Page 11 - DIVYA BHASKAR 011521

Friday, January 15, 2021

�
��યેક માણસમા ખાનગી �યિઝયમ હોવાન � ુ
ુ

��ડોનિશયાના �મખ ડૉ. સુકણ� કવા હતા?
�
ે
ુ

ુ
ુ
ે
ુ
�
�
�
ે
ે
�
ુ
ે
ગ મ તવા ધનવ�ત, યશવત અન ગણવત ગણાતા મનુ�યમા એક � 3. ડો. સકણ� પ�ડત નહર, ઈિજ�તના �મખ નાસર, ચીનના ઝાઉ એન
�
ુ
�
�
ે
�
�યિઝયમ સતાયલ હોય છ. કોઈ પણ મનુ�ય સવગણસપ�ન ક
�
ુ
�
ુ
ુ
ુ
ે
લાઈ અન યગો�લાિવયાના �મખ માશલ �ટટોના િમ� હતા.
�
�
�
�
સવદોષસપ�ન નથી હોતો. રાવણ રા�સ હતો તોય બધી રીત ે 4. ઇ�ડોનેિશયામા મળલી બા�ડગ પ�રષદમા� આ િમ�ોએ પચશીલનો
�
�
ુ
�
�
�
ગણિવહીન ન હતો. માનવીની અપણતા જ માનવી હોવાની ખરી સાિબતી િસ�ાત ýણીતો કય� અન િબનýડાણવાદી નીિતની �શસા કરી હતી.
ે
ૂ
ુ
ે
ુ
ે
ે
�
ગણાવી ýઈએ. ઇ�ડોનેિશયા જવા ઇ�લામી દશના રા���મખ િવષ વષ� 5. સકણ� અ�છા સગીતકાર હતા અન િચ�કાર પણ હતા.
ે
ે
�
�
ુ
પહલા એક પ�તકનુ આખ �કરણ વાચવા મળલ. ડાયરીમા કરેલી ન�ધને 6. સકણ� લખક હતા અન કિવ પણ હતા. તઓ સારા ��યકાર હતા.
ે
ુ
�
�
�
ે
ુ
�
�
�
ુ
ૂ
ે
ૂ
�
�
આધારે લખી ર�ો છ. ભલચક લવીદવી! 7. લોકોની મદનીને જકડી રાખ તવા અસરકારક વ�તા હતા. પ�રણામે
ે
ે
ે
ે
ે
ુ
ે
ુ
�
�
ે
��યક કારમા જેમ �પીડોમીટર અન માઈલોમીટર હોય છ ત રીત માણસ ડો. સકણ�એ ઇ�ડોનેિશયા પર વષ� સધી શાસન કયુ હત. ુ �
�
ે
સાથ પણ એવી બ �ડવાઈસીસ હોવી ýઈએ: (1) ઇગોમીટર અન (2) 8. ડો. સકણ� ખદને િવવકાનદના િશ�ય ગણાવતા અન પોતે પાડવપુ�
ે
ે
ુ
ે
�
�
ે
ુ
ે
ે
ુ
�ામાિણકતા મીટર (ઓને�ટીમીટર). ý આવી બ બાબતોની માપણી સતત ભીમસનના દીકરા ઘટો�કચના અવતાર હતા તવ માનતા હતા.
�
ે
ે
ુ
�
ં
ુ
�
ે
ુ
ે
થયા કરે એવી �ય��ત આપણી ભીતર હોત તો દિનયા ��ટાચાર અન ય�થી આવી બધી િવગતો આ�યા પછી લખક એક જ વા�યમા ઘ�બધ કહી
ુ
ુ
મ�ત હોત. મહાભારતનો મમ શ? દય�ધનનો અહકાર સખણો હોત તો દ છ: ‘એલા�! સકણ�’ઝ �ટ પાવર ફોર ગડ વોઝ લ��ટ ઇન િહઝ �ાઈડ
�
ે
ુ
�
�
ુ
ુ
ે
�
ુ
ુ
�
ુ
ુ
મહાય� ટળી ગય હોત એ ન�ી. એક માણસમા ખરખર બ માણસો વસતા એ�ડ િહઝ લઝ મોર�સ. વાતનો સાર એટલો જ ક આવી બહમખી �િતભા
�
�
ે
�
ૂ
ે
�
હોય છ�. એક માણસ એવો છ, જ પાપ કરવાથી ડરે છ. બીý માણસ એવો છ � ધરાવનાર રા���મખ વા�તવમા બધી રીત પરા દજન હતા.’ પ�રણામ શ ુ �
�
ે
ુ
ુ
ે
ૂ
�
�
ે
�
ુ
�
ે
ે
ુ
ે
ુ
ુ
�
�
ે
ે
ુ
જન પ�યકમ� ��ય આકષ�ણ હોય છ. દિનયાનો ખલ આપણી ભીતર સતાયલા આ�ય? ઇ�ડોનેિશયાની એક આખી યવાન પઢીની બરબાદીન કારણ પણ ડો.
