Page 17 - DIVYA BHASKAR 011521
P. 17

7
                                                                                                                                    7
                                                                                                                                    7
                                                                                                                                    7
                                                                                                                                    7
                                                                                                                                    7
                                                                                                                                    7
                                                                                                                        ar
                                                                                                                        ar
                                                                                                                      nu
                                                                                                                 ay
                                                                                                                    Ja
                                                                                                                           15
                                                                                                                           5
                                                                                                                         y
                                                                                                                         r
                                                                                                                         r
                                                                                                               r
                                                                                                                id
                                                                                                               r
                                                                                                              Fr Fr Friday, January 15, 2021   | | | | | | | 17 1 1 1 1 1 1 1 17
                                                                                                              Friday, January 15, 2021   |  |
                                                                                                                d
                                                                                                                d
                                                                                                                id
                                                                                                                id
                                                                                                                id
                                                                                                                             2
                                                                                                                             20
                                                                                                                              0
                                                                                                                             20
                                                                                                                             20
                                                                                                                             20
                                                                                                                               21
                                                                                                                               21
                                                                                                                               21
                                                                                                                               21
                                                                                                                               21
                                                                                                                               21
                                                                                                                               21
                                                                                                                             20
                                                                                                                             20
                                                                                                                             20
                                                                                                                             20
                                                                                                                           5
                                                                                                                            ,
                       ���લા� ક��લા�ક વષ�થી, ક��ેસ ‘�ર�નવે��’ કરવાનુ� લગભગ બ�ધ કરી દીધુ� ��.
                                                ે
            આનુ� પ�ર�ામ �� ચૂ���ીમા ક��ેસની કારમી હાર. તો ક��ેસ પોતાને પુનø�િવત કરવા શુ� કરવુ� ���?
                                                               ે
                                   �
                 કથળતી  ક��ેસ ભાજપ
                                                                      ે
            પાસેથી શુ� શી�વુ� ���?

                                                                                            ��દાિયકતા
                                                                                          સ
                                                                                                  ��યેન
                                                                                           ા
          વ     ષ� 2021મા� �વેશ માટ�ની તૈયારીઓની સાથે જ ક��ેસે પણ   જવાહરલાલ નહ�રુએ રામલીલા મેદાનમા� ક��ેસની િબનસા��દાિયકતા ��યેની  ી
                                                                                                 સરકારમા�

                                                                                               એ
                                                                                          ત
                                                          ક�ટબ�તાને ઘોિષત કરતા ક�ુ� હતુ� ક�, ‘કોઈ પણ �ય��ત, ચાહ એ સરકારમા�

                                                                                           ,
                પાટી�મા� ચૂ�ટણીલ�ી તૈયારીઓ શ� કરી દીધી હતી, પરંતુ એ જ
                                                                                            ચાહ
                                                                                               �
                                                                                               �

                                                                                           ે
                                                                                          મ

                                                                                            મુ�ી
                                                                                                     તો
                                                                                                    ે
                                                                                                    ,
                                                                                               ઉગામશ
                                                                                                    ે
                સમયે રાહ�લ ગા�ધીએ ક��ેસના �થાપના િદવસમા� ýડાવાને   હોય ક� સરકારની બહાર, ધમ�ના નામે અ�ય �ય��ત સામે મુ�ી ઉગામશ, તો
                                                                                           સમા
                                                                                                    પણ

                                                                                                   ઈ
                                                                                              આજ
                                                                                              �
                                                                                                 ે

                                                                                                  ક
                                                                                                  ો

                                                                                              �
                                                                                          �ે
        બદલે ઇટાલી જવાનુ� ન�ી કયુ�. અને પછી ટીકાઓનો દોર શ� થયો. િન�સ�દેહ   તેવી �ય�કત સામે હ�� મારા �િતમ �ાસ સુધી લડીશ.’ ક��ેસમા આજે કોઈ પણ
                                                                                                     છ�

                                                                                              ો
                                                                                                      ?

