Page 19 - DIVYA BHASKAR 040921
P. 19
¾ }ગુજરાત આંતરરાષ્ટ્રીય આવૃત્તિ Friday, April 9, 2021 19
Friday, April 9, 2021 | 18
�
પાવ�તીની કથા સદીઓથી કઠોપક�ઠ કહવામા� આવતી હતી. પરંત વદન �િતમ
�
ુ
ે
ુ
�
Published in USA by Cinemaya Media Inc.
�વ�પ 3000 વષ� જન છ, ત પાવ�તી ક િશવ િવશે વાત નથી કરતા Friday, November 30, 2019 Volume 16 . Issue 30 . 32 page . US $1
�
ુ
�
ે
ૂ
�
હ��પા કાળમા શ િહ�દ
ુ
�
ુ
�
�
ધમ અ��ત�વમા� હતો?
�
�
ે
�
�
�
ુ
�
ે
મો હýદરોના ખડરમાથી મળી આવલી િહ�દ ધમ� સદીઓથી હમશા અ�ય
હડ�પા છોકરીની �િતમાની તસવીરો
�
�
�
ે
ે
�
િવ�િવ�યાત છ. હ તન નાનપણથી ýતો સ�કિતઓના �ભાવને કારણ ે
�
ે
ૂ
�
�
�
ે
�
આ�યો છ. આ છોકરી ખબ જ ઠાઠમા ઊભલી છ, તનો
�
�
ુ
�
ચહરો ઉપરની તરફ છ. એક હાથ કમર પર અન બીý બદલાતો ર�ો છ. અમક સ�કિતઓ
�
ે
�
ે
�
�
ૂ
�
ુ
હાથ તના વાળલા ઘટણ પર છ. િ��ટશ પરાત�વિવદોએ ભારતીય અને અમક િવદશી રહી છ �
ુ
ે
તન ‘ડા��સગ ગલ’ તરીક� ઓળખાવી અન �યારથી લોકો
ે
ે
�
�
ે
�
ે
�
�
ુ
તન એ જ કહતા આ�યા છ. પરંત આ િચ�મા એવ કઈ } �ણ દરાણ-જઠાણીએ મળીન િન:�વાથ� કરેલી રોટલાની સવાની િવિવધ તસવીરો
�
�
ુ
ે
ે
ે
ે
ે
ે
�
�
�
�
ે
નથી જ એવ સચવ ક આ છોકરી ��યમા કશળ છ. શ ુ � દલીલ પણ રજૂ કરવામા આવ છ.
ૂ
�
ે
ે
�
ુ
�
�
એ પરાત�વિવદો એવ માનતા હતા ક આ છોકરી િહ�દ ુ કટલાક લોકો માન છ ક ત�, હડ�પાના શહરોથી
�
�
ુ
ે
�
�
ુ
�
�
�
�
ુ
ે
�
ે
મિદરો અન શાહી રાજ-દરબારોની ‘��ય ક�યા’ જવી આપણા સધી પહ��ય છ અન ત વદોની સાથ િહ�દ ુ ‘ઘરમા લ�ન�સગ હોય ક િદવાળી, 365 િદવસમા જવ�લજ
ે
ે
�
ે
ુ
ે
ે
�
�
�
�
ે
�
ે
�
ુ
�
હતી? �યાર નવી િદ�હીના રા��ીય સ�હાલયમા મ � ધમની બ મ�ય ધારાઓમાથી એક મ�ય ધારા છ અન ે
ુ
�
�
ુ
�
�
�
ે
ુ
�
ે
�
પહલી વાર આ �િતમા ýઇ, �યાર હ ઉદાસ થઇ ગયો. તથી જ હડ�પા શહરોમાથી મળી આવલી માટીની આ સવાકાય� બધ ર�. �યારેક આખી રાત ýગીન કામ કય છ.’
