Page 18 - DIVYA BHASKAR 061821

Friday, June 18, 2021 | 18 Friday, June 18, 2021 | 19

મરુભૂિમ �ક��નુ� આ �થળ ���ધુ ��������ુ� ��ધ ુ� સ-ટવ પાડવામા� મ�મી-પ�પા-ટીચર િન��ળ ýય છ એટલ �વ�છતા અિભયાન ચલાવવુ પડ છ! �
�
�
ુ
�
�
ે
‘વ�ડ� હ��રટ�જ’ બની ર�ુ�
�
��, �યારે એના િવકાસની �ુ�લુ� �ા�ુ� ધોળાવીરા બાળકોમા øવનભરની
કાચબા ગિત ક�� તેવી �� (કોઇપણ માસની 01, 10 અન 19 અન 28મીએ ��મલી �ય��ત)
ે
ે
ે
�
�
} શભ િદન: રિવવાર, શભ રગ: �લ
ુ
ં
ુ
ુ
ે
ં
‘બ ધાઇ હો, યુને�કોને ધોલાવીરા કો વ�ડ� હ��રટ�જ સાઇટ ઘોિષત �ાન માટ� અહી અાવવા લા�યા. ડો. િબ�ત તો ચાૈદ-ચાૈદ વષ� સુધી અેક જ સારી ટવ કોણ પાડી શક? પ�ર��થિત અિત અનકળ છ. તમારા ભાવી લ�યો ��ય ે
�
ુ
�
કરને કી ભારત સરકાર કી દરખા�ત મ�જૂર કર દી હ�...’
સાઇટ પર સૂઝ-બૂઝ સાથે િન�ઠાપૂવ�ક ને��વ પૂરુ� પાડીને ઇિતહાસ સø દીધો.
�
ે
ે
�
�
�
5મી જૂને ફોન પર અા સમાચાર અાપતા ક���ીય પુરાત�વ તેમને બઢતી મળતી રહી અને અા�ક�અોલોિજકલ સવ� અોફ ઇ��ડયાના ýઇ�ટ મહનત અન યો�ય રીત કામ કરવુ તમને સફળતા આપશે.
�
�
ુ
ે
ે
િવભાગના િદ�હી��થત િન�� અિધકારી રવી��િસ�હ િબ�ત ભાવુક થઇ ગયા ડાયરેકટર જનરલના ઉ� હો�ા સુધી પહ��યા. ધોળાવીરાની ઉ�ક��ટ કામગીરી (સય) � પા�રવા�રક તથા સામાિજક �તર તમાર વચ�વ વધશ. કોઇ
ૂ
�
ે
ે
�
�
�
હતા. લાગણીઅોનો અા ઊભરો �વાભાિવક હતો. અાખર તેમણે જ તો રણ બદલ 2013મા� ભારત સરકારે તેમને પ��ી અેવોડ�થી નવા�યા હતા. અ�યારે નøકના સબધી સાથ વાતાલાપ થવાથી મન �સ�ન રહશ.
ે
�
�
�
ે
વચાળ ખડીર બેટમા� ચાૈદ વષ� સુધી ઉ�ખનનનો ધૂણો ધખાવીને ધરતીના ડો. િબ�ત િદ�હીમા િન�� øવન ગાળ� છ�, પણ ધોળાવીરા સિહતના હડ�પીય ચોતેરના થશ દાદા આ વષ... પાછોતરી �મર એ છ �યાર ે
�
ૂ
�
ે
�
�
ે
પેટાળમા દટાયેલા િસ�ધુ ખીણ સ��ક�િતના સાૈથી અનોખા નગરના અવશેષ નગરો અને િસ�ધુ સ��ક�િતના અ�યાસપૂણ� વ�ત�યો અાપતા ર�ા છ�. પ � તમને તમારી ભલો કબલવાનો ઉમળકો ચડ છ. �મર (કોઇપણ માસની 02, 11 અન 20 અન 29મીએ ��મલી �ય��ત)
ે
ૂ
�
ે
ે
�
ુ
ે
�
ુ
પાધરા કરીને ઇિતહાસ સø દીધો છ�. ધોળાવીરાની 5000 વષ� પૂવ�ની ધોળાવીરાના સમ� �ોજે�ટને સ�બ�ધ છ� �યા સુધી ક��� સરકારના અિધકારી વધવાની સાિબતી એ ક �યાર તમ વધ ન વધ nostalgic } શભ િદન: ગરવાર, શભ રગ: િપ�ક
ુ
ુ
ુ
ં
ુ
હડ�પીય વસાહતની અા ખોજે ઉýગર કરેલા િસ�ધુ ખીણ સ�યતાના િવિવધ તરીક� �ી િબ�ત ક��ટનની ભૂિમકા ભજવી, તો ગુજરાત સરકારના અિધકારી થયા કરો. વી�ય ત સાભળવ ગમે ન કયુ હત ત કહવ ગમે, િજદગીમા ઠસ