�
ે
ે
બ માણસો �ારા ચાલતો રહ છ. એ પરાણપુરાતન ખલ માટ આિદ શકરાચાય � સકણ� જ બ�યા.
ુ
�
�
�
ુ
ે
�
ે
�
આપણને ‘માયા’ શ�દની ભટ ધરી હતી. �વામી આન�દ ‘માયા’ન ‘�કરતારની મને કોઈ પછ ક ભારતમા સરકાર નીિતમય માગ ચાલે ત માટ શ કરવુ �
�
ૂ
�
ે
ુ
�
ે
�
ૂ
ે
કારભારણ’ જવા બ શ�દોમા સમýવી દીધી. દિનયામા લાખો િથયટરોમા� જ ે ýઈએ? આપણને કોઈ પછ તમ નથી એ વાત સાચી, પરંત િવચારની
�
ુ
�
ે
ે
�
ુ
ે
�ફ�મો અન નાટકો કરોડો લોક રોજ જએ તન ખર રહ�ય ‘માયા’ છ. અયો�યા અિભ�ય��ત પર લોકત��મા કોઈ પાબદી ન હોય. વડા�ધાન
ુ
�
ુ
�
ે
ુ
�
ે
�
�
ે
�
ે
�
ે
�
નગરીમા� દવિષ નારદ ઓિચતા પહ�ચી ગયા! રામ ત વખત સીતા સાથ ે નરે�� મોદીને આ દશમા� ધરાઈન ગાળ દઈ શકાય છ. રાહલ
ે
�
ે
�
�
ે
�
ે
ે
ૂ
ુ
�
ે
અશોકવિનકામા બઠા હતા. એમણે િવવકપૂવક નારદમુિનનો આદરસ�કાર િવચારોના ગાધી બકવાસ કરે તથી ચટણી હાર, પરંત એમની મોદીિન�દા
કરીને ક�: ‘અમારા જવા સસારીઓ તો માયામા સપટાયલા� હોઈએ છીએ તથી પર કોઈ રોકટોક નથી હોતી. િવનોબાø કહતા ક ý
�
ે
�
ે
�
�
ે
ુ
�
ં
ૂ
�
�
ે
�
ુ
�
આપ જવા દવિષન આગમન ઉપકારક બની રહ છ.’ નારદમુિનએ તરત જ �દાવનમા � સમાજમા મખા લોકોની બહમતી હોય, તો લોકત��મા �
ે
�
�
�
ે
�
�
�
�
ુ
ે
ે
�
ૂ
�
જવાબમા ક�: ‘હ રામ! જ માયાની તમ વાત કરો છો, ત તો તમારી �િહણી મખરા�યની �થાપના પણ થઇ શક છ. સો���ટસ માનતો
ે
�
ુ
�
�
છ�.’ (સ માયા �િહણી તવ).’ હવ ડો. સકણ�ની વાત પર આવીએ? ગણવત શાહ ક સમાજમા િવચારશીલ અન િવવકશીલ માણસો કદી પણ
ે
ુ
ે
ે
�
ે
�
�
�
અહકાર અન અ�ામાિણકતાન કારણે �િત�ણ આપણી કટલી બધી બહમતીમા નથી હોતા. દાદા ધમાિધકારી જવા �ાિતપરષ જ ે
ે
�
�
ુ
ુ
ે
ુ
ે
�
ે
�
�
�
�
�ાણશ��ત અથવા સાઈ�કક એનø વેડફાય છ એનો �યાલ આપણને નથી ��ડોનિશયાની એક આખી યવાન પઢીની વાત કહ તનો �વીકાર બહ ઓછા લોકો કરી શક. થોડાક વષ�
�
ુ
�
�
ુ
�
ુ
ે
ે
�
ૂ
ુ
આવતો. ý આપણી ભીતર ઉપર કહી તવી બ �ય��તઓ ગોઠવવામા � બરબાદીન કારણ પણ ડો. સકણ� જ બ�યા. એક પર ઇ�ડોનેિશયામા ગરુડ ઍર લાઈ�સન િવમાન એક શહર પર તટી
�
ુ
ૂ
ે
ુ
�
�
�
ે
�
�
�
�
�
�
ુ
�
ુ
ુ
આવી હોત તો! યાદ રાખવા જવ છ ક ��યક ય�ના મળમા આખરે તો પ� હત. એ શહરનુ નામ ýણવ છ? એ શહરનુ નામ હત: ‘યો�યકતા�.’