ે
ે
�
�
�
ે
�
�
ે
ં
�
ુ
�
�
�
કારણ એ છ ક �િતમા મા� 11 સ��ટમીટર �ચી હતી. મ�ાઓ પર તાિ�ક પરપરાઓના� િચ�ો ýવા મળ છ.
�
ુ
�
મને યાદ આ�ય ક કઈ રીત કટલાક વષ� પહલા કોઈ એક ýક, એક મ�ા પરનુ િચ� આિદમ િશવ જવ દખાય
�
ે
ે
�
�
�
�
ુ
�
�
ે
ુ
�
�
�
ે
�
ુ
ુ
રાજકારણીની પ�નીને ત િચ� અરિચકર લાગી હતી અન ે છ, તથી ‘ડા��સગ ગલ’ન િચ� આિદમ પાવતીન ુ � કોરોનાકાળની �કતાબમા�
�
ે
ે
ે
આ કારણે તણ ડાયરીમા છાપવાનો િવરોધ કય� હતો. હશ. તન �ાચીન સમયમા પાવતી નહી કહતા હોય.
ે
ે
ે
�
ં
�
�
�
�
ે
�
ે
�
ુ
�
ૈ
થોડા સમય પહલા પા�ક�તાન પણ તના પર દાવો પરંત એક વરાગી ýડ લ�ન કરી એને સસારી
્
ે
કય� હતો. અન હવ, કટલાક લોકોએ તન ે બનાવનાર રાજક�મારીની વાતા અહીથી
ે
�
ે
�
ે
ં
ે
�
‘પાવતી’નામની પણ ઓળખ આપી દીધી જ ઊભરી આવી હશ. ‘ડા��સગ ગલ’ સવાના પદિ��નો
�
�
�
છ. પાવતીનો અથ છ ‘પવતની માયથોલોø અન ‘પાવતી’ બન અ�પ�ટ અનમાન
�
�
�
�
ુ
�
ે
�
ે
�
્
�
છોકરી’. બૌ� ધમનો ઉ�ભવ 2500 છ. ઘણા લોકો માન છ ક ઇ�લામ
ે
�
�
ુ
ે
�
�
�
�
ે
વષ પહલા થયો હતો. પાવતીની કથા દવદ� પટનાયક અન યરોિપયન શાસન �ારા કરાયલા
ે
ે
�
�
�
�
�
�
આપણને પૌરાિણક સમયગાળાના સૌથી િવ�વસ પહલા એક ‘પ�રપૂણ’, સપણ � ર સમ�યા સýય છ �યાર øવનિનવાહના છ�લા 27 વષથી સય�ત પ�રવારમા� સાથ રહનારી
ે
�
�
ુ
ે
�
�
�
�
ૂ
�
�
�
�
ૂ
�
�
�ાચીન �થો - રામાયણ અન ે રીત સગ�ઠત ‘િહ�દ’ ધમ ભારતમા � ��� દરેક ર�તા આપોઆપ ખલતા ýય છ � આ �ણય બહનો કહ છ ક, ‘આ સવા કરવાની
ુ
�
ે
�
ે
ે
�
મહાભારતમાથી મળી આવ છ. આ અ��ત�વમા હતો. �યાર જ�ર હોય છ મા� �ય�નોની. �રણા તમણે જ�થાબધ બýરના વપારીઓ થકી મળી
ે
�
ે
�
ે
ે
�
ે
�
ે
�
�
ુ
�
�
ે
�
�
�
�
�
�
ુ
ે
�
�
�
પૌરાિણક સમયગાળો બૌ� ધમની ઉ�પિ� પછી પાવતી હમશા આ િહ�દ ધમમા અ��ત�વ સમ�યા માનવીની સાચી ઓળખ આપી ýય છ અન ે હતી. પાડોશમા રહતા બહન કહલ ક વપારીઓ પાસ ે
�
ે
�
�
�
ે
�
�
�
ે
ૈ
ુ
ે
�
ુ
�
ુ
ઊભરી આ�યો. વિદક િહ�દ ધમન �પ�ટ �પ સસારી ધરાવ છ. પરંત એવા પણ કટલાક લોકો છ જ પરાત�વીય સહન કરવાની શ��ત પણ. આવી જ સમ�યા િવ� ધમાદામા આપવા અનાજ છ, પણ �યા અબોલ øવન ે
�
�
ુ
�
ે
�
�
ે
�
ે
લોકોના ધમન �વ�પ આપવામા આ�ય હોવાથી આ અન શા��દક પરાવાન મહ�વ આપે છ. તઓ ýણ છ � લવલ સýઈ અન માનવતાની મહક �સરતી થઈ ગઈ. આપવા રોટલા ક રોટલી બનાવી આપે તવ કોઈ નથી.