�
ે
�
�
�
ુ
�
ે
�
ુ
�
ે
�
ુ
ુ
�
�
ે
�
ે
ે
ે
�
ૂ
�
�
પાસા અા�ય�મા� ગરકાવ કરી દે તેવા છ�. ખાસ કરીને ટાઉન �લાિન�ગની તરીક� યદુવીરિસ�હ રાવતે વાઇસ ક��ટનની ભૂિમકા િનભાવી છ�. 1989મા� વાગી હોય તની કળ વળવાની �મર ત ��ાવ�થા. થોડા જના મતભદોનુ િનવારણ થઈ શક છ. જન ઉકલવામા
�
ે
ે
ે
�
ે
ૂ
�
�
સૂઝ, વરસાદી પાણીના અેક�અેક ટીપા�ને સ��હ કરવાની અાવડત, અનોખી ઉ�ખનન શ� થયુ� અેનાથી પા�ચ વષ� પહ�લા ધોળાવીરામા� સવ� હાથ ધરાયો, દાદા િનø વાતોમા ગવભર, પણ હસી-મýક વખત િનખાલસ તમારી મહ�વપૂણ ભિમકા રહશ. આ સમય સારો લાભ
ે
ે
�
�
�
ુ
ે
માટીકલા, મોતીની માળાનો �યવસાય, �ટ��ડયમ, �તૂપ, સમાધી ક� �યારથી 2000 સુધી તેઅો ýડાયેલા ર�ા છ�. ગુજરાતી ભાષા ýણતા� બહ. �ા�ડડોટર અન �ા�ડસન શીખવ આ �મર ત દાદાન ગમે અન તની (ચ�) થવાની શ�યતા છ. તમારા િવન� અન મધર �વભાવના
ે
ે
ે
ે
ે
�
ે
ે
�
�
ે
પ�થરથી બા�ધકામની પ�િત તો ખૂબ જ ચચા�તા ર�ા છ�. હોવાથી �થાિનક લોકો અને અિધકારીઅો સાથે વહીવટી સ�કલન- વાત વહચવી પણ ગમે. દાદા મને જ આ બધ કહ એવ કાઈ નહી હ�. કારણે માન-સ�માન રહશ.
�
ં
�
ુ
�
�
ુ
�
�
ુ
�
ે
ે
ઇિતહાસ પર નજર કરીઅે તો ક�છમા� િસ�ધુ સ��ક�િતના સ�પક� તેમણે ખ�તપૂવ�ક કયા� હતા. �ોજે�ટની મહ�વની ખોજ દાદાન તો કોઈ જરાક દાદ દનાર ન િનરાત øવ એમની વાતો સાભળનાર
ે
�
ે
ે
ે
�
�
ે
ે
�
�
પ�િચ��ન હોવાની શ�યતાઅો લા�બા સમયથી તજ�ો મનાતા સાઇનબોડ�ને િસફતપૂવ�ક બહાર લાવવામા તેમનો કોઈ ýઈએ. બસ, આવો માનવ ભાળ ન દાદા બોલી ઊઠ : ‘હ �યાર ે (કોઇપણ માસની 03, 12 અન 21 અન 30મીએ ��મલી �ય��ત)
�
ે
�
�
ે
�
ે
ýઇ ર�ા હતા. ખાસ કરીને મોહ�ý ડ�રો (પા�ક�તાન) ��ા�� ��� મુ�ય ફાળો હતો. ધોળાવીરા, �યા�ની ધરતી અને લોકો સાથે �કલમા હતો…’, ‘મારી �યાર શાદી થઇ �યાર છ ન…’ તમ થાકો, પણ } શભ િદન: રિવવાર, શભ રગ: �ા�ન
ે
ં
ુ
ુ
ે
અને ક�છના રણની ભાૈગોિલક નજદીકી ઉપરા�ત અ�ય રાવતને અેવી અા�મીયતા બ�ધાઇ છ� ક� તેઅો તેને પોતાનુ� ધોળાવીરાની ભાગોળ દેખાતા અા કોટડા ટીંબા પર 24 દાદા તો �યા થાકવાના હતા? કારણ એમની પાસ તો હવ સમય જ સમય
ે
�
�
�
ે
�
ે
�
ે
ે
�
ુ
મુ�ેય ચચા�અો થતી રહી હતી. 1960મા� હડ�પા સ��ક�િતના કીિત� ખ�ી બીજુ� વતન માને છ�. ઉ�ખનનના શ�અાતના િદવસોમા� અેક ý�યુઅારી 1990ના રોજ ��ખનન કાય�ના �ીગણેશ છ ન! ે આવક અન ખચમા યો�ય તાલમલ જળવાયલ રહશ.