                                                                                                  શક�
        2020 એ બધા માટ� ખરાબ વષ� ર�ુ� છ�.  ક��ેસ માટ� પણ. પરંતુ 2021મા�   �ય��ત નહ�રુના આ શ�દોની ભાવના અનુસાર ચાલવાનો દાવો કરી શક� છ�?
                                                                                               કરી


                                                                                            દાવ
                                                                                          નો
                                                                                               ક�

                                                                                            ો
        ક��ેસ માટ� અ�વ�થતા અને ભાગલાનુ� ýખમ દેખાઈ ર�ુ� છ�. આ જ સવાલ   તેનાથી િવપરીત, ભાજપને જુઓ. તેના અગાઉના અવતારો જેવા ક�, ભારતીય
                                                                                           ર
                                                                                                 ભારતીય
                                                                                                ,
                                                                                          ા
                                                                                            જેવા


        વારંવાર પૂછવામા આવી ર�ો છ� ક� ક��ેસ પોતાને પુનø�િવત કરવા શુ� કરી   જનસ�ઘ, િહ�દુ મહાસભા અને રા��ીય �વય�સેવક સ�ઘ (આરએસએસ)ની જેમ
                                                                                                  )
                                                                                          આરએસએસ
                                                                                                  ની
                                                                                                    જેમ
                   �
                                                                                         ભ

        શક� છ�? આનો કોઈ સીધો-સહ�લો જવાબ નથી, પરંતુ હø પણ તે મુ�ય હરીફ   તેનુ� પણ �યાન બહ�સ��યાવાદ, જ�મુ-કા�મીરનુ� દેશભરમા� િવલીનીકરણ,
                                                                                           રમા�
                                                                                              િવલીનીકરણ
                                                                                                      ,
                                                                                                  મુ
                                                                                               જેવા
        ભાજપ પાસેથી ઘણી બાબતો શીખી શક� છ�.                ગાય, રામ મ�િદર અને ભારતમા� િહ�દુ�વની સા��ક�િતક ઓળખ જેવા મુ�ાઓ

                                                                                                   �ા
                                                                                          ઓ
                                                                                            ળખ
                                                                                                     ઓ