�
�
ે
ે
�
ે
ે
ુ
ુ
ે
ુ
સમયગાળામા �યાગની બૌ� િવચારધારાનો િવરોધ ક િહ�દ ધમ સદીઓથી હમશા અ�ય સ�કિતઓના માનવી -માનવીની મદદ કરે છ તો �યાક માનવી અ�ય આ રજૂઆતને િનશાબન અન તમની જઠાણીઓએ
ે
ે
�
�
�
�
�
ુ
�
�
ે
ે
ે
�
�
�
ે
�
ે
ે
�
�
ે
ે
�
�
ુ
કરવામા આ�યો હતો. આ બધ લગભગ 2000 વષ � �ભાવન કારણે બદલાતો ર�ો છ. કટલીક સ�કિતઓ øવોની. આજે જ દરાણી-જઠાણીની વાત કરવાની છ ત ે ઝીલી લીધી અન ન�ી કયુ ક તઓ આ કાય સહષ� કરી
ે
�
�
�
�
�
ે
પહલા થય હત. હડ�પાની ‘ડા��સગ ગલ’ તના કરતા � ભારતીય રહી છ અન કટલીક િવદશી, જમ ક એક નદી બહનોએ પોતાની પરવા કયા િવના અબોલ øવની આપશે. સામા�ય પ�રવારની આ બહનોને શ�આતમા �
�
�
�
ુ
�
ુ
�
ે
�
�
�
�
�
ે
�
�
ે
�
ુ
ે
�
ૂ
�
�
ઘણા વષ� જની છ, કદાચ 5000 વષ જની. તથી, ત ે અન તની િવિવધ ઉપ-નદીઓ. આ િહ�દ ધમમા પાવતી સવાન �થમ �ાધા�ય આ�ય. ુ � તો મ�ક�લીઓ આવી પણ �વ. Óલશભાઈ માહ�રીની
�
ે
ે
�
ે
ે
�
ૂ
ુ
ે
�
�
ે
�
�
�
�
પાવતી ન હોઈ શક. ‘ડા��સગ ગલ’ની ઘણી સદીઓ પછી આવી. મળ ભજના િનશાબહન પરમાર, જલીબહન મદદને લીધ આજે સાત વષથી આ સવાકાય તઓ
ુ
�
ુ
ે
ે
ૂ
�
ુ
ે
�
�
�
ે
ે
�
ે
આ માિહતી ઇિતહાસકારો અનસાર છ, જ ે છવટ, આપણે ત જ �વીકારીએ છીએ જ આપણા� પરમાર અન સશીલાબહન પરમાર - આ દરાણી- િનયિમત કરી ર�ા છ. આ �ણય બહનોનો એક જ
�
ે
ુ
�
�
ુ
ે
ે
ે
ુ
ે
�
પરાત�વીય અન શા��દક પરાવાન મહ�વ આપે છ. અહમન શાત કરે અન િશ�કો તમજ પા�પુ�તકો �ારા જઠાણીની જગલબદી તો સવાન પરમાથ� �પ છ, તઓ ઉ��ય છ, ‘એકબીýને મદદ કરવી અન આદરભાવ
ે
�
�
ુ
�
ે
ુ
ે
�
ે
ે
ે
�
ુ
ુ
પરંત ધાિમક અથવા રાજકીય નતાઓ આવા પરાવાઓન ે એને આપણા� બાળકો સધી પહ�ચાડીએ છીએ. અબોલ øવની સવા છ�લા સાત વષથી િદવસના 900થી આપવો.’
