Page 18 - DIVYA BHASKAR 081222
P. 18
Friday, August 12, 2022 | 18
દુ:ખ આવે �યારે વારંવાર રોદ�ા� ર�ા કરવાનો કોઈ અથ� નથી ગયા. એમનો િવષય હતો – øવનમા� આવતા� દુ:ખોથી મુ�ત રહ�વા શુ� કરવુ�.
�ેરણા�મક �યા�યાનો માટ� ýણીતા એક વ�તા સેિમનારમા� ભાગ લેવા
જગત એક િવશાળ અરીસો �� વ�તાએ �યા�યાનનો આરંભ રમૂø �સ�ગથી કય�. તે સા�ભળીને લોકો
હસીહસીન બેવડ વળી ગયા. થોડી િમિનટો પછી વ�તાએ એ જ ýક ફરી
ે
સ�ભળાવી. બહ� ઓછા લોકો હ�યા. વ�તાએ �ીø વાર એ જ ýક ફરી કહી
�યારે કોઈ હ�યુ� નહીં. વ�તા ��મત કરીને બો�યા : ‘તમે એકની એક ýક પર
વારંવાર હસી શકતા નથી. તો પછી તમારા øવનમા� આવતા� દુ:ખો પર દર
વખતે રડો છો ક�મ?’ લોકો એમની વાતનો મમ� પામી ગયા ક� દુ:ખ આવે �યારે
વારંવાર રોદણા� ર�ા કરવાનો કોઈ અથ� નથી.
�ીø બોધકથા : બહ� ýણીતી યુિનવિસ�ટીમા� ભણીને ખૂબ આગળ વધેલા
�
ક�ટલાક ભૂતપૂવ� િવ�ાથી�ઓ એમના �ોફ�સરને મળવા ગયા. વાતચીતમા તેઓ
એમના �યવસાયના તણાવપૂણ� વાતાવરણની ફ�રયાદો કરવા લા�યા. બધાને
એમને મળ�લી સફળતા અધૂરી લાગતી હતી અને તેઓ વધારે પામવા માગતા
હતા. �ોફ�સર સમø ગયા ક� એમના િવ�ાથી�ઓ સફળતાની �ધળી
દોટમા� øવનનો મૂળ ઉ�ેશ ચૂકી ગયા છ�. એ રસોડામા� ગયા. પોટ
ભરીને ગરમ કૉફી લા�યા. સાથે િવિવધ રંગો અને આકારના
��બકી કપ લા�યા. ક�ટલાક કપ �લા��ટકના હતા, ક�ટલાક િ��ટલના
હતા. ક�ટલાક બહ� મ�ઘા તો ક�ટલાક સાદા અને સ�તા હતા.
વીનેશ �તાણી �ોફ�સરે િવ�ાથી�ઓને ýતે કૉફી લેવા જણા�યુ�. બધાએ એમને
ગમતા કપમા� કૉફી લીધી. �ોફ�સરે ક�ુ� : ‘તમે ન��યુ� ક� બધાએ
સૌથી સારા કપ પર પસ�દગી ઉતારી અને સાદા-સ�તા કપ તરફ
નજર પણ કરી નથી. દરેક �ય��તએ કપ બહારથી ક�વા દેખાય છ�
તેના પર �યાન આ�યુ�. આ વલણ �વાભાિવક છ�, પરંતુ એ જ આપણા
øવનમા� ���સ અને �ો�લે�સનુ� કારણ બને છ�. તમે કોઈ પણ કપ લો, કૉફીનો
�વાદ બદલવાનો નથી. તમને બધાને કૉફીની જ�ર હતી, બા� દેખાવવાળા
કપની નહીં. તમારુ� øવન કૉફી છ� અને તમારા� ýબ, ઘર, કાર, પૈસા અને
તમારુ� પોિઝશન વગેરે કપ જેવા� છ�. તમે બહારથી સુ�દર કપને મહ�વ આ�યુ�,
કૉફીના �વાદને નહીં. જ�રી નથી ક� તમારી આસપાસનુ� બધુ� જ બા� ચળકાટ
અને ભભકાવાળ હોય. શા�િત અને �સ�નતા તમારી ભીતર જ હોય છ�, તમારી
��
ક��રયર, ýબ ક� તમે વસાવેલી ભૌિતક ચીýમા�થી તમને øવનની સાચી શા�િત
ુ�
મધદ�રયે ઊઠ�લુ� નાનકડ�� મોજુ� ઊછળત-ક�દતુ� �કનારા તરફ આગળ વધતુ�
દ રેક સ�વેદનશીલ માણસને øવનના કોઈ ને કોઈ તબ�� એક �� હતુ�. શીતળ પવન, ખુ�લુ� આકાશ, િવશાળ જળરાિશની વ�ે એ ખૂબ મળશે નહીં.’ �
મૂ�ઝવે છ� – હ�� શા માટ� છ��? મારા હોવાનો અથ� શો છ�? હ�� શુ� કરુ�
એક ક�તરો �યૂિઝયમના એક �મમા ઘૂસી ગયો. એ �મની ચારે દીવાલો,
�
તો øવનમા� સાચી �સ�નતા મળ�? એના જવાબ �ય��ત- ખુશ હતુ�. �યા જ એણે ýયુ� ક� એનાથી આગળ જતા� બધા� મોý� દ�રયાકા�ઠ� છત, બારણા�, અને �લોર પર મોટામોટા અરીસા લગા�યા હતા. ક�તરાએ
�
ુ�
ે
�ય��તએ અલગ મળશે. øવનની સાથ�કતા િવશ ચો�સ ફો�યુ�લા હોઈ શક� અથડાઈને વેરિવખેર થઈ જતા� હતા. એણે િવચાય : ‘ઓહ, ભગવાન આ અરીસાઓમા ઉપર-નીચે-ચારે બાજુ પોતાના� અસ��ય �િતિબ�બો ýયા�,
�
�
નહીં. øવનયા�ાના �તે બધા�એ શૂ�યમા� ભળી જવાનુ� છ�. તેમ છતા ��યુથી તો બહ� ભયાનક છ�! જુઓ તો, બધા� મોý� સાથે શુ� બને છ�? મારી સાથે પણ ýણે હýરો ક�તરા એને ઘેરી વ�યા હોય. એ ýરýરથી ભસવા લા�યો.
ડરીને આપણે øવવાનુ� છોડી દેતા� નથી. દરેક જણ એની સમ�યાઓ અને એવુ� જ બનશે?’ એને મૂ�ઝાયેલુ� ýઈ એક મોજુ� નøક આ�યુ� અને પૂ�ુ� : ‘તુ� �િતિબ�બો પણ સામે ભસવા લા�યા. ક�તરો વધારે મોટ�થી ભસવા લા�યો.
�
øવન øવવાનો માગ� શોધવા �ય�નશીલ રહ� છ�. øવનમા� મૂ�ઝવતા ��ો આટલુ� બધુ� િનરાશ ક�મ થઈ ગયુ� છ�?’ નાનુ� મોજુ� રડતુ�રડતુ� બો�યુ� : ‘ý તો, એના જ પડઘા સ�ભળાતા હતા. ક�તરો આખી રાત એના� �િતિબ�બો પર હ�મલા
�
ે
માટ� િદશાસૂચન કરવા અનેક બોધકથાઓ ઉપલ�ધ છ�, સલાહ-સૂચનો ક� �કનારે અથડાયા પછી બધા� મોý�નુ� શુ� થાય છ�? �કનારે અફળાઈન તૂટી પડ� કરતો ર�ો. સવારે ચોકીદારે �મ ખો�યો �યારે ક�તરો મરેલી હાલતમા પ�ો
ભારેખમ શ�દોમા� આપવામા� આવતુ� માગ�દશ�ન �યારેક માથા પરથી પસાર છ�. શુ� આ જ આપણો �ત છ�?’ બીý મોýએ ક�ુ� : ‘તુ� સમજતુ� નથી. વાત હતો. આપણે આપણી આસપાસ આપણા િવચારો, લાગણીઓ, અપે�ાઓ
ુ
�
થઈ ýય, �યારે વાતા�રસમા� ઝબોળાઈને મળતો બોધ સહ�લાઈથી પચાવી �તની નથી, ખરી મý તો �કનારા સુધી પહ�ચવા આપણે કરેલી યા�ાન છ�. અને નકારા�મકતાના� �િતિબ�બ ઊભા� કરી દઈએ છીએ અને ýત સાથે લડતા
શકાય છ�. ‘પ�ચત��’ અને ‘િહતોપદેશ’ની કથાઓ એના� આદશ� ��ટા�ત છ�. એક વાત યાદ રાખજે, તુ� કોઈ �ુ�લક મોજુ� નથી, આ િવશાળ મહાસાગરનો રહીએ છીએ. કોઈએ ક�ુ� છ�: ‘એક અથ�મા� આખુ� જગત ýણે િવશાળ અરીસો
આજે ક�ટલીક અ�ય બોધકથાઓ ýઈએ. એક િહ�સો છ�. એ જ તારા અ��ત�વની સાથ�કતા છ�.’ છ� અને આપણે એમા� પડતા� પોતાના� �િતિબ�બોની સામે લડતા રહીએ છીએ.’
અનુસંધાન
મચાવી મૂકી. ધારી લીધેલા ભૂતના શરીર પરથી ભાત-શાકના� આભૂષણો મારા ગો�વામીø કહ� છ� ક� રાવણને �યારે એક�ીસમુ� બાણ લા�ય અને
ુ�
�
�
�
સમયના ��તા�ર હટા�યા �યારે ઠ�ર ઠ�ર ઊપસી આવેલા ઢીમચા�વાળો પુ� �ગટ થયો. બાપે રાવણ ઢળી પ�ો �યારે રાવણનુ� તેજ ભગવાન રામના મુખમા સમાઈ ગયુ�.
પૂ�ુ�, ‘ક��વર, �યા� રમી આ�યા રાસ ý...!’ �ણયે સાચ બોલવુ� જ પ�ુ�. ‘ઉ�રકા�ડ’મા� િશવ-મિહમાનુ� િબલક�લ સારસૂ� છ� ���ત. ‘પાયો પરમ
ુ�
ે
�
કરોડ �િપયાના બ�ડલ ઉછાળીન કહ�લુ� ક� અમને મતદાનની તરફ�ણ કરવા માટ� હકીકત સા�ભળીને ��ેશભાઇ ઉ�ક�રાયા, ‘મારી આબ�નો ધýગરો કય�.’ િવ�ામ.’
આ રકમ આપવામા� આવી છ�! આવુ� બોલીને એમણે દીકરાને ઠમઠોરી ના�યો. શરીર જે થોડીઘણી જ�યાઓ ýકી ક�પા લવલેસ તે મિતમ�દ તુલસીદાસહ, ��
હવે આ ‘કરોડ’ની વાત ભુલાઈ ýય તેવા �સ�ગોની ઘટમાળ છ�. િવપ� બચી હતી તે પણ ઢીમચા�ઓમા� ફ�રવાઇ ગઇ. પાયો પરમ િ��ામ ુ
નેતા રા��પિતને ‘રા��પ�ની’ કહ� અને પછી તે ‘ભૂલમા કહ�વાયુ� હતુ�’ એમ બીજે િદવસે અમદાવાદના �ા�ડ�ડ શો-�મમા�થી ખરીદેલી શેરવાનીમા� રામ સમાન ��ુ નાહીં કહ��.
�
કહ�વા રા��પિતની મુલાકાત મા�ગે તે ઘટનાનો કોઈ રીતે બચાવ હોઈ શક�? સ�જ વરરાý પરણવા માટ� મા�ડવે આવી ઊભા. ક�યા પ�ને એક વાતનુ� તો ���ત, એક ડકાર, એક સ�તોષ, જે િશવનુ� મિહમાવ�ત સૂ� છ�;
એ સાચ ક� સ�સદમા� ધા�ધલ-ધમાલ કરનારાઓની સ��યા વધારે નહીં હોય, ભારે આ�ય� થયુ� ક� વરરાý ચાલતી વખતે લ�ગડાતા ક�મ હતા અને થોડી થોડી ‘ઉ�રકા�ડ’મા� એ ���ત આપ પામી શકશો. તો ‘માનસ’ના� સાત સોપાન
ુ�
�
પણ લોકશાહી માટ� આ ઝેરના� ટીપા� છ�. તે પૂરો માહૌલ િવષા�ત કરી શક�. વારે કણસતા ક�મ હતા?! િશવ-મિહમાના સાત ક��� છ�. આ સાત સોપાનોમા� સાત સૂ�ો િનિહત હોય
અ�યારે આગામી ચૂ�ટણી સૌની નજરમા� છ� પણ સ�સદીય લોકશાહી માટ� આપણે સ�પૂણ� લ�નિવિધ દરિમયાન વરરાý નીચુ� માથુ� કરીને બેસી ર�ા. એવુ� જણાય છ�. ગુરુક�પા થાય, શા�ની ક�પા થાય �યા�થી સ�ય શોધનારને એ
ુ�
ક�ટલા યો�ય છીએ એ સળગતા સવાલન આ�મમ�થન તો કરવુ� જ પડશે. જૂનવાણી િવચારો ધરાવતા વડીલો ખુશ થઇ ગયા. વરરાý મયા�દાશીલ છ�. મળ� છ�. દરવાý ખુ�લો હોવો ýઈએ. (સ�કલન : નીિતન વડગામા)
એક પણ વાર માથુ� �ચુ� કરીને કોઇની સામે ýતા નથી. ýક�, એક જુવાિનયાને
દેશ-િવદેશ શ�કા પડી ગઇ. એણે દબાતા સૂરમા� ક�ુ� પણ ખરુ�, ‘આ વરરાýનો ચહ�રો ગઇ ��ો���સ
કાલની રાતવાળા ચોર જેવો ક�મ લાગે છ�?’ પણ �તે ઘીના ઠામમા ઘી પડી
�
ખાતા�ધારકોના દેખાવો િહ�સક થવા મા��ા છ�. આને કારણે સરકારી દળો અને ગયુ�. �ણયક�માર નતાશારાણીને øતીને પોતાના ઘરે પરત આવી ગયા. આજે અને એ�લી�સને સરકારી ફ��ડ�ગ અને સપોટ� મ�યો હતો. એક �રસચ� �માણે
ુ
�
નાગ�રકો વ�ે ઘષ�ણ ચાલ થયુ� છ� જેને પ�રણામે ક�ટલા ઘવાયા એની પણ પીપડ��, ભાત-શાકના� તપેલા અને ભૂત ક� ચોર જેવા શ�દો સા�ભળીને �ણય ટોપ 10 મેડલ િવજેતા દેશો પોતાના ગો�ડ મેડ�સ ��વિમ�ગ, એ�લી�ટ�સ અને
આધારભૂત િવગતો હજુ સુધી મળતી નથી. ભડકી ઊઠ� છ�. (સ�યઘટના. કથાબીજ ઃ ýનમા� ગયેલો એક ýનૈયો.)� ø�ના��ટ�સમા�થી øતે છ�.
અ�યાર સુધીની ઘટનાઓ ઉપરથી લાગે છ� ક� ચીન ભય�કર આિથ�ક સ�કટનો ક��યા અને ઇિથયોિપયા જેવા આિથ�ક રીતે પછાત દેશો મા� રિન�ગમા�
સામનો કરી ર�ુ� છ�. આની સરખામણીમા� ભારતીય બ�કોમા� પ�ર��થિત માનસ દશ�ન જ ગો�ડ મેડલ øતે છ�. એક �ટ��ટ��ટક �માણે યુ. એસ. એ. આ 14,000
�
�માણમા� સારી છ� એમ કહી શકાય. આજે ચીનની અથ��યવ�થા વૈિ�ક મેડ�સમા�થી ઓછામા ઓછા 50 ટકા મેડ�સ ��વિમ�ગ અને એ�લે�ટ�સમા� ø�યુ�
અથ��યવ�થાઓમા બીý ન�બરે છ� પણ પરચેઝ �ાઇસ પે�રટીની ���ટએ ચીન એવો જે ભગવતી �ુિતનો ઉ�ોષ છ�. વેદ કહ� છ�, મારા હાથ િવ�ની બધી જ છ�. ઓવરઓલ ���ડ ýઈએ તો ઓિલ��પકમા� ��વિમ�ગ અને એ�લી�ટ�સમા�
�
પહ�લુ� અને અમે�રકા બીý ન�બરે આવે છ�. આ ýતા� ચીનમા� અથ��યવ�થા બીમારીઓની ઔષિધ છ�. øતવા માટ� મેડ�સની સ��યા અ�ય રમતો કરતા� વધુ છ�. મા� ��વિમ�ગમા� જ
આટલી ઝડપથી ગબડ� તે ��થિત સમýતી નથી. � તો �ી હનુમાનø તરુણ છ�, યુવાન છ�. ‘�ક��ક�ધાકા�ડ’મા� ભગવાન બધુ� મળીને ટોટલ 35 ઈવે��સમા� 105 મેડ�સ øતવાની શ�યતાઓ હોય
(લેખક ગુજરાતના આરો�ય મ��ી રહી ચૂ�યા છ�.) િશવના તારુ�ય-ત�વનો મિહમા દેખાય છ�. ત�પરતા, તડપ એ ‘સુ�દરકા�ડ’નો છ�. આ ઇવે�ટમા� યુ. એસ. એ.ની મેડલ ટ�લી 553 છ�. તેના પછીના �મે
ક���ીય િવષય છ�; �યા� ýનકી તડપે છ�; સીતાના િવયોગમા� ભગવાન રાઘવે�� ઓ���િલયા છ��. ��વિમ�ગ ઇવે�ટમા� યુ. એસ. એ.ના એકચ�ી શાસનને પડકારી
ર�મા� ખી�યુ� ગુલાબ તડપે છ�. ભગવાન સીતાને �ા�ત કરવા માટ� ખૂબ જ ત�પર છ�, તડપી ર�ા શક� એવો બીý કોઈ દેશ નથી.
છ�. એક �કારની તડપ, ત�પરતા, તી�તા જે મહાદેવના મિહમાનુ� સૂ� છ� એ ભારતમા� જેટલો સારો �ર�પો�સ િ�ક�ટને મળ� છ� એવો �ર�પો�સ બાકીની
ગયા એટલે એ કાય��મ અધૂરો ર�ો. ‘સુ�દરકા�ડ’મા� ýવા મળ� છ�. તો તપ, �યાગ, તીથ�પ�ં, તારુ�ય અને ત�પરતા. રમતોને મળ� તો ખેલાડીઓનુ� પણ મો�ટવેશન લેવલ ઉપર આવી શક�.
વરરાý સમø ગયા ક� આ જ�યાએ વધુ વાર રહ�વામા ýખમ છ�. ‘લ�કાકા�ડ’મા� ‘િશવમિહ�ન’નુ� સૂ� તેજ��વતા છ�. રાવણને ગમે તેટલી ગાળો િ�ક�ટની વાત એટલે સુસ�ગત છ� કારણ ક� તેની સાથે �ોડકા��ટ�ગ રાઇ�સ અને
�
ýન કાઢવાના બદલે ýન નીકળી જશે. ભાગે એ ભડવીર! વરરાý મુ�ય આપો; દર વષ� એને બાળો, એ ઠીક છ�, પરંતુ રાવણની તેજ��વતાને �ણામ �પો�સરિશપ પણ ýડાયેલા છ�. િવરાટ કોહલીની સે�ચુરી ýવા જેટલો આન�દ
દરવાýમા�થી નાઠા. વહ�લો આવે ઉતારો, પણ �યા�ય �યા� શા�િત હતી? વરને કરવા� જ પડશે. અને બજરંગ પુિનયાને ટી.વી. પર પોતાના �િત�પધી�ઓને મેટ પર પછાડીને
ýઇને ખુદ અણવર ડરી ગયો. એના મોઢામા�થી ચીસ નીકળ ગઇ. ચીસ તાસુ તેજ સમાન ��ુ આનન, મેડલ øતતા ýવાનો આન�દ એકસરખો છ�, ક�મ ક� �યા દરેક ભારતીય દશ�ક
�
સા�ભળીને વરના બાપ ��ેશભાઇ ýગી ગયા. ‘શુ� થયુ�? શુ� થયુ�?’ની બૂમરાણ હરષે દેિખ સ��ુ ચતુરાનન. એ ખેલાડીઓમા� પોતાનુ� �િતિબ�બ ýતો હોય છ�.