Page 12 - DIVYA BHASKAR 022522
P. 12

Friday, February 25, 2022   |  12


            સરહદી પ�ýબનો �ૂ��ણીર�ગ                                                                         રાખે છ�. આવી અલગ ક��ેસો ઓલ ઈ��ડયા ક��ેસ-િતવારી, િવ�લવી બા��લા

                                                                                                           ક��ેસ, ભારતીય લોક ક��ેસ, ભારત મ�લ ક��ેસ, ભારતીય રા��ીય જન
                                                                                                           ક��ેસ, ડ��ન ક��ેસ, ગા�ધી-કામરાજ ક��ેસ, ઈ��ડયન ક��ેસ સોિશયિલ�ટ,
                                                                                                           ઈ��ડયન સોિશયિલ�ટ ક��ેસ-િસ�હા �ૂપ, ઓલ ઈ��ડયા ગરીબ ક��ેસ,
                                                                                                                                                �
                                                                                                           ઈ��ડયન નેશનલ ક��ેસ-ઓ , ઈ��ડયન નેશનલ ક��ેસ-ઉસ, જન ક��ેસ,
                                                                                                           ક�રળ ક��ેસ, ક�રળ ક��ેસ-જે, ક�રળ ક��ેસ-એમ, ક�રળ ક��ેસ-પી, કામરાજ
               થોડોક �યામ, થોડોક �ેત                                                                       દેશીય ક��ેસ, તાિમલનાડ ક��ેસ, �ણમૂલ ક��ેસ, રા��વાદી ક��ેસ...આ
                                                                                                                           �
                                                                                                           યાદી �પ�ટ કરે છ� ક� ભારતીય રાજકીય પ�ોમા� તરેહવારના ભેદ-મતભેદ તેને
                                                                                                           મુ�ય પ�માથી છ�ટા પાડીને પણ તેની �િશક �પે સાથે રહ�વાની માનિસકતા
                                                                                                           રહ� છ�. આ પા�ચ �દેશોની અને પછી રા��ીય ચૂ�ટણીમા� મુ�ય રાજકીય પ�ને
                                                                                                           માટ� આવા ક�ટલાક �સ�ગો આવશે.
                                                                                                             રહી વાત ચૂ�ટણીમા� �ચારના મુ�ાઓની, તો �થમ અને સાવ�િ�ક મુ�ો
          ��     ýબનો 2022નો જ�ગ લગભગ કોઈ આગાહી કરી શકાય તેવો   હારે ક� øતે, બધી ચૂ�ટણીમા� કાયમ ક�દી પડતા હોય છ�, તેમા� એક ઉમેરો   કોઈ પણ રીતે સ�ા �ા�ત કરવાનો છ�. પ�ýબ જેટલુ� સ�� રા�ય છ� એટલુ�
                                                          �રવો�યૂશન મા��સ��ટ પાટી�નો થયો છ�. બીø જય �કસાન, જય જવાન પાટી�
                 નથી, પણ તેનો �ચાર અને પ�રણામ સુધીનો ર�તો �દાø
                 શકાય છ�. 20 ફ��ુઆરીથી 10 માચ� સુધીમા� બધા પ�ો પોતાની   પણ છ�. એક પ�નુ� નામ પ�ýબ સેવા દળ છ�, કોઈ િબય�ત િસ�હ તેનો નેતા છ�.   જ ગૂ�ચવાડાભયુ� છ�. અહી સૌ �થમ ગઠબ�ધનની સરકાર લગભગ 1967મા�
                                                                                                                          ં
        �યૂહરચના �માણે મેદાનમા� છ�. રાજકીય પ�ોમા� મુ�ય તો ક��ેસ, અકાલી,   બહ�જન સમાજ દિલત શીખોનો મુ�ો આગળ ધરીને ચૂ�ટણી લડ� છ�. ક��ેસના   ભારતીય જનસ�ઘ અને અકાલી દળની બની હતી. પછી ઘણા� ýડાણ થયા�
        ભાજપ, આમ આદમી ગણી શકાય. પ�ની સ��યા આટલી જ નથી. જેના   મુ�યમ��ી ક��ટન અમ�ર�દર િસ�હનો વા�ધો હતો ક� આ િસ� જેવા માણસને   અને તૂ�ા�. હાલની ક��ેસ સરકાર સ�ગઠન અને સરકાર એમ બે છાવણીમા  �
        રિજ���શન ના થયા હોય તેવા પ�ોની સ��યા �ીસ જેટલી છ�. અપ�ો પણ   પ�ે �મુખ બનાવવો ýઈએ નહીં, તે સરહદી પ�ýબ માટ� સુર�ાની સમ�યા   િવભાિજત થઈ ગઈ છ�. િસ� અને ચ�ની- ýણે ક� øવરામ ýશીની બાળ
        ઓછા નથી. બેઠકો તો 117 છ� પણ તે બેઠકો પર ઉમેદવારો 500 જેટલા થશે   બનશે. િસ� અનેક પ�ોમા� ફરીને ક��ેસમા વળી પાછો આ�યો છ�. િ�ક�ટ   વાતા�ઓના� પા�ો હોય તેમ એકબીýની સામે પ�ા છ� ને સામસામ આ�ેપો
                                                                                     �
                                                                                                                                                   ે
        એવુ� દેખાય છ�. રાજકીય પ�ોએ શ�ય હોય તેટલી મથામણ ગઠબ�ધનોની કરી.   અને મનોરંજન તેના િ�ય �ે�ો છ�. પા�ક�તાન જઈને પૂવ� ખેલાડી ઈમરાનને   પણ કરે છ�.
        તેમા� પણ તરેહવારની પ�ર��થિત છ�. એક અકાલી દળ છ�, તો બીજુ� સ�યુ�ત   ગળ� વળગીને ભરપૂર �શ�સા કરી આ�યો. છ�વટ� ક�ટાળીને અમ�ર�દર િસ�હ�   રાહ�લબાબાએ સમજૂતીનો જે �યાસ કય� તે જલદીથી ફારસ સાિબત થઈ
                                                                                                                           ં
        અકાલી દળ. આપ અને બહ�જન સમાજ પ� છ�. ભાજપની સાથે બીý બે પ�ો   ક��ેસને છોડી અને જે નવો પ� �થા�યો તેને પ�ýબ ક��ેસ નામ આ�યુ�   જશે. આમેય ક��ેસ અહી ભલે સ�ા પર રહી હોય, પણ તેની ઐિતહાિસક
                                                                                      નીકળી  ગયા  હોય  અથવા
        છ�. એક સ�યુ�ત સમાજ સેવા મોરચો છ�. તેના એક નેતાનુ� નામ જ ‘ગુમનામ
              ય
             સ
                                                          છ�. અનેક �દેશોમા� ક��ેસમા�થી જે
                                         નુ
        છ છ . .  એક  સ ય � ુ � ુ  ત   સમ ા જ   સવ ા   મો રચ ો   છ .  ત ના   એ ક   ન તા ન ન  મ   જ    ગ ુમ ના મ  છ .  અનક   �દશોમા ક��સમાથી  જ  નીકળી   ગયા   હોય    ભૂલોનો કોઈ પાર નથી. િભ�દરાનવાલેનો ઉપયોગ અકાલી સ�ાને તોડવા
                         મો
                                          ના
                             ા
                        ે
                                           ે
                  ા
                                                          કાઢી મૂકાયા હોય તે નવો
                  મ
                            ન
                            �
                              મ