�
ે
નગરની ýણકારી બહાર અાવી. 1967મા� પુરાત�વિવદ ડો. પ�કારની હ�િસયતથી મ� પણ ધોળાવીરાની મુલાકાત લીધી થયા �યારની તસવીર... ઇનસેટમા અા ટીંબામા�થી દાદા સાથ �વ�છતાની કશીક વાત નીકળી �યા તો દાદાએ સમø-િવચારીન તથા આ�મ િનરી�ણ કરીને કામ કરવાનો
ે
�
�
�
ે
�
ુ
ુ
�
�
જગ�પિત ýશીઅ ધોળાવીરાની મુલાકાત પછી તેની માિહતી હતી. અે સમયે નહોતા પાકા ર�તા ક� અ�ય કોઇ સુિવધાઅો, લહકાથી દોર ઝાલી લીધો. ‘હ તમને શ કહ ક મારી સાથે (ગર) ુ સમય છ. તમારી કશળતા અન સમજદારી �ારા સખદ
�
�
�
�
ે
�
ુ
ે
��
�
�
�
ુ
ે
�
�
ુ
ૂ
ýહ�ર કરી. 1970ના દાયકામા� ક�છમા� પડ�લા દુકાળના સમયમા� પણ ક�છ માટ� થઇ રહ�લી ખોજનો અાંખે દે�યો હ�વાલ લખવાનો માનવસમાજન િસ�ધુ ખીણ સ��ક�િતનુ� અેક મોટ વેપારમથક શ થય?’ દાદાø પાસ દર અન નøકના ભતકાળની પ�રણામ �ા�ત કરવામા સમથ રહશો.
ે
ૂ
ે
ે
�
ે
ખડીરમા� ચાલી રહ�લા રાહતકામ વખતે ગામના ગઢવી શ�ભુદાનને અેક રોમા�ચ હતો. ભેટ ધરનારી ટીમના ક��ટન રવી��િસ�હ િબ�ત (વ�) અને વાત હોય. પરમ રોજ દાદાન તમની �ા�ડ ડોટરે �કલથી �� િવશેષ
ે
ે
મુ�ા મળી, જે હડ�પીય યુગના પુરાવા સમાન હતી. 1970-73 દરિમયાન ધોળાવીરાની સીમમા બાવળ-થોરના ��ો કાપી સાફ કરાયેલા મેદાન વાઇસ ક��ટન યદુવીરિસ�હ રાવત સાથ શ�ભુદાનø ગઢવી આવીને ચોકલેટ આપી અન આ�હ કય� ક, ‘દાદા હમણા � (કોઇપણ માસની 04, 13 અન 22 અન 31મીએ ��મલી �ય��ત)
�
�
ે
ે
ે
ે
ે
જગ�પિત ýશીના નેý હ�ઠળ અારંિભક ઉ�ખનન કાય� હાથ ધરાયુ� અને અા પર ત�બુ-વસાહત ઊભી કરાઇ હતી. ધરતીના પેટાળની હડ�પીય વસાહત જ ખાઈ ýવ. પ�પા આવશ તો રોકશે, કારણ દાદા તમને ભ�ાય વછરાýની } શભ િદન: બધવાર, શભ રગ: લાલ
ુ
ં
ુ
ુ
ુ
ે
�
�
�
ે
�
ે
ુ
ુ
ટીંબો ખરેખર અેક િવિશ�ટ હડ�પીય નગર હોવાનુ� શોધી કઢાયુ�. અે પછી પાધરી કરવા ધરતી પર નવી વસાહત ઊભી થઇ હતી. છ�ક બાલાસર સુધીના ડાયાિબટીસન લઈન ગ�ય ખાવાની મનાઈ છ ન?’ દાદાન ે હો!’ દાદા વધ કઇ બોલી શક તમ ન હતા, પણ તમણે
ે
ે
ે
ે
ે
ં
ે
ુ
ૂ
�
�
સરકારી રાહ� અા સાઇટ પર ઉ�ખનનની વાતો થતી રહી, પણ નાણા� ક� ચો�સ �મøવીઅો સાઇટ પર ઉ�ખનનના કામે લા�યા હતા. શ�અાત 100- તો િન:શ�ક અેમ કહી શકાય ક� જે ક�ઇ થયુ� છ� તે અધકચરુ� છ�. અરે! ઉ�ખનન તો દોડવુ હત ન ઢાળ મ�યો. �ા�ડ ડોટર ચોકલેટ આપી પોિઝ�ટવ માગ પક�ો : ‘બટા ત સાચી છો. મારી ભલ આળસન પોતાના ઉપર હાવી થવા દશો નહી અન કામ ઉપર
ે
ુ
�
�
�
�
ે
ુ
ે
ુ
�
ે
િદશા સાથેના અાયોજનના અભાવ કામ શ� થઇ શ�યુ� નહીં. અાખર ક��� 125થી થઇ પણ �મøવીઅોનો અાંક 600 સુધી પહ�ચી ગયો હતો. ગામમા� દરિમયાન િસ�ધુ ખીણ સ�યતા સાથે સ�કળાયેલી અલ�ય ચીજવ�તુઅો મળી વહાલભરી વાત કરી ભાગી ગઈ બહાર રમવા. હતી, પણ મને એ તો કહ ક તન આ બધ કોણે શીખ�ય?’ �યાન આપો. કમ ક, આ સમય લાભદાયક અન સખમય
�
ે
ુ
ે
�
�
�
�
ે
સરકારના પુરાત�વીય સવ��ણ િવભાગ �ારા 1989થી ઉ�ખનન હાથ ધરાયુ� ઉ�સાહનો માહોલ હતો. છ�, અે પણ િદ�હી લઇ જવાઇ છ� અે ક�છવાસીને કઠ� છ�. ઉપરા�ત, દોઢ દાદાøએ રપર ખોલી ચોકલેટ દાત વગરના મ�મા મકી અન ે �ા�ડ ડોટરે જવાબ આ�યો : ‘િસ�પલ દાદ, મારી મ�મીએ મને (યરનસ) પ�ર��થિતઓ બની રહી છ. કાય��મા� તમને તમારા �ારા
ુ
ે
ૂ
�
�
ે
ુ
ે
�
�
ે
�
ે
ે
�
�
ુ
ે
�
ે
�
�
ે
�
ુ
�
અને 1991મા� વ�ર�ઠ અિધકારી અને તજ� ડો. રવી��િસ�ઘ િબ�ત ખડીરની સરપ�ચ વેલુભા સોઢા અમારા જેવા અિતિથઅોના યજમાન અવારનવાર દાયકાથી ઉ�ખનન સાવ બ�ધ છ�. અામ ક�મ? હજુ તો ઘણા� રહ�ય ધોળાવીરાના રપરના કાગળનો ડચો કરી પોતાની આરામખરશી નીચ નાખી દીધો. આ સમý�ય ક ધરતી પર કાઈ પણ ફકવ ત ગલત છ. જન �યા �થાન હોય કરવામા આવલી મહનતનુ યો�ય પ�રણામ મળી શકશ.
