Page 12 - DIVYA BHASKAR 080522
P. 12
Friday, August 5, 2022 | 12
ગોડમેન પાટી� હતી. �ાની ઝેલિસ�ઘ મુ�ય ઉમેદવાર હતા. પ�કારોને 67 વષ�ના
�
િમિથલેશ કહ�તા, મારો øવ ýખમમા છ�. મને રાøવ ગા�ધીની જેમ મારી
�
નાખવામા આવે એવી શ�કા છ�. એવુ� થશે તો ઝેલિસ�ઘ કાય�કારી રા���મુખ
ુ
તરીક� ચાલ રહ�શે. આ વ�ત�ય પછી િદ�હીના તેમના બ�ગલાની આસપાસ
પોલીસ ખડકાઇ ગઈ. છ�વટ� રા���મુખ પદના ઉમેદવાર તો હતા ને?
ગુજરાતના એક પૂવ� �યાયમૂિત� પણ આવી ચૂ�ટણીમા� કાયમ ઊભા રહ�તા.
એવા એક બીý ઉમેદવારનુ� નામ ધરતી પકડ હતુ�! ડો. રાજે�� �સાદની
સામે આપણા ગુજરાતી ઉમેદવાર ક�. ટી. શાહ હતા. અથ�શા��ના �ખર
અ�યાસી. ક�છનુ� મા�ડવી તેમનુ� વતન. બ�ધારણસભામા� તેમના� વ�ત�યો એક
િન�ણાતનો �દાજ પૂરો પાડતા હતા. 1997મા� ક�. આર. નારાયણની સામે
પૂવ� ચૂ�ટણી આયોગના વડા ટી. એન. સેશાન ક�દી પ�ા હતા. પછી ગા�ધીનગર
લોકસભાની બેઠક પર એલ. ક�. અડવાણીની સામે ઊભા હતા. �વાભાિવક હતુ�
તેમ આ બ�ને ચૂ�ટણીમા� તે હારી ગયા. કદાચ અનામત રકમ પણ ગુમાવી હતી.
1967 પૂવ� િબન ક��ેસવાદનુ� વાવાઝોડ�� આ�યુ� �યારે ઝા�કર હ�સૈનની સામે
િવરોધ પ�ોએ ક�. સુ�બારાવને પસ�દ કયા�, સ�ઘષ� ક�મકશનો, એસએનએસડી
મૂળભૂત અિધકારોને બાજુ પર રાખી ના શક� એવો યાદગાર ચુકાદો તેમણે
આ�યો હતો. દેશના ઈિતહાસમા પહ�લીવાર તેમને 43 �િતશત મત મ�યા.
�
એક વધુ ચૂ�ટણી ફખરુ�ીન અલી એહમદની. સામે �વત��તા સેનાની િ�િદબ
ચૌધરી. સાત વાર તે સા�સદ રહી ચૂ�યા હતા. અહમદના નસીબે �ત�રક
પ�દરમા નહીં, સોળમા રા���મ�ખ કટોકટીના રા���મુખ બનવાનુ� આ�યુ�. ઇ��દરા સરકારે કટોકટીનો અમલ
થાય તેવો રાજકીય ફતવો બહાર પા�ો અને અહમદે તેમા� સહી કરવી
પડી. એક કાટ��િન�ટ� �યારે �ય�ગિચ� દોયુ� હતુ� ક� ફખરુ�ીન અલી એહમદ
�
બાથ�મમા નહાવા ગયા છ� ને અરધો દરવાý ખોલીને સિચવને સહી કરેલો
કાગળ આપતા પૂછ� છ� ક� બીø કોઈ સહી કરવાની છ�? જ��ટસ િસ�હા, ક��ણા
આઝાદી અ�ત મહો�સવનો અનોખો ઉપહાર અ�યર જેવા �યાયમૂિત�ઓ પણ રા���મુખ બનવા માગતા હતા, ચૂ�ટણીના
�
ચ��યૂહમા તે સફળ ના થયા.
�ૌપદી મુમુ� ઘણી બધી રીતે અસામા�ય રા���મુખ છ�. 64.3 ટકા મત
મેળવવા એ પોતે જ અસાધારણ ઘટના છ�. એ તો ખુ�લુ� છ� ક� �ૌપદી ભાજપ
�
મ થાળા મુજબ તો 21 જુલાઈના િદવસે આપણે પ�દરમા રા���મુખ અને બીý ઠ�ક�દાર પ�ોની િવરુ�મા�! �ોસ વો�ટ�ગ તેનુ� �માણ છ�. 17 સા�સદ અને એન.ડી.એ.ના ઉમેદવાર હતા. ક��ેસે એક મિહલા અને તે પણ સ�થાલી
�ૌપદી મુમુ�ને ન�ી કરી લીધા� અને સુદૂર ગામડાની સા�થાલ
�
જનýિતની, તેને ટ�કો આ�યો હોત તો બ�ધારણીય ઈિતહાસમા સુયો�ય રીતે
અને 126 ધારાસ�યોએ પ�ના આદેશની િખલાફ જઈને મુમુ�ને મત આ�યા.