                                                                                             છ�

                                                                                         �થાપે
        િસહ’ છ�, પ�રણણામ પછી ત આવુ નામ સાિબત કરી આપશ.
        િસ�હ’ છ�, પ�રણામ પછી તે આવુ� નામ સાિબત કરી આપશે.   કાઢી મૂકાયા હોય તે નવો     પ� �થાપે છ�           માટ� ક��ેસે કય� તો તે પછીથી પ�ýબમા પોતાની સરકાર ચલાવવા લા�યો,
          �
                                                                                                                                   �
                                                                                      પ�
            છ
                                           દી
                                   �
                                     .
                                   છ�
                                            ઓન

                                      સા
                                  ટી
                                       �ય
                                         વા
                                  ટી
                                               ા
                                                              મા
                                                                �
                                                             તે
                                                            ે

                                                                     શ�દ
                                                                                      અચૂક


                                                                ક��ેસ
                                                  પ
                                                  પ
                                                 ે

                                                બે
                                                    ,
                                                          અન
                                                    ,
                                                   �ો
                                                   �ો
                   નુ
                     �
                 પ�
                 પ�
                     ના
                       મ

                     ના

             ી
             ,
          વળ
          વળી, એક પ�નુ� નામ લોક ઇ�સાફ પાટી� છ�. સા�યવાદીઓના બે પ�ો,   અને તેમા� ક��ેસ શ�દ   અચૂક              આત�કવાદ એટલો વ�યો ક� �વણ� મ�િદરમા� ક���એ સેના મોકલવી પડી
                ક
                ક
              એ
              એ
                       મ

                          ક

                               ફ
                           ઇ�સા
                        લો

                        લ
                                પા
                                પા
                                                                                                સમયના           અને િભ�દરાનવાલે તેમા� માય� ગયો તે ઘટના ઓપરેશન �લૂ �ટાર
                                                                                                                 તરીક� ýણીતી છ�.
                                                                                                હ�તા�ર             આવુ�  જ  ખાિલ�તાનન  છ�.  ભારતથી  અલગ  જેમ  એક
                                                                                                                                  ુ�
                                                                                                                 પા�ક�તાન બ�યુ� તેવો ઇરાદો ખાિલ�તાનનો ર�ો છ�. �ીમ�ત
                                                                                                િવ�� પ��ા        શીખ અલગાવવાદીઓ ક�નેડા અને બીજે રહીને આિથ�ક મદદ સાથે
                                                                                                                અલગાવનુ� િવ��� ઊભુ� કરવાનો �ય�ન વ��થી કરે છ�, પણ તેઓ
                                                                                                               સફળ નથી થયા. ચૂ�ટણી સમયે તેઓ વધુ સિ�ય થઈ ýય છ�. અમ�ર�દર
                                                                                                             િસ�હની એ ચેતવણી ગ�ભીર છ� ક� પ�ýબ એક સરહદી રા�ય છ� અને તેની
                                                                                                           �ત�રક સુર�ા માટ� સýગ રહ�વુ� જ ýઈએ. પ�ýબ 1947ના� િવભાિજત
                                                                                                           લોહીલુહાણ ��યો ભૂલી ગયુ� નથી. ભારત-િવભાજનમા� પા�ક�તાને કરેલી
                                                                                                                  �
                                                                                                           હ�યાઓમા સૌથી અિધક સ��યા પ�ýબની હતી. સરહદ પારનો આત�કવાદ
                                                                                                           કા�મીર અને પ�ýબને માટ� એકસરખો ખતરનાક છ�. ચૂ�ટણી દરિમયાન
                                                                                                           અરાજકતા અને અલગાવ માટ� ક�ટલા�ક ત�વો સિ�ય થઈ ýય છ� અને બહારથી
                                                                                                                                         (�ન����ાન પાના ન�.18)
                                                                  પ�ýબ 1947ના� િવભાિજત લોહીલુહાણ ��યો ભૂલી ગયુ� નથી. ભારત-િવભાજનમા� પા�ક�તાને કરેલી
                                                                                                                                         ે
                                                                   હ�યા�મા� સૌથી અિધક સ��યા પ�ýબની હતી. �ૂ��ણી દરિમયાન અરાજકતા અન અલગાવ મા��
                                                                                                              ે
                                                                             ક��લા�ક ત�વો સિ�ય થઈ ýય છ� અન બહારથી તેને મદદ પણ મળી રહ� છ�
                      િજ�દગી øવવાના �પો��મા� ��યુ પછી પણ બહાદુરભાઈ પહ�લુ� ઇનામ øતી ગયા!
                          એક બહાદુર જણ
                                                                     �
                                                                             �
                              �
          દા     યકાના દાયકા પહ�લા તે સમયના અિભયાનના� સહસ�પાદક   ગયો, અને વ��ના વાણા� વાયા ને øવતા રહ�વાની તેમ જ મગજની તુલા
                                                          ટકાવવાની સતત લડતમા� બેએક દશકા મારાથી સુધી કા�ઈ લખાય નહીં.
                 શીલા ભ��  ગગનવાલાને વરધી આપેલી ક� જૂનાગઢ ýઓ ને
                                                                                                   ુ�
                 તમારા  મગજમા�  જે  આવે  તે  લખી  લાવો.  મારે  મનોજ   મ� અનેક ગામ બદ�યા� ને કામ બદ�યા� ને ઇકડમ િબગડમ િતકડમ કરતા�
        ખ�ડ��રયાના ઘરે ઊતરવાનુ� હતુ� પણ તે પછી ક�ટલા િદવસ રહ�વુ� ને શુ� કરવુ� ને   ફરી દાયકા વી�યા ને હ�� ફરી ભારત પાછો આ�યો અને ગુજરાત સાિહ�ય
        શુ� લખવુ� ને એવુ� બધુ� તે સુદશ�ના સહસ�પાદક� કહ�લુ� નહીં.  અક�ડ�મી �ાયોિજત વાતા િશિબરનુ� મારે સ�ચાલન કરવાનુ� ગોઠવાયુ�, હ�મ�ત
                                                                         �
                  �
                                                                                         �
          મનોજને �યા હ�� ઊતય�, ને �યા�ના� �યુિઝયમો ýયા�, �યા�ની મજેવાડી   નાણાવટીની કદાવર છ�છાયા હ�ઠળ ચાલતી શાળામા, મુકામ જૂનાગઢ મ�યે.
        દરવાજે સરદાર પટ�લની હાકલના પડઘા સા�ભ�યા, �યા�ના ઇિતહાસમા  �  તેના શણગારેલા ક�પાઉ�ડમા� અચાનક �વેશે છ�,  ફટાકાબ�ધ સફ�દ ઝ�ભો ને
        હ�ત�ેપ કરનારા મુર�બીઓને મ�યો, ખાધુ� ને પીધુ� ને રાજ કીધુ�. �યા  �  લ�ઘો ફરકાવતા બહાદુરભાઈ વા�ક! અને અરે? માય ગોડ! બહાદુરભાઈ
        એક મુર�બીએ ફોન કરી મને એમના ઘરે જમવા બોલા�યો, તે હતા    �ધ થઈ ગયા છ�?
        બહાદુરભાઈ વા�ક.                                             અલબ� આ સઘળ�� કાશીએ કરવત મુકા�યા જેવી મારી
          મને વીજળીનો એક સુખદ �ચકો લા�યો: આહા!   નીલે ગગન          અમે�રકાની િજ�દગાની દરિમયાન મગજના �ાનત�તુઓની
        બહાદુરભાઈ! વ�� પહ�લા મારી પાસે ઘરભાડાના પૈસા                બેવડમા� બીø કરોડો બાબતોની રýટી ભેળ�� િવસરાયેલુ�
                         �
        નહોતા  �યારે  િશવક�મારની  સલાહથી  ચા�દનીની  વાતા  �  ક� તલે  પ�ુ� રહ�લુ�. અને ગયા અઠવા�ડયાની સમી સા�જે હ�મ�ત
               �
                       �
                                                                                                                                    �
        હરીફાઈમા મ� એક વાતા મોકલેલી જેમા� મને બીજુ� ઇનામ            નાણાવટીનો સ�દેશો આવે છ� ક� બહાદુરભાઈનુ� અવસાન થયુ�   હો��પટલમા�થી જ ���ટિવહીન અવ�થામા તેમણે કાગળ પર Ôટપ�ીથી માપ
        મ�યુ�, અને ભાડ�� ભરાયુ�. અને યસ! પહ�લુ� ઇનામ મેળવનાર   મધુ રાય  છ�! અને પેલી િવસરાયેલી વાતો ઊભરાઈ આવી; ચા�દની–  લઈને સ��યાબ�ધ વાતા�ઓ લખી હતી. એમને ગુજરાત સાિહ�ય એક�ડમીનો
                                                                        ે
        હતા બહાદુરભાઈ વા�ક. આમ અચાનક એમનુ� ઇજન સા�ભળી             બ�ધુ િવશ િવગતે ýણવાનુ� કૌતુક થયુ�. જૂનાગઢ જેવા શહ�રમા�   પુર�કાર, ધૂમક�તુ પુર�કાર તથા ક�માર ચ��ક એનાયત થયા હતા. જહા�ગીર
          �
                                                                                                                                     �
                                                                                                                                                  �
        હ� થયો.                                                  બેઠા� બેઠા�, એસટીની સિવ�સ કરતા� કરતા� સાિહ�ય, ફોટો�ાફી,   આટ� ગેલેરીમા� એમના� િચ�ો �દશા�યા� હતા ને એમના� િચ�ો મહિ� રિવશ�કર
                                                                                                                    �
          મનોજે ક�ુ�, આ બહાદુરભાઈ િજ ચીજ હાથમા �યે એની વા�હ�   ક�િલ�ાફી, િચ�કામ, સુથારીકામ ને સ��ક�ત ને �યોિત� જેવા� �ે�ોમા�   રાવળ� વખા�યા હતા! �
                                       �
        લાગી ýય ને મા�ટરી મેળવી �યે. વાતા�� લખ છ�; સુથારી કામ; ફોટો�ાફી;   એમણે તરવરાટપૂવ�ક પોતાની િસસ��ા અિભ�ય�ત કયા� કરી. અને ����મા�   �ખો ગુમા�યા પછી પણ બહાદુરભાઈએ આટલુ� િસ� કયુ� ને આ
                                    ે
        િચ�કામ; ક�િલ�ાફીમા ઇ બધામા હ�િશયાર છ�, ને સ��ક�તમા� ર�નની ઉપાિધ   એમને �ખોમા� ઝામરની આનુવા�િશક સમ�યા િનમા�ણ થતા� તબીબોની   લીટીઓનો લખનારો તેની િજ�દગીની દૈિનક સમ�યાઓથી રા�ક થઈને તમારી
                      �
                            �
        લીધી છ�, કાટ��ન ચીતરે છ�, વોલીબોલ રમે છ�, ને �યોિત�ે ýય છ�! કોઈ   સલાહથી એક જ �ખમા� મા� પા�ચ-દસ ટકા ���ટ આવી હતી. આથી તેમણે   સહાનુભૂિત માટ� ટોપી લ�બાવી કહ� છ� ક� øવતા રહ�વાની સતત લડતમા� બેએક
                                                                                    �
        ýણકાર પાસેથી મેઇન–મેઇન ચીજ સમø �યે ને પછી પોતાની હ�યા ઉકલતથી   િચ�કલાને િવરામ આપી લેખન કાય� હાથમા લીધુ�.   દશકા મારાથી સુધી કા�ઈ લખાય નહીં! ø–ýનથી  િજ�દગી øવવાના �પોટ�મા�
                                                                                                                              ુ�
                                                                                   �
        ચે��પયન થઈ ýય!                                      �યારે ����મા અમરેલી �ાનસ�મા કોઈએ ટકોર કરી ક� ‘તે તો હવે   ��યુ પછી પણ બહાદુરભાઈ પહ�લુ� ઇનામ øતી ગયા! ઈ�ર એમના આ�માને
                                                                      �
          કોઈ કારણસર તે વખતે ચે��પયનને �બ� મળાયુ� નહીં. હ�� અમે�રકા પાછો   �ધળા થઇ ગયા, તે શુ� લખી શકવાના?’ જેના ��યુ�રમા� ����મા  �  શા�િત આપે. જય િસસ��ા.’
   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17