�
ુ
�
ુ
�
ે
�
�
�
ધરતીના પેટાળમા�થી ઊપસેલા નગરની લા�િણકતાઅો પર �કાશ પાડવાનુ� બનતા. �યારેક િબ�ત પણ અમારી સાથે ýડાતા અને અમે િવકાસની વાતો પેટાળમા�થી બહાર કાઢવાના� છ�. યુગોયુગોની અકબ�ધ ડાયરી સમા ક�છમા� �મર દાદાન ઊઠવાની આળસ આવી, પણ દાદા ચોકલેટ પરી ચાવી ચગળી �યા જ નાખો. અમારા ટીચર પણ અમન શીખવ છ ક કચરો તો ડ�ટિબનમા �
ે
ે
ૂ
ે
ે
શ� કયુ�. 2005 સુધી ઉ�ખનન ચાલત ર�ુ� તેમ તેમ િસ�ધુ સ��ક�િતના અા કરતા. સપના�યે ýતા. હવે તો અહી ફટાફટ ધોરીમાગ� બનશે, અેકલ- િસ�ધુ ખીણ સ��ક�િતનુ� પાનુ� �શત: ખુ�યુ� છ�. પૂરુ� ખુલવાનુ� હજુ બાકી છ� અને ગળા નીચ ઉતાર �યા તો પલી ઢીગલી વાવાઝોડાની જમ �મમા� આવી ન ે જ નખાય.’ (કોઇપણ માસની 05, 14 અન 23 મીએ ��મલી �ય��ત)
ે
ં
ં
�
ે
ે
�
ે
ુ�
ે
�
�
ૂ
ે
ુ
�
ુ
ુ
ે
ે
ુ
�
નગરની વધુને વધુ િવશેષતાઅો બહાર અાવતી રહી. ધોળાવીરા સાઇટને બા�ભણકા રોડ બ�ધાશે, રા��ીય ક�ાનુ� �યુિઝયમ બનશે. હોટલો થશે અને �યારે હવે અેને વૈિ�ક મા�યતા મળી છ�, �યારે પાનુ� પૂરેપૂરુ� ખોલીને ભારતનુ� તરત જ દાદાન પ� ક : ‘દાદ, ચોકલેટ મ�ત ન?’ દાદા કશો જવાબ આપે દાદા તો અવાચક બની ગયા પણ તમને ગૌરવ થય ક પોતાની પ�વધ ૂ } શભ િદન: ગરવાર, શભ રગ: �ીન
ુ
ુ
ુ
ુ
ં
ૂ
મા� રા��ીય નહીં, અાંતરરા��ીય �યાિત મળતી રહી. દેશ-િવદેશમા પુરાત�વ રોજ સ�કડો દેશી-િવદેશી પય�ટકો ખડીર ભણી અાવશ. ે પુરાત�વ ખાત િવ� સમ� ઉýગર કરે અે માટ� ક�છ�, ખડીરવાસીઅોઅે અને �યા તો �ા�ડ ડોટરે દાદાન ઓ�ડટ શ� કય. તની ઢીગલીને øવનના મ�યો શીખવી રહી છ. દાદાøએ મને ક�: ‘ý
ે
ુ
ુ
�
�
�
ુ
ુ�
ં
�
�
�
�
�
�
�
�
ે
�
િવષય સાથે �નાતક ક� અનુ�નાતક વગ�મા� અ�યાસ કરતા િવ�ાથી�અો �ે��ટકલ પરંતુ અાજે 30 વષ� પછી ખરેખર શુ� થયુ� છ� અે �ગે િવચારીઅે છીઅ ે ક�છના �િતિનિધઅોઅે ý�ત રહ�વુ� પડશે. ‘દાદ, ચોકલેટનુ રપર �યા?’ દાદાન પકડાઈ ગયાનો અહસાસ થયો હર એક મા અન હર એક િશ�ક નાની �મરમા જ બાળકોન સ-ટવ પાડ � �કિત તમારી ઉ�નિત માટ નવા ર�તા બનાવી રહી છ. કોઇ
ે
�
�
ુ
�
ુ
ે
ે
ુ
�
�
ુ
ે
એટલે ચોપડી વાચવાનો ડોળ કરી મા� �ગળી ચીધી ખરશી નીચ ઈશારો તો �વ�છતા અિભયાનની જ�ર રહ ખરી?’ નøકના સબધીના �વા��ય સધારને લગતા શભ સમાચાર
ં
�
�
ુ
�
�
અનુસંધાન કય� અન પલી ઢીગલી ચ�ી સઈન ગરકી ખરશી નીચ કાગળનો ડચો લઈ દાદાની વાત સાથ સમત ન થવાનો કોઈ �� જ ન હતો. મને (બધ) પણ મળી શક છ. આ�મિવ�ાસ ýળવી રાખો તથા િવપરીત
�
ે
ે
�
ુ
ે
ે
ં
ે
ૂ
ુ
�
ુ
ૂ
ે
ે
�
�
ુ
�
ુ
�
�
પૌરુષી �વર સ�ભળાયો, ‘આચાય� �પી�ક�ગ. હ� ઈઝ ઇટ ઓન ધ અધર એ�ડ?’ સ�પી દેતા� હતા. એના પ�રણામે ભારતમાતાની ક�ખથી હ�મેશા નરર�નો તથા બહાર દાદા પર ઝકી : ‘અર, દાદા, તમ આ શ કયુ? કાગળનો ડ�ો આમ તો આગલા િદવસન ��ય નજર સમ� આ�ય. �લાઈટમા િબઝનસ પ�ર��થિત નો સામનો કરો.