ે
જનýિતના� મિહલાન આઝાદીના અ�ત મહો�સવના એક તેમા� ગુજરાત પાછળ નથી ર�ુ�. બીý �દેશોમા� આસામ, ઉ�ર �દેશ, ગોવા નામ ન�ધાયુ� હોત, પણ એવુ� ના બ�યુ�. મારા જેવા ઇિતહાસના શોધકતા�
ઐિતહાિસક ઉપહાર તરીક� દેશના સવ�� નાગ�રક બના�યા છ�. પણ ર�ા. આ ચૂ�ટણીએ એક વધુ અસર કરી ક� ક��ેસ સિહત પ�ોમા� માટ� એક વધુ રસ�દ ઘટનાએ સવાલ ઊભો કય� છ�. �વાધીન
જે 15 રા���મુખો �વાધીન લોકશાહી ભારતે અ�યાર સુધીમા� પદ પર ભીતરમા� બધુ� ઠીકઠાક નથી. ભારતમા� તો આ પ�દરમા રા���મુખ કહ�વાય, પણ યાદ છ� ક�
ýયા, અનુભ�યા તેમા� પણ િવિવધતા રહી. �વત��તા પછીના �થમ રા���મુખ ડો. રાધાક��ણન અને ડો. ઝા�કર હ�સૈન સુધી તો �મુખપદની સમયના 21 ઓ�ટોબર, 1943ના િદવસે રંગૂનમા� એક ‘આઝાદ
ડો. રાજે���સાદ. જવાહરલાલ નેહરુ તો ચ�વતી� રાજગોપાલાચારીને પસ�દ ચૂ�ટણી અિત િનણા�યક સ�ઘષ�થી દૂર હતી. હા, િવપ�ો િહ�દ સરકાર’ રચવામા� આવી હતી. 60,000 એિશયાવાસી
કરતા હતા અને િવિધની િવડ�બના જુઓ ક� રાýø જ પછીના� વષ�મા � પોતાનો ઉમેદવાર જ�ર ઊભો રાખતા અને મત મેળવતા. હ�તા�ર નાગ�રકો અને યુ�ક�દી સૈિનકોની બનેલી એ સરકારનુ�
ક��ેસના �બળ િવક�પ જેવા �વત�� પ�ના �થાપક બ�યા. દિ�ણ ભારતની 1967મા� ડો. ઝા�કર હ�સૈન ક��ેસના ઉમેદવાર હતા. િવરોધ બ�ધારણ હતુ�, રા���વજ હતો, રા��ગીત હતુ�, સરકાર હતી,
આ લા�િણકતા િવચારવા જેવી છ� ક� અહીંથી ક�. કામરાજે ઈ��દરાøની ક��ેસ પ�ોએ પૂવ� �યાયમૂિત� ક�. સુ�બારાવને ઉમેદવાર બના�યા. િવ�� પ��ા બે�ક અને નાણાકીય ચલણ હતુ�. તે સરકારના રા���મુખ
નેતા તરીક� તરફ�ણ અને પછી િવરોધ કય�, સ�øવ રે�ીની પણ એવી જ ભૂિમકા રા���મુખની ચૂ�ટણીના �ણ િદવસ પહ�લા જ ઝા�કર હ�સૈન હતા નેતાø સુભાષ ચ�� બોઝ. આડ�ીસ કરોડ (તે સમયની
�
�
રહી અને પછીથી તે રા���મુખ બ�યા. ક��ેસમા િવભાજન કરીને પોતાની તો િમિશગન યુિનવિસ�ટીમા� દી�ા�ત �વચન આપવા ગયા હતા. ભારતીયોની વ�તી) દેશવાસીઓની મુ��ત માટ� િજ�દગીના �િતમ
તાકાત પુરવાર કરવા માટ� ઈ��દરાøએ રા���મુખ પદની ચૂ�ટણીમા� િવ. િવ. કોઈએ પૂ�ુ� તો કહ�, અમે ભારતીયો મા� ઊભા રહીએ છીએ, દોડતા �ાસ સુધી સ�ઘષ� કરીશ એવા શપથ લીધા હતા. તેમનુ� મ��ીમ�ડળ પણ
િગરીને ઊભા રાખીને øત અપાવી �યારે મતદાનમા� ‘�તરા�માનો અવાજ’ નથી! હતુ�. આવો એક �યાસ અફઘાિન�તાનમા� અગાઉ રાý મહ��� �તાપે પણ
�ચિલત કય�. 2022ની હાલની ચૂ�ટણીમા� ક�ટલાક િવપ�ોએ ઊભા કરેલા પણ દરેકવાર એવુ� હોતુ� નથી. ઉમેદવારી પોતે જ એક રસ�દ રાજકીય કય� હતો. નેતાøની આઝાદ િહ�દ સરકાર જેવો એ �ભાવી નહોતો. એ રીતે
યશવ�ત િસ�હાએ પણ દબાતા અવાજે આ સૂ�નો ઉપયોગ કય�, પણ તેમને કહાણી બની રહ� છ�. િમિથલેશ ક�માર િસ�હા નામ �યા�ય સા�ભ�યુ છ�? 1987મા� ગણતરી કરીએ (અને કરવી જ ýઈએ) તો મહામિહમ �ૌપદીø પ�દરમા નહીં,
ખબર હતી ક� �તરા�માના અવાજને ક�ટલાક અનુસરશે જ�ર, પણ ક��ેસ તેઓ સ�જન પણ રા���મુખની ચૂ�ટણીના ઉમેદવાર હતા! તેમની પોતાની એક સોળમા રા���મુખ ગણાય.
એ ક દા�તર સ�જને એક બીý િદલના દા�તરનો િવ�ડયો ફોરવડ� તમે ખ��લા િદલે ખડખડાટ હસો �યારે િદલના� �ાર ખ��લા� થાય ��
�
કીધો છ� જેમા� 30 �િપયામા હાટ� એટ�કને અટકાવવાનો ઇલાજ
છ�. આપણે ભોળા િદલના, ને પોચા િદલના, ને દવાદા�તરની
વાત આવતા� હાટ�એટ�ક આવે પણ િદલ ઉપર કોનો કાબૂ હોય! તેથી એકલા િદલ, િવલ, િદ�લગી
એકલા ýત સાથે િદલની વાતો કરીએ. નઠારા દા�તરો કહ� છ� ક� હમારા
િદલના ધબકારા કોઈવાર 70–80 હોય તો કોઈવાર 120 સુધી ક�દે. તે �યાિધનુ�
નામ ‘અ�ર�ધિમયા!’ તેમા� એક દા�તરે ‘પેસમેકર’ મુકાવી આ�યુ�. તો હ�ડ� છ�
ગગનગાડી છ�કછ�ક કરતી, ને �લડ�ેશર ને હાટ�બીટ ને �લડિથનર ને વરસમા� 350,000,000 વાર અને øવનભરમા� સમý ફરતુ� આપણને િજવાડ� છ�. આપ�ં હાટ� રોજ કોઈ ખટારો 30 �કિમ
એ�સરસાઇઝ ને થેરેપી આવા બધા જુમલા રોિજ�દા બોલાય છ�. ક� 2.5 િબિલયન વાર ધડક� છ�. સ���ટનુ� સૌથી નાનુ� દોડી શક� એટલો પાવર પેદા કરે છ�.
�
માનો ક� ન માનો, ઇસવી સન પૂવ� 600ની સાલમા યાને આજથી 3000 મેમલ મતલબ �ત�ય �ાણી છ�, િ�ટનમા� થતી િપ�મી પુરુષ કરતા� ��ીનુ� �દય વધુ વાર ધડક�તુ� છ�. બે
�
વષ� પહ�લા બાઇબલના ડ�િનયલના પહ�લા ��થમા� શાકાહારી ભોજનથી �ૂ યાને વામન છછ��દર. તે છછ��દરનુ� િદલ િમિનટમા� �ેમીઓ ન�ન સે ન�ન િમલાવી �ણ િમિનટ એકીટશે
ે
�દયને થતા લાભનુ� વણ�ન આવે છ� ને ગગનવાલા તો વેિજ�ટરયન જ નહીં 1200 વાર ધબક� છ�. સેક�ડ� 20 વાર! ગગનવાલા સામસામ જુએ તો ચોથી િમિનટથી એમના� બેયના�
પણ વીગન છ� યાને દૂધદહીં પણ અડકતા નથી, રસગુ�લા, રબડી, ક� ઘારી ન સુરૈયા ક� મધુબાલા ક� ઇ���ડ બગ�મેનની �દય એક તાલ ધબક� છ�, તાિધન તા, તાિધન
ે
�
ખવાય, દૂધગર ક� માવાની મીઠાઈ નો–નો, છાશ. કઢી, ઢોકળા�, સોરી નો! બાય�કોપ ýય �યારે મે��સમમ 120 સુધી તા, તાિધન તા! અને હ�લો! જે મરદ પોતાની
�
ક� �ાણીજ�ય કોઈ પદાથ�નુ� સેવન કરતા નથી ને બને �યા સુધી ચામડાનો, ýય! 1200નુ� આપ�ં ગજુ� નહીં. અધા�િગનીથી છાનુ�માનુ� કોઈ લ�મફરુ� કરે
ે
રેશમનો ક� મોતીનો વપરાશ નથી! િદલ કો બહલાન કો એના� ઓસડ કીધા ગગનવાલા મી�સ ક� ગગન–વાલા તો તે મરદનુ� �દય મોટાભાગે તે લ�મફરા
�
કરીએ, ને વીગનબીગનના ચાળા કીધા ક�રય� પણ �ાઇવેટલી ýણીએ ક� ખરા પણ મોર લાઇક ડબલ િદલ–વાલા સાથે સ�ભોગરત અવ�થામા મરણને