�
ે
�
ુ
�
�
ે
�
�
�
�
�
ે
�
�
�
ે
�
�
નથી માનતા. તમાના ઘણા માન છ ક હડ�પા સ�કિત 1922મા ભારતીય પરાત�વશા��ીઓએ કરાચી 1,000 નગ રોટલા-રોટલી બનાવી આપીને કરી ર�ા � િનશાબહન કહ છ ક, ‘માણસોને સેવા કરતા ýઈન ે
�
ુ
�
ે
ૈ
�
�
ે
ે
ુ
�
ે
ુ
�
�
ુ
ે
�
ે
�
વિદક હતી. એ માનવા પાછળનો મતલબ એવો થયો ક � પાસ મરલાના ટકરા-મએ-ý-ડરોમાથી આખ �ાચીન છ, પણ આ સવા િવશષ બની લોકડાઉનના સમય. તમને વધ કાય કરવાની �રણા મળ છ. નારાયણ
�
ે
ુ
�
�
�
ે
�
�
�
�
ુ
�
પરાણોમા લખાય ત પહલા પાવતીની કથા સદીઓથી નગર શોધી કા� અન આ સ�કિતન િસધ �દશ બરાબર એક વષ પહલા� 22મી માચ જનતા સરોવર- કોટ��ર �ટની એસટી બસના �ાઈવર
�
ે
ે
ુ
ે
�
�
�
ે
�
ુ
ે
લોકોને મૌિખક રીત કહવામા આવતી હતી. પરંત યાદ (Indian Valley Civilization)ની સ�કિત એવ નામ ક�ય ભારતભરમા લાગ કરવામા આ�યો અન કડ�ટરો આ સવાન કામ છ�લા 5
�
�
�
ુ
�
�
ે
�
�
�
ુ
�
ુ
�
ુ
�
�
�
�
ુ
ૂ
ે
�
�
ે
�
�
�
�
ે
�
�
રાખો, વદ ક જન �િતમ �વ�પ 3000 વષ જન છ, ત ે આ�ય. ભારતીય સ�કિત આય� અન વદ કરતા પણ ઘણી �યાર સૌ ઘરભેગા થઈ ગયા હતા. ત ે વષથી કરી ર�ા� છ. માગ પર આવતા
ુ
�
�
ે
�
ુ
ે
�
�
�
�
�
�
�
પાવતી અથવા િશવ િવશ વાત નથી કરતા. પરંત હડ�પા �ાચીન છ! ભારતીય સ�કિત એટલી પરાતન છ ક તનો પછીથી ýહર થનાર લોકડાઉનની પા�ø બાઈય � ુ િનજન િવ�તારમા �યા કતરાઓ
�
�
�
�
ુ
ુ
ે
ે
�
સ�કિતન િહ�દ સાિબત કરવા માટની બીø પણ એક આિદકાળ ઠરાવી શકાય તમ નથી. � કોઈને ýણ સ�ા પણ ન હતી. ત ે ભ�યા હોય છ �યા તઓ આ રોટલા
�
ુ
ે
ુ
ે
�
�
�
ે
�
ૂ
�
ે
�
સમય લોકો ઘરમા પોતાના િનવાહની ડો. પવી ગો�વામી લઈ જઈન ખવડાવ છ. ભજના
ુ
ે
�
�
ે
ૂ
�
�
�
ે
�
�
�
ુ
િચતા કરી ર�ા હતા, પરંત આવા જ�થાબધ બýરના વપારીઓ ધમાદા
ે
�
સમય માનવી પર લાદવામા આવલ માટ પોતાના રોજગારનો અમક િહ�સો
ુ
�
ે
ુ
લોકડાઉન એ અબોલ પશ-પ�ીઓ માટ � ચણ-ચારો, રોટલા, પાણીની પરબ વગરમા �
ે
ે
ે