ે
�
ે
ુ
�
�
ુ
�
����ા �લ��ા� �રવાયતની છાતી એક ધબકાર ચૂકી ગઈ. એ બોલી ઊઠી, ‘એ જ અવાજ. મહાપુરુષો પેદા થતા હતા. આજે તે મહાનતાનો �યાગ કરીને લોકો ભૌિતક ફકાય? ઈટ ઇઝ નોટ ગડ દાદ.. ડ�ટિબન તો છ ન �મમા�?’ દાદા કશી �લાસમા માલદારના સતાનોએ પોતાની સીટ નીચ કોકાના ટીન અન ે
�
ે
�
�
ે
�
�
ુ
ુ
�
ં
ે
ે
�
હ�� તને ઓળખી ગઈ, આણ�વ. મને માફ કરી દે. હ�� તારા �ેમને ઓળખી ન લાભ તથા ભોગિવલાસ વધે તેવુ� િન�ન�તરનુ� િશ�ણ મેળવી ર�ા છ�. એના સફાઈ પશ કરે �યા વહાલથી કહ : ‘દાદ, તમ ઊઠો નહી તો કઈ નહી. લચ બો�સના ડ�ા નાખી દઇને કચરો કય� હતો, ત યાદ આવી ગય. (કોઇપણ માસની 06, 15 અન 24મીએ ��મલી �ય��ત)
ે
ં
ે
�
ે
ં
�
�
�
ે
�
�
�
ૈ
ુ
�
�
છ�. સ�વેદનાઓ હવે કથાવાતા, કિવતા�પે �ગટ� છ�. આશરે હýર જેટલા શકી. આઈ હ�વ બીન િમિસ�ગ યુ હ�વીલી ઓલ ધીઝ યસ�... આણ�વ...’ એ પ�રણામે તેમનો આ�યા��મક િવકાસ તથા ઉ�નિત થતા� નથી. ક�ટ��બો તથા મારા માટ હાથમા ક િખ�સામા રાખી શકાય ન? હ લઈન ડ�ટિબનમા � પસાદાર ગાડીધારીઓના તરણોની મ�મીઓ ક ટીચસ આપણી ઢીગલીને } શભ િદન: સોમવાર, શભ રગ: પપ�લ
ં
ુ
ુ
ે
�
�
ુ
ુ
ે
ે
િનબ�ધો એમણે લ�યા છ�. પવન, �ધકાર, તાવ, �ઘ, ઘાસ, તડકો જેવા એક�ાસે બોલતી રહી, બોલતી જ રહી; �યારે થાકી �યારે આટલુ� પૂછીને સમાજનુ� વાતાવરણ િચ�તા, ઝઘડા, પાપ, અશા�િત, વગેરેથી યુ�ત બની ગયુ� નાખી દત ન, પણ દાદ તમાર cleanlinessનો �યાલ તો રાખવો ýઈએ સમý�ય તવ શીખવે તો?