�
ગગનવાલાનોયે ગગનવાલો જય� ઉપાડી લેસે તય� કોય ઓસડની સાડાબારી :ભૌિતક િદલ યાને છાતીમા ધબકતો શરણ થાય એવી વકી છ�. ગીતોમા� મેરા
ે
રહ�વાની નથી. ખૂનનો ચરખો �લસ આિધભૌિતક િદલ તોડનેવાલ વગેરે આવે છ�, પણ તે
હાલ મોબાઇલને ચાજ� કરાય છ� તેમ પહ�લા�ના જમાનામા� િદલ યાને �માની �ફતરત, સાવ કિવતા નથી, મહ�રબાન,
પેસમેકરને ઇલે���ક �લગમા ભરાવીને ચાવી અપાતી હતી. નીલે ગગન ફ��ટ�સી ને ભોળપણ, સાથે ‘Takotsubo’s cardiomyopathy’ યાને
�
�ટ�થો�કોપની શોધ કરનાર હતા એક ���ચ દા�તર, ડો. સતત �ણયની લાલસાન ુ� ભ�ન�દય િસ��ોમ કોને કહ�વાય,
િલયેનેક (1781–1826), ક�મક� કોઈ તોિત�ગ છાતીવાળી �� તલે �ફફટી �ફફટી િમ�સચર. ડ�યૂનોવ સાચેસાચ કોઈ ��ર �ેિમકા ભોળા
મિહલાના િદલ પાસે કાન મા�ડવાનુ� એમને અભ� લાગેલુ�. ગભા�ધાનના પહ�લા િદલના ને પોચા િદલના �ેમી(લેખક)નુ� િદલ ડાબી
�કડા કહ� છ� ક� અઠવા�ડયાના બીý વાર કરતા� સોમવારે મધુ રાય મિહનાથી �ૂણનુ� �દય ધડકવા મા�ડ� ભ�મરના ઉલાળથી િલટરલી ‘તોડી’ શક� છ�. યસ,
�
હાટ�એટ�કના ક�સ વધુ બને છ�. ખાસ કરીને સોમવારે સવારે કામ છ� ને ýતક મરે �યા સુધી તે ચાલ રહ� છ�. યસ, દા�તરી હકીકત છ�.
ુ
પર જતી વખતે સાહ�બને ‘ýર’ આવે, ને શરીરમા� કો��ટ�સોલ ગભ�મા� હોય �યા સુધી તેનુ� િદલ િમિનટ� 150 વાર હા�યથી øવન હયુ�ભયુ� થાય છ� તે વાત બી સાચી છ�. તમે
�
નામના ���સ હોમ�નનો ભરાવો થાય ને લોહીની નળીઓમા� ધબક� છ�. માણસના �દયનુ� વજન 11 �સ હોય છ�, જે આપણી ખુ�લા િદલે ખડખડાટ હસો �યારે િદલના� �ાર ખુ�લા થાય છ� ને વધુ િજવાય
�
કોલે��ોલ વધી ýય ને આવે િદલ કા દૌરા. તહ�વારના િદવસોમા�, દાત. નાડીઓમા� 60,000 માઇલનુ� �તર કાપી 2000 ગેલન લોહીનુ� પ�ર�મણ છ�. તમારુ� િદલ ખુશ હોય ને સામા પ�ેથી ટોટલ કો–ઓપરેશન હા�સલ હોય
પિ�મના દેશોમા� િ�સમસ દરિમયાન ���બહ� લોકોને એટ�ક આવતા હોય છ�. રોજેરોજ કરે છ�. આખી િજ�દગીનો િહસાબ કરીએ તો નહાવાના નળમા�થી Óલ તો બેશક લા�બુ� øવન સા�પડ� છ� ને અલબ� તે લ�બાણ øવવા જેવુ� હોય છ�.
માણસનુ� �દય સરેરાશ િમિનટ� 72 વાર, િદવસના એક લાખ વાર, પાવરમા� 45 વરસ સુધી સતત પાણી વહ� એટલુ� લોહી આપણા �દયમા�થી ફરતુ� જય સુરૈયા, જય øવન!