                                                          પર ક����ત ર�ુ� છ�. શ�આતમા� ઘણી સમ�યાઓ આવી. 1951 થી 1969 સુધી
        મી�ડયા સાથ સતત અન øવ�ત સ�પક�                           ચૂ�ટણીમા� િવજયલ�ી સફળતાઓ ઘણી દૂર રહી હતી. પરંતુ તેમ છતા  �  પૂવ� અિધકારીઓના અનુભવો નો યો�ય ઉપયોગ
                           ે
                  ે
          મી�ડયા પર ભાજપનો સ�પૂણ� દબદબો છ�. ઓલ ઇ��ડયા            તેમની િવચારધારા અડગ રહી અને એનુ� ફળ આખરે 1996 થી
        ક��ેસ કિમટીના મી�ડયા િવભાગની જવાબદારી સ�ભાળતા              મળવાનુ� શરુ થયુ� ક� જયારે અટલ િબહારી વાજપેયીની સરકારે   ભાજપના િવજયમા� િન�� અિધકારીઓએ પણ મોટી ભૂિમકા િનભાવી
        રણદીપિસ�હ સુરજેવાલાએ સતત કહ�તા આ�યા છ� ક� ક��ેસ   િવશેષ    પહ�લી વાર શપથ લીધા.                     છ�. તેમણે તેમના ઇનપુટ �ારા મોદી-શાહની ýડીને અજેય બનાવી દીધી.
        પાસે ‘િવઝન’ છ�, �યારે ભાજપ પાસે ફ�ત ‘ટ�િલિવઝન’.                                                    આ એવા અનુભવી લોકો છ� જેની પાસે પોતાના જમીની સ�પક� છ�. પરંતુ,
        સા�ભળવામા આ ઉ��ત સારી લાગી શક�, પરંતુ તે આખી   રશીદ �કડવાઇ  સ�ગ�નો વ�ે મજબૂત ને�વક�                ક��ેસ 50 વષ�થી વધુ સમય સ�ા પર હોવા છતા, એવુ� કોઈ મેક�િન�મ ન
                                                                                                                                         �
                �
        વાતા�નુ� વણ�ન નથી કરતી. એ �� તો િનિ�તપણે ઉભો થાય             એક �દાજ અનુસાર, સ�ઘ પ�રવાર સાથે સ�કળાયેલા   બનાવી શકી ક� જેના �ારા તે િન�� વ�ર�ઠ અમલદારો અથવા ભૂતપૂવ� સૈ�ય
                                                                        �
        છ� ક� છ� ક� ટીવી ચેનલો પર શશી થ�ર, િજિતન �સાદ, િમિલ�દ     ઓછામા ઓછા 137 સ�ગઠનો, પરો� રીતે એજ સામાિજક-  અિધકારીઓની સેવા �ા�ત કરી શક�.
        દેવડા, ��વીરાજ ચ�હાણ અને િ�ય�કા ગા�ધી સુ�ા એક સુરમા�     આિથ�ક અને રાજકીય કાય�સૂિચ પર કામ કરી ર�ા છ� જે વીર
        બોલતા ક�મ ýવા નથી મળતા? તેની સરખામણીમા ભાજપના નેતાઓ   સાવરકર, દીનદયાળ ઉપા�યાયથી લઈને મોહન ભાગવતના� એજ�ડા   સોિનયા-રાહ�લે જ બિલદાન આપવા પડશે
                                      �
                         �
        જુઓ. િનમ�લા સીતારમણ, િપયુષ ગોયલ, હરદીપ પુરીથી લઈને શાહનવાઝ   ર�ા છ�. બીø બાજુ, સોિનયા ગા�ધી અને રાહ�લ ગા�ધી તે �યાનમા લે ક�   ક��ેસ અને સોિનયા-રાહ�લને આશા છ� ક� એક િદવસ જનતા ભાજપ-
                                                                                                   �
        હ�સેન સુધી, આ બધા જ ટીવી ચેનલો પર ચચા�ઓમા� ભાગ લેતા ýવા મળ� છ�.   ક��ેસ સાથે આજે ગણતરીના ક�ટલા સ�ગઠનો છ�? કાય� ��યેની �િતબ�તા   મોદી-શાહના મોહથી અલગ થઇ ક��ેસ બાજુ પાછી ફરશે, પરંતુ આવુ� ક�ઈ
                                                          અને ગુણવ�ા તો એક બાજુ રહ�વા દો. હકીકત તો એ છ� ક� ક��ેસે સામાિજક   થશે નહીં. સૌ �થમ, તેમણે એનસીપી, વાયએસઆર ક��ેસ, ટીઆરએસ
        પોતાની િવચારધારા પર �યાન ક����ત રહ�વુ�            મૂળ ગુમા�યા છ�. તેનાથી િવપરીત, ભાજપે અસાધારણ રીતે િવિવધ ધાિમ�ક   જેવા પ�ોને એક થવા માટ� રાø કરવા પડશે. બીજુ�, રાહ�લ તેમના પ�ના
          સ�વાદ અને સ�પક� મહ�વપૂણ� તો છ� જ, પરંતુ િવચારધારા િવશ �પ�ટતા   સ��દાયો અને પ�થો સાથે પોતાનુ� મોટ�� નેટવક� �થાિપત કરી લીધુ� છ�. ��યેક   કાય�કતા�ઓને �ે�રત કરવામા� િન�ફળ ગયા છ�. પાટી�મા� ફ�ત �ત�રક લોકત��
                                                ે
        એ વધુ મહ�વપૂણ� છ�. ક��ેસ પાટી�ના  ભાવના�મક મુ�ા, પછી ભલે તે   ýિતના સ�ગઠનોમા� એમના �પ�ટ અને મૌન સમથ�કો ભયા� પ�ા છ�. સોિશયલ   �થાિપત કરીને ક��ેસ ભાજપનો સામનો કરવા� સ�મ નહીં બની શક�, પણ
        રામ મ�િદરનો હોય ક� કલમ 37૦ નો અથવા તો લવ જેહાદનો, હ�મેશા બે   મી�ડયામા� અને અને ઓફ લાઈન એના કરોડો સમથ�કો છ� જેની સાથે પાટી�ના�   ઓછામા ઓછ�� સોિનયા-રાહ�લ પોતાને લોકશાહી ઢબે રજૂ કરવામા� સફળ થઇ
                                                                                                                �
        ભાગમા� વહ�ચાયેલી ýવા મળી, ત�ન �િમત. િબનસા��દાિયકતા ક��ેસની   પર�પર સ�વાદ ચાલતા રહ�તા હોય છ�. હોઈ શક� છ� ક� લોકોની હø પણ ક��ેસ   શકશે અને તે પ�ની છબી સુધારવામા� પણ મદદ કરશે. �
        િવચારધારાનો એક અિભ�ન ભાગ રહી છ�. 1951 મા� ગા�ધી જય�િત િનિમ�ે,   માટ�ની સ�ઈ�છા બાકી હોય પણ, આવા નેટવક� �યા� છ�?       (લેખક ‘24 અકબર રોડ’ના સજ�ક અને કોલિમ�ટ છ�)
           �ધારી પ�ર��થિતમા�થી
          ઊગરવા ��ીઓ� ýતે            અડધા �માલમા� લોહી, અડધામા� �સ                                                                                      ુ
               �કાિશત થવુ� પડશે
                                                            ��    દરમી જુલાઈ 1907ના િદવસે ચીનના શાનિયન ગામના થોડા   ઝૂ�બેશ ઉપાડી. પુરુષો જેવો પોશાક પહ�રવા લાગી. એક કિવતામા� લ�યુ�: ‘હ��
                                                                                                           પુરુષ�પે જ�મી નથી, પરંતુ મારુ� આ�મબળ પુરુષોથી વધારે મજબૂત છ�.’
                                                                  લોકોએ ભય અને અરેરાટી સાથે એમના જ ગામની એક�ીસ
                                                                  વષ�ની યુવતીનો ýહ�રમા� િશર�છ�દ થતો ýયો. એ યુવતી હતી   ��ીઓની હાલતને આ પ���તઓમા� �ય�ત કયુ�: ‘સૂય� અને ચ��મા� અજવાળ  ��
                                                          �યૂ િજન અને એને ��રતાથી મારનાર હતા તે સમયના રાજવીના સૈિનકો. �યૂ   ર�ુ� નથી, ��વી �ધકારમય છ�. અમે મિહલાઓ ખૂબ નીચે ધબેરાઈ ગઈ
                                                          િજન પર બે ઉ�ક�રણીજનક કિવતા લખવાનો આરોપ મૂકી એને ��યુદ�ડ   છીએ.’ એનો સ�દેશ હતો, �ધારી પ�ર��થિતમા�થી ઊગરવા ��ીઓએ ýતે
                                                                                                                                              �
                                                          આપવામા� આ�યો હતો. મૂળ વાત જુદી હતી. �યૂ િજન �ણસો વષ�થી ચીન   �કાિશત થવુ� પડશે.િવદેશમા વસતા �ા�િતકારીઓએ દેશમા પાછા ફરી બળવો
                                                                                                                            �
                                                          પર સ�ા ભોગવતી   રાજસ�ા સામેની લડાઈની સાથે ચીનની મિહલાઓ પર   કરવાની યોજના ઘડી.
                                                                                                                                 �
                                                                                                                                           �
                                                          સદીઓથી થતા સામાિજક અ�યાચારની સામે બુલ�દ અવાજ ઉઠા�યો.      �યૂ િજન પણ ��૦�મા ચીન આવી. �યા એણે મિહલાઓ માટ�
                                                                                                                                                   �
                                                                                 �
                                                          એ øવી �યા સુધી પુરુષ�ધાન સમાજમા મિહલાઓની અવદશા           સામિયક શ� કયુ�. મિહલાઓની વ�ે જઈ ýશીલા ભાષણ
                                                                 �
                                                          િવરુ� સ�ઘષ� કરતી રહી. એણે ક�ુ� હતુ�: ‘આજે બૌિ�ક યુવાનો    આ�યા�.   એ  રમતગમતના  િશ�કોને  �િશ�ણ  આપતી
                                                                                                                                                �
                                                          ‘�ા�િત �ા�િત’ના નારા લગાવે છ�, પરંતુ એની શ�આત   ડ�બકી      શાળાની  આચાયા�  હતી,  પરંતુ  વા�તવમા  એ  શાળામા  �
                                                          ઘરમા�થી  જ  કરવી  પડશે.  ��ીઓને  પુરુષ  સમોવ�ડયા           �ા�િતકારી  સૈિનકોને  તાલીમ  આપવામા�  આવતી  હતી.
                                                          અિધકાર આ�યા િવના કોઈ �ા�િત સફળ થઈ શક� નહીં.’   વીનેશ �તાણી  ભૂગભ�મા� ચાલતી ��િ�ઓનો એક કાય�કર પકડાઈ ગયો.
                                                          ચીનમા� સદીઓથી છોકરીઓના નાનપણથી પગ બા�ધી દેવાની             યાતનાથી હારીને એણે �યૂ િજન સિહત બળવાખોર નેતાઓના�
                                                          ��ર �થા હતી. �યૂ િજને એ �થાને મિહલાઓની ગુલામીનુ�          નામ આપી દીધા�. �યૂ િજનની પણ ધરપકડ થઈ. બળવાની
                                                          �તીક મા�યુ�. એક કિવતામા� લ�યુ�: ‘હ�� મારા પગના� બ�ધન તોડીને   માિહતી ýણવા માટ� એણે અનેક યાતના સહન કરી, પરંતુ મોઢ��
                                                          હýરો વષ� જૂનુ� ઝેર સાફ કરુ� છ��, મારો �માલ અધ� લોહીથી તરબોળ   ખો�યુ� નહીં. પ�રણામે એનો ýહ�રમા� િશર�છ�દ કરવામા� આ�યો.
                                                          છ�, અધ� �સુઓથી.’                                 એણે �િતમ કિવતામા� લ�યુ� હતુ�: ‘પાનખરની હવા અને પાનખરનો વરસાદ
                                                            એનો જ�મ �માણમા� સારી આિથ�ક ��થિતના પ�રવારમા� થયો હતો. એ   િવષાદ વધારે ઘેરો બનાવે છ�.’ એના ઘાતકી મોતથી દેશ ખળભળી ઊ�ો હતો.
                                                          નાનપણથી કા�યો લખતી, ઘોડ�સવારી કરતી અને માશ�લ આટ� શીખી હતી.   આજે ચીનમા� �યૂ િજનને સ�માનપૂવ�ક યાદ કરવામા� આવે છ�.
                                                          એકવીસ વષ�ની વયે એનુ� લ�ન રાજસ�ામા વગદાર �ીમ�ત અિધકારીના ��ટ   એ રા�યપ�રવત�ન ýવા øવતી રહી નહીં, પરંતુ ��ીýિત પર લાદવામા  �
                                                                                   �
                                                          પુ� સાથે થયુ�. બે સ�તાનો થયા�. ��ધામણભયા� વાતાવરણમા� પણ એણે વા�ચન-  આવેલા ક��રવાý અને અ�યાયની સામે બળવો પોકારતી એની કિવતાના
                                                          લેખનનો શોખ ýળવી રા�યો. એ સમયે ચીનની રાજસ�ા સામે લોકોમા�   શ�દો હવામા ગૂ�જતા રહ� છ�. દુિનયાના કોઈ પણ ખૂણામા� મિહલાઓને
                                                                                                                    �
                                                          િવરોધનો સૂર ઊઠવા લા�યો હતો. એ માટ� �ા�િતકારીઓના� છ�પા� સ�ગઠન   સ�માનીય અિધકાર મળશે નહીં �યા સુધી એના આ શ�દો સ�ભળાતા રહ�શે:
                                                                                                                                 �
                                                                                                                  �
                                                             �
                                                                    �
                                                          દેશમા સિ�ય હતા. �યૂ િજને એની િજ�દગીને ઇ�છીત માગ� આપવા �ગત રીતે   ‘અમારામા અઢળક શ��ત ભરી છ�, છતા �િત�ઠા પુરુષોને જ મળ� છ�. આવા
                                                                                                                                    �
                                                          �ા�િતકારી િનણ�ય લીધો. એ દાગીના વેચી, પિત અને સ�તાનોને છોડી, ýપાન   અ�યાય સામે મારી �દર �ોધનો અ��ન ભભૂક� છ�, અધમ �િ�ના પુરુષો મને
                                                          ચાલી ગઈ. �યા �ા�િતકારી િવ�ાથી�ઓના સ�ગઠનમા� ýડાઈ મિહલાઉ�કષ�ની   �યા�થી ઓળખી શક�? શૂરવીરતા આવી યાતનાઓમા�થી જ �ગટ� છ�.’
                                                                   �
   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21   22