�
�
ુ
‘વટ’ જવો અ�યત ગદો શ�દ રહલો છ. િહટલરનો વટ બીý િવ�ય� માટ માણસમા� વસનારા બ માણસોની આ બાબત જ ટકમા જ દશમા રા�યકતા ý ‘યો�યકતા�’ હોય તો રા�યનુ શાસન સાર ચાલ.
ે
�
�
�
�
�
�
�
ે
ે
�
ે
ુ
�
�
�
�
ુ
ે
�
�
ે
�
જવાબદાર હતો. િહટલરના øવનને આધારે લખાયલી નવલકથાનુ મથાળ � � મહાભારતમાથી એક વાત શીખવા જવી છ: દરેક શાસક ક વડા�ધાન પાસ એક
�
ે
ે
�
ુ
છ: ‘Worldly Goods.’ એમા એક ઉમદા પા�ન મખથી નવલકથામા બ ે ગણાય. આન નામ માયા ! િવદર હોવો ýઈએ. ‘િવદરનીિત’ પ�તક વાચીએ તો સમýય ક િવદર કઈ
ે
�
ુ
ુ
ુ
ુ
�
�
ે
�
ુ
�
�
િવધાનો ઉ�ારાયા છ: � ક�ાના શાણા મનુ�ય હતા. રાý �તરા�� એમની સલાહ વારવાર લતા, પણ
ે
ં
�
ુ
ુ
�
ે
1. વરની વાનગી તો ઠડી પડ� પછી જ આરોગવી સારી! આપા પત મýન પ�તક લ�ય છ. એમણે ભારતના એલચી તરીક� ઘણા સલાહન પાલન નહોતા કરતા. પ�રણામે મહાય� થઈન જ ર� ! �
�
ે
ુ
ુ
�
ે
�
�
�
ુ
ુ
�
ુ
ે
ે
ુ
�
�
ે
ે
�
ે
2. વર લવાનો ઉતમ માગ એક જ છ: સદર રીત øવવ. ુ � દશોમા ફરજ બýવી હતી. પોતાના લાબા અનભવન આધારે આપા પત ે }}}
�
�
�
�
�
ુ
�
ે
�
નવલકથામા િહટલરને વøટ�રયન તરીક� ગણાવવામા આ�યો છ. કારણ પ�તક લ�ય છ: A Moment in Time.’ એમા ડો. સકણ� િવષ મýની વાતો
�
ુ
ુ
�
ે
�
�
�
�
ુ
શ? પોતાને કોઈ શ� ખોરાકમા ઝર ભળવીન મારી નાખ એવા ભયને કારણે લખી છ. ટકમા અહીં સાર આપી દ�? સા�ભળો: પાઘડીનો વળ છડ �
ે
�
�
ે
ુ
ે
�
ે
ે
�
ં
ુ
ુ
�
�
ે
ુ
ુ
ુ
ુ
�
�
િહટલર શાકાહારી બ�યો હતો.માસાહાર તો ટા�યો પરંત ‘માણસાહાર’ ભાર ે 1. રા���મખ સકણ�ની માતા િહદ હતી. વાત વાચલી છ, પરંત દ�તાવø ન�ધ ઉપલ�ધ નથી. ઘ�ખર સ�ગત
્
�
થયો. 2. એ બાલી દશની રહવાસી હતી. (અનસધાન પાના ન.19)
ે
�
�
ુ
�
�
ુ
��ય �તો ક એ બા�કનીમા યવતી ભીનાશ છોડને પાણી આપવા બહાર આવતા. મને ખબર છ તમારો
�
�
�
ે
�
રોગ એડવા�સ �ટજમા છ, હવ હાથ �ચકતા પણ તમને
�
�
ે
�
કડામા પાણી રડવા આવતી તકલીફ પડ� છ.માન છ ક િજદગીએ �ર મýક કરી છ. જઓ
�
�
ુ
�
�
�
�
�
�
�
ુ
ુ
ે
ે
ન, દોડવુ તો માર પણ હત પણ...’ �ો�થિસસવાળો
�
�
ે
�
ે
ે
�
સા મના �લટના �ીý માળની બા�કની તરફ અ�ય ધ�ો મારી દીધો. કદાચ એની �ખમા �સ ુ પગ બતાવતા અ�ય બો�યો, ‘પણ... આ છોડની ે
ે
�
�
�
�
�
ે
ýતો ર�ો. પાળીએ મકલા કડામા છ�લા �ણ
હતા. નીચ પટકાયેલા કડાના વરણછરણ
�
ે
�
ે
�
ૂ
�
િજદગી તો આપણે બચાવવી પડશ ન?’ અ�ય
ુ
ે
�
�
ે
�
�
ે
�
�
ુ
િદવસથી એ પાણી પાવા આવી નહોતી. એના ટકડાઓની પરવા ન હોય એમ એણે ચહરો લઘકથા હળવ રહીન પોતાના હાથ સાધલ કડ ટબલ પર
�
ે
�
�
ે
�
ે
�
ે
ં
�
�
ુ
ૂ
�
�
છોડના પાદડા સહજ પીળાશ પકડવા લાગલા. આખરે ફરવી લીધો. બા�કનીન બાર� હવ બધ જ મ�ય, જગમાથી પાણી રડીને, એણે �તરાની
ુ
�
ૈ
�
બા�કનીમા સહજ ચહલપહલ થઇ. પાળીની બીø તરફ એનો રહત અન એક િદવસ �લટના �ગણામા � હમલ વ�ણવ �ગળીઓ પકડીને ભીની પાદડીઓનો �પશ �
�
�
�
ુ
ે
ે
�
�
ુ
ે
�
�
ચહરો સહજ દખાતો હતો. છોડને પાણી પાવા એ��યલ�સ આવીને ઊભી રહી. કરા�યો.
�
ુ
�
�
ુ
ે
�ચકાયલ ટ�બલર એના હાથમાથી છટકી ગય. થોડ� પાણી હો��પટલના �મમા � પગરવ ‘શ લાગ છ? øવી જશ ન આ છોડ?’ અ�યના
�
�
ુ
ે
�
ે
ે
�
ુ
�
�
ે
ુ
ુ
ે
ુ
યવતીના કપડા� પર પણ પ�. અ�યને લા�ય ક યવતીએ સાભળીન �તરાએ પોપચા� સહજ �ચ�યા. સામના ચહરા પર ��મત હત અન પણ� પરની ભીનાશ જવી જ
ે
�
ુ
�
ે
�
�
ે
�
ૂ
�
�
ં
ે
ગ�સાન કાબમા લાવવા �ખો મીચી દીધી હતી... બળ એકઠ� � �ાઉ�ડ �લોર પર રહતો યવાન ઊભો હતો. બહ ધીરેથી ભીનાશ �તરાની �ખોમા પણ હતી. આજે ઘણા િદવસ એને
ુ
�
ુ
ુ
�
�
�
ે
�
કરતી હોય એમ એ યવતીએ દાત ભીસી દીધા અન કડાન એક ચાલતો એ �તરા પાસ આ�યો. ‘�હીલચરમા બસીન તમ ે લા�ય હત ક એનાથી પણ øવી જવાશ.
�
ે
ે
�
ે
ે
�
ે
ુ
ુ
�
�
ે
ં