે
                                                                                                                                        ે
                                                           �
                                                                                            ે
                                                                                                                                           �
               ે
          �
                                                                        �
                                                                    �
                              �
                                                                                                                 �
                          ુ
                       ે
                                                                                         ે
                                                                                      ે
        રહવાની કોિશશ કરતો દશ દિનયામા સશ�ત રા�� તરીક� ઊભરી આ�યો છ.   રા�� એના નાના-નાના એકમોને સાથ લઈન ચાલ તો જ સવાગી   બધ કરાવવા આ�યા હતા. પોલીસ િન:શ�� લોકો પર િનદ�યતાથી
                                                                                  ે
                                                                                                 �
                                                    �
                                                                                                                                                 ુ
                                                                                                                                                 �
        આપણી  િસિ�ઓમા� સામા�ય માણસથી માડીન જદાજદા ��ોના અનક   િવકાસ શ�ય બન એવો ગાધીøનો િવચાર આજે પણ ��તત છ.   લાઠીચાજ કરતી હતી. એ ýઈન ભારતીન લોહી ઊકળી ઊ�. એ દફતર
                                            �
                                                                          �
                                          ુ
                                                                                            ુ
                                              ે
                                                                                                                                     ુ
                                                                    ે
                                                                                                                                     �
                                                    ે
                                         �
                                    �
                                      ે
                                                                                                                               ે
                                                                                                                 �
                                        ુ
                                                                                               �
        ભારતીય �વ�ન��ટાઓનો ફાળો છ. ભતકાળમા લવાયલા કટલાક પગલા  �  એવા નાના એકમોના લાખો લોકોએ આઝાદીના જગમા ��ýના                           (અનસધાન પાના ન.18)
                                                                                             �
                                                                                                �
                                                                                                   ે
                                       ે
                                          ે
                                      �
                             �
                                ૂ
                                            �
                                                �
                                                               �
                                             �
                                                                   �
                                                                                                                                                     �
                                                                                                                                            ુ
                                                                                                                                             �
   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16