�
�
ે
પણ ýણ અમલી બની ગયો હતો. આપે છ. �યાના વપારીઓ આ બહનોને યથાથ �
�
ુ
ભજની દરાણી- જઠાણીની જગલબદીએ અબોલ ભાવ ઘ� અન બાજરીની બોરીઓ આપે છ. રિવ��િસઘ
ે
�
�
�
ુ
ે
ે
ે
�
ે
�
øવની સવાની �યોત અિવરત અથાગ મહનત કરીને ઉફ નીનુભાઈ આ બહનોએ બનાવલા રોટલા લઈ જઈન ે
ે
�
ુ
�
ચાલ રાખી. જનતા ક�યના એક િદવસન બાદ કરતા � બાકીના દરેક વપારીઓને િવતરણ કરીને બહનોની મદદ
ે
�
ુ
ે
ે
�
�
ં
ૂ
ે
ુ
તમણે આ િનયમ તટવા દીધો નહી અન લોકડાઉનના કરી ર�ા છ. લોકડાઉનના સમય દરિમયાન ભજ અન ે
સમય પણ અબોલ øવો માટ રોટલા અન રોટલીઓ આસપાસના િવ�તારના કતરાઓને િવપલ ઠ�ર અન ે
�
ુ
ે
ે
�
�
�
�
�
ુ
બનાવવાન કાય િનયિમત ચાલ રા�ય. આ ઘરબ�ધી પકજભાઈ �યાસ રોટલાનુ િવતરણ કરીને બહનોને મદદ
�
ુ
�
ુ
�
�
ે
વખત તઓ �િતિદન 40-50 �કલોના હýરો રોટલા આપી હતી. આ ભાઈઓન ઘણીવાર પોલીસ પકડી લતી,
ે
ે
ે
ુ
ં
�
અન રોટલી બનાવતા હતા. મા� ભજ જ નહી, પણ પણ �યાર સવાની વાત જણાવતા �યાર પોલીસત� ખદ
ુ
ે
�
ે
ે
ે
�
�
�
ુ
�
ે
�
ુ
મ�ા, માડવી, નખ�ાણા, નારાયણ સરોવર, કોટ��ર, મદદ પહ�ચાડવા �હાર આ�ય હત. � ુ
ૂ
�
ુ
ે
�
ખાવડા સધી આ રોટલા અબોલ øવની સવામા પહ�ચી આજના �ય�ત øવનમા માણસ પોતાના માટ પરતો
�
શ�યા હતા. સમય ફાળવી શકતો નથી. �યાર આ બહનો િનø
�
ે
ે
�
ે
િનશાબહનના પિત કલરકામ, જલીબહ�નના પિત øવનની રીતના ચોકઠામા રહીન ‘સવા પરમો ધમ’ન ે
�
ુ
�
�
�
�
ે
�
ે
�
ે
PWDમા વાયરમન છ અન સશીલાબહનના પિત સાચા અથમા ચ�રતાથ કયુ છ અન ઘરમા લ�ન�સગ
�
�
�
ુ
�
�
ુ
પણ વાયરમન છ. િનશાબહન અન જલીબહન બારમ � ુ હોય ક િદવાળી; તહવારોમા� પણ આ સવાકાય� બધ નથી
�
�
�
�
ે
�
ે
�
ે
ે
ે
�
ુ
�
�
�
ે
ે
ભણલા છ� અન સશીલાબહન કોલેજ પાસ છ. �ણેયન ે કયુ. િદવસ સમય ન મળ તો રા�ે 3 વાગ ýગીને તો
} નવી િદ�હીના રા��ીય સ�હાલયમા રાખવામા આવલ િવ��િસ� �િતમા ‘ડા��સગ ગલ’ �
�
�
�
�
ે
�
ુ
એક-એક સતાન છ. � (અનસધાન પાના ન.20)
�
�
