Page 13 - DIVYA BHASKAR 012822
P. 13

Friday, January 28, 2022   |  13



                                                            ે
         �ય��તના� મનમા કોઈ એક �ય��તનુ� મહ�વ ખૂબ વધારે હોય, એન �ેમ કરતા હોય ક� એના ઉપર એનો ઈમોશનલ આધાર
                      �
                   ે
         હોય... અન આવી �ય��ત કદાચ øવનમા�થી ચાલી ýય (��યુ પામે ક� કોઈ કારણસર જુદી થાય) �યારે એ આઘાતને મન
                       બરદાશ કરી શકતુ� નથી. એવા સમયે મન �ડનાયલ (નકારી દેવાના) ����મા� જતુ� રહ� ��
                   Ôલ� વાલી ડાલી ભી હો,






               ચૂ�મા ભી હો, ગાલી ભી હો                                                                        સમ� િવ�ને પ�રવિત�ત



                                                                                                             કરશે ‘�યુચર ઓફ વક�’


                                                                                                    �
                                                          િશકાર થયેલી એક છોકરી અને એના �ેમમા� પડ�લો એક ડો�ટર... વાતા ખૂબ
                                                          રસ�દ છ�, પરંતુ સામા�ય �ે�કને થોડી ઓછી સમýય એવી રીતે કહ�વાઈ   કોિવડ ભુલાઈ જશે પરંતુ તેને કારણે શ� થયેલા ફ�રફારો
                                                          છ�. આમ પણ મનોરોગની વાતા�ઓ �યારે કહ�વાય છ� �યારે એને સમજવા
                                                          માટ� �ે�કની સમજણ ઉપર જ આધા�રત રહ�વુ� પડ� છ�. આ વાતા, ‘અતરંગી   આગામી વ��મા� િવ�ને સમૂ�ગ�ુ બદલાવી નાખશે
                                                                                                �
                                                          રે’ જેવા અનેક �ક�સા આપણે ýયા છ�. એ�ટરના, �ટારના �ેમમા� પડ�લી
                                                          છોકરીઓ એ હદ સુધી પહ�ચી ýય, ક� એ �ટાર, િસ�ગર ક� િ�ક�ટર એને મેસેજ   તમને �યાલ છ� ક� આજકાલ ક�વા �કારનુ� ýબ ટાઇટલ ખૂબ
                                                          કરે છ�, એની સાથે ફોન પર વાત કરે છ� એવુ� એને લાગવા મા�ડ�. એવી જ રીતે   §²ɉ  �ચિલત બની ર�ુ� છ�? ગત સદીમા� પહ�લા મેનેજર અને �યાર
                                                          ýણીતા ક� અý�યા લોકો નજર સામે દેખાય, એની સાથે વાત કરે, રડ�-હસ  ે  બાદ સી.ઈ.ઓ. ખૂબ �ચિલત થયા, પરંતુ કોિવડ બાદ ‘�યુચર
                                                          એવુ� એક ઈ�યુઝન અથવા �મ ઘણા લોકોના મનમા� હોય છ�. આ કોઈ મોટો   ઓફ વક�’ના િવચાર સાથે સ�કળાયેલા હો�ાઓ ક� ýબ-ટાઈટલમા� લગભગ
                                                          રોગ નથી, વળગાડ ક� ભૂત�ેત પણ નથી.                 60% વધારો ન�ધાયો છ�! વળી ‘હાઇ�ીડ વક�’ ની �યા�યાને લગતા શ�દોવાળા
                                                            આવી �ય��તના� મનમા� કોઈ એક �ય��તનુ� મહ�વ ખૂબ વધારે હોય, એને   હો�ાઓમા� લગભગ 300%થી વધુ વધારો ન�ધાયો છ�. આ કામ ક�વા� �કારના�
                                                          �ેમ કરતા હોય ક� એના ઉપર એનો ઈમોશનલ આધાર હોય... અને આવી   છ� અને શા માટ� સý�યા� છ� ક� તેની દૂરગામી અસરો આપણી િજ�દગી ઉપર ક�વી
                                                          �ય��ત કદાચ øવનમા�થી ચાલી ýય (��યુ પામે ક� કોઈ કારણસર જુદી થાય)   પડશે તે સમજવુ� જ�રી છ�.
                                                          �યારે એ આઘાતને મન બરદાશ કરી શકતુ� નથી. એવા સમયે મન �ડનાયલ   કોિવડને કારણે સý�યેલા સૌથી રસ�દ ફ�રફારોને પૂણ��પે ýવાય અને
                                                          (નકારી દેવાના) �ટ�ટમા� જતુ� રહ� છ�. બહ� લોકોને અનુભવ હશ ક�, આપણે   અનુભવી શકાય એ �તરે પહ�ચતા હજુ ઘણા� વ�� લાગશ. સૌથી ઉ�સાહજનક
                                                                                                                               �
                                                                                                ે
                                                                                                                                            ે
                                                          øવનના ક�ટલાક ભયાનક આઘાતજનક અનુભવને યાદ કરવાનો �યાસ   અને આન�દદાયક લાગે તેવા ફ�રફારો કામના મોરચે થઈ ર�ા છ� અને હજુ વ��
                                                            કરીએ �યારે બધુ� િસકવ�સમા�-�મબ� રીતે યાદ આવતુ� નથી. ક�ટલાક   સુધી થતા રહ�શે. માનવસમાજના િનમા�ણ બાદ વત�માન આિથ�ક �યવ�થાની
                                                                લોકોને તો ��િતનો એ આખો ચ�ક જ ભૂલાઈ ýય છ�, કારણ ક� એ   શ�આતથી લઈને અ�યાર સુધીમા� �યારેય ન થયા� હોય તેવા� પ�રવત�નો
                                                                  દુઃખદ �સ�ગને એમનુ� મન યાદ રાખવા નથી માગતુ�.   આપણે મા� છ��લા �ણ વ��મા� જ ýઈ લીધા�.
                                                                                                                       �
                                                 એકબીýને             એની આપણને ખબર નથી તેમ છતા આપણો તમામ   કામ કરવા ‘વક� �ોમ હોમ’નો આિવ�કાર. �લે�ડ�ડ વક� એટલે ક� થોડા િદવસો
                                                                      આખા શરીરના કયા ભાગમા�, �યા� મન આવેલુ� છ�,
                                                                                                             તેમા� સામેલ છ� િવ��યાપી રોગચાળાથી બચવા ઓ�ફસમા� નહીં, ઘેરથી
                �મી ગીતની આ પ���ત માણસના મનમા�
                                                                                            �
          ȫœ    રહ�લા અનેક ખૂણેખા�ચરે ફરી વળ� છ�...   ગમતા� રહીએ     �યવહાર ફ�ત મનના આધારે ચાલ છ� એ ક�વી નવાઈની   ઘરેથી અને થોડા િદવસો માટ� ઓ�ફસેથી કામ કરવાની �યવ�થા. �રમોટ વક�
                                                                                          ે
                                     �
                ઈશા�દ કાિમલ, અિમતાભ ભ�ાચાય (આલી                      વાત છ�! સાચ પૂછો તો માણસના� તમામ સુખ અને તમામ   એટલે ક� િવ�ભરમા� �યા�યથી પણ કામ કરવાની �યવ�થા અને �યાર બાદ
                                                                             ુ�
        રે નખરાલી રે), �સૂન ýશી (લડકી �ય� ન ýને �ય�                  દુઃખનુ� કારણ એનુ� મન છ�. આપણે હýરવાર સા�ભ�યુ� છ�   ચીન ýપાન અમે�રકા અને યુરોપના અનેક દેશોમા� ‘લા�ગ લો’ અથવા ‘ધ
        લડક� સી નહીં હોતી)મા� ��ીના મનો�યાપારને સરસ રીતે   કાજલ ઓઝા વૈ�  ક�, અડધો ખાલી �લાસ-અડધો ભરેલો પણ છ�... પરંતુ,   �ેટ રેિઝ�નેશન’ તરીક� ઓળખાતી નોકરીઓમા�થી રાøનામા� આપીને ટા�ચી
        વણ�વવામા આ�યો છ�. શે�સિપયરે લ�યુ� છ�, ‘�ડ��યુટ નોટ         એ વાતની આપણા ‘મન’ પર ક�ટલી અસર થાય છ�? આપણે   આવક ક� બચતમા�થી પોતાની મરø મુજબ øવીને વત�માન શહ�ર-�ધાન
               �
                                                                           ે
        િવથ હર, શી ઈઝ �યૂને�ટક.’ (એની સાથે દલીલ કરવાનો અથ�       સાચે જ એ િવશ િવચારીએ છીએ ખરા? કોઈપણ વાતને સારી ક�   અથ��યવ�થાને િતલા�જિલ આપવાની ચળવળ.
        નથી, એ ગા�ડી છ�) આ વાત ��ીઓ માટ� અનેક લોકોએ કહી છ�.   ખરાબ બ�ને રીતે ýઈ જ શકાય છ� તેમ છતા, એને ýવાની દરેકની   આવી જ અસર આપણી િશ�ણ �યવ�થા પર પણ થઇ છ�. શાળા ક�
                                                                                         �
        ��ીના મનને સમજવુ� અઘરુ� છ�. એ વાત ��ી પોતે પણ �વીકારે છ�. ઓશોએ   ���ટ જુદી હોય એ �વાભાિવક છ�.      કોલેજમા� ગેરહાજર રહ�વુ� પાપ ક� ગુનો ગણાતુ� એવો સમય લગભગ બધા�એ
        ક�ુ� છ�, ‘��ીને ચાહવા માટ� એને સમજવી જ�રી નથી!’     આપણી ��િત જ આપણા� સુખ અને દુઃખનુ� કારણ છ�. જેની સાથે િદલ   અનુભ�યો  છ�.  રોજ  િનયિમત  �ક�લ  ક�  કોલેજ  જતા
          એક સવ� મુજબ 2019ના માચ�થી 2021નો ý�યુઆરી પૂરો થાય છ� �યારે   ખોલીને હ�યા હોઈએ એની ��િત �યારેક �ખોમા� પાણી લઈ આવે તો   િવ�ાથી�ઓને િવિશ�ટ એવોડ� ક� મેડલ પણ અપાતા.
        મનોરોગના દદી�ઓમા� 34 ટકા જેટલો વધારો થયો છ�, જેમા� ��ીઓની સ��યા   જેની સાથે ખૂબ ઝઘડીને ર�ા હોઈએ એની ��િતથી �યારેક ચહ�રા પર ��મત   તેને  બદલે  એક  જ  સાથે  સમૂળગી  �યવ�થા
        વધુ છ�. આ �કડા સ�ાવાર છ� અને જે લોકો મનોરોગ માટ� દવા લઈ ર�ા   આવી ýય... આપણે બધા જ ��િતના એવા ખýના પર બેઠા છીએ ક�,   ડણક  બદલાઈ ગઈ.  િવ�ભરમા� કરોડો િવ�ાથી�ઓ
                                                                     �
        છ� અથવા ડો�ટર પાસે ýય છ� એના છ�! જે લોકો દવા નથી લેતા ક� ડો�ટર   આવનારા વ��મા આ ખýનામા�થી આપણે શુ� વાપરવુ� છ� એ ન�ી કરવા   �મમા બેસી ભણવાની બદલે ઘેર બેઠા� ભણવા
                                                                                                                                 �
        પાસે જવામા સ�કોચ અનુભવે છ�, ‘અમે ગા�ડા નથી’ એવુ� કહીને મનોિચ�ક�સા   િસવાય આપણી પાસે બીજુ� ક�ઈ રહ�શે નહીં. મોટાભાગના લોકો યુ�મા� શહીદ   લા�યા અને આમ �ટડી �ોમ હોમ ચાલ થયુ�.
                �
                                                                                                                                 �
                                                                                                                                                     ુ
                                                                                           �
        ટાળ� છ� એવા લોકોના �કડા તો હø આપણને ખબર જ નથી. ડોમે��ટક   થવાનો, એવરે�ટ øતવાનો, �ફ�મો બનાવવાનો ક� કલામા કોઈ અિવ�મરણીય   �યામ પારેખ  આ સાથે ઓનલાઈન એ�યુક�શન આપતી
        વાયોલે�સ અને પડોશીથી લઈને પિત-પ�નીના ઝઘડા સુધી લગભગ બધા   �દાન કરવાનો અવસર મેળવતા નથી. આપણે બધા જ સામા�ય રીતે øવીને   ક�પનીઓને અને સ��થાઓનો તો રીતસર રાફડો
        જ એ���ટમા�, ઉ�ક�રાટ અને ઉ�ેગમા� øવી ર�ા છ�. માતાø આવવા, ખ�ચ   સામા�ય ��યુ પામવાના છીએ, પરંતુ ‘અતરંગી રે’ જેવી �ફ�મો આપણને   જ ફા�ો. એક જમાનામા� કોર�પો�ડ�સ કોસ�
        આવવી ક� મેનોપોઝ અને સુવાવડ પછી (��યૂઝ) માનિસક રીતે અ�વ�થ થઈ   આપણા જ મનનો એવો ઓરડો ઊઘાડી આપે છ� �યા� જતા� આપણે સામા�ય   તરીક� શ� થયેલ ‘�ડ�ટ�સ એ�યુક�શન’ છ��લા એક-
                       �
                                                                                                                                                 �
        જવાના �ક�સા ��ીઓમા વધુ ýવા મળ� છ� કારણ ક� ��ીનુ� મન નાજુક છ�.   રીતે ડરતા હોઈએ છીએ.                બે દાયકા  દરિમયાન ઓપન યુિનવિસ�ટી અને ઓપન �ક�લમા પ�રવિત�ત
                                                                                                                      �
        એ જેટલી ઝડપથી અને સહ�લાઈથી ખુશ થાય છ� એટલી જ ઝડપથી અને   મનના દરેક ઓરડા ઊઘાડી નાખવા અને �ધારા ભોયરા સુધી પણ એક   થઈ ર�ુ� હતુ�. �યા જ કોિવડ� એવુ� પ�રવત�ન આ�યુ� ક� ýણે ઓનલાઇન અને
        સહ�લાઈથી દુઃખી ક� આહત થાય છ�.                     �ટો મારી આવવો એ બુિ�શાળી અને ડા�ા માણસનુ� લ�ણ છ�. ઓરડા   ઓફલાઇન િશ�ણનો ફક� જ ભૂ�સાઇ ગયો!
          મનોરોગી અથવા માનિસક બીમાર દરેક વખતે ‘ગા�ડા’ દેખાય એવુ� જ�રી   બ�ધ રાખવાથી એનુ� અ��ત�વ નકારી શકાતુ� નથી. મન ��િતને નકારી   ક�ઈક  આવુ�  જ  દુકાનો,  શો�મ  ક�  મો�સમા�  થતા�  શોિપ�ગ  ક�  પછી
                                                                                                                    �
                                                  �
        નથી. માનિસક બીમારી અનેક �કારની હોય છ� અને આપણા દેશમા એને   દે એથી એ સમયે થયેલુ� દુઃખ ક� પીડા િનવારી શકાતા નથી. સમ�યા છ�,   મ��ટ�લે�સમા બેસીને માણવામા આવતા� �ફ�મી મનોરંજન સાથે થયુ�.
                                                                                                                                �
        િવશેની માિહતી બહ� ઓછા લોકો પાસે, નહીંવ� �માણમા� છ�. હø હમણા�   એટલુ� �વીકારીએ લઈએ તો એનો ઉક�લ શ�ય બને છ�. દુઃખ, આઘાત ક�   ઓનલાઇન શોિપ�ગ અને ઓટીટી �લેટફોમ� પર મનોરંજન આપણા માટ�
        જ રજૂ થયેલી એક �ફ�મ ‘અતરંગી રે’ આન�દ એલ. રાય અને િહમા�શુ શમા�નુ�   અપમાનથી થયેલી પીડા છ�પાવવા ક� નકારવાને બદલે �વીકારીને આપણા   �વાભાિવક થઈ ગયા. દૂર-સુદૂરના �વાસો, મસમોટા� લ�નો અને લાઈવ
             ુ�
                                                                                                                                  ે
        સિહયાર સજ�ન છ�. માતા-િપતાને પોતાની નજર સામે ��યુ પામતા ýયા પછી   જ મન સાથે સ�વાદ કરવાથી કદાચ આપણા સવાલનો જવાબ આપણે જ   ઈવે��સ ખોવાઈ ગયા�. બા�ધકામ �ે� ��� સૌ માટ� ઓ�ફસ માટ� નાની ક�
                                                                                                                                                �
        એને જ પોતાનો ‘હીરો’ માનીને એને જ, ‘�ેમી’ માનીને હ��યુિસનેશનનો   શોધી શકીએ.                         િવિશ�ટ જ��રયાતવાળી જ�યાઓ િવચારવાનુ� અને અમલમા મૂકવાનુ� શ�
                                                                                                           થયુ�. સાથે સાથે મોટા� ઘરો અને ઘરની �દર પણ વક� �ોમ હોમ માટ� અલાયદી
                                                                                                                                            �
                                                                                                           ઓ�ફસ �યવ�થા ઊભી કરવાનુ� પ�રવત�ન પણ અમલમા આ�યુ�.
                 લડકી હ��, લડ સકતી હ��!                                                                    ઇ�ટ�િલજ�સ, નવી ટ��નોલોø  અને અ�ય સામાિજક પ�રવત�નોને �યાનમા  �
                                                                                                             હવે આ બધા� પ�રવત�નોની વ�ે આપણે રોબો�સ ક� આ�ટ��ફિશયલ
                                                                                                                                                 �
                                                                                                                                             �
                                                                                                                         ે
                                                                                                           લઈએ તો સમø શકાશ ક� આપણી અથ��યવ�થાના મૂળમા રહ�લા  પરંપરાગત
                                                                                                           માનવીય �મ ક� કામકાજની જ��રયાત, �વ�પ અને કદાચ કામકાજની
                                     �
                                                            �
                   �
          Œɂ    �લા ક�ટલા�ક વ��થી ઉ�ર �દેશમા લોકસભા  આ�યો. આમ છતા આ સૂ� વાઇરલ થયુ� નહીં.                   સમૂળગી �યા�યા જ ખૂબ જલદી બદલાઇ જશે. આ પ�રવત�નની અસર
                                                                                                           સમ� સમાજ �યવ�થા ઉપર ખૂબ િવશાળ પાણી હશ એવુ� લગભગ બધા� જ
                                                બીø રીતે કહીએ તો, ક��ેસના ચૂ�ટણી આયોજકો
                અને િવધાનસભાની ચૂ�ટણી દરિમયાન િ�ય�કા
                                                                                                                                           ે
                વા�ા–ગા�ધી એકાએક સિ�ય થઈ ýય છ�. તેઓ   સૂ�ને લોકિ�ય કરી શ�યા નહીં. િ�ય�કા ગા�ધી પોતે        િન�ણાતોના મ�ત�ય છ�.
                                                                �
                                                                    �
                                                                                                                                                  �
        સિ�ય થાય છ� એ ક��ેસ માટ� સારી વાત છ�. ýક� જેટલા   જ  િદવસો  સુધી  અ�ાતવાસમા  જતા�  ર�ા�  અને         આપણે �યાન દઈ અને ન�ધી શકીએ ક� સમø શકીએ એ પહ�લા વીજળીક
        ઝડપથી તેઓ સિ�ય થઈ ýય છ�, એટલા જ ઝડપથી પાછા  �  મિહલાનો નારો લગભગ ભુલાઈ ગયો. જેમણે ઉપરનો            ગિતએ આ બધા ફ�રફારો આપણા øવનમા� વણાઇ ગયા છ�. હજુ અમુક
        તેઓ અલોપ પણ થઈ ýય છ�! આ વખતના ચૂ�ટણી �ચાર   નારો તૈયાર કરવામા� મહ�નત કરી હતી, એમની મહ�નત           પ�રવત�નો જે ગિતમાન થઇ ચૂ�યા છ� તે આવતા� બે-ચાર વ��મા� ���ટમાન થઇ
                                       �
                                                                                                                                                    ે
        વખતે પણ એમ જ થયુ� છ�. િ�ય�કાએ ઉ�ર �દેશમા બે-�ણ   પર પાણી ફરી ગયુ�. રાહ�લ ગા�ધીની માફક હવે િ�ય�કા   જશે. આથી જ ‘�યુચર ઓફ વક�’ એટલે ક� ભિવ�યમા� કામકાજના �ે� થનારા�
        ચૂ�ટણીસભાઓ ગજવી અને મિહલા મતદારોને આકિ��ત   ગા�ધીને પણ વારંવાર રી-લો�ચ કરીને ઉ�ર                   પ�રવત�નો �ગેનો અ�યાસ અને તેનુ� સ�શોધન અચાનકથી જ અગ�યના�
        કરવા માટ� ‘લડકી હ��, લડ સકતી હ��!’ જેવો મજબૂત નારો પણ   �દેશના ક��ેસીઓ ક�ટા�યા છ�!                                               (�ન����ાન પાના ન�.18)
   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18