ુ
ે
ે
�
ે
િવષયો પરના એમના િનબ�ધો ભાવકને િવ��મત કરે છ�. સુýમા� િવ�મય અટકી, ‘તારી વાત સ�ભળાવ. તુ� ક�મ છો, આણ�વ?’ છ�. લોકો નાટકીય øવન øવી ર�ા છ�. કોઈ સમાજ સવી સ�થા ��ય તમારો સહયોગ �ો�સાહનીય
�
ે
�
ુ
�
અને િવદ�ધતાનો સુમેળ છ�. કાિલદાસ અને ટાગોરની સ���ટ અને ���ટથી એ છાતીના પા�ટયા� ભીંસી નાખે તેવુ� વજન ધરાવતો અવાજ સ�ભળાયો, ‘હ�� તપ એક કઠોર પુરુષાથ છ�. તપ કરવાથી િસિ�, શા�િત, સ�િ�, �વગ�, રહસ. ý કોઈ જ�યાએ �િપયાન રોકાણ કરવાની યોજના
�
ે
�
ે
�
�ભાિવત છ�. આણ�વ નથી, હ�� અનુજ છ��. આણ�વનો નાનો ભાઈ એ. આર. આચાય�. તમે મુ��ત વગેરે મેળવી શકાય છ�. પાપ, તાપ, િવ�ન, સ�કટ, દુભા��ય, અસુરતા (શ�) બની રહી છ તો તના �ગ ગભીરતાથી િવચાર કરો. ��થિત
ુ
ુ
�
�
િવ�સાિહ�યના અ�યાસથી એમની િવવેચક���ટ વધુ સમથ� બની છ�. તમારુ� નામ જણા�યુ� �યા જ હ�� બધુ� સમø ગયો હતો. મારા મોટાભાઈએ વગેરેનો નાશ કરીને આ�માને દેવોપમ બનાવી શકાય છ�. જે માણસ પોતે જ તર�ી અનકળ છ. તમારા કામથી જ કામ રાખો.
�
ટ��કી વાતા�મા� અને એના િવવેચનમા� એ પમાય છ�. �ેમ ક�ટલો સહજ-સરળ મને તમારા િવશ ઘ�ં બધુ�... ના, બધુ� જ જણા�યુ� હતુ�. તમારે એ ýણવુ� ઉ�નિત કરવા �યાસ કરે છ� તેને જ ઇ�ર મદદ કરે છ�. મહ�નતુ અને બહાદુર
ે
ે
ે
ને સાચકલો હોય છ� એ ‘વર�ા��ત’ વાતા�મા� પમાશે. ‘પદ��ટ’મા� સ�ા છ� ને ક� તમારા આણ�વનુ� શુ� થયુ�? તો સા�ભળો, તમે જે િદવસે એનો �ેમ લોકોને જ પુર�કાર મળ� છ�. જે માણસ તપ�યા� �ારા પોતાની �ામાિણકતા (કોઇપણ માસની 07, 16 અન 25 મીએ ��મલી �ય��ત)
પદલાલસાનુ� સરસ સ�ગોપન છ�. ય��યુગે �ક�િત �ેમ ગીત-સ�ગીત લઈ લીધા� ઠ�કરાવીને ચા�યા ગયા� એના છ જ મિહના પછી મોટાભાઈ ��યુ પા�યા. ના, સાિબત કરે છ� તેને જ ઇ�રની િવશેષ ક�પા અને સહાય મળ� છ�. } શભ િદન: શિનવાર, શભ રગ: ઓર��
�
ે
ુ
ં
ુ
એ વાત ‘લોહનગર’મા� ઝીલાઈ છ�. સામાિજક િવષમતા ‘એક મુલાકાત’ એ આપઘાત ન હતો. મોટાભાઈ કાયર ન હતા ક� આપઘાત કરી લે, પણ એ બીø બધી ધાિમ�ક ��િ�ઓ �ારા પુ�યલાભ મેળવવા ઇ�છતા લોકો ગોપાલની પરવશ ��ોમા �
ુ
ે
�
�
વાતા�મા�થી �ય�િજત થાય છ�. ‘િછ�નપ�’, ‘િવદુલા’ ને ‘મરણો�ર’ જેવી એટલા બધા સે��સ�ટવ હતા ક� પોતે જેને અનહદપણે ચાહી હતી એ �ેિમકા આ�માની િવશેષ ઉ�નિત કરી શકતા નથી, પરંતુ તપ�વી �ય��ત અદભૂત તમાર કામ ��ય સમપણ તમને નવી સફળતા આપી શક �
�
�
ે
ુ
ૂ
�
લઘુનવલો હø પૂણ�ત: ઉક�લવી બાકી છ�. ક�ટલા�ક દીઘ� કા�યોમા� માણસ િવનાની િજ�દગી એ...’ કહી શકાય તેટલી આ��મક ઉ�નિત કરી શક� છ�. અ�ટિસિ� તથા નવિનિધ રહમની યાચના હતી છ. કમ� અન પ�ષાથ�ના મા�યમથી કોઈ મહ�વપણ કામમા �
�
�
�
�
�
હોવાના થાકનુ� ને દા�િભક øવનનુ� માિમ�ક આલેખન છ�. કથોપકથન, �ક�િચત, આ સા�ભળીને �રવાયત જમીન પર ફસડાઈ પડી. ý �યા કોઈ ýનારુ� તેને હ�તગત થાય છ�. તે પૂણ�તાના �િતમ લ�ય સુધી પહ�ચી શક� છ� અને (ન��યન) સફળતા પણ �ા�ત થઈ શક છ. ઘરમા ધાિમક ગિતિવિધઓ
ુ
ે
�
�
ુ
�
�
�
ે
�
ે
કા�યચચા, ગુજરાતી કિવતાનો આ�વાદ, અર�યરુદન, િચ�તયાિમ મનસા- હાજર હોત તો એ ýઈ શકત ક� �રવાયતની મા� �ખો જ નહીં, આખુ� પોતાના તપના તેજથી બીý અનેક લોકોને �કાશ તથા માગ�દશ�ન આપી આવલો છોકરો સબ ઇ��પ�ટર ઉમદિસહન પગે લા�યો. પણ થઈ શક છ. �વા��ય સાર રહશ. ે
ે
ે
�
ે
ે
�
એમના િવવેચન ��થો છ�. અ��ત�વ રડી ર�ુ� હતુ�. (સ�યઘટના પરથી) આગળ વધારે છ�. આપણે હ�મેશા સ�કમ� કરવાની સાથે સાથે તપ�યા� પણ ‘સાયબ, તમન તો �યાથી યાદ હોય, પણ સાત વરહ મોય�, મારા ધણીને
ુ
ુ
ે
ે
ે
ં
�
વડોદરા-ગુજરાત છોડીને સુý ભા�યે જ બહાર ગયા છ�. એ તો વા�ચન- કરતા રહ�વુ� ýઈએ. તપ કરવાની સાથે િવવેક પણ જ�રી છ�.િવવેક બુિ�પૂવ�ક ગડાઓએ મારી નાખલો. એની ઘ�ડયાળ, વીટી ઈ લોકો લઇ ગયલા, પણ (કોઇપણ માસની 08, 17 અન 26મીએ ��મલી �ય��ત)
ે
�
�
ે
ે
�
લેખન અને કલાચચા�ઓમા� આøવન ડ�બેલા ર�ા હતા. સાિહ�ય જ એમનુ� ���� તપ�યા� કરીને મેળવેલી શ��તનો ઉપયોગ કરવામા� જ તપની સાથ�કતા છ�. સાયબ તમ ઈમના છ�લા �ાસ એની હાય હતા. બસ ઈ દહાડથી મારો નાનકો } શભ િદન: શ�વાર, શભ રગ: ગો�ડન
ે
ુ
ુ
ુ
ં
ે
ે
એકમા� િમશન હતુ� ýણે! દમ, શુગરની બીમારી હતી. 6-9-1986ની તમારા જવા પોલીસ બનવાની રઢ લઈન બઠો સ. મ પણ તમારી જવા નક
ે
ે
ુ
ે
ે
ે
ે
�
�
�
�
સા�જે સુý ન�ડયાદની સા�ર ભૂિમ ખાતે, યુરોલોિજકલ હો��પટલમા�, અહી ં શ��તસ�પ�ન તથા િસિ�વાન બને છ�. માણસની સામે બે માગ� છ� - તપ ક� પત. ��ા�� બ�ા� માણહની તર�ીની �ાથના કરતી હ�, આજે તમુન આ ફટફ�ટયુ હાકતા વપાર તથા કારોબારમા લ�યન �ા�ત કરવા માટ વધાર ે
ે
�
ે
�
�
�
ે
ુ
�
ગોવધ�નરામમા� ભળી ગયા.� આ બ�ને એક બીýથી િવરુધ છ�. તપનો અથ� છ� ઉપર ઊઠવુ�, �યારે પતનો અથ� ગાબાý ગોપાલની મરણતોલ હાલત કરીને ભાગી ભાળીન બવ હરખા� સ હ�.’ મહનત ની જ��રયાત છ. આ સમય કાય��ની દરેક
ે
ુ
�
�
�
ૂ
�
છ� પતન તરપ જવુ�. જે તપ નથી કરતો તેનુ� પતન થાય છ�. આથી જ ેલોકોને હોઈએ તો પણ ચૂપચાપ દુ:ખ સહ�વાની જે કળા શીખવા મળ� એ પર�યા� પછી દ � ગયા હતા. હવાલદાર ઉમદિસહ એકલો જ હતો. આશીવાદ માટ હાથ �ચો કરતા ઉમદિસહન પટમા એકદમ (શિન) નાનામા નાની વાતન ગભીરતાથી મ�યાકન કરો.
�
�
�
ે
�
�
ે
ે
ે
�
ે
ર��ા� �ી��ુ� ગુલાબ આ�માનુ� પતન ન થવા દેવુ� હોય તેમણે તપ કરવુ� પડશે. માણસ પોતાની ઇ�છા પ�ની સામે ચૂપ રહ�વામા કામ આવે. જૂની પે��સલના બદલામા િમ� પાસે નવુ� આજુબાજ ýઈન એણે ગોપાલની કાડા લઘકથા ચથારા જવ લા�ય. હમણા અવારનવાર એવ થઇ જત, પણ પ�રવારના સ�યોનો સહયોગ તમને બળ આપશે.
�
ુ
�
ુ
ુ
�
�
�
ૂ
ુ
ુ
�
ે
�
�
ુ
ૂ
મુજબ આ બેમા�થી ગમે તે એક માગ� પસ�દ કરી શક� છ�. રબર પડાવી લેવામા જ ભિવ�યમા� ધ�ધો કરવાની સમજ આવે. ટીચરને ચાડી ઘ�ડયાળ, વીટી કાઢી લીધા. ગોપાલની પરવશ �ખોમા � આજનો ચથારો થોડો િવશષ જ હતો. મા-દીકરા સાથ માડ
ે
�
�
�
�
ે
ં
�
�
ે
�
ે
ે
ે
�થમ નામથી ભા�યે જ કોઈ ઓળખાય છ�. લાવ, ‘આણ�વ આચાય�’ થી �ાય તપ કરવાથી જ શ��ત પેદા થાય છ�. આ�યા��મક જગતમા� તપને બહ� ખાવાથી નાનપણથી જ ýસૂસી ક� પ�કાર�વની કળા શીખી શકાય. ટ��કમા�, રહમની યાચના હતી. ગોપાલના પાકીટ સધી પહ�ચલા હાથ નજર િમલાવીન ઉમદિસહ મોટર સાઇકલ મારી મકી. વધતા (કોઇપણ માસની 09, 18 અન 27મીએ ��મલી �ય��ત)
ૂ
ે
ુ
ૈ
�
ે
�
કરુ�.’ પહ�લા ઘાએ જ સફળતા મળી ગઈ. ��ીન પર નામ ઝબ�યુ� : િમ. એ. મહ�વ આપવામા� આવે છ�. માણસની પાશવી મનો�િ�ઓ તેને નીચેની તરફ જે લોકો �ક�લે ના જઈને ઘરે ભ�યા એમની મીઠી ઈ�યા ચો�સ થાય છ�, પણ એ��યલ�સની સાઈરન સાભળીન અટકી ગયા અન એ જ હમલ વ�ણવ જતા ચથારાન કારણે એની મોટરસાઈકલ અનાયાસ ફિમલી } શભ િદન: મગળવાર, શભ રગ: વાયોલેટ
�
ે
ુ
�
ે
�
ે
ૂ
�
ુ
�
ં
ુ
ે
�
�
ુ�
આર. આચાય�, સેન �ા��સ�કો... આગળ સરનામુ�, ગૂગલ મેપ, કો�ટ��ટ એટલે ક� પતન તરફ લઈ ýય છ�. ý તેણે આ�યા��મક ઉ�નિત કરવી હોય તો �ક�લે ના જઇને એમણે ક�ટલુ� અમૂ�ય બાળપણ ગુમા�ય હશ ને? તો કાશ, �ણે ગોપાલના �ાસ પણ! ડો�ટરની ગલીમા વળી ગઈ. પલા મા-દીકરાના ચહરાવ
ે
�
�
�
�
ુ
�
ુ
ે
ે
�
�
ે
ે
�
ન�બર વગેરે વ�ચાતુ� હતુ�. તેણે હલકી મનો�િ�ઓ સામે સ�ઘષ� કરવો પડ� છ�. એને જ તપ કહ�વામા આવે જલદી શાળા-કોલેý ખૂલે! ઘટના�થળ દોડી આવલી ગોપાલની પ�ની અન નાના �ખ આગળથી ખસતા ન હતા, અન એ ચહરાઓ પાછળ તમાર બજટ સતિલત રાખવામા સ�મ રહશો. ફોન ક �
ુ
�
ે
�રવાયતે ઘ�ડયાળમા� ýઇને સમયનો �દાજ કાઢીને મોબાઈલ ફોન પર છ�. આ�માના તપને સવ��ે�ઠ ગણવામા� આવે છ�. �ાચીન કાળમા રાýથી ��� �ા���� દીકરાએ તો એટલ જ ýય ક ગોપાલના શરીરને એ��યલ�સમા � ગોપાલની યાચક �ખો પણ. ડો�ટરના ઓટલા પાસ મીચાઈ ઈમલ �ારા કોઈ શભ સમાચાર મળવાથી તમને િહમત અન ે
�
ુ
ુ
ે
ં
�
ુ
�
�
�
�
ુ
ે
�
�
ે
�
ૂ
�
�
ે
ે
ે
ે
આણ�વનો ન�બર ý�ો. �ાસ થ�ભાવીને એ રાહ ýતી રહી ક� �યારે આણ�વ લઈને �ý સુધી બધા લોકો ઉ�સાહપૂવ�ક તપ કરતા હતા. રાý પોતાના આદમ: મારા� બાળકોને ýતે જ ભણાવીશ. ચડાવવામા ઉમદિસહ મદદ કરી ર�ો હતો. ‘સાયબ, આને પણ તમારી ગયલી ઉમદિસહની �ખો હો��પટલના વોડ�મા ખલી �યાર એની ýણ (મગળ) આ�મિવ�ાસન બળ મળી શક છ. કોઈ શભિચતકની સલાહ
�
�
�
ુ
�
ે
�
�
ુ
ૂ
�
ુ
ુ
�
ફોન �રિસવ કરે છ�. વોઈસ કોલ કય� હતો. થોડી જ વારમા� સામે છ�ડ� એક પુ�ોને ગુરુક�ળોમા� તપ�વી øવન øવીને િશ�ણ �ા�ત કરવા માટ� ઋિષઓને ઇવ: એ બહાને તારુ�યે પાક�� થશે! જમ મોટા ઓ�ફસર બનવ છ, આશીવાદ આલોને...’ કશકાય ��ી સાથ ે બહાર કોલોન ક�સર પણ �ીý �ટજ સધી તર�ી કરી ચ�ય હત. � ુ � પણ લાભદાયી રહી શક છ. �વા��ય સાર રહશ.
ે
�
�
�
